Uitvoering: Siem Haffmans / Stan van den Broek, Partners for Innovation i.s.m. Bernard Merkx, GreenWavePlastics Opdracht: RWS - Learning Center Kunststof Verpakkingsafval Contact: Gijs Langeveld / Marijn Teernstra Partners for Innovation Grondstoffencongres, 30-03-2017
Onderzoeksvraag Wat zijn de mogelijkheden en het handelingsperspectief voor gemeenten om de kwaliteit van het ingezamelde en gesorteerde huishoudelijk kunststof verpakkingsafval te verbeteren? Partners for Innovation
Aanleiding 1. De hoeveelheid ingezameld kunststof verpakkingsafval neemt toe en dit leidt tot toenemende kosten, die betaald worden via het Afvalfonds. 2. De vergoeding per ton die gemeenten ontvangen voor het inzamelen, scheiden en vermarkten zal de komende jaren worden verlaagd. 3. De kwaliteit van het ingezamelde en gesorteerde kunststof verpakkingsafval neemt af, waardoor het steeds moeilijker wordt om het materiaal ook daadwerkelijk te kunnen recyclen.
Kwaliteit vanuit ketenperspectief
Aanbevelingen voor gemeenten
Lokaal niveau Aanbeveling 1: Faciliteer inzamelsystemen op maat > Kies inzamelmiddelen die burgers op de best mogelijke manier faciliteren, afhankelijk van de bebouwing en/of bevolkingssamenstelling. > Harmoniseer de inzamelsystemen huis-aan-huis en in de publieke ruimte, bijvoorbeeld middels uniform kleurgebruik.
Lokaal niveau Aanbeveling 2: Communiceer eenduidig naar bewoners > Gebruik heldere eenduidige communicatiemiddelen om bewoners duidelijk te maken hoe ze hun kunststof verpakkingsafval moeten aanleveren. > Zet afvalcoaches in om bewoners te assisteren en te motiveren om hun afval correct aan te bieden. De gemeenten Almelo en Enschede hebben pilots uitgevoerd met afvalcoaches. Afvalcoaches kunnen zowel herkenbare aanspreekpunten zijn, als begeleiders van educatieve projecten. Ze vertalen beleid naar praktijk, en andersom!
Ketenniveau Aanbeveling 3: Stuur bij het aanbesteden van inzamelen en sorteren meer op kwaliteit > Leg bij de aanbesteding meer focus op kwaliteit en hergebruik. > Betrek recyclingbedrijven bij de aanbesteding om ambitieuze kwaliteitsnormen af te spreken. > Zorg dat sorteerders minimaal de DKR-normen halen, en werk toe naar een vraaggestuurde keten. Recyclingbedrijven geven aan dat de DKR normen niet aansluiten bij de marktbehoefte, dus het halen van de bestaande normen is niet voldoende om een kwaliteitsslag te maken. Hier is echt nog een additionele verbeterslag noodzakelijk.
Ketenniveau Aanbeveling 4: Meet, monitor en bewaak de prestaties > Maak afspraken over het structureel uitvoeren van onafhankelijke controles van sorteerrendementen en zuiverheid van monostromen (zie UMP 3.0 van Nedvang). > Zorg dat prestaties in de keten onderling teruggekoppeld en gezamenlijk geëvalueerd worden. De invulling van begrippen als kwaliteit, hergebruikpercentage en recycling verschilt nog vaak tussen partijen. In de Europese kaderrichtlijn Afvalstoffen worden energieterugwinning en laagwaardige herbewerking (bv. brandstofproductie) uitdrukkelijk niet tot recycling gerekend.
Systeemniveau Aanbeveling 5: Koop vaker circulair in en maak het beter zichtbaar > Kies als gemeente voor inzamelmiddelen (containers en inzamelzakken) gemaakt van gerecyclede kunststoffen. > Bespreek met de gemeentelijke inkoopafdeling wat verdere opties zijn om circulair in te kopen. > Maak zichtbaar dat het ingezamelde kunststof daadwerkelijk gerecycled wordt in de publieke ruimte. Als onderdeel van de Green Deal Circulair Inkopen zijn diverse gemeenten druk aan de slag met circulaire aanbestedingsprojecten. Zo liet de gemeente Den Haag een onlangs opgeleverd milieustation bouwen met behulp van duurzame, deels hergebruikte materialen.
Systeemniveau Aanbeveling 6: Zet in op aanpassing van financiële prikkels > Agendeer bij de partijen van de Raamovereenkomst Verpakkingen lagere tarieven voor verpakkingen van gerecyclede kunststoffen. > Agendeer bij de partijen van de Raamovereenkomst Verpakkingen dat gemeenten die extra inzetten op kwaliteit, daarvoor beloond worden. Bedrijven en importeurs die verpakkingen op de Nederlandse markt brengen betalen een bijdrage aan het Afvalfonds. De bijdrage van kunststof verpakkingen is 0,64 /kg. Hierbij wordt er (nog) geen onderscheid gemaakt tussen virgin kunststof en gerecycled kunststof.
Op weg naar een circulaire kunststofketen In september 2016 is het Rijksbreed programma Circulaire Economie gelanceerd, met als doel: Nederland circulair in 2050. De ambitie van het kabinet is om samen met maatschappelijke partners in 2030 een (tussen) doelstelling te realiseren van 50% minder gebruik van primaire grondstoffen (mineraal, fossiel en metalen).