WELKOM 2 e bijeenkomst kenniskring Communicatie tussen cliënt en professional 1 oktober 2013
Programma 1. Opening Andrea de Winter 2. C4Youth communicatieproject Margot Jager 3. Family-centered care en DMO-protocol Margriet Hielkema PAUZE 4. De behandelrelatie met moeilijke jongeren Annemiek Harder 5. Afsluiting Andrea de Winter
C4Youth en kenniskring Doelen academische werkplaats zorg voor jeugd: Inzicht verkrijgen in de zorg voor jeugd en lange termijn uitkomsten Uitwisselen van kennis tussen onderzoek, onderwijs, praktijk, beleid Optimaliseren van de zorg
Deelnemers kenniskring
Cliënt-professional communicatie Patient Centered Care Aansluiten bij zorgvragen, zorgbehoeftes Actieve betrokkenheid van cliënten Positieve uitkomsten: tevredenheid, vertrouwen, therapietrouw, gezondheid Rathert et al (2012) Patient-Centered Care and Outcomes: A Systematic Review of the Literature. Robinson et al. (2008). Patient-centered care and adherence: Definitions and applications to improve outcomes. Mead & Bower (2002). Patient-centred consultations and outcomes in primary care: a review of the literature.
Cliënt-professional communicatie Patient Centered Care Wat weten we? Ervaringen in de praktijk Diverse contexten: Jongeren in zorg voor jeugd met emotionele en gedragsmatige problemen Ouders van jonge kinderen op het consultatiebureau Jongeren in de residentiële jeugdzorg
Academische werkplaats Zorg voor Jeugd Communicatie tussen cliënt en professional Margot Jager Menno Reijneveld Erik Knorth Andrea de Winter Janneke Metselaar
Overview Aanleiding Communicatie belangrijke werkzame factor Weinig onderzoek in deze setting Onderzoek Perspectief van de hulpverlener en de cliënt 3 jaar: effecten op korte en lange termijn Resultaten tot nu toe
Communicatie tussen cliënten en professionals
Communicatie tussen cliënten en professionals Communicatiefuncties: Affectieve communicatie Informatieverstrekking Gezamenlijke besluitvorming Interprofessionele communicatie Uitkomsten: Participatie (therapietrouw) Begrip (inzicht, zelfvertrouwen) Uitkomsten: Tevredenheid Problematiek Cliënt: Kenmerken Voorkeuren Ervaring Professional: Kenmerken Voorkeuren/Stijl Ervaring
Communicatievoorkeuren Het belang van communicatie volgens jongeren en hun ouders 1 3 4 2 Affectieve communicatie (empathie) Informatieverstrekking Gezamenlijke besluitvorming Communicatie tussen hulpverleners
Communicatievoorkeuren Ouders/verzorgers: Opleidingsniveau Problematiek jongere: hyperactiviteit/aandacht, emotionele symptomen, prosociale vaardigheden Verwachtingen Jongeren: Problematiek : emotionele symptomen, pro-sociale vaardigheden Verwachtingen Eerdere ervaringen
Communicatie tussen cliënten en professionals Communicatiefuncties: Affectieve communicatie Informatieverstrekking Gezamenlijke besluitvorming Interprofessionele communicatie Uitkomsten: Participatie (therapietrouw) Begrip (inzicht, zelfvertrouwen) Uitkomsten: Tevredenheid Problematiek Cliënt: Kenmerken Voorkeuren Ervaring Professional: Kenmerken Voorkeuren/Stijl Ervaring
Voorkeuren en ervaringen komen niet overeen Affectieve communicatie (empathie) lagere participatie minder toegenomen begrip minder toegenomen (zelf)vertrouwen Informatieverstrekking: geen duidelijke effecten Gezamenlijke besluitvorming lagere participatie minder toegenomen begrip minder toegenomen(zelf)vertrouwen
Wat is de betekenis van deze bevindingen voor de praktijk?
family centered care? Wat ouders willen en wat professionals doen
Inhoud Wat is family-centered care Relatie met DMO-gespreksprotocol Opzet onderzoek Resultaten Conclusie
Family-centered care KERNPRINCIPES FAMILY-CENTERED CARE (AAP) 1 Ieder kind en zijn/haar familie respecteren 2 Waarderen van raciale, etnische, culturele en socioeconomische diversiteit en het effect hiervan op de ervaringen met en perceptie van zorg 3 Herkennen van en voortbouwen op sterke kanten van kinderen en families, ook in moeilijke en uitdagende situaties en respecteren dat er verschillende vormen van coping zijn 4 Ondersteunen en faciliteren van keuzes van het kind en zijn/haar familie m.b.t. zorgmethoden en ondersteuningsmogelijkheden 5 Waarborgen van flexibiliteit in het organisatorische beleid, procedures en leveren van zorg, zodat zorg kan worden aangepast aan behoeften, overtuigingen en culturele waarden van ieder kind en zijn/haar familie 6 Eerlijke en onbevooroordeelde informatie delen met families op een manier die zij bruikbaar en versterkend vinden 7 Geven en/of verzekeren van informele support aan kind en familie tijdens zwangerschap, geboorte, baby-, peuter- en kleutertijd, basisschooltijd, adolescentie en jongvolwassneheid 8 Samenwerken met families op alle vlakken van zorg; in individuele zorg, in de opleiding voor professionals, beleid en de ontwikkeling van programma s 9 Ieder kind en iedere familie empoweren om hun eigen sterke kanten te ontdekken, vertrouwen op te bouwen en keuzes te maken over hun gezondheid
Relatie DMO-protocol Monitoren en ondersteunen van de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen: inhoud en bejegening Reguliere zorg DMO kind kind en context adviserend empowerment/ oplossingsgericht werken
Ouder DMO: inhoud - In hoeverre klopt de situatie met wat je verwacht had? Partner - Hoe is de relatie met je partner in het algemeen? Sociale steun -In hoeverre kom je uit met het totaal aan steun/hulp dat je krijgt? Obstakels -Zijn er het afgelopen jaar voor jou ingrijpende gebeurtenissen geweest? Welbevinden kind -Hoe ontwikkelt. zich volgens jou (op sociaal emotioneel gebied)?
Opzet onderzoek Effectiviteit van het DMO: Valide? Eerder zorgen opsporen? Bijdrage sociaal-emotionele ontwikkeling kinderen? Wat vinden professionals? Wat vinden ouders?
Professionals Icare JGZ vragen toestemming deelname N=8280 (83%) Ouders geven toestemming bij 4 of 8 weken -Vragenlijst wensen/ervaringen en delen van zorgen DMO (N=3037, 69%) 86% Aansluiting van zorg Controle (N=2724, 70%) 86% Tussen 2 en 18 maanden vult professional prima, zozo of probleem in cases en controles vragenlijsten cases en controles vragenlijsten 18 maanden: Eindmeting - Child Behavior Checklist - Vragenlijst wensen/ervaringen en delen van zorgen >75% >75%
Opzet onderzoek: vragenlijst Family-centered care is beginning to sound like something that is being defined by experts and then carried out to families, which is ironic given that the concept of family-centered care emerged from a strong family advocacy movement. 9 (MacKean,G.L.,Thurston,W.E., Scott,C.M. (2005). Bridging the divide between families and health professionals perspectives on family-centred care. Health Experiences)
Opzet onderzoek: vragenlijst QUality Of care Trough the patients Eyes (QUOTE, Nivel) Wat vindt men belangrijk, en wat zijn ervaringen mbt die aspecten? Doel: evalueren/verbeteren kwaliteit van zorg
Opzet onderzoek: vragenlijst belang ervaring ATTITUDE de professional beleefd is? de professional aandachtig naar u luistert? BREDE CONTEXT de professional aandacht besteedt aan de rol van uw partner in de opvoeding en verzorging? de professional aandacht besteedt aan hoe u de opvoeding ervaart? EMPOWERMENT de professional de nadruk legt op uw sterke punten? de professional u als deskundige beschouwt als het gaat om uw kind?
Resultaten
Resultaten DMO Controle Significant verschil Effect grootte Brede context 8,2 7,3 Ja 0,27 Empowerment 8,4 8,1 Ja 0,13 Attitude 9,1 8,9 Ja 0,10 Effect grootte: 0,10=small, 0,30=medium, 0,50=large
Conclusie Bij onderzoek naar kwaliteit van zorg is het belangrijk te weten wat klant belangrijk vindt Family-centered care draagt bij aan kwaliteit van jeugdgezondheidszorg
Wat is de betekenis van deze bevindingen voor de praktijk?
faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen orthopedagogiek 01-10-2013 Terug naar de basis: het belang van de behandelrelatie voor succes met moeilijke jongeren C4Youth kenniskring Communicatie tussen cliënt en professionals in de zorg voor jeugd met emotionele en gedragsproblemen 1 oktober 2013 Annemiek Harder A.T.Harder@rug.nl
faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen orthopedagogiek 01-10-2013 31 Succes bij moeilijke jongeren Goede behandelrelatie cliëntprofessional: Algemeen werkzame factor Met name bij jeugdigen met externaliserende problematiek (Karver et al., 2005; 2006; Shirk & Karver, 2003; Van Yperen et al., 2010) (Daniel & Harder, 2010)
faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen orthopedagogiek 01-10-2013 32 Behandelrelatie en tevredenheid Succes gesloten residentiële zorg Relatie jeugd-groepsleider (coach) Jongere (n=50) Coach (n=36) Tevredenheid behandeling.42**.29 Doelrealisatie.44**.24 Contact en behandeling.38**.29 Informatie tijdens hulp.35*.19 Verloop vd behandeling.31*.24 Expertise professionals.24**.28 **p.01. *p.05. p.10. (Harder, Knorth & Kalverboer, 2012b)
faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen orthopedagogiek 01-10-2013 33 Goede behandelrelaties Niet vanzelfsprekend: those who are the most emotionally guarded and those who have the most difficulty relating i.e., those most in need are likely to receive the least sensitive caregiving (Moses, 2000, p. 486; cf. Kromhout, 2002) Ik zal nooit helemaal veranderen zoals zij dat willen (15-jarig meisje in Het Poortje) (Harder, 2011)
faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen orthopedagogiek 01-10-2013 34 Belang vaardigheden professional Geeft positieve feedback Zorgt voor goed contact 2 Is respectvol Relatie jongeredocent (n=47) 3 Sluit aan bij cliënt 1 Is betrouwbaar Staat naast cliënt Relatie jongeregroepsleider (n=58) 2 3 Toont betrokkenheid 1 Is duidelijk 0 0,2 0,4 0,6 0,8 r (verband) (Harder, 2011, p. 70)
faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen orthopedagogiek 01-10-2013 35 Belang goede gespreksvoering Motiverende gespreksvoering: Sluit zeer goed aan bij doelgroep Veelbelovende methodiek Gericht op intrinsieke motivatie voor verandering bij jeugdigen Gericht op interactie vaardigheden professionals Goed aan te leren en toe te passen door professionals met diverse achtergronden (Harder, 2011)
faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen orthopedagogiek 01-10-2013 36 Motiverende gespreksvoering Jongere: Ik heb zin om lekker te blowen Reactie hulpverlener: 1. Haha, dan steken we er toch samen één op? Het is wel slecht voor je gezondheid, hè? 2. Hoe komt dat zo? Wat vind je er precies lekker aan?
faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen orthopedagogiek 01-10-2013 37 1. Open vragen stellen Jongere: Ik heb zin om lekker te blowen Stel open vragen i.p.v. gesloten vragen, dus gewenste reactie hulpverlener: 2. Hoe komt dat zo? Wat vind je er precies lekker aan?
faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen orthopedagogiek 01-10-2013 38 2. Reflectief luisteren Laat zien/merken dat je luistert: Non-verbaal: Aandachtgevend gedrag (bv. aankijken, knikken) Verbaal: Kleine aanmoedigingen (bv. ja-zeggen, hmm, hmm) Parafraseren (bv. Je hebt zin om te blowen )
faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen orthopedagogiek 01-10-2013 39 3. Verandertaal uitlokken Door open vragen stellen, bijv.: Welke moeilijkheden of toestanden heb je gehad in verband met blowen? Wat zouden de goede kanten zijn als je zou stoppen of minderen met blowen? Waarom denk je dat je kan veranderen, als je de beslissing zou nemen om het te doen? Wat vind je op dit moment van jouw blowgedrag? (Miller & Rollnick, 2005, p. 111-117)
faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen orthopedagogiek 01-10-2013 40 - Kost veel geld - Problemen thuis - Minder kans op werk - Minder kans op vriend(in) - Kans op psychosen - Lekker blowen met vrienden - Ontspanning - Zorgen even vergeten (Miller & Rollnick, 2005, p. 36)
faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen orthopedagogiek 01-10-2013 41 Behandelrelatie als succes Goede relatie met moeilijke jeugdigen: Van groot belang voor succes Bepaald door kunde professionals Te verbeteren d.m.v. toepassing (motiverende) gesprekstechnieken door professionals
Wat is de betekenis van deze bevindingen voor de praktijk?
Belangrijkste conclusies Problematiek, eerdere ervaringen en verwachtingen beïnvloeden de communicatiebehoeften van cliënten Het aanpassen van communicatie op de behoeften van de cliënt heeft invloed op zijn/haar participatie, begrip en (zelf)vertrouwen Affectieve communicatie (empathie) speelt de belangrijkste rol in het zorgproces
Belangrijkste conclusies Bij onderzoek naar kwaliteit van zorg is het belangrijk te weten wat klant belangrijk vindt Family-centered care draagt bij aan kwaliteit van jeugdgezondheidszorg
Belangrijkste conclusies Goede relatie met moeilijke jeugdigen: Van groot belang voor succes Bepaald door kunde professionals Te verbeteren d.m.v. toepassing (motiverende) gesprekstechnieken door professionals
Contact c4youth@umcg.nl www.c4youth.nl Margot Jager m.jager02@umcg.nl Margriet Hielkema m.hielkema@umcg.nl Annemiek Harder a.t.harder@rug.nl