2.1.6 Uitkomsten onderzoek naar normeringskader hulp bij het huishouden 1 Dossier 924 voorblad.pdf B&W Vergadering Dossiernummer 924 Vertrouwelijk Nee Vergaderdatum 18 oktober 2016 Agendapunt 2.1.6 Omschrijving Uitkomsten onderzoek naar normeringskader hulp bij het huishouden Commissie Commissiedatum Gemeenteraad Behandeld in Datum B&W Vergadering 18 oktober 2016 Voorgesteld besluit Het college heeft besloten: 1. Kennis te nemen van het onderzoeksrapport onderzoek naar onderbouwing normtijden hulp bij het huishouden ; 2. Het normeringskader hulp bij het huishouden uit te breiden met de activiteit incidenteel grondig werk ; 3. De gemeenteraad te informeren middels een RIB; 4. De Wmo-raad per brief te informeren. Besluit Het college heeft besloten: 1. kennis te nemen van het onderzoeksrapport onderzoek naar onderbouwing normtijden hulp bij het huishouden ; 2. het normeringskader hulp bij het huishouden uit te breiden met de activiteit incidenteel grondig werk ; 3. de gemeenteraad te informeren middels een RIB; 4. de Wmo-raad per brief te informeren.
2 BW voorstel - uitkomsten onderzoek naar normeringskader Hulp bij het Huishouden.docx VOORSTEL AAN BURGEMEESTER EN WETHOUDERS VAN DE GEMEENTE ROERMOND Bijlagen: Bijlage 1: Onderzoek naar onderbouwing normtijden hulp bij het huishouden Bijlage 2: Aangepast normeringskader hbh Bijlage 3: RIB uitkomsten onderzoek naar normeringskader hbh Bijlage 4: Brief Wmo raad uitkomsten onderzoek naar normeringskader hbh Toelichting op voorstel: Inleiding De gemeenten Roermond, Roerdalen, Maasgouw en Echt-Susteren (MERR) hebben een onderzoek laten verrichten naar het huidig normeringskader voor hulp bij het huishouden (hbh). Aanleiding hiervoor zijn de uitspraken van de Centrale Raad van Beroep (CRvB) van 18 mei 2016. Op basis van de uitspraken van de CRvB concluderen de vier gemeenten dat het gehanteerde normeringskader, hoewel besproken met de grootste zorgaanbieders, niet via objectief en onafhankelijk onderzoek tot stand is gekomen. Deze omissie willen de vier gemeenten herstellen. De VNG vat de uitspraak kort samen in haar ledenbrief: Een maatwerkvoorziening in de vorm van modules is toegestaan. Wel oordeelt de Centrale Raad dat het aantal uren huishoudelijke hulp in de standaardmodules gebaseerd moeten zijn op objectieve criteria voortkomend uit deugdelijk onderzoek verricht door onafhankelijke derden. Pas als dat onderzoek is verricht, kan de bestuursrechter beoordelen of het beleid in redelijkheid is vastgesteld. Doel van het Onderzoek Doel van het onderzoek was om het huidig normeringskader van hulp bij het huishouden te evalueren in het licht van uitgangspunten die de VNG heeft geformuleerd rondom normtijden bij hulp bij het huishouden. De normtijden die de gemeenten hanteren dienen: a) Gebaseerd te zijn op objectieve criteria; b) Onderbouwd te zijn door deugdelijk onderzoek; c) Verricht door onafhankelijke derden. BMC heeft het onderzoek uitgevoerd voor de MERR gemeenten en heeft de normtijden onderzocht door middel van: - Documentenstudie naar door andere gemeenten gehanteerde normtijden en beschikbare onderzoeken die zijn gehanteerd ter onderbouwing van deze normtijden. - Kwantitatief onderzoek: Papieren enquêtes onder 1.000 willekeurig geselecteerde cliënten hbh. Internetenquête onder bijna alle medewerkers van de drie grootste aanbieders hbh werkzaam voor de vier gemeenten. - Kwalitatief onderzoek door middel van interviews: 43 interviews thuis bij cliënten met hbh. 10 telefonische interviews met medewerkers van de aanbieders van hbh. Een groepsgesprek met een afvaardiging uit de Wmo-cliëntenraad van elk van de vier gemeenten. 5 interviews met medewerkers die de keukentafelgesprekken voeren (consulenten/ generalisten).
Pagina 2 Een jurist vanuit een van de MERR-gemeenten. Een aantal aanbieders hulp bij het huishouden die niet actief zijn in deze regio. Het onderzoek naar de onderbouwing normtijden hbh is bijgevoegd als bijlage 1. Uitkomst uit het BMC onderzoek Voor wie een hele strikte definitie hanteert over waar de hulp voor bedoeld is, gelden de normtijden als krap voldoende. Met krap voldoende wordt bedoeld dat er voor de meerderheid van de cliënten geen marge is. En dat er daarnaast door de meerderheid van de hulpen zeer hard gewerkt moet worden om dit resultaat te behalen. Kanttekening volgens BMC bij de uitkomst van het onderzoek Een gedegen keukentafelgesprek is nodig om tot een goed beeld te komen op basis waarvan (gebruikmakend van de normtijden als uitgangspunt) de ondersteuning wordt bepaald. De normtijden horen (slechts) het uitgangspunt te zijn. Voor het (met enige regelmaat) bijhouden van bepaalde taken, zijn de huidige normtijden in de ervaring van de onderzoekers te krap. Hiermee wordt bedoeld dat er geen tijd is voor het nu en dan iets grondiger doen van taken. Bijvoorbeeld het grondig poetsen. Het goed aan de kant zetten van dingen voordat er gestofzuigd wordt, etc. zonder dat een van de taken die wekelijks gedaan moet worden blijft liggen. Hiermee wordt nadrukkelijk niet een grote schoonmaak bedoeld. Op basis van de bevindingen uit het onderzoek zijn de volgende aanbevelingen gedaan 1. Dat alle aanbieders de ruimte hebben om hun medewerkers trainingen en cursussen aan te (blijven) bieden. Geadviseerd wordt dat gemeenten met hun aanbieders in gesprek gaan over wat er nodig is om dit te garanderen; 2. Ten tweede wordt geadviseerd om per cliënt gemiddeld 15 minuten per week aan huishoudelijke hulp extra beschikbaar te stellen. De cliënt bepaalt in overleg met de hulp waar deze extra tijd voor ingezet wordt; 3. Verder wordt geadviseerd deze extra tijd bijvoorbeeld een keer per maand of per kwartaal beschikbaar te stellen, indien hier de mogelijkheden voor zijn (clusteren van uren); 4. Tot slot wordt geadviseerd dat de gemeenten in de gesprekken die zij voeren over het tegengaan van sterke eenzaamheid en de rol die zij daarin kunnen spelen, expliciet aandacht hebben voor de verschillende rollen die de huishoudelijke hulp mogelijk kan spelen hierin. De primaire taak van hbh is weliswaar niet het tegengaan van eenzaamheid, maar het is wel een van de vele mogelijke manieren om dit (deels) te doen. In dit collegevoorstel wordt verder ingegaan op punt 2 en 3, omdat dit aanbevelingen zijn die direct gaan over het normeringskader. De punten 1 en 4 worden meegenomen in de contract-overleggen met onze gecontracteerde aanbieders. De signalering en bestrijding van eenzaamheid is weliswaar geen primaire taak van hbh, maar wel één van de mogelijke manieren om dit deels te doen. Daarnaast krijgt dit onderwerp breed aandacht op alle terreinen binnen de Wmo. Nadere toelichting op punt 2 In het onderzoek zijn cliënten en hulpen bevraagd op hoeveel tijd extra nodig zou zijn om de krapte in tijd op te lossen. Bij de cliënten geven veruit de grootste groepen 30 of 60 minuten extra tijd aan en bij de hulpen geeft de grootste groep 30 minuten extra aan. BMC adviseert op basis van alle onderdelen uit het onderzoek om per cliënt gemiddeld 15 minuten per week aan huishoudelijke hulp extra beschikbaar te stellen. Dit om de volgende redenen: - Dit wordt (gemiddeld genomen) als voldoende tijd beschouwd om taken zoals de koelkast en/of vriezer schoonmaken, in of bovenop de kastjes schoonmaken, etc. regelmatiger uit te voeren, zonder dat het meteen ten koste gaat van andere (vaste) taken;
Pagina 3 - Hierdoor wordt het beter mogelijk om grondiger schoon te maken; - Hierdoor hebben de hulpen iets minder hoge werkdruk; - Het vermoeden bestaat dat de taken die de hulpen in eigen tijd uitvoeren hiermee afnemen; - Door de extra tijd is het makkelijker ruimte te houden waar de cliënt nog zelf mee kan helpen en/of waar het netwerk van de cliënt nog goed mee kan helpen. Als dit dan later minder wordt, kan die ruimte alsnog benut worden. Nadere toelichting op punt 3 Geadviseerd wordt om bovengenoemde extra tijd te clusteren en bijvoorbeeld een keer per maand of per kwartaal beschikbaar te stellen. Hiermee wordt voorkomen dat tijd die wekelijks opgespaard moet worden verloren gaat in de reguliere beschikbare tijd, waardoor men niet meer toekomt aan het incidenteel grondiger werk. Daarnaast wordt voorgesteld om een glijdende schaal toe te passen naar rato van het aantal uren dat een cliënt krijgt. Dit wordt nader toegelicht onder conclusie en verdere uitwerking. Huishoudelijke Hulp Toelage (HHT): Gemeenten hebben in 2015 en 2016 extra middelen ontvangen om werkgelegenheid in de huishoudelijke sector te bevorderen. Cliënten met een indicatie hbh in de regio MERR hebben de mogelijkheid gekregen om tegen een bijdrage van 10,00 per uur extra hbh in te kopen bovenop hun indicatie. Uit het onderzoek blijkt dat er relatief weinig gebruik wordt gemaakt van deze regeling. Dit blijkt ook uit de gegevens van de MERR gemeenten. Volgens cliënten en hulpen voornamelijk omdat het toch ondanks het gereduceerde tarief voor een deel van de cliënten moeilijk te betalen is. Daarnaast zijn veel mensen moe van het moeten regelen van dergelijke zaken. Hierdoor blijven veel regelingen onderbenut. De HHT regeling is toegekend voor de jaren 2015 en 2016. Vanaf 2017 zijn in plaats hiervan structureel extra middelen toegevoegd aan de integratieuitkering Wmo o.v.v. Vernieuwing Maatschappelijke Ondersteuning. Dit budget is bedoeld voor de verbetering van de arbeidsmarktpositie van specifieke groepen medewerkers. Gemeenten hebben hiermee meer financiële slagkracht bij het realiseren van de beoogde vernieuwing van maatschappelijke ondersteuning, zoals thuisondersteuning. De middelen die zijn toegevoegd aan de integratieuitkering Wmo, zullen naast de reguliere middelen worden ingezet voor uitbreiding van het normeringskader met de activiteit incidenteel grondig werk. Cliënten met een hbh indicatie die in 2016 daarnaast gebruik hebben gemaakt van de HHT regeling, worden per brief geïnformeerd dat de HHT regeling per 2017 eindigt. In de gemeente Roermond is de HHT regeling tevens beschikbaar voor mantelzorgers. Voorgesteld wordt om deze huishoudelijke hulp regeling voor mantelzorgers, waarmee tegen een tarief van 10 euro per uur huishoudelijke hulp kan worden ingekocht, ook in 2017 voort te zetten. Dit zal op korte termijn apart aan uw college worden voorgelegd, waarna de mantelzorgers die hiervan gebruik maken zullen worden geïnformeerd. Relatie onderzoek gemeente Utrecht Onlangs heeft een groot kwantitatief onderzoek naar de normtijden gemeente Utrecht plaatsgevonden ook n.a.v. de uitspraken van de CRvB. De conclusie uit dat onderzoek is dat in de basisvoorziening schoon huis per jaar afgerond 105 uur ondersteuning benodigd is om een schoon en leefbaar huis te realiseren. Wanneer wij dit vergelijken met de geïndiceerde uren op basis van ons normeringskader, dan mogen we constateren dat de MERR gemeenten boven de Utrechtse norm uitkomen, zonder uitbreiding van ons normeringskader. De geïndiceerde uren hbh op jaarbasis per gemeente, per cliënt, zijn als volgt: Maasgouw 112 uur per jaar Echt-Susteren 113 uur per jaar Roerdalen 114 uur per jaar Roermond 120 uur per jaar
Pagina 4 Bovenstaande gegevens zijn niet één op één over te nemen voor de MERR gemeenten, maar geven wel een indicatie. Conclusie en verdere uitwerking Op basis van het onderzoek wordt geconcludeerd dat het normeringskader als krap voldoende wordt beschouwd. Er is te weinig marge om incidenteel grondiger werk te kunnen verrichten, zonder dat wekelijkse taken daarbij blijven liggen. Voorgesteld wordt om conform de aanbeveling extra tijd in te zetten om dit incidenteel grondiger werk bijvoorbeeld één keer per kwartaal te kunnen oppakken. Om dit te kunnen toepassen is een analyse gemaakt van het huidige cliëntbestand, het aantal geïndiceerde uren en het beschikbare budget. Dit is uitgewerkt in een glijdende schaal gebaseerd op bandbreedtes van het aantal geïndiceerde uren per cliënt per week. De verdeling is als volgt: Bandbreedte geïndiceerde uren per Beschikbare uren per jaar week 0-3 uur 9 3-4,5 uur 11 > 4,5 13 Bovenstaande is nader uitgewerkt onder toelichting op de middelen. Het gekozen scenario sluit aan bij de aanbevelingen uit het onderzoeksrapport. Dit wordt na besluitvorming door uw college per 1 januari 2017 opgenomen als additionele activiteit incidenteel grondig werk in het normeringskader (bijlage 2) en is dan voor iedereen met een indicatie hbh van toepassing. Risicoparagraaf: Van alle cliënten met een indicatie hbh loopt de indicatie per 2017 af. Voor al deze cliënten dient administratief een herindicatie plaats te vinden. Bij deze herindicatie/verlenging van de indicatie zal de indicatie worden uitgebreid met de activiteit incidenteel grondig werk, zoals in dit collegevoorstel wordt voorgesteld. Om alle cliënten voor 1 januari 2017 middels een beschikking te kunnen informeren, is spoedige besluitvorming noodzakelijk. De uitbreiding van jaarlijks beschikbare uren kan van invloed zijn op de eigen bijdrage die door het CAK wordt berekend en geïnd bij cliënten. Dat kan betekenen dat sommige cliënten, met een hoge eigen bijdrage, af zullen zien van de voorgestelde uitbreiding. Naar verwachting betreft dit echter slechts een klein percentage van het cliëntenbestand. Voor het grootste deel van het cliëntenbestand zal de uitbreiding niet van invloed zijn op de hoogte van de eigen bijdrage. Toelichting op de middelen: Op basis van het huidige cliëntenbestand zal de uitbreiding van het normeringskader tot een kostenstijging leiden. De kostenstijging op basis van het huidige cliëntenbestand wordt geschat op ca. 303.000,-. In 2017 wordt een bedrag van ca. 138.000 toegevoegd aan de integratieuitkering Wmo. Dit bedrag kan naast de reeds beschikbare middelen hiervoor worden ingezet. Deze toevoeging is bedoeld voor vernieuwing binnen de Wmo. De HHT-regeling komt per 1 januari 2017 te vervallen. De geschatte additionele kosten kunnen, onder voorbehoud van vaststelling gemeentebegroting door de gemeenteraad, worden gedekt uit de begrotingspost 62045 Wmo maatwerk dienstverlening 18+, die daar momenteel voldoende ruimte voor biedt. De hbh-regeling is een zogenaamd open-eind regeling. Dit betekent dat bij een toename van de zorgvraag de lasten zullen toenemen en de gemeente deze lasten dient te dragen. Eventuele tekorten in een jaar binnen het
Pagina 5 sociale domein kunnen worden gedekt uit een van de gevormde egalisatiereserves binnen het Cluster Sociaal Domein. Communicatieparagraaf: - Op korte termijn vindt bij alle cliënten met een hbh indicatie administratief een herindicatie plaats. De uitbreiding van uren met de activiteit incidenteel grondig werk zal hierin worden meegenomen. Cliënten worden hierover persoonlijk geïnformeerd middels een beschikking; - De uitkomsten van het onderzoek zullen kenbaar worden gemaakt via de gemeentelijke website, de digitale nieuwsbrief, Social media en de lokale media; - De gemeenteraad en de Wmo raad worden middels bijgevoegde brief geïnformeerd (bijlage 3 en 4). - Verder heeft afstemming plaatsgevonden met de 3 grootste aanbieders over de inzet van de additionele activiteit incidenteel grondig werk. De implementatie hiervan is voor alle aanbieders haalbaar, mits de uitbreiding in overleg met de cliënt kan worden ingezet.