Bijlage 1. Wmo-checklist van de FNV Zorg en Welzijn

Transcriptie

1 Bijlage 1. Wmo-checklist van de FNV Zorg en Welzijn In de raadsvergadering van 16 februari jl. heeft de fractie van de SP ten aanzien van agendapunt ingekomen brieven: briefnr. 8 FNV Zorg en Welzijn inzake de Wmo-checklist het college om een reactie gevraagd. De portefeuillehouder Wmo heeft toegezegd om met een reactie te komen zodra meer duidelijkheid bestaat over de Algemene Maatregel van Bestuur prijs- en kwaliteitsverhouding Wmo voorziening (verder te noemen: AMvB). De AMvB treedt op 1 juni 2017 in werking. De vragen van de FNV en het standpunt van de vakbond wordt hierna integraal aangehaald alvorens wij ons standpunt geven. 1. Wordt huishoudelijke zorg (gedeeltelijk) afgeschaft of doorverwezen naar de particuliere markt? Dit mag niet. Huishoudelijke zorg valt onder de Wmo De gemeente is verplicht om huishoudelijke zorg aan te bieden. Gemeenten die huishoudelijke zorg (gedeeltelijk) afschaffen of in de algemene voorziening feitelijk doorverwijzen naar de particuliere markt en een financiële vergoeding aanbieden handelen in strijd met de wet. Huishoudelijke hulp wordt al sinds invoering van de Wmo 2015 als voorziening aangeboden. De voorziening is niet gedeeltelijk afgeschaft of doorverwezen naar de particuliere markt. Conclusie: We handelen daarmee conform de checklist. 2. Wordt er een algemene voorziening aangeboden? Dit mag wel, maar is praktisch onmogelijk om conform de wet te realiseren. Een maatwerkvoorziening is dan ook op dit moment de enige optie zonder grote juridische risico s en dus de enige optie zonder onnodige negatieve gevolgen voor cliënten en thuiszorgmedewerkers. Indien er een algemene voorziening wordt aangeboden beantwoord deze vragen: a. Zijn de zorgaanbieders door de gemeente gecontracteerd? b. Is de hoogte van de eigen bijdrage en een eventuele korting daarop opgenomen in de verordening? c. Vindt in ieder individueel geval een onderzoek plaats naar de (financiële) passendheid van de algemene voorziening, zonder dat daarbij de financiële gegevens worden opgevraagd? d. Is de algemene voorziening toegankelijk voor de cliënt zonder uitgebreid onderzoek? e. Is de algemene voorziening in aard en omvang voor een ieder in beginsel gelijk? Wanneer op één of meer vragen met nee geantwoord wordt, is de algemene voorziening (zeer waarschijnlijk) geen algemene voorziening conform de Wmo 2015 dan wel biedt de voorziening te weinig compensatie of wordt onvoldoende rekening gehouden met het leveren van maatwerk. De Centrale Raad van Beroep heeft vorig jaar inzake de gemeente Aa en Hunze geoordeeld dat een algemene voorziening voor hulp bij het huishouden is toegestaan, mits de onder a. tot en met e. genoemde punten geregeld zijn. Op al deze punten kunnen we met een ja beantwoorden. 1

2 Conclusie: We handelen daarmee conform de checklist. 3. Wordt er een maatwerkvoorziening aangeboden? Dit is op dit moment de enige juridische haalbare en dus juiste optie. De maatwerkvoorziening moet echter ook voldoen aan enkele eisen. Verleent een gemeente huishoudelijke hulp via een maatwerkvoorziening? Dan geldt het volgende: a. Wordt er geïndiceerd in duidelijk omgeschreven resultaten? Alleen in resultaten indiceren, zoals schoon en leefbaar huis is juridisch onhaalbaar. Het college dient de taak, frequentie en tijd op te nemen in de beschikking. Dit betekent dat het er feitelijk op neer komt dat er slechts één manier van indiceren is en dat is het indiceren in uren. b. Wordt het CIZ-protocol of het MO-protocol gehanteerd? Het gebruik van een ander protocol is in theorie mogelijk, maar alleen als bepaald aan de hand van objectieven normen, die tot stand zijn gekomen na onafhankelijk onderzoek verricht door derden die geen belang hebben gehad bij de uitkomst van dat onderzoek. Dit is juridisch risicovol. c. Wordt er uitdrukkelijk gewezen op de mogelijkheid van een onafhankelijke cliëntondersteuning in de verordening? Dit is verplicht. d. Wordt er verwezen naar de bijzondere bijstand? Dat mag niet. Het inkomen of vermogen van mensen mag geen rol spelen bij het al dan niet toewijzen van huishoudelijke hulp. Dat mag pas na zorgvuldig onderzoek. Een inkomenstoets aan de hand van de Participatiewet c.q. vergoeding via de bijzondere bijstand is niet toegestaan. e. Kan de gemeente goed motiveren/aantonen waarom er eventueel uren gekort worden en kan de gemeente aantonen dat deze uren toereikend zijn voor de cliënt wat de betreft de zelfredzaamheid en participatie? De algemene voorziening is, mits wordt vormgegeven zoals onder vraag 2 is verwoord, juridisch toegestaan. Indien de algemene voorziening niet passend is (naar inhoud of financieel) biedt de gemeente een maatwerkvoorziening aan. a. Nee. het indiceren in resultaten zoals schoon en leefbaar huis is in gemeente Doetinchem niet aan de orde. b. Nee, wij hebben eerder al aangegeven dat het hanteren van het CIZ-protocol of het MOprotocol niet in lijn is met de geest van de Wmo 2015, die uitgaat van het bieden van maatwerk. Gemeenten hebben grote beleidsvrijheid bij de uitvoering van de Wmo Dit betekent dat de beleidskeuze van gemeenten, binnen de daarvoor gestelde grenzen, voor de bestuursrechter een gegeven zijn, die slechts met terughoudendheid kunnen worden getoetst. Dit kan echter niet los gezien worden van het feit dat gemeenten bij de uitvoering van de wet landelijk een spanningsveld constateren tussen de wetgever en de rechter over de uitleg van de wet. Waar de wetgever gemeenten ruimte biedt voor het hanteren van eigen beoordelingskaders (individueel maatwerk), oordeelt de rechter in de praktijk veelal dat de rechtszekerheid van de client voorop dient te staan (voor iedereen dezelfde objectieve normen). Dit spanningsveld blijkt ook al eind vorig jaar uit de landelijke impactanalyse Wmo 2015 in uitvoering, passend en onderbouwd (lokaal) beleid voor hulp bij het huishouden naar voren gekomen. Deze impactanalyse is naar aanleiding van de uitspraken van de Centrale Raad van Beroep in opdracht van het ministerie van 2

3 Volksgezondheid, Welzijn en Sport, het Netwerk Directeuren Sociale Diensten en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten uitgevoerd. Gemeente Doetinchem beschikt op basis van uren. De CRvB heeft voor deze uitvoeringsvariant niet geoordeeld dat een objectieve onafhankelijke onderbouwing (zoals het CIZ-protocol) van de ondersteuningsomvang in uren noodzakelijk is. c. Ja. d. Nee. e. Ja. Conclusie: grotendeels volgen wij de checklist. 4. Hanteert de gemeente een reëel tarief voor de huishoudelijke zorg van minimaal 25? Een tarief lager dan 25 is te laag om een gemiddeld cao loon te betalen, gebruikmakend van realistische uitgangspunten met betrekking tot, naast loonkosten, ook nog andere arbeidskosten zoals reiskosten en opleidingskosten. De gemeente dient de vanaf 2017 geldende AMvB al als leidraad op te nemen bij de aanbesteding. Op grond van de Wmo 2015 moeten gemeenten al reële tarieven vaststellen die cao-lonen mogelijk maken. De gemeente hanteert een reëel tarief. Het huidige gemiddelde tarief (prijspeil 2017) bedraagt 21,66. Op 1 juni 2017 treedt een nieuwe Algemene Maatregel van Bestuur prijs- en kwaliteitsverhouding Wmo voorziening (AMvB) in werking. Doel van deze AMvB is het waarborgen van een goede verhouding tussen de prijs enerzijds en de kwaliteit/deskundigheid voor de levering van een Wmo voorziening en de continuïteit in de hulpverlening tussen de client en de hulpverlener anderzijds. In de AMvB staan geen tarieven genoemd. De AMvB regelt dat de vaste prijs of de reële prijs voor een dienst ten minste gebaseerd is op een aantal in de AMvB genoemde kostprijselementen. De AMvB is van toepassing op alle vormen van Wmo-dienstverlening zoals thuisondersteuning, begeleiding, dagbesteding, beschermd wonen, opvang en vervoer. De AMvB is niet van toepassing verklaard op de verstrekking van hulpmiddelen, individuele vervoersvoorzieningen en woningaanpassingen. Vanwege de AMvB moeten gemeenten de Wmo-verordening aanpassen. De gemeenteraad moet de volgende zaken in de verordening vastleggen: Het college stelt een vaste prijs of een reële prijs vast voor Wmo-diensten, deze prijs is tevens de ondergrens voor een inschrijving in een aanbestedingsprocedure; De vaste of reële prijs moet worden vastgesteld overeenkomstig de eisen aan de kwaliteit van de dienst, het college moet daarbij rekening houden met de continuïteit van de hulpverlening; De kostprijselementen waar de vaste of de reële prijs op is gebaseerd. Op korte termijn wordt een voorstel tot aanpassing van de Wmo-verordening aangeboden. 3

4 Conclusie: wij handelen conform de AMvB en het standpunt van de FNV is ons in ziens niet juist.. 5. Laat de gemeente alfahulpconstructies toe in de algemene voorzieningen maatwerkvoorzieningen in natura m.b.t. de huishoudelijke zorg? Dit mag niet zodra de wetswijziging die het verbod op alfahulpconstructies is aangenomen. Nee. Conclusie: we handelen daarmee conform de checklist. 6. Heeft de gemeente in het bestek opgenomen dat er niet gewerkt zal worden met nul-uren of min/max contracten door de aanbieder of onderaannemers? Het is door het Sociaal Akkoord, de cao VVT en de Wet Werk en Zekerheid niet meer mogelijk en niet wenselijk om deze onzekere contractvormen te gebruiken. Nulurencontracten zijn niet verboden. Werkgevers in de zorgsector maken veel gebruik van nulurencontracten. Werkgevers en werknemers hebben in de cao afgesproken dat nulurencontracten zo min mogelijk worden afgesloten. Wel staat in de cao VVT aangegeven dat cao-partijen oog hebben voor knelpunten die kunnen ontstaan door beperking van het gebruik van nulurencontracten. Wij willen nulurencontracten daarom niet verbieden. Conclusie: wij wijken hieraf van de FNV-checklist. 7) Heeft de gemeente in het bestek opgenomen dat de cao vvt geldt en moet worden nageleefd? Huishoudelijke zorg in de Wmo valt binnen de werkingssfeer van de cao VVT en dit dient als zodanig te worden beschreven. Door thuisondersteuning (Schoonmaakhulp, Schoon huis en Coachen gericht op het huishouden) onder de cao VVT te brengen, wordt nieuwe initiatieven zoals zorgcoörperaties bij voorbaat als aanbieder uitgesloten. Zorgcoörperaties en zzp-ers zijn niet aan een cao gebonden. Als gemeente willen wij de cao VVT niet als verplichting opleggen. Conclusie: wij wijken hiermee af van de FNV-checklist. 8) Heeft de gemeente in het bestek opgenomen dat in geval van faillissement en bij het overgaan van contracten naar andere aanbieders werknemers met behoud van arbeidsvoorwaarden worden overgenomen? De gemeente heeft naast een zorgplicht ook een inspanningsverplichting conform de Wmo 2015 dat de koppels cliënt en medewerker in stand blijven. In geval van faillissement of overname dient de gemeente hier dan ook actief op toe te zien en in het bestek op te nemen. De 4

5 werknemers die worden overgenomen behouden hun arbeidsvoorwaarden conform artikel 12.3 van de cao VVT. Wij hebben een inspanningsverplichting, waarbij koppels cliënt en medewerker in stand blijven, indien de cliënt dit ook wilt. 9) Heeft de gemeente in het bestek opgenomen dat in geval van social return er geen verdringing plaats zal vinden van reguliere arbeid? Dit geldt ook voor de inzet van vrijwilligers. De gemeente heeft een inspanningsverplichting opgenomen in het bestek om zoveel mogelijk mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt duurzaam aan het werk te helpen of werkervaring op te laten doen. Er zijn geen eisen opgenomen over verdringing van reguliere arbeid. 10) Staat er duidelijk in de verordening en/of het bestek dat de huishoudelijke zorg een open-einde regeling is den te allen tijde er voldoende hulp geleverd moet worden? Een vooraf te bepalen maximaal budget voor deze Wmo voorziening mag wettelijk niet. De Wmo 2015 kent een open einde karakter. Als gemeente zijn wij verplicht om aanvragen om ondersteuning, mits de noodzaak is aangetoond, in behandeling te nemen. Wij mogen aanvragen nimmer afwijzen omdat het beschikbare budget ontoereikend zou zijn. Dit hoort niet in de verordening of in een bestek te worden geregeld. Bij overschrijding van budget zal dit via de gebruikelijke P&C cyclus worden gerapporteerd. 5