Extra opgaven hoofdstuk 21 Opgave 1 Wat is het verschil tussen een optimaal beleid en een Pareto-efficiënt beleid? Opgave 2 In de bij deze opgave horende figuur is de vraagcurve van consument A voor recreatiegoed X uitgebeeld. De consument streeft naar nutsmaximalisatie en er heerst volkomen concurrentie op alle markten. a. Bepaal de willingness to pay van consument A als hij over 21 eenheden van recreatiegoed X wil beschikken. b. Bereken hoe groot het consumentensurplus van de consument is als de prijs 4, per eenheid bedraagt. c. Bereken hoe het consumentensurplus verandert als de prijs daalt tot 2, per eenheid. Opgave 3 In de bij deze opgave horende figuur is de aanbodcurve van producent B voor goed X uitgebeeld. Hij streeft naar winstmaximalisatie en opereert op markten met volledige mededinging. a. Met welke kostencurve valt de aanbodcurve gedeeltelijk samen? b. Geef met behulp van de in de figuur aangeduide oppervlakten aan hoe groot de totale variabele kosten zijn als er 10 eenheden worden geproduceerd. c. Hoeveel bedraagt de totale opbrengst als de prijs 6, per eenheid bedraagt? d. Hoe groot is het producentensurplus als de prijs 6, bedraagt? e. Bereken hoe het producentensurplus verandert als de prijs daalt tot 3, per eenheid. Extra opgaven Toegepaste micro-economie, hoofdstuk 21 blz. 1/5
Opgave 4 Bereken het producentensurplus, het consumentensurplus en het economisch surplus indien de volgende vraag- en aanbodfuncties gegeven zijn: p = 20 0,5 q v p = q a + 2 Opgave 5 In welke mate faciliteert natuurcompensatie de oplossing van belangenconflicten over de aanleg van grote infrastructurele werken? Opgave 6 Waarom moet je voorzichtig zijn met het trekken van conclusies uit een kosten-batenanalyse? Extra opgaven Toegepaste micro-economie, hoofdstuk 21 blz. 2/5
Uitwerkingen Opgave 1 Het optimale beleid is het door de bewindsvoerders van de samenleving meest gewenste beleid. Het Pareto-efficiënte beleid is het beleid dat voldoet aan het Paretiaanse criterium. Volgens dit criterium is de welvaart maximaal indien geen van de leden van de samenleving er in welvaart op vooruit kan gaan zonder dat een ander lid er in welvaart op achteruit gaat. Volgens de neoparetiaanse variant is de achteruitgang in welvaart van een lid van de samenleving wel toegestaan indien de baten voor andere burgers voldoende zijn om deze achteruitgang te compenseren. Dit criterium houdt overigens niet in dat deze compensatie aan de benadeelden ook werkelijk moet worden uitbetaald, omdat die een oordeel over de inkomensverdeling zou inhouden, hetgeen in de Paretiaanse analyse vermeden wordt. Opgave 2 a. De betalingsbereidheid van deze consument is gelijk aan de oppervlakte van de vierhoek OABD. De betalingsbereidheid is dus: 21 4, + (21 3, ) 0,5 = 84, + 31,50 = 115,50 b. Het consumentensurplus is gelijk aan het verschil tussen de betalingsbereidheid en de aanschaffingskosten voor een aantal eenheden product. Bij een prijs van 4, per eenheid is het consumentensurplus gelijk aan: 115,50 84, = 31,50 c. Het consumentensurplus bij een prijs van 2, per eenheid is gelijk aan de oppervlakte van de driehoek EAC. Zij bedraagt: (35 5, ) 0,5 = 87,50 Opgave 3 a. De individuele aanbodcurve valt samen met het stijgende deel van de marginale kostencurve vanaf het shut-down point (zie ook hoofdstuk 12). b. De variabele kosten kunnen berekend worden met behulp van de marginale kostencurve, die aangeeft in welke mate de kosten veranderen bij een af- of toename van de productie. Bij een productie van 10 eenheden product zijn de variabele productiekosten gelijk aan de som van de oppervlakten B, D en E. c. De totale opbrengst van de productie bij een prijs van 6, per eenheid is gelijk aan de som van de oppervlakten A, B, C, D en E. d. Het producentensurplus is gelijk aan het verschil tussen de totale opbrengsten en de totale variabele kosten. In dit voorbeeld is deze gelijk aan de oppervlakten A + C. e. Het producentensurplus neemt af met de oppervlakte A bij een prijsdaling tot 3, per eenheid en is dan gelijk aan oppervlakte C. Opgave 4 Eerst lossen we het stelsel van vergelijkingen op, waarbij we veronderstellen dat de markt in evenwicht is. 20 0,5 q v = q a + 2 q v = q a = 12 Extra opgaven Toegepaste micro-economie, hoofdstuk 21 blz. 3/5
Substitutie van de waarde 12 voor de gevraagde of aangeboden hoeveelheid in de vraag- of aanbodvergelijking levert de evenwichtsprijs op: p = 14. Met behulp van dit gegeven en de vergelijkingen construeren we de vraag- en aanbodcurven van het betreffende goed. Het consumentensurplus kan met behulp van de figuur als volgt worden bepaald. De betalingsbereidheid van de consumenten voor 12 eenheden product: oppervlakte van vierhoek ODBE. De aanschafkosten van 12 eenheden product: de oppervlakte van vierhoek OCBE. Het consumentensurplus is gelijk aan de betalingsbereidheid ( willingness to pay ) minus de aanschafkosten. Uit de figuur blijkt dat het consumentensurplus gelijk is aan de oppervlakte van driehoek BCD. De oppervlakte van een driehoek is gelijk aan de basis maal de halve hoogte. Het consumentensurplus is derhalve gelijk aan: 12 0,5 (20 14) = 36 Het producentensurplus kan als volgt met behulp van de figuur worden bepaald. De totale opbrengsten bij de verkoop van 12 eenheden product: oppervlakte van vierhoek OCBE. De variabele productiekosten voor 12 eenheden product: de oppervlakte van vierhoek OABE. Het consumentensurplus is gelijk aan de totale opbrengsten minus de variabele productiekosten. Uit de figuur blijkt dat het producentensurplus gelijk is aan driehoek ABC. Het producentensurplus is derhalve gelijk aan: 12 0,5 (14 2) = 72 Het economisch surplus is gelijk aan de som van het consumentensurplus en het producentensurplus. Het economisch surplus is derhalve gelijk aan: 36 + 72 = 108 Extra opgaven Toegepaste micro-economie, hoofdstuk 21 blz. 4/5
Opgave 5 Natuurcompensatie kan iets toevoegen aan de oplossing van belangenconflicten over de aanleg van infrastructuur. Zeker is dat niet omdat de uitvoering niet probleemloos is. Problemen zijn bijvoorbeeld op welke manier de waarde moet worden bepaald van het gebied dat zal worden opgeofferd voor de infrastructurele werken, of hoe groot het vervangende natuurgebied moet zijn. Boeren voelen zich dubbel gepakt als ze (door onteigening) eerst land kwijtraken aan de aanleg van een spoorlijn en vervolgens ook nog land moeten afstaan voor natuurontwikkeling. Verder zijn natuurbeschermers bang voor de alibiwerking (te weinig erover nadenken of die spoorlijn echt wel nodig is) van de aanleg van dergelijke nieuwe natuurgebieden. Ten slotte is het in een dichtbevolkt land als Nederland moeilijk om geschikte locaties te vinden. Opgave 6 Je moet altijd voorzichtig zijn met trekken van conclusies uit kosten-batenanalyses, omdat: 1. het bestaan van imponderabilia het salderen van kosten en opbrengsten problematisch maakt; 2. de berekende externe effecten vaak gebaseerd zijn op soms wel erg sterke veronderstellingen. Extra opgaven Toegepaste micro-economie, hoofdstuk 21 blz. 5/5