Extra opgaven hoofdstuk 12

Transcriptie

1 Extra opgaven hoofdstuk 12 Opgave 1 In dit hoofdstuk wordt gewerkt met een strakke definitie van het begrip marktvorm, waarna verschillende marktvormen zijn ingedeeld aan de hand van twee criteria. a. Welke zijn deze twee criteria? b. Geef aan wat het doel is van dit onderscheid in verschillende marktvormen. Opgave 2 In tabel 12.1 worden marktvormen onderscheiden naar aantallen producenten die een bepaald, al dan niet homogeen product op de markt aanbieden. De in de tabel gehanteerde driedeling naar veel, weinig en één aanbieder(s) is niet uitputtend. Geef twee voorbeelden van tussenvormen van marktvormen en beschrijf die marktvormen nader. Opgave 3 Welke van de onderstaande producenten opereert onder een marktvorm die het meest lijkt op die van volledige mededinging? a. Een automobielfabrikant. b. Een sigarenproducent. c. Een tarweproducent. d. Een krantenuitgever. Opgave 4 Gegeven is de totale-opbrengstcurve van een willekeurige producent, zoals die in de figuur is getekend. Beredeneer waarom dit nooit de totale-opbrengstcurve kan zijn van een producent die opereert op een markt met volledige mededinging. Extra opgaven Toegepaste micro-economie, hoofdstuk 12 blz. 1/8

2 Opgave 5 Beredeneer waarom, economisch gezien, winstmaximalisatie per eenheid product de enige logische ondernemersdoelstelling is van een ondernemer die opereert op een markt met volledige mededinging. Opgave 6 Leid uit de ondernemingsdoelstelling zoals die is geformuleerd in vergelijking (6) van paragraaf 12.3 af dat maximale winst wordt bereikt als de marginale opbrengst gelijk is aan de marginale kosten. Opgave 7 Aan welke grafische voorwaarden moet zijn voldaan wil er sprake zijn van maximale winst? Opgave 8 Gegeven is voor een onderneming: q totale kosten in De marktprijs voor één eenheid product is 4,. a. Bepaal grafisch via de methode van de marginale calculatie de punten waar het totale verlies, de winst per eenheid product en de totale winst maximaal zijn. b. Hoeveel zal de ondernemer van dit goed produceren? Opgave 9 Wanneer alle ondernemingen in de bedrijfstak zich in het lange-termijnevenwichtspunt bevinden en verder gegeven is dat alle ondernemingen opereren onder volkomen concurrentie, is: a. p = MO = MC = MC lt ; b. p = MO = GTC = GTC lt; c. p = MO = laagste punt op de GTC lt -curve; d. zowel a, b als c is juist. Extra opgaven Toegepaste micro-economie, hoofdstuk 12 blz. 2/8

3 Opgave 10 In de bij deze opgave behorende figuur is de planningcurve van een willekeurige onderneming geschetst. De onderneming opereert op een markt met volledige mededinging. Verder is gegeven dat de korte-termijnevenwichtsprijs 16, bedraagt en dat de korte termijn gemiddelde kostencurve GTC 1 is. a. Hoeveel eenheden product produceert de onderneming op de korte termijn en hoe groot is de winst? b. Beredeneer hoe de onderneming, waarvan de planningcurve in de figuur is weergegeven, zich aanpast op de lange termijn. c. Beredeneer hoe de onderneming zich aanpast wanneer alle ondernemingen in de bedrijfstak zich aanpassen op de lange termijn. Opgave 11 We beschrijven in de bij deze opgave behorende figuren (a) en (b) een situatie van een bedrijfstak, die wordt gekenmerkt door constante lange-termijnkosten. De bedrijven opereren op een markt waar volledige mededinging heerst. Verder veronderstellen we dat in de situatie van lange-termijnevenwicht honderd ondernemingen het totaal benodigde aanbod voortbrengen. Deze honderd ondernemingen hebben alle dezelfde kostencurve. Deze langetermijnevenwichtstoestand is afgebeeld in de figuren (a) en (b). Extra opgaven Toegepaste micro-economie, hoofdstuk 12 blz. 3/8

4 a. Bereken hoeveel eenheden product de onderneming uit figuur (a) gaat produceren en hoeveel winst deze onderneming maakt als de marktprijs stijgt naar 8, als gevolg van een vraagtoename, die getekend is in figuur (b). b. Teken de lange-termijnaanbodcurve van de bedrijfstak en beredeneer hoe de productie- en de winstsituatie van de 100 oude ondernemingen zich wijzigen ten opzichte van de situatie bij onderdeel a. Opgave 12 De bij deze opgave behorende figuren geven aan hoe de ondernemingen en de bedrijfstak zich op de lange termijn aanpassen aan een toegenomen vraag. De ondernemingen opereren op een markt met volkomen concurrentie. Welke van de onderstaande beweringen is juist? a. In de korte-termijn-evenwichtspositie, na de vraagtoename van v 0 naar v 1, produceren de ondernemingen 300 eenheden product. b. De lange-termijnaanbodcurve van deze bedrijfstak wordt weergegeven door de lijn die door de punten 1 en 4 loopt. c. De lange-termijn-gemiddelde-kostencurve is naar boven verschoven, omdat de factorprijzen zijn gestegen door de sterk toegenomen vraag naar de benodigde productiefactoren. d. Op de korte termijn verschuift de aanbodcurve a 0 naar rechts (a 1 ). Extra opgaven Toegepaste micro-economie, hoofdstuk 12 blz. 4/8

5 Uitwerkingen Opgave 1 a. De twee criteria voor het onderscheiden van marktvormen zijn het aantal marktpartijen en de homogeniteit van het product. b. Een indeling naar marktvormen is noodzakelijk als we willen komen tot een modelmatige beschrijving van het ondernemingsgedrag. Een onderneming die binnen een bepaalde marktvorm opereert, gedraagt zich anders dan ondernemingen die onder andere marktvormen vallen. Afhankelijk van hun economische macht zijn ondernemingen bijvoorbeeld in staat om de verkoopprijs van hun product te beïnvloeden. Een model dat voor een bepaalde marktvorm geldt, kan het gedrag beschrijven van ondernemingen die opereren onder de marktvorm die door dat model wordt beschreven. Opgave 2 Het partieel oligopolie en partieel monopolie zijn voorbeelden van tussenvormen van marktvormen. De omschrijving van beide is te vinden in paragraaf Opgave 3 Het correcte antwoord is alternatief c. Het aantal tarwe producerende bedrijven is zo groot dat de invloed van één bedrijf op de prijs en de aangeboden hoeveelheid verwaarloosbaar is. Daarnaast is er vrije toe- en uittreding op de markt en zijn er geen (hoge) drempels die het nieuwe producenten moeilijk of onmogelijk maken om toe te treden tot de markt. In zowel de automobiel-, de sigaren- als in de krantenuitgeversbranche zijn er in de praktijk slechts enkele aanbieders. De relevante marktvorm voor die sectoren is het oligopolie. Opgave 4 De totale opbrengst die een producent ontvangt voor zijn producten is gelijk aan de prijs maal het aantal afgezette eenheden product (p q). De producent die in een marktvorm met volledige concurrentie opereert, krijgt steeds de constante evenwichtsprijs (p*) voor elke verkochte eenheid product. De totale-opbrengstfunctie p* q is daarom een lineaire functie, die tevens continu stijgt. De getekende totale-opbrengstfunctie heeft een stijgend en een dalend traject. Daarom kan zij niet de totale-opbrengstcurve uitbeelden voor de marktvorm van volledige concurrentie. In marktvormen met beperkte concurrentie kan een ondernemer de prijs beïnvloeden. Een hogere prijs leidt echter wel tot minder verkochte eenheden product (q). Daarom kan de totale opbrengst (p q) dalen wanneer de prijs wordt verhoogd. Marktvormen met beperkte concurrentie wordt in hoofdstukken 13 en 14 uitvoerig behandeld. Opgave 5 Een ondernemer die op een markt met volledige mededinging opereert, kan de afzetprijs (p) niet beïnvloeden. Indien de kostenfunctie en de afzetfunctie van de onderneming bekend zijn, kan de ondernemer alleen de hoeveelheid te produceren product beïnvloeden. De productieomvang zal dan zo worden gekozen dat het verschil tussen de omzet (p q) en de totale kosten maximaal is of, anders gezegd, de producent streeft naar maximale winst. De ondernemers die in deze marktvorm opereren, worden daarom ook wel hoeveelheidsaanpassers genoemd. Extra opgaven Toegepaste micro-economie, hoofdstuk 12 blz. 5/8

6 Opgave 6 dtw d( TO TC) dto = = dq dq dq dto dtc = dq dq MO = MC dtc dq = 0 Opgave 7 Er is sprake van een maximum als de MC-curve de MO-curve snijdt en de MC-curve steiler verloopt dan de MO-curve. Deze tweede voorwaarde is de grafische variant van de tweedeorde-voorwaarde voor het bereiken van een maximum, die eist dat de tweede afgeleide van de totale-winstfunctie (TW) negatief moet zijn. Algebraïsch geformuleerd: dmo dq dmc dq < 0 Opgave 8 a. Voor de beantwoording van deze vraag moeten we eerst de marginale-opbrengsten-, de marginale-kosten- en de gemiddelde-kostencurve bepalen. regel q p=mo TC MC GTC , ,40 1, ,08 2, , Winst/ Eenheid 6 2, ,60 +0, ,87 0 TW De marginale opbrengst (MO) is steeds gelijk aan de prijs ( 4, ). De marginale kosten (MC) zijn gelijk aan het quotiënt van TC en q. De marginale kosten stijgen bij een toename van de productie van 0 naar 100 eenheden met: dtc dq = = = De gemiddelde totale kosten (GTC) zijn gelijk aan het quotiënt van de totale kosten en de grootte van de productie. De winst per eenheid product is gelijk aan de totale opbrengst Extra opgaven Toegepaste micro-economie, hoofdstuk 12 blz. 6/8

7 (p q) minus de totale kosten gedeeld door q. De totale winst (TW) is gelijk aan de totale opbrengst minus de totale kosten. De bovenstaande tabel is weergegeven in de onderstaande figuur. In R is het totale verlies maximaal (MO = MC). In T is de winst per eenheid maximaal, omdat de MC-curve door het minimum van de GTC-curve gaat en de gemiddelde opbrengst constant is. In S is de totale winst maximaal (MO = MC). b. De ondernemer zal zoveel eenheden produceren dat zijn winst maximaal is. Dit is het geval wanneer de marginale opbrengsten gelijk zijn aan de marginale kosten. Dit is het geval in punt S, waarbij een productiegrootte van ongeveer 750 eenheden (q = 750) hoort. Opgave 9 Het juiste alternatief is d. Dit antwoord is kort geformuleerd in vergelijking (10) van paragraaf 12.5 van het boek. Opgave 10 a. De korte-termijnaanbodcurve van de onderneming is de curve MC 1. Het optimale punt is het punt waarvoor geldt: MO 1 = p 1 = MC 1 = 16,. De optimale productiegrootte die bij dit snijpunt hoort, is 400 eenheden (q = 400). De gemiddelde winst per geproduceerde eenheid product bedraagt dan: 4, (= 16, -/- 12, ) en de totale winst: 4, 400 = 1600, b. Gegeven is de situatie waarin alleen de geschetste onderneming zich aanpast op de lange termijn (dit is een erg simplistische en weinig realistische veronderstelling). De onderneming zal zijn productiecapaciteit (schaal) vergroten en kiezen voor een bedrijfsgrootte waarvoor geldt: p = MC = MC lt. Dit is het geval bij bedrijfsgrootte 3. GTC 3 en MC 3 zijn dus de relevante kostencurven voor de lange termijn. c. Op de lange termijn zullen de bestaande bedrijven hun bedrijfsgrootte aanpassen en zullen nieuwe ondernemingen, aangetrokken door de hoge kortetermijnwinsten, toetreden tot de bedrijfstak. Hierdoor verschuift het collectieve aanbod van de bedrijfstak naar rechts en zal de marktprijs uiteindelijk zakken tot 8, per eenheid. Bij deze prijs geldt dan de lange-termijnevenwichtsconditie: p = MO 2 = MC = MC lt = GTC = GTC lt. Voor onze Extra opgaven Toegepaste micro-economie, hoofdstuk 12 blz. 7/8

8 geschetste onderneming betekent dit dat hij op de lange termijn zal kiezen voor bedrijfsgrootte 2, waarmee geproduceerd kan worden tegen minimale kosten. Opgave 11 a. Door de toename van de collectieve vraag van v 0 naar v 1 is de marktprijs gestegen van 4, naar 8,. Op de korte termijn kunnen er geen nieuwe bedrijven toetreden en kan de productiecapaciteit van de 100 bedrijven niet vergroot worden. De oude bedrijven breiden daarom hun productie uit langs hun aanbodcurve MC tot het punt C waar geldt: MO 1 = p 1 = MC. Bij het punt C hoort een productiegrootte van 600 en zijn de gemiddeldekorte-termijnkosten 4,50. Het winstniveau is dan: ( 8, -/- 4,50) 600 = 2100,. b. Het kenmerk van een bedrijfstak met constante langetermijnkosten is dat de factorprijzen gelijk blijven bij uitbreiding van de sector. Als dat het geval is, veranderen ook de kostencurven van de ondernemingen niet. Elke oude en nieuwe onderneming heeft dan dezelfde kostencurven, die zijn weergegeven in figuur (a) bij deze opgave. Dit betekent dat in de nieuwe lange-termijn-evenwichtssituatie alle bedrijven weer 500 eenheden product produceren bij een marktprijs van 4, en geen winst maken. De lange-termijnevenwichtscurve van de bedrijfstak wordt nu gevonden door een lijn te tekenen evenwijdig met de hoeveelheidsas door het oude evenwichtspunt 1 van de bedrijfstak. Opgave 12 Het juiste alternatief is c. Op de korte termijn kunnen ondernemingen hun bedrijfsgrootte niet aanpassen. De curve MC 0 blijft dus de relevante aanbodcurve van ondernemingen op de korte termijn. Een toename van de vraag van v o naar v 1 leidt bij gelijkblijvend aanbod a 0 tot een hogere marktprijs van 8, per eenheid. Bij die prijs produceren de afzonderlijke oude ondernemingen 600 eenheden product. Uit het feit dat de gemiddelde-langetermijnkostencurve naar boven is verschoven, kunnen we concluderen dat in deze bedrijfstak wordt geproduceerd met stijgende kosten. De lange-termijn-aanbodcurve van de bedrijfstak, die loopt door de punten 1 en 3, heeft daarom een stijgend verloop. Extra opgaven Toegepaste micro-economie, hoofdstuk 12 blz. 8/8