Integraal Vastgoedrekenen Dag 1: 22 maart 2017
Uw docenten Dag 1 Docent: Functie: André Deleroi MSc MRICS RT RM REV RICS registered valuer, CIS HypZert (MLV) valuer Senior taxateur en adviseur Docent: Functie: Léon van der Wal MSc Consultant
Programma dag 1 31 maart 2016 08:30 Ontvangst 09:00 Algemene introductie en actualiteiten 10:45 Theorie en rekenbegrippen (incl. casussen) 12:30 Lunch 13:00 Vervolg: Financiële haalbaarheidsanalyses Gebruiks- en beleggingsfase Financiering Bouw/ontwikkel exploitatie 16:00 Netwerkborrel
Aandachtspunten Mobiele telefoons stil Laptops gesloten, behalve tijdens oefeningen Niet bellen, mailen, appen, sms-en, behalve tijdens de pauze
Leerdoelen Waar liggen onze ambities
Leerdoelen basiskennis vastgoed Bekendheid krijgen met de vastgoedmarkt Weten welke partijen actief zijn en wat zijn de diverse belangen Weten hoe een waarde tot stand komt Het zelfstandig maken van een eenvoudige waardering Het kunnen interpreteren van waarderingen en de kritische vragen kunnen stellen Bekend raken met actuele ontwikkelingen Beknopte kennis opdoen over huurcontracten Beknopte kennis opdoen over ruimtelijke ordening, dit bepaalt immers veelal in grote mate (mede) de waarde Weten waar je informatie kunt vinden om iets van een pand te kunnen vinden
Introductie vastgoedmarkt Actualiteiten
De nieuwskoppen in de media
De nieuwskoppen in de media
Introductie vastgoedmarkt Spelers en sectoren
Spelers en belangen Spelers Focus GrondeigenarenSluitende exploitatie Ontwikkelaars Marge maken Beleggers Rendement maken Gebruikers Genot van de zaak Daarnaast Gemeenten Provincies Adviseurs/taxateurs Financiers / Banken
Bestaat de Vastgoedmarkt wel? Activamarkt versus Ruimtemarkt Ruimtemarkt Toevoeging aan voorraad Aanbod (verhuurders) Vraag (huurders) Lokale en nationale economie Huur & bezetting Toekomst verwachting Ontwikkelmarkt Indien ja Cash flow Activamarkt Aanbod (eigenaren die verkopen) Is ontwikkeling winstgevend? Marktwaarde vastgoed Geëiste rendement Kapitaal markt Stichtingskosten (incl. grond) Vraag (investeerders die kopen)
Sectoren Residentieel vastgoed Koop Huur Particulieren versus ondernemers Regulier wonen, senioren, wonen/zorg combi s Recreatief Woonconcepten (studenthotel, friends-concept etc.) Commercieel kantoren Commercieel retail Commercieel bedrijfspanden Commercieel logistiek Commercieel recreatief Commercieel parkeren
De cyclus van vastgoed
Introductie vastgoedmarkt Waarom wordt er geïnvesteerd in vastgoed?
Waarom is vastgoed zo interessant? Er is sprake van een stroom van redelijk stabiele rendementen, tenminste als wij kijken naar de rendementen van direct Nederlands vastgoed (ROZ/IPDindex); Spreiding investeringsportefeuille over meerdere asset-classes. Denk onder aan pensioenfondsen en andere institutionele investeerders; Inflatie hedge op direct rendement. Figuur: Rendementen Nederlandse aandelen, obligaties, direct vastgoed en beursgenoteerde vastgoedaandelen 1977-2015 Bron: De vastgoedindex op waarde geschat (ROZ IPD)
Aantrekkelijke cumulatieve rendementen? Direct vastgoed heeft aantrekkelijke cumulatieve rendementen. Beursgenoteerde (publieke) vastgoedaandelen en obligaties scoorden vrijwel net zo goed; Voor obligaties hebben we de afgelopen jaren een forse rentedaling gezien. Bron: De vastgoedindex op waarde geschat (ROZ IPD)
Cummulatieve rendementen Internationaal gezien deed direct Nederlands vastgoed het heel goed, effecten van de crisis waren beperkt! Bron: De vastgoedindex op waarde geschat (ROZ IPD)
Vastgoedmarkt na de crisis Bron: ROZ IPD (eigen bewerking)
Introductie vastgoedmarkt Meer dan alleen stenen
Van winst uit vastgoedontwikkeling naar een bredere legitimatie Opbrengsten Grondopbrengsten Verkoopopbrengsten Huuropbrengsten Tijdelijke verhuuropbrengsten Erfpacht-, haven- kadegelden Direct Verwerving/inbreng Bouw- en woonrijp maakkosten Plankosten Kosten (tijdelijk) beheer Werkgelegenheid Energie, water en afval Parkeerinkomsten Detailhandelsomzet Woningwaarde (OZB) Veiligheid Sociale cohesie Indirect financieel of maatschappelijk Uitkeringen Zorgkosten Infrastructuur/mobiliteit Politie-inzet Fysieke en sociale beheerkosten Kosten
Hoe kom je tot een investeringskaart?
Schuivende panelen in de vastgoedwereld Middellange termijn (2017 2019) Risicoaversie neemt af, met name bij internationale financiers; Investeringskracht blijft sterk, maar selectief; Gebruikersvraag neemt toe, maar zeker niet voor alle sectoren en deelmarkten; Partijen gaan buiten hun kerncompetentie; Publieke middelen zijn schaars; Regelgeving dominant: liever rechtmatig en doelmatig dan doeltreffend; De bouwkolom kan niet meer bijbenen, bouwprijzen stijgen;. en de markt (b)lijkt weer op het niveau 2008
Effecten verduurzaming vastgoed Label C-verplichting kantoren vanaf 2023 Afspraken Energieakkoord om te komen tot een energie-neutrale gebouwde omgeving in 2050. Een tussenstap is de ambitie dat alle gebouwen in 2030 gemiddeld ten minste label A hebben. Vanaf 2030 Vanaf 2023 Wie houdt hier nu al rekening mee? Aanhouden en investeren of nu verkopen?
Innovatie en nieuwe spelers in de vastgoedsector
Vastgoed rekenen en waarderen De basis principes
Vastgoed rekenen Alles heeft waarde Waarde bepaald door: Netto opbrengsten Toekomstpotentie Emotie Opbrengst bepaald door: Marktvraag Situatie van de verkoper Financieringsmarkt En uiteraard door alles wat de waarde bepaalt
De vastgoedketen en rekenmethodieken
Het vastgoed proces en de rekenmethodieken
Waarderingsmethodieken Comparatief Direct Regressie (hedonisch) Kapitalistiemethode (inkomstenbenadering) Bruto aanvangsrendement (BAR) Netto aanvangsrendement (NAR) Discounted Cash Flow methode (DCF) Residuele methode
Comparatieve methode
Waarderingsmethodieken Comparatief
Waarderingsmethodieken Comparatief
Kapitalisatie methode
Waarderingsmethodieken Kapitalisatie methode Bij regulier commercieel vastgoed meest gebruikt Ook bij beleggershuurwoningen veel gebruikt Niet transparant Veel correcties nodig op afwijkingen van standaard Banken zijn er gek op, net als buitenlandse partijen. Huurwoningen Retail Kantoren
Definities BAR Het Bruto Aanvangsrendement is een ratio's om op basis van de bruto markthuur (de theoretische huur) de marktwaarde van een object te bepalen. Totale investering: koopsom + kosten koper + achterstallig onderhoud + CW (markthuur contracthuur) + CW leegstand + CW erfpacht +
Voorbeeld BAR berekening: BAR Waardering = Markthuurwaarde 250.000 / Gemiddeld BAR 7,00% = Gekapitaliseerde markthuurwaarde 3.571.400 - Achterstallig onderhoud - - Contante waarde verschil contract- en markthuur 40.000 - Contante waarde aanvangsleegstand 35.000 - Reductie erfpacht - - Contante waarde incentives 35.000 - Contante waarde servicekosten eigen rekening - = Waarde vrij op naam 3.461.400 - Transactiekosten 226.447 - Ovb op gekapitaliseerd erfpachtcanon - = Waarde k.k. op basis BAR 3.235.000
Waardemethodiek: Bruto Aanvangsrendement (BAR) Kasstroom eerste jaar R e s t w a a r d e H u u r Tijd E x p l o i t a t i e k o s t e n B e l e g g i n g s w a a r d e? G r o o t o n d e r h o u d B e l e g g i n g s w a a r d e ( t = 0 ) = k a s s t r o o m ( t = 1 ) / B A R
BAR 8% BAR?% 100% verhuurd 0% aanvangsleegstand contracthuur = markthuur geen achterstallig onderhoud kosten koper 7% 100% verhuurd m.u.v. jaar 1 10% aanvangsleegstand contracthuur = 80% markthuur na 1e jaar: markthuur = contracthuur achterstallig onderhoud = 10.000 kosten koper 7% koopsom + k.k. = 107.000 koopsom + k.k. + CW leegstand + CW (markthuur contracthuur) + achterstallig onderhoud = 107.000
Waardoor wordt het BAR bepaald? Lage BAR kan betekenen: Laag risicoprofiel Strategische locatie met groeipotentieel Sterke huurder, langjarig contract Verwachte waardegroei Eindwaarde overtreft de investering Hoge inflatieverwachting en derhalve huurgroei (inflation hedge) Gunstige financierbaarheid Een hoge BAR kan betekenen: Hoge risicoverwachting Twijfels over de locatie Twijfels over de huurder en verhuurbaarheid Weinig tot geen waardegroei Lage eindwaarde (grondwaarde blijft over, vastgoed is incourant) Slechte financierbaarheid
Waardemethodiek: BAR uitdagingen Gebruik begrip BAR is niet eenduidig Onvoldoende transparantie in de markt om de BAR te gebruiken Vraag altijd naar de definitie van de gehanteerde BAR (wat zit er in, wat niet) Meest voorkomend: BAR = contracthuur/transactieprijs VON BAR zegt niets over leegstand op termijn Wat als huurovereenkomst verloopt? Huurder heeft contract van 20 jaar? BAR zegt niets over huurprijsontwikkeling BAR zegt niets over onderhoud & beheer BAR zegt niets over restwaarde ontwikkeling Conclusie: BAR is weinig bruikbaar bij Financial Engineering
Definities NAR Het Netto Aanvangs Rendement is een ratio's om op basis van de netto markthuur (de theoretische netto huur) de marktwaarde van een object te bepalen. Eerste jaar markthuur marktconforme exploitatiekosten NAR = Totale investering koopsom + kosten koper + achterstallig onderhoud + CW (markthuur contracthuur) + CW leegstand + CW erfpacht Typische vraagstelling: Wat is de prijs die in de markt voor een object wordt betaald?
Voorbeeld NAR berekening: NAR waardering Exploitatiekosten + Vaste lasten 9.272 + Gemiddelde mutatiekosten t.l.v. eigenaar - + Beheerkosten 4.409 + Gemiddelde courtages 3.529 + Planmatig onderhoud 22.285 + Overige kosten excl.servicekosten eigenaar - = Totaal exploitatie 39.494 = Bruto markthuurwaarde 222.649 - Totaal exploitatie 39.494 = Netto huurwaarde 183.155 / Gemiddeld NAR 7,50% = Gekapitaliseerde netto huurwaarde 2.442.060 - Achterstallig onderhoud - + Contante waarde verschil contract- en markthuur 13.536 - Contante waarde aanvangsleegstand 27.344 - Reductie erfpacht - - Contante waarde incentives - - Contante waarde servicekosten eigen rekening - = Waarde vrij op naam 2.428.252 - Transactiekosten 148.203 - Ovb op gekapitaliseerd erfpachtcanon - = Waarde k.k. op basis van NAR 2.280.049
Discounted Cashflow methode
Waardemethodiek DCF methode R e s t w a a r d e H u u r Tijd E x p l o i t a t i e k o s t e n B e l e g g i n g s w a a r d e? G r o o t o n d e r h o u d B e l e g g i n g s w a a r d e ( t = 0 ) = N C W k a s s t r o o m
Waarderingsmethodieken DCF methode Gebaseerd kasstroominschattingen: Kasstroomparameters Inschatting exploitatiescenario Verhuurscenario (Huur)prijsontwikkelingen Inschatting discontovoet Controle op: m²-prijs, res. BAR en res. NAR Voordelen van een DCF Inzicht in kasstroomontwikkeling Transparantie aannames Te gebruiken bij sterk wisselende kasstromen en uitpondscenario s Goed te gebruiken bij incourant vastgoed Goed te gebruiken voor Financial Engineering
Financiële rekenkunde Centraal staat geld & tijd Oftewel: de waardeontwikkeling van geld in de tijd
Indexeren Indexeren is het aanpassen van een bepaalde periodiek terugkomend bedrag aan de inflatie Soms berust dat op een afspraak: Prijsindexatie van de lonen Indexatie van pensioenen Huurverhoging Soms houd je er zelf rekening mee: Indexatie van budget onderhoudskosten in de tijd
Indexeren Indexeren = cashflow * (1 + index)^t
Oefening: Wereldreis Stel: Je krijgt nu een bonus van 10.800 (na belasting); Je wilt graag over 5 jaar een wereldreis maken; Een mooie wereldreis kost nu 11.163,-; De inflatie bedraagt structureel naar 0,5% per jaar; Je verwacht 1% theoretisch rendement per jaar te halen (deposito); Je kunt kosteloos inleggen en opnemen. Heb je straks voldoende geld voor de wereldreis?
Wereldreis 2025 Vraag: Kan ik in jaar 5 deze wereldreis betalen? Uitgangspunten Bonus (t=0) 10.800 Inflatie 0,50% Rendement 1,00% per jaar Wereldreis (t=0) 11.163
DCF methodiek In feite wordt bepaald wat iemand nu over heeft voor toekomstige kasstromen gegeven een bepaalde rendementseis. Naast de DCF is het aan te bevelen ook een BAR- en NARwaardering te maken DCF methodiek geeft inzicht in kasstromen en kan risico s kwantificeren en zichtbaar maken. Vaststellen van de discontovoet is bijzonder lastig en discutabel. Het hangt immers altijd samen met wat het risico is dat in de kasstromen is opgenomen versus wat in de discontovoet zit. Hier zit veel discussie en ruis op de lijn. Vandaar altijd toetsen met BAR en NAR
Financiële rekenkunde (eindwaardeberekening) jaar storting rente saldo 0 1.000-1.000 1 60 1.060 2 64 1.124 3 67 1.191 4 71 1.262 5 76 1.338 saldo t = storting x (1 + rente)^t Voorbeeld: Planeconomie eindwaardeberekening
Financiële rekenkunde (contante waarde berekening) jaar cashflow CW 0 1 2 3 4 5 1338 1.000 contante waarde = cashflow / (1 + rente)^t
Toekomst en heden T o e k o m s t i g k a p i t a a l = > EWt = c a s h f l o w * ( 1 + R ) ^ t 100,- 104,- 108,16 112,50 etc C o n t a n t e w a a r d e = > CWt = c a s h f l o w / ( 1 + R ) ^ t 112.50 108,16 104,- 100,-
Rekencasus Kantoorbelegging
Rekencasus Kantoorbelegging BELEGGINGSBEREKENING (dcf-methode, IRR, BAR, NAR) Uitgangspunten Vragen: BVO (1) Wat is de beleggingswaarde van deze woning? 160 m2 GBO (2) Wat is het BAR van deze woning? 125 m2 Huurprijs 1.125 per maand Onderhoud 1.200 per jaar
DCF-berekening Internal Rate of Return (IRR) Typische vraagstelling bij discontovoet als input: Wat is de waarde van een toekomstige kasstroom gegeven mijn discontovoet? Welke kostprijs-dekkende huur moet ik vragen om aan mijn rendementseis te voldoen? Typische vraagstelling bij discontovoet als output: Is de IRR van een beleggingsvoorstel hoger dan mijn gewenste rendement? Effecten van hold and sell Financial Engineering vraagstukken
Rendementseis (discontovoet) Definitie: de rendementseis is een disconteringsvoet die de waarde van tijd vertegenwoordigt voor de belegger. Het bestaat uit inflatiecompensatie, een risicopremie, de kosten van financiering en opportunity costs. De rendementseis (= rentepercentage) is input in de berekening van de contante waarden van kasstromen De uitkomst van de berekening is de Netto Contante Waarde: de optelsom van alle contante toekomstige kasstromen. Deze kan zowel negatief als positief zijn, en is afhankelijk van de hoogte rendementseis.
DCF-berekening (IRR) Definitie: De Internal Rate of Return is de disconteringsvoet waarbij de contante waarde van de toekomstige kasstromen gelijk is aan de investering. Oftewel, de NCW is bij de rentevoet van de IRR gelijk aan 0 De IRR is een resultante ( output ) van de bekende of geraamde kasstromen!
Residuele methode
Waarderingsmethodieken Residuele methode 0 Waarde te realiseren vastgoed (100) Kosten inclusief bouwrente, winst en risico (70) Grond (30) Grondquote (30%) Waarde te realiseren vastgoed (100) Kosten inclusief bouwrente, winst en risico (100) Grond (0) Grondquote (0%) Waarde te realiseren vastgoed (100) Kosten inclusief bouwrente, winst en risico (130) Grond (-30) Grondquote (-30%)
Waarderingsmethodieken Residuele methode De residuele rekensom Opbrengst 200.000 Bouwkosten 120.000 Overige kosten 30.000 Resteert 50.000
Stichtingskostenopzet Bij projectontwikkeling wordt voor de opbouw van de stichtingskosten vaak de volgende onderverdeling gebruikt: Bouwkosten Bijkomende kosten Algemene kosten Winst & risico Rentekosten BTW Hoe omgaan met grondkosten
Cash flow projectontwikkelaar Beleggingsgvastgoed nu start bouw marge grondkosten oplevering Merk op: Marge (winst) op het einde van het project
Cash flow projectontwikkelaar Koopwoningen 1 ste termijn koper 2 de termijn koper 3 de termijn koper 4 de termijn koper 5 de termijn koper Nu Start bouw Oplevering Afname grond 2 de termijn aannemer 3 de termijn aannemer 4 de termijn aannemer 5 de termijn aannemer Conclusie: - Nauwelijks financieringsbehoefte (en dus ook geen rentelasten) gedurende de bouw - Grondwaarde bij start bouw = verkoopopbrengst bij start bouw - realisatiekosten
Waarderingsmethodieken Residueel (m.n. grond / overtollig vastgoed)
Casus Residuele grondwaardeberekening Beleggers huurwoning (1) Wat is de residuele grondwaarde van deze woning als huurwoning? Beleggingswaarde 235.547 Bouwkosten 700 excl. BTW per m² BVO (2) Wat is de residuele grondwaarde van deze woning als koopwoning? Bijkomende kosten 18,00% over bouwkosten Algemene kosten 5,00% over bouwkosten + bijkomende koste Winst & Risico 3,00% over ontwikkelomzet excl. BTW Rente tijdens de bouw 5,25%
Samenvatting
Het vastgoed proces en de rekenmethodieken
Het vastgoed proces en de rekenmethodieken (residuele) grondwaarde berekeningen (huidige staat) (residuele) grondwaarde berekeningen (bouwrijp) BAR / NAR berekeningen DCF-berekeningen Tijd Grondexploitatie Projectontwikkeling Beleggingsfase
Verdieping
Financiering
Motieven voor financiering Liquiditeitsbehoefte Vastgoed aankopen Grond aankopen Locatie met tijdelijke exploitatie Investeringen in groot onderhoud Renovatie Subsidie volgt later Planontwikkeling
Redenen om vreemd te financieren 1. Hefbomen 2. Meer omzet met hetzelfde eigen vermogen 3. Participatiegraad verlagen 4. Risicobeperking / risicospreiding 5. Verhandelbaarheid verhogen 6. Disciplinerende werking
Hefbomen De kosten van vreemd vermogen zijn lager dan de kosten van eigen vermogen (uitzonderingen?) Waarom activa met een laag risico met eigen vermogen financieren? Door vreemd vermogen toe te voegen aan je kapitaalsstructuur verlaag je de gemiddelde kostenvoet van vermogen En verhoog je het rendement op eigen vermogen Verandert de rendementsopbouw van het eigen vermogen van hoofdzakelijk direct rendement (netto huur) naar hoofdzakelijk indirect rendement (restwaarde) Maakt de vastgoedbelegging spannend en zorgt ervoor dat investeerders hun werk efficiënter en effectiever gaan doen.
Hefbomen Principe op basis van kasstromen Kasstroom project Investering Netto kasstroom en eindwaarde Kasstroom Financiering (VV) Lening Rente en aflossing Kasstroom eigen vermogen (EV) Storting EV Dividend
Hefboom 60% VV r project r VV r EV LTV 1-LTV LTV = Loan to Value = verhouding VV / totale vermogen
Hefboom 80% r project r VV r EV LTV 1-LTV LTV = Loan to Value = verhouding VV / totale vermogen
Cash flow waterfall Kasstroom project Senior Debt Service 1e achtergestelde lening 2e achtergestelde lening Kasstroom EV
Financieringslego Voorbeeld mezzanine kapitaalstructuur Senior lening Achtergestelde lening Participatie lening Mezzanine Preferente aandelen Eigen vermogen
Rendementsbegrip Direct, Indirect, TRR, IRR
Rendement R = Rendement O = Opbrengst K = Kapitaal Formule Rendement R t = O t K t-1
Rendement Formule Rendement R K I U = Rendement in jaar t = Kapitaal in jaar t = Inkomsten eind jaar t = Uitgaven begin jaar t Rendement Kasstroom Kapitaalsontwikkeling R t = I t - U t + K t - K t-1 K t-1
Total Rate of Return (TRR) Directe opbrengsten Indirecte opbrengsten Indirecte kasstroom 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Investering -15.200.000 Marktwaarde 15.200.000 15.504.000 15.339.658 16.106.640 16.428.773 16.422.202 16.757.349 Verkoop 16.757.349 Gerealiseerde waardemutaties 335.147 Ongerealiseerde waardemutatie 304.000-164.342 766.982 322.133-6.571 INDIRECT Directe kasstroom Bruto huuropbrengsten 1.064.000 712.000 1.100.483 1.119.192 1.138.218 1.157.568 Exploitatiekosten -127.680-129.851-132.058-134.303-136.586-138.908 Opbrengsten uit vastgoedbelegging 936.320 582.149 968.425 984.889 1.001.632 1.018.660 DIRECT Direct rendement 6,16% 3,75% 6,31% 6,11% 6,10% 6,20% Indirect rendement 2,00% -1,06% 5,00% 2,00% -0,04% 2,04% Hoe bereken je IRR, TRR? Geconsolideerd beleggingsresultaat 1.240.320 417.807 1.735.407 1.307.022 995.061 1.353.807 TRR 8,16% 2,69% 11,31% 8,11% 6,06% 8,24% Netto kasstroom -15.200.000 936.320 582.149 968.425 984.889 1.001.632 17.776.009 IRR 7,38%
Casus Rendement Indirecte kasstroom 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Investering -15.200.000 Marktwaarde 15.200.000 15.504.000 15.339.658 16.106.640 16.428.773 16.422.202 16.757.349 Verkoop 16.757.349 Gerealiseerde waardemutaties 335.147 Ongerealiseerde waardemutatie 304.000-164.342 766.982 322.133-6.571 INDIRECT Directe kasstroom Bruto huuropbrengsten 1.064.000 712.000 1.100.483 1.119.192 1.138.218 1.157.568 Exploitatiekosten -127.680-129.851-132.058-134.303-136.586-138.908 Opbrengsten uit vastgoedbelegging 936.320 582.149 968.425 984.889 1.001.632 1.018.660 DIRECT Direct rendement 6,16% 3,75% 6,31% 6,11% 6,10% 6,20% Indirect rendement 2,00% -1,06% 5,00% 2,00% -0,04% 2,04% Geconsolideerd beleggingsresultaat 1.240.320 417.807 1.735.407 1.307.022 995.061 1.353.807 TRR 8,16% 2,69% 11,31% 8,11% 6,06% 8,24% Netto kasstroom -15.200.000 936.320 582.149 968.425 984.889 1.001.632 17.776.009 IRR 7,38%
Achtergrondinformatie Basisboek Vastgoedrekenen Vastgoedrekenen met Spreadsheets Taxatieleer Vastgoed 1 & 2
Vragen?
Docent André Deleroi MSc MRICS RT RM REV, senior taxateur en consultant E-mail: a.deleroi@basevalue.nl M: +31(0)6 270 660 47 Botterstraat 139 8081 JW, Elburg T: +31(0)85 4000 171 - www.basevalue.nl 2017 heden : BaseValue BV Taxateur van commercieel vastgoed, staatssteuntoets Financieel structureren van vastgoed- en gebiedsontwikkelingsvraagstukken Expert van parkeervraagstukken 2003 2016 : Fakton, consultant en taxateur 1998 2003 : Ballast Nedam Engineering, civieltechnisch constructeur
Docent Léon van der Wal MSc, consultant E-mail: l.v.d.wal@fakton.com M: +31(0)6 256 393 56 Beurs-WTC - Beursplein 37 P.O. Box 30188-3001 DD Rotterdam T: +31(0)10 300 6000 - www.fakton.nl/valuation 2015 heden : Fakton, consultant Financieel structureren van vastgoed- en gebiedsontwikkelingsvraagstukken Taxaties ontwikkelingslocaties 2014 2015: SENS Real Estate, Assistant Project Manager