RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK CSG Calvijn, Maarten Luther HAVO Plaats : Rotterdam BRIN nummer : 16PK C7 BRIN nummer : 16PK 10 HAVO Onderzoeksnummer : 278742 Datum onderzoek : 28 oktober 2014 Datum vaststelling : 4 februari 2015
Pagina 2 van 12
1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 28 oktober 2014 een onderzoek uitgevoerd op CSG Calvijn, Maarten Luther, afdeling havo om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs op deze afdeling en over de naleving van wet- en regelgeving. CSG Calvijn, Maarten Luther is een relatief kleine school in Rotterdam-Zuid met een onderbouw vmbo (g)t, havo en vwo en een kleine business vmbo- en havo top. In deze bovenbouw volgen de leerlingen een plus programma waarbij de leerstof in vier dagen wordt verwerkt. De vijfde dag is een zogenaamde business verkenningsdag gericht op ondernemerschap waarbij de leerlingen tal van activiteiten ondernemen in samenwerking met het bedrijfsleven en vervolgopleidingen. Zo hebben leerlingen eigen bedrijfjes opgericht, krijgen ze trainingen in presentatievaardigheden en bezoeken bedrijven. Dit bijzondere profiel brengt met zich mee dat de school enerzijds een behoorlijke uitstroom kent na leerjaar drie van leerlingen die toch voor een ander profiel kiezen en anderzijds een grote instroom van leerlingen met name in havo 4 die op deze bijzondere profilering afkomen. Een groot deel van de leerlingen heeft een niet Nederlandse achtergrond en veel leerlingen hebben extra ondersteuning nodig. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. Uit de risico-analyse die we uitvoerden voor het CSG Calvijn, Maarten Luther bleek dat er op de laatste opbrengstenkaart (OK 2014) bij de afdeling havo sprake was van te lage centrale examencijfers en een te laag onderbouwrendement. In samenspraak met het bestuur van de school is daarom besloten na de zomervakantie van 2014 op deze afdeling een kwaliteitsonderzoek te verrichten. Toezichthistorie In het kader van het Onderwijs verslag is er op 19 maart 2013 een kwaliteitsonderzoek verricht. De kwaliteit van het onderwijs op de afdeling havo was op de onderzochte onderdelen grotendeels van volodende niveau. Pagina 3 van 12
Onderzoeksopzet De inspectie vormt haar kwaliteitsoordelen door de onderwijspraktijk van de school te toetsen aan een selectie van kwaliteitsindicatoren uit het toezichtkader voortgezet onderwijs 2013. Bij dit onderzoek hebben we de indicatoren uit het zogenaamde kernkader onderzocht. Dit is het gedeelte uit het toezichtkader dat bij al onze kwaliteitsonderzoeken minimaal wordt beoordeeld. Om het onderzoek goed te laten aansluiten bij de specifieke kenmerken van de school en de onderzochte afdeling hebben we het onderzoek aangevuld met indicatoren uit het zogenaamde aanvullende kader. Zo zijn indicatoren over het aanbod rekenen en taal toegevoegd. Deze indicatoren zijn toegevoegd omdat ze gezien de leerlingenpopulatie van extra belang zijn; Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Wij hebben relevante documenten van en over de school geanalyseerd. Schoolbezoek, waarbij wij in een aantal lessen de onderwijspraktijk hebben geobserveerd. Wij hebben gesprekken gevoerd met het bestuur, management, leraren, zorgcoördinator en, leerlingen. Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek besproken met de directie en bestuur. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staat de conclusie van het onderzoek waaronder het vervolgtoezicht. In hoofdstuk 3 beschrijven we de bevindingen uit het onderzoek in de vorm van een kwaliteitsprofiel. Dit wordt gevolgd door een paragraaf waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Pagina 4 van 12
2. CONCLUSIES EN TOEZICHTARRANGEMENT Een kwaliteitsonderzoek zoals wij hebben uitgevoerd, leidt tot een zogenaamd toezichtarrangement voor kwaliteit en/of voor naleving. Een arrangement kan basistoezicht inhouden of juist aangepast toezicht inhouden. In het eerste geval (bij basistoezicht) vinden wij de kwaliteit van voldoende niveau en is het daarom niet nodig om de school onder intensief toezicht te plaatsen. Als er echter teveel tekortkomingen zijn geconstateerd, wordt conform beslisregels geoordeeld dat de kwaliteit onvoldoende is en stellen we een aangepast arrangement vast voor zwakke of voor zeer zwakke kwaliteit en/of voor naleving. Onze conclusie voor CSG Calvijn, Maarten Luther, afdeling havo is als volgt: Op basis van het onderzoek kennen wij aan de afdeling het basisarrangement toe omdat zowel de opbrengsten als ook de kwaliteit van het onderwijsproces op de onderzochte onderdelen van voldoende niveau is. Dit betekent dat wij op dit moment geen reden hebben om het toezicht te intensiveren. Wij hebben een enkele tekortkoming in de naleving van de wettelijke voorschriften vastgesteld: Gegevens over door- en uitstroom zijn niet in de schoolgids opgenomen. Dit zal op de website van de school worden aangepast en deze gegevens zullen in de schoolgids van 2015-2016 worden vermeld. Pagina 5 van 12
3. BEVINDINGEN In dit hoofdstuk leest u de bevindingen uit ons onderzoek op basis waarvan we tot onze conclusie over de kwaliteit zijn gekomen. Eerst geven we een samenvattend algemeen beeld over de kwaliteit van het onderwijs op Calvijn, Maarten Luther, afdeling havo. Daarna volgt het kwaliteitsprofiel waarin de oordelen op de indicatoren staan. Vervolgens lichten we die oordelen in onderlinge samenhang toe. 3.1 Algemeen beeld We beoordelen de kwaliteit van het onderwijs op CSG Calvijn, Maarten Luther als voldoende. De opbrengsten zijn over drie jaar gemeten nog voldoende maar er zijn wel risico s. Het onderwijsproces is eveneens voldoende maar kent een aantal tekortkomingen. De kwaliteitszorg moet verder worden ontwikkeld en is nu nog als onvoldoende beoordeeld. De school heeft een periode achter zich met veel directiewisselingen en een onvolledige staf. Tussentijds vertrek van een aantal docenten en openstaande vacatures op de kernvakken noodzaakten de school met uitzendkrachten te werken. Door een te gering aantal aanmeldingen voor de business havo top zijn er een aantal jaar geleden concessies gedaan aan de toelatingseisen. Inmiddels zijn er weer voldoende aanmeldingen en heeft de school sinds twee jaar een kwalitatief betere instroom. Met de komst van de nieuwe directeur en de aanstelling van een tweede teamleider is het managementteam versterkt. Het afgelopen jaar is de school vooral bezig geweest met het opzetten van de organisatie, het analyseren van de tekortkomingen en het maken van verbeterplannen. Sinds dit jaar zijn er studiecoördinatoren aangesteld om de prestaties van de leerlingen goed te kunnen volgen en hen te begeleiden. Dit schooljaar heeft de school ook voor de kernvakken weer voldoende ervaren docenten. Er is een start gemaakt met het doorvoeren en uitbouwen van de verbeteractiviteiten. De uitdaging voor de schoolleiding is zorgdragen voor focus op een aantal doelstellingen en verbeteractiviteiten. Het team is gemotiveerd om voor deze leerlingen de handen ineen te slaan. Pagina 6 van 12
3.2 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel staan de indicatoren die in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen Wij hebben daarnaast onderzocht of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Dit wordt tot uitdrukking gebracht met de score ja of nee. De opbrengsten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie verwacht mag worden 1 2 3 4 5 1.1 De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht. 1.2.4 De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding havo. 1.3.4 De leerlingen van de opleiding havo behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. 1.4.4 Bij de opleiding havo zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. De aangeboden leerstofinhouden bereiden de leerlingen voor op vervolgonderwijs en samenleving 1 2 3 4 3.4 De school heeft een aanbod voor de referentieniveaus taal dat past bij alle leerlingen. 3.5 De school heeft een aanbod voor de referentieniveaus rekenen dat past bij alle leerlingen. De leerlingen krijgen voldoende tijd om zich het leerstofaanbod eigen te maken 1 2 3 4 4.3 De leerlingen maken efficiënt gebruik van de onderwijstijd. Pagina 7 van 12
Het (vak)didactisch handelen van leraren stelt leerlingen in staat tot leren en ontwikkeling 1 2 3 4 7.1 De onderwijsactiviteit heeft een doelgerichte opbouw. 7.2 De leraar geeft een begrijpelijke uitleg. 7.3 De leerlingen zijn actief betrokken. 7.4 De leerlingen krijgen effectieve feedback op hun leerproces. De school biedt effectief aanvullend onderwijs en ondersteuning aan leerlingen die dat nodig hebben. (basisondersteuning) (De school bestrijdt effectief achterstanden.) 1 2 3 4 9.1 De school volgt systematisch de vorderingen van de leerlingen aan de hand van genormeerde toetsen. 9.2 De school bepaalt wat de onderwijs- en ondersteuningsbehoefte is van individuele of groepen leerlingen. 9.4 De school voert de ondersteuning planmatig uit. De school bewaakt de kwaliteit van haar opbrengsten 1 2 3 4 12.1 De school evalueert systematisch de opbrengsten. 12.2 De school werkt doelgericht aan de kwaliteit van de opbrengsten. De school bewaakt de kwaliteit van het onderwijsproces 1 2 3 4 13.1 De school evalueert systematisch het onderwijsproces. 13.2 De school werkt doelgericht aan de verbetering van het onderwijsproces. 13.3 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsproces. Nalevingsindicatoren 2013 ja nee N1 Door of namens het bestuur is de vastgestelde schoolgids naar de inspectie gestuurd en deze schoolgids bevat de onderzochte onderdelen (WVO, art. 24c en 24a). N2 N4 Door of namens het bestuur is het vastgestelde schoolplan naar de inspectie gestuurd en dit schoolplan bevat de onderzochte onderdelen (art. 24c en 24 WVO). Door of namens het bestuur zijn het Examenreglement en het PTA naar de inspectie gestuurd en deze documenten bevatten de onderzochte onderdelen (Eindexamenbesluit art. 31). Pagina 8 van 12
3.3 Toelichting bij kwaliteitsprofiel Het bovenstaande algemene beeld en kwaliteitsprofiel lichten we hieronder toe. Daarbij komen achtereenvolgens de volgende aspecten aan bod: opbrengsten, onderwijproces en begeleiding en kwaliteitszorg. Opbrengsten De opbrengsten van de afdeling havo zijn over drie jaar gemeten nog voldoende al zijn er risico s. Het bovenbouwrendement is voldoende, evenals het verschil tussen het SE-cijfer voor het en het CE-cijfer. Het onderbouwrendement is gedaald en onvoldoende. Als een van de oorzaken hiervoor noemt de school de strengere overgangsnormen als reactie op een te soepel overgangsbeleid in het verleden. In de onderbouw wordt nu ingezet op huiswerkuren aan het begin van de dag en gerichtere ondersteuning op vakken waar leerlingen zwak in zijn. Ook zijn er contacten met de basisscholen om de adviseringen te bespreken die niet in overeenstemming zijn met de uitslagen van de cito-vas toetsen. Het cijfer voor het centraal examen is, over drie jaar gemeten, nog voldoende maar dalende. In de jaren 2011, 2012, 2013, waarop we we ons oordeel baseren, was het gemiddelde cijfer behaald voor het Centraal Examen respectievelijk een 6,1, 6,3, 6,0. Het gemiddelde cijfer behaald in 2014 is met een 5,9 veel lager uitgekomen dan het gemiddelde van de vergelijkingsgroep. De school is zich goed bewust van deze risicovolle opbrengsten. Zij heeft in het vestigingsplan 2014-2015 een gerichte analyse gemaakt van de oorzaken, en de noodzakelijke verbeteractiviteiten opgesteld. Onderwijsproces en begeleiding De basiskwaliteit van de lessen op het Maarten Luther is voldoende. We hebben wel geconstateerd dat er wat lesopbouw en klassenmanagement betreft kwaliteitsverschillen zijn tussen de docenten. De meeste lessen zijn docent gestuurd waarbij het sommige docenten beter lukt dan anderen om de aandacht van de leerlingen met afwisselende en activerende werkvormen, vast te houden. De lessen verlopen geordend en gestructureerd: de lesopbouw en het klassenmanagement zijn over het geheel genomen voldoende. Er valt winst te behalen wanneer lesdoelen en terugkoppeling aan het eind van de les meer expliciet benoemd worden. Pagina 9 van 12
Een gemeenschappelijke aanpak hierin kan het onderwijs krachtiger en effectiever maken. In vrijwel alle lessen wordt er gewerkt met een basisstructuur en leggen docenten duidelijk uit. Leerlingen krijgen feedback. Deze is echter vooral gericht op correctie waarom een antwoord goed of fout is. Wij hebben in de lessen nauwelijks gezien dat er gerichte procesfeedback aan leerlingen werd gegeven: hoe heb je geleerd, wat heb je geleerd, wat ga je leren, hoe past dat in wat je al weet en wat kan dan de volgende stap in je ontwikkeling zijn (feedforward). We hebben het aspect feedback geven dan ook als onvoldoende beoordeeld. Het opbrengstgericht werken staat nog in de kinderschoenen. Er worden wel al enige jaren cito-vas toetsen afgenomen en er worden analyses van toetsen gemaakt maar uitslagen worden nog onvoldoende gebruikt om het onderwijs verder vorm te geven. De eerste klassen gaan dit schooljaar gerichte ondersteuning krijgen op basis van toetsuitslagen. In speciaal daarvoor ingerichte uren zullen ze in niveaugroepen extra ondersteuning krijgen om bepaalde vaardigheden verder aan te leren en vakken bij te kunnen spijkeren. Ook voor de bovenbouwleerlingen zijn analyses gemaakt en kunnen leerlingen extra ondersteuning krijgen op maat. Dit wordt nog niet systematisch door de hele school heen gedaan. De indicator de school bepaalt wat de onderwijs- en ondersteuningsbehoefte is van individuele of groepen leerlingen" is daarom nog als onvoldoende beoordeeld. Vorig jaar is een start gemaakt met het hanteren van een toetssystematiek waarbij docenten onderscheid maken in type vraagstelling en zo beter kunnen aangeven op welke onderdelen leerlingen zich moeten verbeteren. Dit biedt goede mogelijkheden voor de school om de begeleiding van leerlingen beter op maat te maken. Omdat de school een kleine bovenbouw heeft worden sommige vakken door één docent gegeven en is er niet automatisch overleg over inhoud van toetsen en examenprogramma s. De school zoekt naar oplossingen hiervoor. Ze denkt deze te vinden door collega s van een vergelijkbare school van het bestuur te vragen te helpen met het opstellen van een duidelijk toetsbeleid met ingebouwde checks op kwaliteit van de toetsen. Er zijn uren in het rooster opgenomen om te werken aan de taal- en rekenachterstanden. De school hanteert een rekenmethode waarmee leerlingen ieder op hun eigen niveau kunnen werken en er zijn wekelijks rekenuren in het rooster ingelast. De methode Nederlands voorziet in een aanbod dat dekkend is voor de referentieniveaus taal. Pagina 10 van 12
Er zijn zogenaamde taalbeleids uren in het rooster opgenomen waarin leerlingen onder andere kunnen werken aan het vergroten van hun woordenschat. Wij hebben geen analyses en metingen gezien waaruit blijkt dat dit voldoende is voor de leerlingen om hun examenteksten voor de verschillende vakken goed te kunnen lezen. In het taalbeleidsplan zijn enkele activiteiten opgenomen die door alle docenten uitgevoerd kunnen worden zoals het poster project. Er is echter geen door alle docenten gedragen en uitgevoerd taalbeleid. Een gemeenschappelijke aanpak van moeilijke teksten, het toepassen van leesstrategieën en uitbreiding van woordenschat moet door alle docenten worden aangepakt gezien de taalachterstanden van de schoolpopulatie. Wat betreft de begeleiding valt op dat er veel geïnvesteerd is de afgelopen jaren in goede relaties. We hebben waargenomen dat de docenten respectvol met de leerlingen omgaan en hen bemoedigen. Vorig jaar heeft de school gewerkt aan de verkrijging van het predicaat veilige school. Op de dag van het inspectiebezoek was er voor de onderbouwklassen een pestproject aan de gang met medewerking van externe partners. De zorg wordt planmatig uitgevoerd. Leerlingen die op sociaal-emotioneel gebied extra begeleiding nodig hebben krijgen die van de schoolmaatschappelijk werker, tevens zorgcoördinator. Ook zijn er twee councelors die een deel van de gesprekken en begeleiding verzorgen. Dit zorgteam waar een remedial teacher deel vanuit maakt, legt alle handelingsplannen, acties en verslagen vast in het digitale leerlingvolgsysteem. Verder zorgt dit team voor instructies aan mentoren en vakdocenten en begeleidt en ondersteunt zonodig de docenten. De school werkt samen met het Centrum voor Jeugd en Gezin; vanuit dit centrum is er wekelijks een schoolverpleegkundige op school aanwezig waar leerlingen met tal van vragen en problemen terecht kunnen. De school had te maken met hoog verzuim door leerlingen. Met het aanstellen van een verzuimcoach lijkt dit probleem doeltreffend te zijn aangepakt. Kwaliteitszorg De kwaliteitszorg is als onvoldoende beoordeeld. De nieuwe schoolleiding heeft eerst geïnvesteerd in het opzetten van een nieuwe structuur en komt nu toe aan een inhoudelijke verbeterslag. Daarmee staat de kwaliteitszorg nog in de kinderschoenen. Examenresultaten en toetsresultaten worden geanalyseerd. Deze indicator is wel als voldoende beoordeeld. Vertaling van deze analyses in verbeterplannen op het niveau van vakken en docenten moet deels nog plaatsvinden. Pagina 11 van 12
Het systeem van maken van prestatieafspraken, uitvoeren en monitoren van de verbeterplannen is op gang gezet maar moet nog verder ontwikkeld worden. De indicator de school werkt doelgericht aan de kwaliteit van de opbrengsten scoort daarom nog onvoldoende. Hetzelfde geldt voor de indicatoren die het bewaken van de kwaliteit van het onderwijsproces betreffen: er is een start gemaakt met lesbezoeken maar er liggen nog geen duidelijke afspraken over de eisen die er op het Maarten Luther aan een goede les gesteld worden. De schoolleiding komt dit jaar toe aan het systematisch verzamelen van informatie over het didactisch handelen van docenten. Gesprekken met vaksecties over de te behalen doelen en de leerplannen hebben nog niet met alle vaksecties plaatsgevonden. Docenten zullen dit jaar bij elkaar op lesbezoek gaan. Vormen van intervisie, onderling lesbezoek, coaching en uitwisseling van good practices kunnen voor een kwaliteitsverhoging zorgen van de lespraktijk. Er liggen verbeterplannen op meerdere gebieden, waaronder aanpak taal- en rekenbeleid, wegwerken van achterstanden, monitoren secties en resultaten en verhogen leskwaliteit. De schoolleiding zal de komende periode prioriteiten moeten stellen en samen met het team voortvarend te werk moeten gaan om deze plannen scherper te stellen, te concretiseren, uit te voeren en tot slot te borgen. Pagina 12 van 12