RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK. OMO Scholengroep Bergen op Zoom, Mollerlyceum HAVO VWO

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK OMO Scholengroep Bergen op Zoom, Mollerlyceum HAVO VWO Plaats : Bergen op Zoom BRIN nummer : 02FY C1 BRIN nummer : 02FY 00 HAVO BRIN nummer : 02FY 00 VWO Onderzoeksnummer : Datum onderzoek : 3 maart 2015 Datum vaststelling : 31 maart 2015

2 Pagina 2 van 11

3 1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 3 maart 2015 een onderzoek uitgevoerd op de afdelingen havo en vwo van het Mollerlyceum in Bergen op Zoom, om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs op deze afdeling en over de naleving van wet- en regelgeving. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. Wij hebben voor de afdeling een risicoanalyse uitgevoerd. Uit deze analyse kwam naar voren dat de opbrengsten op deze afdeling risicovol zijn. Uit deze analyse kwam tevens naar voren dat er mogelijk tekortkomingen zijn op het gebied van de kwaliteit van het onderwijsproces en de naleving van wet- en regelgeving. Op 1 oktober 2014 hebben wij de uitkomsten van deze risicoanalyse met het bevoegd gezag besproken. Naar aanleiding van dit gesprek is besloten een onderzoek uit te voeren. Onderzoeksopzet De inspectie vormt haar kwaliteitsoordelen door de onderwijspraktijk van de school te toetsen aan een selectie van kwaliteitsindicatoren uit het toezichtkader voortgezet onderwijs Bij dit onderzoek hebben we de indicatoren uit het zogenaamde kernkader onderzocht. Dit is het gedeelte uit het toezichtkader dat bij al onze kwaliteitsonderzoeken minimaal wordt beoordeeld. Om het onderzoek goed te laten aansluiten bij de specifieke kenmerken van de school en de onderzochte afdeling hebben we het onderzoek aangevuld met indicatoren uit het zogenaamde aanvullende kader. Zo zijn indicatoren over de didactische differentiatie (8.1-3) toegevoegd. Deze indicatoren zijn toegevoegd omdat ze gezien leerresultaten van extra belang worden geacht. Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: - Wij hebben relevante documenten van en over de school geanalyseerd. - Schoolbezoek, waarbij wij in een aantal lessen de onderwijspraktijk hebben Pagina 3 van 11

4 geobserveerd. - Wij hebben gesprekken gevoerd met het management, leraren en zorgfunctionarissen. - Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek besproken met de locatiedirectie. Twee dagen later zijn de conclusies besproken met de eindverantwoordelijk schoolleider. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staat de conclusie van het onderzoek waaronder het vervolgtoezicht. In hoofdstuk 3 beschrijven we de bevindingen uit het onderzoek in de vorm van een kwaliteitsprofiel. Dit wordt gevolgd door een paragraaf waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Pagina 4 van 11

5 2. CONCLUSIES EN TOEZICHTARRANGEMENT Een kwaliteitsonderzoek zoals wij hebben uitgevoerd, leidt tot een zogenaamd toezichtarrangement voor kwaliteit en/of voor naleving. Een arrangement kan basistoezicht inhouden of juist aangepast toezicht inhouden. In het eerste geval (bij basistoezicht) vinden wij de kwaliteit van voldoende niveau en is het daarom niet nodig om de school onder intensief toezicht te plaatsen. Als er echter teveel tekortkomingen zijn geconstateerd, wordt conform beslisregels geoordeeld dat de kwaliteit onvoldoende is en stellen we een aangepast arrangement vast voor zwakke of voor zeer zwakke kwaliteit en/of voor naleving. Onze conclusie voor de afdelingen havo en vwo van het Mollerlyceum is als volgt: Op basis van het onderzoek kennen wij aan de afdelingen het basisarrangement toe omdat zowel de opbrengsten alsook de kwaliteit van het onderwijsproces op de onderzochte onderdelen van voldoende niveau is. Dit betekent dat wij op dit moment geen reden hebben om het toezicht te intensiveren. Pagina 5 van 11

6 3. BEVINDINGEN In dit hoofdstuk leest u de bevindingen uit ons onderzoek op basis waarvan we tot onze conclusie over de kwaliteit zijn gekomen. Eerst geven we een samenvattend algemeen beeld over de kwaliteit van het onderwijs. Daarna volgt het kwaliteitsprofiel waarin de oordelen op de indicatoren staan. Vervolgens lichten we die oordelen in onderlinge samenhang toe. 3.1 Algemeen beeld Het Mollerlyceum biedt voor de afdelingen havo en vwo voldoende kwaliteit, al zijn er enkele verbeterpunten. De opbrengsten liggen over drie jaar gemeten rond het landelijk gemiddelde, maar zijn - met name op het vwo - in het voorlaatste jaar (examenjaar 2013) flink gedaald. Activerende didactiek en didactische differentiatie vragen nog extra aandacht. De ontwikkeling van de invoering van gestandaardiseerde toetsen is nog pril. Het onderwijs kan daardoor nog niet optimaal afgestemd worden op de hiermee te constateren verschillen tussen leerlingen. In de kwaliteitszorg is wel veel aandacht voor de analyse van de leerresultaten en verbetering van de leskwaliteit, maar de daadwerkelijke focus op het opbrengstgerichtwerken en de evaluatie en borging van de onderwijskwaliteit blijven in de praktijk enigszins achter bij de algemene ambities die de school(leiding) zich gesteld heeft. 3.2 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel staan de indicatoren die in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen Pagina 6 van 11

7 Wij hebben daarnaast onderzocht of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Dit wordt tot uitdrukking gebracht met de score ja of nee. Aanwijzing voor auteur: Geef hier eventueel toelichting structuuropbouw van de tabellen bij meerdere afdelingen. 02FY 00 HAVO - HAVO De opbrengsten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie verwacht mag worden De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding havo De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vwo De leerlingen van de opleiding havo behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht De leerlingen van de opleiding vwo behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht Bij de opleiding havo zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau Bij de opleiding vwo zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. 02FY 00 VWO - VWO De opbrengsten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie verwacht mag worden De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht. De leerlingen krijgen voldoende tijd om zich het leerstofaanbod eigen te maken De leerlingen maken efficiënt gebruik van de onderwijstijd. Het (vak)didactisch handelen van leraren stelt leerlingen in staat tot leren en ontwikkeling De onderwijsactiviteit heeft een doelgerichte opbouw. 7.2 De leraar geeft een begrijpelijke uitleg. Pagina 7 van 11

8 Het (vak)didactisch handelen van leraren stelt leerlingen in staat tot leren en ontwikkeling De leerlingen zijn actief betrokken. 7.4 De leerlingen krijgen effectieve feedback op hun leerproces. De leraren stemmen hun didactisch handelen af op verschillen tussen leerlingen De leraren gebruiken bij de vormgeving van hun onderwijs de analyse van de prestaties van de leerlingen. 8.2 De leraar stemt de instructie af op verschillen tussen leerlingen. 8.3 De leraar stemt de verwerking af op verschillen tussen leerlingen. De school biedt effectief aanvullend onderwijs en ondersteuning aan leerlingen die dat nodig hebben. (basisondersteuning) (De school bestrijdt effectief achterstanden.) De school volgt systematisch de vorderingen van de leerlingen aan de hand van genormeerde toetsen. 9.2 De school bepaalt wat de onderwijs- en ondersteuningsbehoefte is van individuele of groepen leerlingen. 9.4 De school voert de ondersteuning planmatig uit. De school bewaakt de kwaliteit van haar opbrengsten De school evalueert systematisch de opbrengsten De school werkt doelgericht aan de kwaliteit van de opbrengsten. De school bewaakt de kwaliteit van het onderwijsproces De school evalueert systematisch het onderwijsproces De school werkt doelgericht aan de verbetering van het onderwijsproces De school borgt de kwaliteit van het onderwijsproces. Pagina 8 van 11

9 3.3 Toelichting bij kwaliteitsprofiel Het bovenstaande algemene beeld en kwaliteitsprofiel lichten we hieronder toe. Daarbij komen achtereenvolgens de volgende aspecten aan bod: opbrengsten, onderwijsproces en kwaliteitszorg. Opbrengsten (Bij de toelichting op de opbrengsten verwijzen de opeenvolgende getallen tussen haakjes naar de oordelen per jaar op een vijfpuntsschaal.) De meerjarenopbrengsten van de afdeling havo zijn voldoende. De inspectie attendeert echter op de twee onvoldoende indicatoren op de opbrengstenkaart Deze laten een daling gezien ten opzichte van voorgaande jaren: het betreft het rendement onderbouw (3, 3, 2) en het gemiddeld cijfer CE (3, 3, 2). De meerjarenopbrengsten van de afdeling vwo zijn ook voldoende, maar de inspectie waarschuwt hier nog duidelijker voor de twee (zwaar) onvoldoende indicatoren op de opbrengstenkaart Deze zijn sterk gedaald over de afgelopen drie jaar. Het betreft het rendement bovenbouw (3, 3, 1) en gemiddeld cijfer CE (3, 3, 1). Deze ontwikkeling zou de toekomstige meerjarenopbrengsten onder druk kunnen zetten. Uit de analyse van de meerjarenopbrengsten blijkt dat de risico s mogelijk worden bepaald door de determinatie in de onderbouw, de resultaten van de vakken Nederlands, Engels en wiskunde en het aantal voortijdig schoolverlaters alsmede door de mogelijkheden van docenten om didactische te differentiëren naar onderwijsbehoeften van leerlingen (volgens Vensters voor Verantwoording waarderen leerlingen dit relatief laag). Het is de vraag of de relatief grote afstroom naar (vmbo-t van) de Zoommavo voor leerlingen het juiste perspectief geeft, volgens betrokkenen. De school heeft de afgelopen periode zwaar geïnvesteerd in een uitgebreide monitoring van de opbrengstgegevens (ook van de tussenopbrengsten) om goed greep te krijgen op de verbetering hiervan. Volgens de meest recente gegevens zijn de CE-cijfers al weer aan het stijgen. Een definitieve vergelijking met de landelijke gegevens is echter nog niet beschikbaar. Onderwijsproces De lessen die de inspectie heeft bezocht voldeden in veel opzichten aan de verwachtingen. Er wordt in alle lessen adequaat uitleg van de leerstof gegeven en leerlingen krijgen voldoende feedback op hun leerproces. De leskwaliteit zou kunnen verbeteren als leraren duidelijker aangeven wat er Pagina 9 van 11

10 geleerd dient te worden in de les en hoe de werkvormen daarop aansluiten. Het kan ook de actieve betrokkenheid van leerlingen mogelijk versterken als daarop ook teruggekoppeld wordt aan het einde van de les. We zagen nu een eenzijdig gebruik van didactische werkvormen: klassikale uitleg en zelfstandig werken. De actieve betrokkenheid van leerlingen is in de lessen te laag. Bij een substantieel deel van de lessen waren groepjes leerlingen regelmatig aan het kletsen of niet met de lesstof bezig. In sommige gevallen mogen hogere eisen gesteld worden aan de leerlingen gericht op hun niveau en spanningsboog. Voor betere leerlingen lijken de lessen nu te weinig uitdagend, voor leerlingen met extra hulpvragen schiet de les soms aan zijn doel voorbij. We hebben slechts in enkele lessen kunnen waarnemen dat leraren bij de vormgeving van hun onderwijs de analyse van de prestaties van leerlingen betrekken of op andere wijze de instructie of de verwerkingsopdrachten afstemmen op de verschillen tussen leerlingen. Om adequaat in te spelen op verschillen tussen leerlingen en voor een passende determinatie is het belangrijk om gebruik te maken van gestandaardiseerde toetsen die het niveau in de basisvaardigheden (taal en rekenen) aangeven. Invoering hiervan is echter nog in ontwikkeling. De schoolleiding verwacht dit de komende jaren wel te kunnen realiseren. Voor de sociaal-emotionele zorg en begeleiding biedt de school een goede ondersteuning. Mentoren en leerlingbegeleiding werken gericht samen aan een planmatige uitwerking. Kwaliteitszorg Cijfermatige analyse van leerresultaten vindt voor alle leerjaren en vakken uitgebreid plaats, zoals blijkt uit de adequate rapportages op dit gebied. De teams worden zo adequaat voorzien van geanalyseerde data. Het stellen van concrete streefdoelen voor teams, vaksecties of individuele docenten om vooraf gestelde resultaten te behalen, vindt echter nog niet plaats. Een dergelijke werkwijze zal de school wel helpen om over een langere periode bewuster en gerichter bezig te zijn om de opbrengsten duurzaam te verbeteren. Het observeren van de lessen van docenten door de schoolleiding heeft langere tijd niet gestructureerd plaatsgevonden. Er bestaat ook geen totaalbeeld van de kwaliteit van de lessen binnen de school. Met de nieuwe organisatiestructuur en de komst van nieuwe teamleiders is de verwachting van de school dat dit aspect spoedig weer op de rit gezet wordt. Er zijn ook een aantal andere belangrijke processen die om regelmatige evaluatie vragen. Het gaat dan om evaluatie van bijvoorbeeld het zorgbeleid, het toetsbeleid en het mentoraat. De school zal dergelijke kernprocessen regelmatig moeten evalueren en op basis daarvan het Pagina 10 van 11

11 beleid bij te stellen of te bepalen. De school zou de kwaliteit van dergelijke processen kunnen borgen door het opstellen van een kwaliteitsagenda. Een positieve uitzondering hierop is de audit naar differentiatie eind Het doelgericht werken aan verbeteringen van het onderwijsproces vinden wij wel voldoende. Er is veel ontwikkeld aan mogelijk verbeterbeleid op didactisch gebied, maar een sterkere focus op opbrengstgericht werken in samenwerking tussen schoolleiding en docententeam kan de effectiviteit op de opbrengsten versterken en daarmee de mogelijkheid tot borging van de onderwijskwaliteit. Het stellen van concrete streefdoelen voor teams, vaksecties of individuele docenten om vooraf gestelde resultaten te behalen vindt nog niet voldoende plaats. Een dergelijke werkwijze zou de school wel kunnen helpen om over een langere periode bewuster en gerichter bezig te zijn om de opbrengsten te verbeteren. Docenten werken vanuit de structuur van teams, secties en ontwikkelgroepen op adequate wijze aan verbeteringen binnen de school. Dit gebeurt echter nog niet sterk vanuit een planmatige opbouw, met een duidelijke planning- en controlecyclus. Veel van de beoogde doelstellingen zijn niet specifiek bepaald en vastgelegd. De documenten omtrent kwaliteitszorg die de school hanteert, verdienen meer samenhang om effectief te kunnen zijn voor het onderwijsteam. Pagina 11 van 11