Bureau Commissies van Toezicht Justitiële Jeugdinrichting Lelystad

Bureau Commissies van Toezicht Justitiële Jeugdinrichting Lelystad f-'t? iz? f-? fvj P ostadres Postbus 2035, 8203 AA Lelystad r-n C^* 3Ü? o ' E? fïj O n d e rd e e l C o n ta c tp e rs o o n D o o rk ie s n u m m e rc s ] D a tu m O n s k e n m e r k O n d e rw e rp M inisterie van V eiligheid en Justitie D ienst Justitiële zaken Afd. documentatie Kamer N 532 Postbus 20301 2500 EH D EN HAAG M w. G. Mulder 0320-741141 16 april 2015 Jaarverslag 2014 Geachte heer/mevrouw Namens de voorzitter van de Commissie van Toezicht bij de Justitiële Jeugdinrichting Lelystad, zend ik u hierbij een exemplaar van het

* ji-' c23i' :a? JAARVERSLAG JJI LELYSTAD 2014 COMMISSIE VAN TOEZICHT BIJ DE JUSTITIËLE JEUGDINRICHTING LELYSTAD

c INHOUDSOPGAVE 1. De inrichting 1.1 Intermetzo pag. 2 1-2 JJILelystad 1.3 De CoYnmissie van Toezicht 2. Cijfers 3. De toezichthoudende taak 4. De adviestaak 5. De bemiddelingstaak 6. De rechtsprekende taak 7. Bijzondere gebeurtenissen 8. Conclusie pag. 5 pag. 7 pag. 7 pag. 7 pag. 8 pag. 8 pag. 9 2

3f fv '-? (I? t~> I./1 De inrichting f ' - j 'S'. 1.1 Intermetzo (=T) ------------- '-T-r' Intermetzo staat voor het organiseren van zorg dichtbij het kind, de jongere en zijn of haar directe leefomgeving vanuit de visie dat zorg het meest effectief is als het aansluit bij het géwone leven. Intermetzo heeft locaties in Flevoland, Gelderland, Overijssel en Utrecht. ~J.2 JJI Lelystad JJI Lelystad, onderdeel van Intermetzo, is een justitiële jeugdinrichting (JJI) voor jongeren in dé^feeftijd van 12 tot 23 jaar. Het gaat hierbij om jongeren die voor een strafbaar feit vé^ordeeld zijn, in voorlopige hechtenis zitten en jongeren die een behandelmaatregel opgelegd hebben gekregen. Er verblijven binnen JJI Lelystad jongeren van verschillende niveaus. Dit loopt uiteen van jongeren met laag IQ, die intensieve zorg nodig hebben, tot jongeren met een gemiddeld IQ. De plaatsing van jongeren loopt via de afdeling Individuele Jeugdzaken van het ministerie van Veiligheid en Justitie in Den Haag. De totale capaciteit is 98 plaatsen, waarvan 78 operationele en 20 reserveplaatsen. De heer drs. F. Candel is sinds medio 2004 algemeen directeur. Vanaf 2011 vormt hij samen met mw. A. Van de Maat de Raad van Bestuur. De Raad van Toezicht, onder voorzitterschap van mr. T.H.J. Joustra, oefent toezicht uit op de Raad van Bestuur. Mevrouw B. Haasbroek is sinds 1 januari 2004 locatiedirecteur en mevrouw M. Claes is sinds 1 oktober 2006 Hoofd Behandeling. Doelgroepen: JJI Lelystad is bestemd voor onderstaande doelgroepen: Kort verblijf Er zijn twee groepen van tien jongeren per groep voor kort verblijf Het verblijf is maximaal drie maanden. Hierna worden de jongeren doorgeplaatst naar lang verblijf 3

Lang verblijf LVB Drie groepen van 8 licht verstandelijk beperkte (LVB) jongens per groep (IQ lager dan 70 en beperkte zelfredzaamheid). De verblijfsduur is afhankelijk van de duur van de straf of maatregel. Lang verblijf normaal begaafd en bijzondere zorg Twee groepen van 8 normaal begaafde jongens per groep (IQ vanaf 70). De verblijfsduur is afhankelijk van de duur van de straf of maatregel. Verv Intensive Care (VIC) LVB Lelystad heeft drie groepen VIC van 6 jongens per groep met een verstandelijke beperking. De verblijfsduur is afhankelijk van de duur van de straf of maatregel. Gedragsinterventies en onderwijs: Binnen de inrichting wordt gewerkt met de YOUTURN-methode, een basismethodiek die in alle JJI s wordt toegepast. In YOUTURN draait alles om het aanleren van eigen verantwoordelijkheid. YOUTURN bestaat uit vijf fases. De eerste drie fases vinden binnen de inrichting plaats. Er wordt in deze fases gewerkt aan het gedrag en aan vaardigheden ter voorbereiding op een nieuwe start. Verder worden de ouders en de jongere zelf betrokken en wordt aan de hand van de vergaarde informatie een perspectiefplan opgesteld. Daarnaast wordt er gewerkt aan opleiding van de jongeren. De vierde en vijfde fase vinden buiten de inrichting plaats, waarin een opleiding of training wordt gevolgd. De jongere pakt dan, met behulp van de G^ugd) reclassering, zijn nieuwe leven op. Daarnaast biedt JJI Lelystad een aantal erkende gedragsinterventies aan, zoals: Brains4Use: een interventie die wordt ingezet om het middelengebruik terug te dringen bij jongeren in justitiële jeugdinrichtingen en Jeugdzorg Plus- inrichtingen. Functional Family Therapy: een systeemgerichte aanpak waarbij wordt geprobeerd om de onderlinge relaties binnen het gezin te verbeteren. In Control!: een interventie gericht op jongens van 12 tot en met 15 en van 16 tot en met 21 jaar, die agressieve delicten hebben gepleegd. Leren van het delict: een cognitief-gedragsmatige training voor jongeren die een gewelddadig delict gepleegd hebben en daarvoor in een justitiële jeugdinrichting verblijven. Out of the circle: een training voor jeugdige plegers van seksueel geweld, gericht op het verminderen van recidive. Een erkende gedragsinterventie is een programma dat gericht is op het beïnvloeden van iemands gedrag of omstandigheden. Dit soort interventies zijn interventies waarvan de werking wetenschappelijk onderzocht is. Indien er geen interventies beschikbaar zijn, worden deze ingekocht bij de polikliniek Traverse Flevoland of de Waag. Het gaat in deze vaak om gedragstherapie of zedentherapie. Jongeren die bij JJI Lelystad geplaatst worden zijn verplicht om onderwijs of andere scholings- en vormingsactiviteiten te volgen. De Stedenschool, onderdeel van de Eduvier onderwijsgroep, verzorgt voortgezet speciaal onderwijs aan jongeren. Het onderwijs sluit aan bij de behandelfilosofie van Intermetzo. Indien mogelijk wordt bij de keuze van het onderwijs rekening met de wensen van de jongere gehouden. De jongere kan op de Stedenschool een algemene opleiding volgen, maar ook een vak leren. Ook is het voor de jongere mogelijk om 4

ex^m onderwijs te volgen, bijvoorbeeld bij het VMBO of een opleiding aan een regionaal opleidingscentrum. t/j f^l.3 De Commissie van Toezicht Pen 1 januari 2014 is de Commissie van Toezicht als volgt samengesteld: Mw. mr. LA. Vermeulen (voorzitter) R^dsheer Gerechtshof Amhem-Leeuwarden, benoemd per 1 januari 2004, herbenoemd per 1 januari 2009 en per 1 januari 2014. 'S? D'Éh M. van Daalen Ondernemer te Zeewolde, b^oem d per 1 januari 2004, herbenoemd per 1 januari 2009 en per 1 januari 2014. Mw. dr. M. van de Molen Psychologe/wetenschappelij k onderzoeker, benoemd per 1 januari 2004, herbenoemd per 1 januari 2009 en per 1 januari 2014. Mw. mr. J.A. Neslo Advocaat te Almere, benoemd per 1 januari 2004, herbenoemd per 1 januari 2009 en per 1 januari 2014. Dhr. M. Voermans Conrector Scholengemeenschap Arcus te Lelystad, benoemd per 1 januari 2004, herbenoemd per 1januari 2009 en per 1 januari 2014. Dhr. R. Smit Maatschappelijk werker, benoemd per 5 november 2008 en herbenoemd per 1 november 2013. Mw. mr. S.G.B.M. Schönhage Advocaat te Almere, benoemd per 1 januari 2009 en herbenoemd per 1januari 2014. Mw. drs. M.E. Verkuijlen Chef Divisie Ondersteuning van de politie Flevoland benoemd per 1 januari 2011. Mw. mr. M.A. Pot Rechter/teamleider Rechtbank Midden-Nederland, benoemd per 1 oktober 2013. Dhr. dr. M. Westerborg Psychiater bij het Nederlands Instituut voor Forensische Psychiatrie en Psychologie Benoemd per 1januari 2014. De werkzaamheden van het secretariaat zijn ondergebracht bij het Bureau Commissies van Toezicht te Lelystad waaraan mw. G. Mulder als ambtelijk secretaris en mw. mr. J. van Weerdhuizen-Loman als plaatsvervangend secretaris verbonden zijn. Mw. M.H.N. Kamphuis 5

is als administratief medewerker aan het Bureau te Lelystad verbonden. Zij zijn gedurende het jaar bijgestaan door mw. J. Hardeman en mw. M.D. Lodewijk (stagiaire). 2. Cijfers Beklagzittingen: In het jaar 2014 hebben er 10 beklagzittingen plaatsgevonden. Het ging hierbij om zowel enkelvoudige- als meervoudige zittingen. De enkelvoudige zittingen vonden om de maand op de maandag plaats en de meervoudige op de woensdag. Klachten: In 2014 heeft de commissie 149 klachten binnen gekregen. Het grootste deel (24 klachten) had informatie/procedure als onderwerp. Daarnaast kwamen verzorging en (verlies/beschadiging van) persoonlijke voorwerpen regelmatig als onderwerp van beklag voor. Van de 149 ingekomen klachten werd een totaal van 36 ingetrokken na bemiddeling door de maandcommissaris. In een aantal gevallen zijn er zogenoemde termijnbrieven verstuurd naar jongeren die de inrichting hadden verlaten met de vraag of zij nog een beslissing wensten in hun beklagzaken. Indien dit niet het geval was, werden deze klachten beschouwd als ingetrokken. Ook kwam het voor dat de klager voorafgaand aan de bemiddelingspoging van de maandcommissaris schriftelijk zijn klacht(en) introk, omdat de betrokkene er was uitgekomen met de directie. In 2014 zijn in totaal 38 klachten door klagers zelf, na bemiddeling met de directie/groepsleider ingetrokken. In 2014 zijn 153 afgedaan klachten. In dit aantal zit ook een deel afdoening van klachten uit 2013. Hieronder een overzicht van de afgedane klachten ingedeeld naar soort uitspraak. G eg ro nd 5 O ngegrond 15 D eels gegrond 1 Ó v erg e d rag e n 2 N ie t ontvankelijk 48 Ingetrokken 38 Ingetrokken na bem iddeling 36 A fdoening rogatoir verzo ek 8 6

r-:j f-3 < /) Hieronder een overzicht van de ingekomen klachten per onderwerp in 2014 - t e ró y K la c h te n p e r o n d e rw e rp ' 30 fvj 7

3. De Toezichthoudende taak Op de commissievergaderingen was mevrouw B. Haasbroek, locatiedirecteur, namens de inrichting aanwezig. Zij bracht iedere vergadering verslag uit over de belangrijkste gebeurtenissen en ontwikkelingen binnen de inrichting. Verder wordt de commissie om de zoveel tijd op de hoogte gesteld van de stand van zaken met betrekking tot nieuw ingevoerd beleid. 4. De adviestaak Een lid van de commissie heeft in het verslagjaar eenmaal deelgenomen aan het overleg van de Jongerenraad. Verder is tijdens de commissievergaderingen, indien de directie hier behoefte aan had, over diverse aspecten/vraagstukken advies uitgebracht. Zo is in het verslagjaar advies gegeven ten aanzien van het bellen van de jongere met zijn advocaat. Ook ten aanzien van een kort geding welke tegen de inrichting werd aangesparmen heeft de commissie haar advies en/of raad verstrekt aan de directie. Verder heeft de maandcommissaris regelmatig aan de jongeren zelf advies gegeven ten aanzien van lopende of potentieel in te dienen klachten. De beklagcommissie heeft, indien van toepassing middels haar uitspraken advies aan de directie uitgebracht. 5. De bemiddelin Staak Leden van de Commissie van Toezicht treden wisselend als maandcommissaris op. Zij krijgen, na beoordeling, klachten via de secretaris doorgestuurd. Vervolgens wordt er een spreekuur vastgesteld en bezoekt de maandcommissaris de betreffende jongeren. Tijdens dit spreekuur wordt samen met de jongere en de groepsleiding/mentor gekeken of er een oplossing gevonden kan worden voor de ingediende klacht. Is dit het geval dan wordt de klacht veelal ingetrokken. In het andere geval wordt de klacht naar het secretariaat teruggestuurd ter verdere behandeling. Verder zijn er zogenoemde sprekersbrie^es waardoor het ook mogelijk is op initiatief van de jongere zelf, zonder dat er meteen een klacht is ingediend, bemiddeling te starten. Ook de ouders, voogden, stiefouders of pleegouders kunnen - namens de jongere - om bemiddeling door de maandcommissaris vragen. De maandcommissaris bezoekt twee keer per maand, op woensdag de inrichting om klachten te bespreken en/of te bemiddelen. De maandcommissaris sprak met de jeugdigen over onder meer de volgende onderwerpen; o disciplinaire straf o bejegening o behandeling o activiteiten o persoonlijke voorwerpen o verzorging o contact buitenwereld o informatie/procedure o compensatie o verlof o regime Met name verzorging, informatie/procedure en persoonlijke voorwerpen zijn onderwerpen die regelmatig ter sprake zijn gekomen. 8

0 ro G (Tl De rechtsprekende taak N ^st de voorzitter mw. mr. I.A.Vermeulen zijn mw. mr. J.A. Neslo, mw. mr. M.A. Pot en m. mr. S.G.B.M. Schönhage afwisselend voorzitter/beklagrechter geweest van de béklagcommissie. De overige leden van de Commissie van Toezicht bebben beurtelings deelgenomen aan de meervoudige beklagzittingen. De meervoudige zittingen vonden plaats in dé'piaanden waarin er een vergadering was en de enkelvoudige beklagzittingen werden, indien dit nodig was, in de overige maanden gepland. Dbi)eklagcommissie beeft in de meeste gevallen mondeling uitspraak gedaein, waarbij aan de jomere na afloop van de behandeling van zijn klacht een formulier Aantekening mondelinge uij^raak beklagcommissie is uitgereikt met daarop de uitspraak en de daarin genoemde beroepsclausule. Aan de jongere is ook na de uitspraak mondeling medegedeeld dat hij op gpffnd van artikel 74 Beginselenwet justitiële jeugdinrichtingen uiterlijk op de zevende dag nddht mondeling uitspraak is gedaan, tegen de beslissing beroep in kan stellen bij de Raad vopr de Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming. In de meer complexe zaken of indien er ter zitting naar voren kwam dat er nog aanvullende informatie verstrekt diende te worden door één van de partijen, is er schriftelijk uitspraak gedaan en is deze naderhand aan de jongere en de directie verzonden. Hierbij is aan de jongere op de beklagzitting medegedeeld wanneer hij de schriftelijke beslissing kon verwachten. In de schriftelijke uitspraak is ook weer de beroepsclausule opgenomen. De klachten die in 2013 zijn ingediend, maar niet in dat jaar zijn afgehandeld, tellen mee met de cijfers van het jaarverslag van 2014. Ten aanzien van 8 klachten heeft een andere inrichting verzocht een jeugdige in Intermetzo, locatie Lelystad, rogatoir te horen. 7. Bijzondere gebeurtenissen Naamswijziging: Per 1januari 2014 is de naam van LSG-Rentray gewijzigd in Intermetzo. Adolescentenstrafrecht Per 1 april 2014 is het Adolescentenstrafrecht inwerking getreden en zijn de gronden voor de PIJ maatregel aangepast. Hierdoor kan de PIJ omgezet worden in TBS. Bij Intermetzo is 80 a 90 procent van de jongeren adolescent. De gemiddelde leeftijd is 19 jaar. Leefklimaat Alle JJTs hebben een leefklimaat onderzoek laten doen. Hieruit volgt dat de JJI s het beter doen dan verwacht werd. Intermetzo zit iets aan de onderkant qua score. Bezoek zonder toezicht Intermetzo is gestart met het faciliteren van bezoek zonder toezicht voor jongeren met kinderen en/of een duurzame relatie. Hierdoor kunnen de betreffende jongeren onder andere een uur met hun kinderen en/of partner doorbrengen zonder toezicht vanuit de inrichting. Kinderombudsman De Kinderombudsman heeft een bezoek aan de inrichting gebracht ten einde de werking van de klachtprocedure te onderzoeken. Het ging daarbij om de uitvoering van het klachtrecht en de toegankelijkheid daarvan. Naast een gesprek met de voorzitter van de Commissie van 9

Toezicht is er ook een gesprek geweest tussen de Kinderombudsman en een afvaardiging van de Jongerenraad. De Kinderombudsman is tot de conclusie gekomen dat er binnen Intermetzo Lelystad sprake is van een open houding en dat de jongeren goed weten hoe en waar zij hun klacht kunnen indienen. Onderzoek inspectie In 2014 heeft de Inspectie een groot onderzoek verricht binnen de JJI Intermetzo Lelystad. Daarbij zijn diverse zaken binnen de inrichting tegen het licht gehouden. De Inspectie heeft in het kader van dit onderzoek ook gesproken met de voorzitter en een lid van de Commissie van Toezicht. De uitkomsten van het onderzoek waren, op een aantal kleine verbeterpunten na, positief voor de inrichting. Huisregels Na driejaar zijn er nieuwe Huisregels opgesteld. Hierbij is gekeken naar eventuele onduidelijkheden en naar uitspraken van de beklagcommissie. Hierbij zijn ook de regels met betrekking tot de brandveiligheid beter in de Huisregels opgenomen. Kort geding Tegen de inrichting is in 2014 een kort geding aangespannen vanwege het weigeren tot het aanvragen van verlof door de directie voor een jongere. De rechter in kort geding heeft in het voordeel van de JJI beslist. De motivering van de rechter was dat er geen absoluut recht op verlof bestaat en dat niet verwacht kan worden dat de JJI een verlofmachtiging aanvraagt wanneer er sprake is van een zodanig hoog risico op recidive als in het onderhavige geval. 8. Conclusie Ten opzichten van het jaar 2013 is het aantal klachten in 2014 afgenomen. Van 273 in 2013 naar 149 in 2014. Dit is een opmerkelijk verschil. Een directe oorzaak hiervoor is door de Commissie van Toezicht niet aan te wijzen, maar zou wellicht te maken kunnen hebben met het feit dat meer jongeren in de inrichting in een laatste, afrondende fase van hun behandeling zitten en met het gegeven dat de personele bezetting binnen de inrichting in de zomermaanden van 2014 beter is geweest dan in 2013. Hierdoor kon er een beter en vollediger zomerprogramma met de jongeren worden gedraaid. Ook in 2014 bleek het onderwerp "sluiting van JJI s" een regelmatig terugkerend onderwerp te zijn dat directie, medewerkers en Commissie van Toezicht bezig heeft gehouden. Dit verslag is vastgesteld op 8 april 2015 zifter, 5deze, de secretaris. Mulder 10