RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK Lentiz, Reviuslyceum HAVO VWO Plaats : Maassluis BRIN nummer : 17WQ C3 BRIN nummer : 17WQ 06 HAVO BRIN nummer : 17WQ 06 VWO Onderzoeksnummer : 286513 Datum onderzoek : 4-11 december 2015 Datum vaststelling : 1 maart 2016
Pagina 2 van 13
1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 4 en 11 december 2015 een onderzoek uitgevoerd bij de afdelingen havo en vwo van het Reviuslyceum, om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs op deze afdelingen en over de naleving van wet- en regelgeving. Het Revius College is onderdeel van de Lentiz Onderwijsgroep. De school heeft ongeveer 800 leerlingen. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het zogenoemde vierjaarlijks bezoek dat de Inspectie van het Onderwijs uitvoert op vestigingen waar in die periode geen onderzoek is uitgevoerd in het kader van risicogericht toezicht of themaonderzoek. Bovendien willen wij in het kader van de overname van de afdeling havo van het voormalige Kastanjecollege te Maassluis door het Revius Lyceum zicht krijgen op hoe aan het onderwijs aan de voormalige leerlingen van het Kastanjecollege vorm en inhoud wordt gegeven. Een deel van deze leerlingen volgde, ten tijde van het onderzoek, het onderwijs op de locatie van Lentiz VMBO Maassluis. De bevindingen uit de lesobservaties van de afdeling havo op deze Lentizlocatie zijn betrokken bij ons oordeel over de onderwijskwaliteit van de afdeling havo van het Reviuslyceum. Onderzoeksopzet De inspectie vormt haar kwaliteitsoordelen door de onderwijspraktijk van de school te toetsen aan een selectie van kwaliteitsindicatoren uit het toezichtkader voortgezet onderwijs 2013. Bij dit onderzoek hebben we de indicatoren uit het zogenaamde kernkader onderzocht. Dit is het gedeelte uit het toezichtkader dat bij al onze kwaliteitsonderzoeken minimaal wordt beoordeeld. Om het onderzoek goed te laten aansluiten bij de specifieke kenmerken van de school en de onderzochte afdeling hebben we het onderzoek aangevuld met indicatoren uit het zogenaamde aanvullende kader. Zo is de indicator 9.3, de school heeft doelen gesteld die erop gericht zijn om achterstanden te voorkomen toegevoegd. Deze indicator is toegevoegd omdat ze gezien de leerlingenpopulatie van extra belang is. Pagina 3 van 13
Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Wij hebben relevante documenten van en over de school geanalyseerd. Schoolbezoek, waarbij wij in een aantal lessen op locatie van het Revius Lyceum en het Lentiz VMBO Maassluis de onderwijspraktijk hebben geobserveerd. Wij hebben gesprekken gevoerd met het managementteam, vaksecties, leraren, zorgcoördinator, leerlingbegeleider, rt-docent, mentoren en leerlingen. Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek besproken met het managementteam en een vertegenwoordiger van het bestuur. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staat de conclusie van het onderzoek waaronder het vervolgtoezicht. In hoofdstuk 3 beschrijven we de bevindingen uit het onderzoek in de vorm van een kwaliteitsprofiel. Dit wordt gevolgd door een paragraaf waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Pagina 4 van 13
2. CONCLUSIES EN TOEZICHTARRANGEMENT Een kwaliteitsonderzoek zoals wij hebben uitgevoerd, leidt tot een zogenaamd toezichtarrangement voor kwaliteit en/of voor naleving. Een arrangement kan basistoezicht inhouden of juist aangepast toezicht inhouden. In het eerste geval (bij basistoezicht) vinden wij de kwaliteit van voldoende niveau en is het daarom niet nodig om de school onder intensief toezicht te plaatsen. Als er echter teveel tekortkomingen zijn geconstateerd, wordt conform beslisregels geoordeeld dat de kwaliteit onvoldoende is en stellen we een aangepast arrangement vast voor zwakke of voor zeer zwakke kwaliteit en/of voor naleving. Onze conclusie voor het Revius Lyceum is als volgt: Op basis van het onderzoek kennen wij aan de afdelingen havo en vwo het bassisarrangement toe omdat zowel de opbrengsten als ook de kwaliteit van het onderwijsproces op de onderzochte onderdelen van voldoende niveau is. Dit betekent dat wij op dit moment geen reden hebben om het toezicht te intensiveren. Wij hebben geen tekortkomingen in de naleving van de wettelijke voorschriften vastgesteld. Pagina 5 van 13
3. BEVINDINGEN In dit hoofdstuk leest u de bevindingen uit ons onderzoek op basis waarvan we tot onze conclusie over de kwaliteit zijn gekomen. Eerst geven we een samenvattend algemeen beeld over de kwaliteit van het onderwijs bij de afdelingen havo en vwo van het Reviuslyceum. Daarna volgt het kwaliteitsprofiel waarin de oordelen op de indicatoren staan. Vervolgens lichten we die oordelen in onderlinge samenhang toe. 3.1 Algemeen beeld De kwaliteit van het onderwijs van de afdelingen havo en vwo van het Revius Lyceum van voldoende niveau. Dit geldt voor zowel de opbrengsten als het onderwijsproces. De kwaliteitszorg is nog onvoldoende. We hebben geconstateerd dat leerlingen les krijgen in een prettig en veilig schoolklimaat, waarbij sprake is van een goede pedagogische relatie tussen leerlingen en docenten/mentoren. De zorg en ondersteuning rondom de leerlingen is adequaat georganiseerd waarbij de school in de afgelopen jaren heeft geïnvesteerd in de rol van de zorg en het mentoraat. De kwaliteit van het primaire proces is voldoende, maar het kan beter. De lessen kenmerken zich door een didactische aanpak, waarbij sprake is van frontale, klassikale lessen. Het risico daarbij is of de leerlingen voldoende worden uitgedaagd om het beste uit zichzelf te halen. 3.2 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel staan de indicatoren die in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen Pagina 6 van 13
Wij hebben daarnaast onderzocht of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Dit wordt tot uitdrukking gebracht met de score ja of nee. 17WQ 06 HAVO - HAVO De opbrengsten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie verwacht mag worden 1 2 3 4 5 1.1 De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht. 1.2.4 De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding havo. 1.3.4 De leerlingen van de opleiding havo behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. 1.4.4 Bij de opleiding havo zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. De leerlingen krijgen voldoende tijd om zich het leerstofaanbod eigen te maken 1 2 3 4 4.3 De leerlingen maken efficiënt gebruik van de onderwijstijd. Het (vak)didactisch handelen van leraren stelt leerlingen in staat tot leren en ontwikkeling 1 2 3 4 7.1 De onderwijsactiviteit heeft een doelgerichte opbouw. 7.2 De leraar geeft een begrijpelijke uitleg. 7.3 De leerlingen zijn actief betrokken. 7.4 De leerlingen krijgen effectieve feedback op hun leerproces. De school biedt effectief aanvullend onderwijs en ondersteuning aan leerlingen die dat nodig hebben. (basisondersteuning) 1 2 3 4 9.1 De school volgt systematisch de vorderingen van de leerlingen aan de hand van genormeerde toetsen. 9.2 De school bepaalt wat de onderwijs- en ondersteuningsbehoefte is van individuele of groepen leerlingen. 9.3 De school heeft doelen gesteld die erop gericht zijn om achterstanden te bestrijden. 9.4 De school voert de ondersteuning planmatig uit. Pagina 7 van 13
De school bewaakt de kwaliteit van haar opbrengsten 1 2 3 4 12.1 De school evalueert systematisch de opbrengsten. 12.2 De school werkt doelgericht aan de kwaliteit van de opbrengsten. De school bewaakt de kwaliteit van het onderwijsproces 1 2 3 4 13.1 De school evalueert systematisch het onderwijsproces. 13.2 De school werkt doelgericht aan de verbetering van het onderwijsproces. 13.3 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsproces. Nalevingsindicatoren 2013 ja nee N1 N2 N4 Door of namens het bestuur is de vastgestelde schoolgids naar de inspectie gestuurd en deze schoolgids bevat de onderzochte onderdelen (WVO, art. 24c en 24a). Door of namens het bestuur is het vastgestelde schoolplan naar de inspectie gestuurd en dit schoolplan bevat de onderzochte onderdelen (art. 24c en 24 WVO). Door of namens het bestuur zijn het Examenreglement en het PTA naar de inspectie gestuurd en deze documenten bevatten de onderzochte onderdelen (Eindexamenbesluit art. 31). 17WQ 06 VWO - VWO De opbrengsten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie verwacht mag worden 1 2 3 4 5 1.1 De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht. 1.2.5 De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vwo. 1.3.5 De leerlingen van de opleiding vwo behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. 1.4.5 Bij de opleiding vwo zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. De leerlingen krijgen voldoende tijd om zich het leerstofaanbod eigen te maken 1 2 3 4 4.3 De leerlingen maken efficiënt gebruik van de onderwijstijd. Het (vak)didactisch handelen van leraren stelt leerlingen in staat tot leren en ontwikkeling 1 2 3 4 7.1 De onderwijsactiviteit heeft een doelgerichte opbouw. Pagina 8 van 13
Het (vak)didactisch handelen van leraren stelt leerlingen in staat tot leren en ontwikkeling 1 2 3 4 7.2 De leraar geeft een begrijpelijke uitleg. 7.3 De leerlingen zijn actief betrokken. 7.4 De leerlingen krijgen effectieve feedback op hun leerproces. De school biedt effectief aanvullend onderwijs en ondersteuning aan leerlingen die dat nodig hebben. (basisondersteuning) 1 2 3 4 9.1 De school volgt systematisch de vorderingen van de leerlingen aan de hand van genormeerde toetsen. 9.2 De school bepaalt wat de onderwijs- en ondersteuningsbehoefte is van individuele of groepen leerlingen. 9.3 De school heeft doelen gesteld die erop gericht zijn om achterstanden te bestrijden. 9.4 De school voert de ondersteuning planmatig uit. De school bewaakt de kwaliteit van haar opbrengsten 1 2 3 4 12.1 De school evalueert systematisch de opbrengsten. 12.2 De school werkt doelgericht aan de kwaliteit van de opbrengsten. De school bewaakt de kwaliteit van het onderwijsproces 1 2 3 4 13.1 De school evalueert systematisch het onderwijsproces. 13.2 De school werkt doelgericht aan de verbetering van het onderwijsproces. 13.3 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsproces. Nalevingsindicatoren 2013 ja nee N1 N2 N4 Door of namens het bestuur is de vastgestelde schoolgids naar de inspectie gestuurd en deze schoolgids bevat de onderzochte onderdelen (WVO, art. 24c en 24a). Door of namens het bestuur is het vastgestelde schoolplan naar de inspectie gestuurd en dit schoolplan bevat de onderzochte onderdelen (art. 24c en 24 WVO). Door of namens het bestuur zijn het Examenreglement en het PTA naar de inspectie gestuurd en deze documenten bevatten de onderzochte onderdelen (Eindexamenbesluit art. 31). Pagina 9 van 13
3.3 Toelichting bij kwaliteitsprofiel Het bovenstaande algemene beeld en kwaliteitsprofiel lichten we hieronder toe. Daarbij komen achtereenvolgens de volgende aspecten aan bod: de opbrengsten, het onderwijsproces en de kwaliteitszorg. De opbrengsten De opbrengsten van de afdelingen havo en vwo hebben we als voldoende beoordeeld.het oordeel is gebaseerd op het driejaarsgemiddelde over 2013 2015. Het rendement in de onderbouw van beide afdelingen is stabiel en ligt al geruime tijd boven het landelijk gemiddelde van vergelijkbare scholen. Wat verder opvalt in de schaduwpublicatie van het nieuwe onderwijsresultatenmodel is dat een relatief groot aantal leerlingen van het Revius Lyceum opstromen naar een hoger niveau dan door de basisschool is geadviseerd. Op dit kwaliteitsaspect van de opbrengsten scoort de school ruim boven de gestelde norm. Ook het aantal leerlingen dat zonder vertraging de eerste twee jaar van opleiding doorloopt ligt ruim boven de norm. Ook het rendement in de bovenbouw van de afdelingen havo en vwo is de laatste jaren van voldoende niveau. De afdeling havo laat bovendien het laatste jaar een sterke verbetering zien. Dit was eerder het geval bij de afdeling vwo, maar het laatste jaar is het aantal leerlingen dat zonder vertraging en/of afstroom met succes de opleiding afrondt, licht afgenomen. De examenresultaten van de afdeling havo en vwo zijn tot slot van voldoende niveau, waarbij geldt dat het gemiddelde cijfer van het CE van de afdeling havo licht is gedaald van 6,31 naar 6,21 punt. Het gemiddelde CE van de afdeling VWO is het laatste jaar daarentegen van 6,17 tot 6,42 punt gestegen. Maar hierbij valt op dat het vak Nederlands al meerdere jaren achtereen onder de norm scoort. Tot slot wijzen de cijfers van het schoolexamen (SE) en centraal examen uit dat zij niet teveel van elkaar afwijken. Het gemiddelde verschil over de afgelopen drie jaren ligt bij beide afdelingen onder de norm van 0,5 punt. Het onderwijsproces Het onderwijsleerproces beoordelen wij als voldoende, maar op een aantal punten is nog wel verbetering mogelijk. Het team en het managementteam weten een veilig schoolklimaat in en buiten de klas te realiseren waarbij er sprake is van een wederzijds respectvolle omgeving. De persoonlijke aandacht Pagina 10 van 13
en de begeleiding door de leraren scoren daarom hoog bij de leerlingen. De regels en omgangsvormen zijn helder en leraren laten voorbeeldgedrag zien. De lessen vertonen voldoende basiskwaliteit van pedagogisch-didactisch handelen. Docenten bieden duidelijkheid over wat er in de les wordt behandeld en de lestijd wordt voldoende effectief benut. Er valt leerwinst te halen uit meer expliciete aandacht voor de leerdoelen en de betekenis ervan voor de leerlingen zowel bij de start van de lessen als bij de afsluiting. Het merendeel van de geobserveerde lessen is sterk docentgestuurd. Er wordt veelal klassikaal instructie en uitleg gegeven, waarna leerlingen individueel of in tweetallen (huiswerk-) opdrachten maken voor de verdere verwerking van de leerstof. Docenten weten in begrijpelijke taal en met heldere uitleg de leerstof toegankelijk te maken. De interactie tussen docenten en leerlingen is respectvol. In de lessen tonen de docenten voldoende pedagogisch-didactisch leiderschap en blijken zij in staat tot het creëren van een werkklimaat waarin leerlingen zich veilig en herkend voelen met voldoende orde in de ruime zin. De indicator actieve betrokkenheid van leerlingen tijdens de lessen beoordelen wij als onvoldoende. Bij een substantieel deel van de bezochte lessen is dit binnen de school niet sterk genoeg. Docenten weten niet altijd voldoende uitdaging te creëren, waardoor de leerlingen een wat passieve, consumerende houding hebben tijdens de lessen. Het gevolg is dat leerlingen onvoldoende worden uitgenodigd tot het zelf nadenken en onvoldoende worden aangezet tot probleemoplossend gedrag. Voor leerlingen in het vwo die meer aan kunnen dan het reguliere programma wordt de Comeniusleerlijn aangeboden. De leerlijn steekt in op verdieping en verbreding van het reguliere onderwijsprogramma. Leerlingen geven aan dat ze tijdens deze lessen de ruimte krijgen om meer verantwoordelijkheid te dragen voor het eigen leerproces. In de geobserveerde lessen tonen de leerlingen zich voldoende taakgericht en actief betrokken. In enkele lessen is waarneembaar dat docenten effectief gebruik maken van een repertoire aan activerende werkvormen. Het merendeel van de lessen vertoont weinig variatie aan didactische werkvormen. Ondersteuning en begeleiding De school heeft een systeem voor ondersteuning en begeleiding ontwikkeld dat een goed doordachte en degelijke indruk maakt, met een duidelijke rolaanduiding voor alle betrokkenen en voldoende overlegmomenten. Pagina 11 van 13
Wij constateerden ook dat leraren op de hoogte zijn van wat er speelt op het niveau van de groep en de individuele leerling. Daarnaast zijn er ook buiten klassenverband de nodige voorzieningen voor extra begeleiding bij sociaalemotionele en cognitieve problemen. Maar er is nog onvoldoende zicht op de effectiviteit van de geboden extra ondersteuning en begeleiding bij leerproblemen en/of achterstanden van de verschillende doelgroepen van de school. Dit geldt in het bijzonder voor het relatief grote aantal leerlingen met een niet-nederlandstalige achtergrond. Een meer doelmatig gebruik van de beschikbare gegevens over de ontwikkeling van deze groepen leerlingen zal richting geven aan de verbetering van het achterstandenbeleid. Kwaliteitszorg Voor het oordeel over de kwaliteitszorg maken we onderscheid tussen het bewaken van de kwaliteit van de opbrengsten en het bewaken van de kwaliteit van het onderwijsproces. Het systeem is in zijn geheel als onvoldoende beoordeeld. Enkele jaren geleden heeft de school een begin gemaakt naar een meer opbrengstgerichte manier van werken naar aanleiding van dalende opbrengsten. Momenteel springt de systematiek waarmee de school de opbrengsten analyseert en evalueert, er in positieve zin uit. Voor alle leerjaren stuurt het management op opbrengstgericht werken van vakgroepen, individuele docenten. Het management maakt daarbij prestatieafspraken voor verbetering. Vaksecties zijn daarbij in hun kracht gezet en met behulp van de vakwerkplannen, in een vastgesteld format, wordt gestuurd op nadere verbetering van het onderwijs op basis van o.a. evaluaties van examens. Het systematisch plannen en borgen van de kwaliteit van het onderwijsleerproces is nog onvoldoende. De kwaliteitszorg voor het onderwijsproces is in gang gezet. Er zijn verschillende plannen aanwezig maar dit vraagt nog nadere aandacht qua samenhang en implementatie. Er vindt nog geen systematische evaluatie en borging plaats. De cyclische aanpak van plannen, uitvoeren en evalueren ontbreekt. Het gevolg is tweeledig. Het is nog onvoldoende duidelijk waar de school nu staat met betrekking tot de kwalitatieve doelen binnen het onderwijsproces. Ook is het niet mogelijk om vast te stellen of verbetermaatregelen het gewenste resultaat hebben gebracht. We zien bijvoorbeeld dat in alle plannen doelstellingen volgens een vast format zijn uitgewerkt. De analysefase ontbreekt hierbij waardoor onduidelijk is of de geformuleerde doelstelling ook leidt tot het gewenst effect. Ook concluderen we dat een groot deel van de doelstellingen niet smart zijn geformuleerd. Het is daarom niet altijd mogelijk om vast te stellen of de gestelde doelen bereikt zijn Pagina 12 van 13
of dat deze moeten worden bijgesteld. Het tussentijds vaststellen van de effecten en resultaten is een aandachtspunt: dit is nog niet voldoende uitgewerkt. We merken op dat in alle gesprekken een open en toegankelijke wijze van werken naar voren kwam waarbij team en managementteam zelfreflectie niet schuwden. Dit geeft de inspectie vertrouwen in de voortgang van het ontwikkelproces. Pagina 13 van 13