Kaders. voor de. begroting 2016

Kaders voor de begroting 2016 en de meerjarenraming 2017-2019

Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Indeling begroting... 4 2.1 Programma s... 4 2.2 Indicatoren... 4 2.3 Paragrafen... 4 2.3.1 Frictiekosten... 4 2.3.2 Sociaal Domein... 4 3. Kaders voor de begroting 2016... 6 3.1 Begrotingscirculaire 2016-2019 Provincie Zuid-Holland... 6 3.2 Uitgaven... 7 3.3 Inkomsten... 7 3.4 Salarisontwikkelingen... 7 3.5 Investeringen... 7 3.6 Verbonden partijen... 7 3.7 Financiering... 8 3.8 Vennootschapsbelasting... 8 3.9 Reserves en voorzieningen... 8 4. Aanpassingen meerjarenbegroting 2016-2019... 9 4.1 Saldo begroting... 9 4.1.1 Taakstellingen en ombuigingen... 9 4.1.2 Dekkingsplan... 9 4.2 Jaarrekeningen 2014... 10 4.3 Bijstelling budgetten... 10 4.4 Algemene dekkingsmiddelen... 10 4.4.1 Algemene uitkering... 10 4.4.2 Opbrengst belastingen... 10 4.5 Risicobeheersing... 10 5. Lokale heffingen, rechten en leges... 11 5.1 Klankbordgroep... 11 5.2 Onroerende Zaakbelasting Rioolheffing Afvalstoffenheffing... 11 5.3 Toeristenbelasting en watertoeristenbelasting... 11 5.4 Hondenbelasting... 11 5.5 Leges... 11 5.6. Lijkbezorgingsrechten... 11 5.7 Precariobelasting BIZ heffing Havengelden - Marktgelden... 11 2 Kaders begroting 2016

Kaders begroting 2016 1. Inleiding In het coalitieakkoord hebben wij aangegeven een goede financiële positie en een solide begroting belangrijk te vinden voor de gemeente Krimpenerwaard en haar toekomst. Uitgangspunt is een strikte begrotingsdiscipline conform de richtlijnen van de provincie en het BBV, die leidt tot een evenwichtige en gezonde meerjarenbegroting. Dit wordt bewerkstelligd door het in de hand houden van de uitgaven. Ook bij het opstellen van de meerjarenbegroting 2016 zal deze discipline worden gehanteerd. Dit betekent dat er keuzes gemaakt zullen moeten worden. In artikel 4 van de financiële verordening gemeente Krimpenerwaard 2015 is opgenomen dat het college aan de raad een nota aanbiedt met een voorstel voor het beleid en de financiële kaders van de begroting voor het volgende begrotingsjaar en de meerjarenraming. Met het voorliggende document, Kaders voor de begroting 2016 en de meerjarenraming 2017-2019 wordt aan dit vereiste voldaan. Het document vormt een hulpmiddel voor de gemeenteraad om het college kaders mee te geven voor het opstellen van de meerjarenbegroting 2016. Het voorliggende document heeft een duidelijke relatie met de bijgestelde begroting 2015-2018 en het Collegewerkprogramma. De meerjarige financiële gevolgen uit beide documenten zijn verwerkt in de financiële uitgangspunten van de kaders voor 2016. Het vertrekpunt voor deze kadernota is een meerjarig negatief saldo. Met name de jaarschijf 2016 laat met een negatief saldo van 2.523.868 een aanzienlijk tekort zien. In de jaren 2017 en 2018 loopt het verwachte tekort terug naar 983.857. Zoals gepresenteerd in de bijgestelde begroting 2015 is het teruglopen van het tekort het gevolg van de inzet van taakstellingen op het gebied van de decentralisaties. Gezien deze meerjarige negatieve saldi en nog in te vullen taakstellingen is er voor gekozen om vooralsnog geen nieuw beleid op te nemen, anders dan de zaken die reeds in de bijgestelde begroting zijn benoemd. Onderstaand wordt in hoofdstuk 2 allereerst ingegaan op de opbouw van de begroting. Vervolgens worden in hoofdstuk 3 de bij het opstellen van de meerjarenraming 2016 te hanteren kaders toegelicht. Deze kaders vinden hun oorsprong zowel in door externe partijen opgelegde regels als in interne, door ons zelf opgelegde, criteria. Onderwerp van hoofdstuk 4 zijn de aanpassingen in de meerjarenbegroting 2016-2019. Tenslotte wordt in hoofdstuk 5 ingegaan op de lokale heffingen, rechten en leges. 3 Kaders begroting 2016

2. Indeling begroting 2.1 Programma s De begroting wordt opgesteld aan de hand van programma s welke overeenkomen met de indeling van het coalitieakkoord en het collegewerkprogramma. Op deze wijze vertonen de verschillende documenten een grote onderlinge samenhang. Dit betekent dat in de begroting de volgende programma s worden gehanteerd: - Samenleving - Jeugd en WMO - Openbare orde en veiligheid - Werk en inkomen - Economie, ondernemen en bedrijvigheid - Ruimtelijke ordening, wonen en mobiliteit - Duurzaamheid, infrastructuur en milieu - Recreatie en toerisme - Bestuur en dienstverlening - Financiering en algemene dekkingsmiddelen 2.2 Indicatoren In artikel 2 van de financiële verordening staat dat de gemeenteraad gedurende de raadsperiode, op voortel van het college, per programma relevante indicatoren vaststelt voor het meten van en het afleggen van verantwoording over de gemeentelijke productie van goederen en diensten en de maatschappelijke effecten van het gemeentelijke beleid. De gemeente Krimpenerwaard is per 1 januari 2015 gestart en bevindt zich nog in de opbouwfase. Dit betekent dat er in de bijgestelde begroting 2015 op onderdelen al met indicatoren wordt gewerkt, maar dat deze nog niet voor alle programma s volledig inzichtelijk zijn. Tijdens de coalitieperiode wordt het werken met indicatoren jaarlijks verder ontwikkeld en uitgewerkt. De indicatoren zullen zoveel mogelijk aansluiten bij de planning- en controlcyclus en de afspraken in het coalitie-akkoord. 2.3 Paragrafen Aan de begroting zijn twee paragrafen toegevoegd ten opzichte van de voorschriften uit het BBV. Het betreft de paragrafen Frictiekosten en Sociaal Domein. De herindeling en decentralisaties zijn voor de begroting, zowel beleidsmatig als financieel, dermate van belang, dat we er voor gekozen hebben om hier via aparte paragrafen aandacht aan te besteden. Via deze paragrafen geven we inzicht in de stand van zaken met betrekking tot die onderwerpen. 2.3.1 Frictiekosten Gemeenten die herindelen, ontvangen een vergoeding uit het Gemeentefonds om de kosten die zij maken te dekken. Deze kosten worden ook wel frictiekosten genoemd. De vergoeding wordt gedurende een periode van vijf jaar ontvangen; één jaar voorafgaand aan de herindeling en vier jaar er na. De handreiking administratieve en organisatorische aspecten gemeentelijke herindeling van juli 2009 van de Provincie Zuid-Holland geeft aan wat onder frictiekosten moet worden verstaan. De vergoeding die de gemeente Krimpenerwaard ontvangt wordt binnen de door provincie gestelde kaders besteed aan dekking van lasten die het gevolg zijn van de herindeling. In de jaren 2016, 2017 en 2018 ontvangt de gemeente Krimpenerwaard nog drie keer een bedrag van ca. 3,3 miljoen. Aangezien ontvangst en besteding van de vergoeding niet volledig binnen dezelfde jaarschijf plaatsvindt, wordt de herindelingsvergoeding toegevoegd aan een bestemmingsreserve. Op deze manier blijft een overschot in enig jaar beschikbaar voor de lasten in daaropvolgende jaren. 2.3.2 Sociaal Domein Voor gemeenten is er veel veranderd op het gebied van het Sociaal Domein. Na vaststelling van de Jeugdwet, nieuwe Wmo (Wet maatschappelijke ondersteuning) en de Participatiewet heeft de gemeente er op dit terrein veel nieuwe taken bij gekregen. 4 Kaders begroting 2016

De vernieuwing van het sociaal domein is een zeer complexe opgave. Met de decentralisaties neemt het aantal cliënten voor de gemeente Krimpenerwaard in het sociaal domein significant toe. Daarnaast is er op de decentralisatie van middelen een korting door het Rijk toegepast die ligt tussen de 2,8% en 25%. Voor de drie decentralisaties en de door het Rijk opgelegde korting van 40% voor de hulp bij het huishouden geldt dat deze in 2018, conform het uitgangspunt in het coalitieakkoord, budgettair neutraal moeten zijn. Dit betekent dat in de jaren 2016 en 2017 wordt gewerkt met een ingroeimodel om te komen tot budgetneutraliteit in 2018. Dit model houdt in dat er in genoemde jaren wordt gewerkt met taakstellingen om te komen tot een sluitende exploitatie op het gebied van het Sociaal Domein. De extra korting die wordt voorzien in de Meicirculaire 2015 is hierin nog niet meegenomen. De opgave voor de komende jaren ziet er als volgt uit. Omschrijving 2016 2017 2018 2019 Sociaal Domein -2.995.219-3.267.298-3.257.736-3.257.736 Taakstelling Sociaal Domein 748.805 2.450.474 3.257.736 3.257.736 Omschrijving -2.246.414-816.824 0 0 5 Kaders begroting 2016

3. Kaders voor de begroting 2016 3.1 Begrotingscirculaire 2016-2019 Provincie Zuid-Holland Voor uw kaderstellende en controlerende taak is de gemeente geïnformeerd over een aantal aandachtspunten dat van belang is voor de opstelling van de begroting 2016 en de meerjarenraming 2017-2019. Op 3 juni 2014 is door de Provincie Zuid-Holland het nieuwe Gemeenschappelijk Toezichtskader 2014, kwestie van evenwicht vastgesteld. Onderstaand zijn de belangrijkste onderdelen uit het toezichtskader geciteerd. Voor het integrale toetsingskader verwijzen we u naar de website van de provincie Zuid-Holland. Uitgangspunten De uitgangspunten om voor het begrotingsjaar 2016 voor het repressieve toezicht in aanmerking te komen zijn: 1. De begroting 2016 dient naar oordeel van de provincie structureel en reëel in evenwicht te zijn of, als dat niet het geval is, dient de meerjarenraming aannemelijk te maken dat dit evenwicht in 2019 uiterlijk tot stand zal worden gebracht; 2. De jaarrekening 2014 behoort structureel en reëel in evenwicht te zijn; indien de jaarrekening niet in evenwicht is, zal het structureel tekort worden betrokken bij ons onderzoek van de begroting 2016. Dit betekent dat in de jaarrekening inzicht moet worden gegeven in het structurele en incidentele aandeel van het tekort; 3. De vastgestelde jaarrekening 2014 en de begroting 2016 dienen tijdig, respectievelijk voor 15 juli en 15 november 2015, aan ons te zijn toegezonden. Met het begrip structureel evenwicht wordt bedoeld dat in de begroting structurele lasten gedekt dienen te worden door structurele baten. Het reëel evenwicht houdt in dat onderzoek wordt gedaan naar de realiteit van de ramingen. Daarbij dienen de begrotingen/meerjarenramingen volledig te zijn. Toetsingsaspecten Algemene uitkering, loon en prijscompensatie: minimaal de meicirculaire 2015. Bezuinigingsmaatregelen / taakstellingen: Veel gemeenten hebben de begroting en meerjarenraming sluitend gemaakt met bezuinigingsmaatregelen c.q. taakstellingen. Ten behoeve van de bepaling van de financiële positie worden alle in de begroting opgenomen bezuinigingsmaatregelen c.q. taakstellingen op hard- en haalbaarheid beoordeeld. Hiermee wordt de realiteit van de ramingen bepaald en mede daarmee ook de realiteit van de gepresenteerde begrotingssaldi. Taakstellingen die aan de verbonden partijen, waaronder gemeenschappelijke regelingen, worden opgelegd, worden als niet reëel beschouwd, tenzij de desbetreffende verbonden partij of gemeenschappelijke regeling op bestuurlijk niveau heeft besloten of en hoe deze opgelegde taakstelling daadwerkelijk wordt ingevuld. Aannemelijk moet worden gemaakt dat de verbonden partij de opgelegde bezuinigingsmaatregel concreet zal invullen. Bijzondere aandachtspunten De grondexploitatie blijft onverminderd een bijzonder punt van aandacht. Er wordt door de provincie grote waarde gehecht aan het realisme van de uitgangspunten waarop de grondexploitaties zijn gebaseerd en transparantie over welke parameters en waarden worden gebruikt die zijn opgenomen in de paragraaf grondexploitatie. Realistische programmering van woon- en werklocaties. De provincie gaat de informatie uit de actuele regionale woonvisies, eventueel in combinatie met WBR 2013 (woningbehoefteraming) en BP 2013 (bevolkingsprognose), betrekken bij de aantallen woningen die u als gemeente opgeeft in het aandachtspuntenformulier voor het begrotingsonderzoek 2016. Het is zaak om een eventuele overprogrammering van woningen vroegtijdig te kunnen constateren. Daarbij wordt aan gemeenten gevraagd om aan te tonen hoe de fasering en omvang van woningbouw uit de regionale woonvisie verwerkt zijn in de grondexploitaties. Paragraaf onderhoud kapitaalgoederen. Bij het onderzoek van de begroting 2016 wordt in navolging van vorig jaar extra aandacht aan de kwaliteit van de paragraaf onderhoud kapitaalgoederen. Volgens het BBV artikel 12, lid 2 moet in de begroting ten aanzien van het onderhoud van tenminste wegen, riolering, water, groen en gebouwen worden aangegeven: - het actueel beleidskader; - het van toepassing zijnde kwaliteitsniveau; - de vertaling van de financiële consequenties van het door de raad vastgestelde 6 Kaders begroting 2016

kwaliteitsniveau in de begroting. Specifieke onderwerpen Decentralisaties, de budgettaire ontwikkelingen met betrekking tot de decentralisaties worden gevolgd en betrokken bij de beoordeling van de begroting 2016. Kengetallen, vooruitlopend op de wijziging van het BBV wordt geadviseerd om de schuldpositie van uw gemeente historisch en toekomstig in beeld te brengen, zodat inzicht in de trend van uw schuldpositie ontstaat. Goede kengetallen voor het beoordelen van de hoogte van de schuld zijn: - debt-ratio (de debt-ratio zegt welk aandeel van het gemeentebezit is belast met schulden) - de netto-schuld als aandeel van de inkomsten (netto schuldquote, de netto schuldquote geeft een indicatie van de druk van rentelasten en aflossingen op de exploitatie en de hoogte van de investeringen uit het nabije verleden). - netto schuld per inwoner Modernisering vennootschapsbelastingplicht voor overheidsondernemingen, Het is de bedoeling dat de nieuwe wetgeving, indien de Eerste Kamer de wet ook goedkeurt (vermoedelijk in het eerste kwartaal van 2015), in werking treedt op 1 januari 2016 en van toepassing wordt op boekjaren die aanvangen op of na 1 januari 2016. Door deze wetswijziging worden directe overheidsactiviteiten bestaande uit grondbedrijfsactiviteiten belastbaar alsook indirecte overheidsactiviteiten door middel van PPS en (publiek private samenwerking). Macronorm onroerende zaakbelastingen, uit het rapport evaluatie systematiek macronorm onroerende zaakbelasting is naar voren gekomen dat de macronorm onroerende zaakbelasting (OZB) geen effectief beheersingsinstrument is gebleken. Om die reden is geadviseerd deze norm af te schaffen. Het kabinet is voor 2016 en verder voornemens om samen met de VNG te komen tot een woonlastennorm. Daartoe zal door de werkgroep die het evaluatierapport over de macronorm OZB heeft opgesteld de variant van woonlastennorm verder worden uitgewerkt. 3.2 Uitgaven De uitgaven worden geraamd op basis van constante prijzen. Dit houdt in, dat er meerjarig geen tussentijdse wijzigingen in de inflatiecorrectie worden verwerkt. Uiteraard wordt voor zover mogelijk wel rekening gehouden met autonome ontwikkelingen. Voor 2016 vindt een aanpassing van de uitgaven plaats op basis van de inflatiecorrectie zoals die is opgenomen in de meicirculaire van het Gemeentefonds. 3.3 Inkomsten De inkomsten worden geraamd op basis van constante prijzen. Er vindt een aanpassing van de inkomsten plaats op basis van de inflatiecorrectie zoals die is opgenomen in de meicirculaire van het Gemeentefonds. 3.4 Salarisontwikkelingen De loonontwikkeling voor 2016 en verdere jaren wordt geraamd op basis van de meest actuele verwachtingen en tegen constante prijzen. Over cao-afspraken voor eventuele verhoging dan wel indexering van de salarisschalen is nog niets bekend. Conform de kaders van de provincie wordt hiervoor aangesloten bij de indexering zoals opgenomen in de meicirculaire 2015. 3.5 Investeringen Investeringen worden opgenomen conform de eerder vastgestelde meerjarenbegroting en de nieuw aangeleverde investeringswensen. Daarnaast wordt de staat van investeringen voor de begroting 2016 nog geactualiseerd op basis van de realisatie in 2014 en de lopende investeringen in 2015. Verwerking van investeringen in de begroting vindt plaats op basis van de nota Investeren en afschrijven die in de raadsvergadering van 19 mei 2015 is vastgesteld. 3.6 Verbonden partijen In de Begroting 2016-2019 zullen de vastgestelde meerjarenbegrotingen van de Gemeenschappelijke Regelingen worden verwerkt. De begrotingen van alle Gemeenschappelijke Regelingen zijn getoetst aan de door de bestuurlijke klankbordgroep Financiële kaderstelling op 29 oktober 2014 vastgestelde kaders voor de Begroting 2016-2019. Deze klankbordgroep is een overleg van financieel bestuurders in de regio Midden-Holland (voorheen de werkgroep Strijk ). 7 Kaders begroting 2016

Deze kaders zijn onder andere: De indexering voor 2016, inclusief nacalculatie over 2016, bedraagt 0,59% (positief) ten opzichte van 2015; De algemene reserves blijven gemaximeerd op de standen per 1 januari 2013 (inclusief resultaatbestemming 2012). Dit betekent dat GR en hun positieve rekeningresultaten niet zomaar aan hun eigen vermogen mogen toevoegen, maar dit in principe laten terugvloeien naar de deelnemers. De financiële kaderstelling heeft betrekking op de begrotingen in de periode 2016-2019 van de onderstaande gemeenschappelijke regelingen: Veiligheidsregio Hollands Midden Intergemeentelijke Samenwerkingsorgaan Midden-Holland / Regio Midden-Holland Omgevingsdienst Midden-Holland Regionale dienst Openbare Gezondheidszorg/GGD De begrotingen 2016 van de gemeenschappelijke regelingen die niet in de voorgaande lijst worden genoemd maar waarin de gemeente Krimpenerwaard wel deelneemt worden ook getoetst aan deze financiële kaderstelling. 3.7 Financiering In de Wet financiering decentrale overheden (Wet fido) zijn kaders gesteld voor een verantwoorde, prudente en professionele inrichting en uitvoering van de treasuryfunctie van decentrale overheden. De treasuryfunctie wordt hierbij gedefinieerd als: Het sturen en beheersen van, het verantwoorden over en het toezicht houden op: - de financiële vermogenswaarden; - de financiële geldstromen; - de financiële posities en de hieraan verbonden risico s. Wij onderkennen het belang van een verantwoord en adequaat beheer van de financiële middelen. Binnen de kaders van de Wet fido en het Treasurystatuut 2015 richten wij de activiteiten op het gebied van treasury op een zo transparant en beheersbaar mogelijke wijze in. 3.8 Vennootschapsbelasting Het kabinet heeft, onder druk van de Europese Commissie, een wetsvoorstel modernisering vennootschapsbelasting ingediend. Deze wet treedt per 1 januari 2016 in werking. Daarmee worden publiekrechtelijke lichamen en de aan haar gelieerde ondernemingen integraal belastingplichtig voor zover zij een onderneming drijven. Dit betekent mogelijk dat over behaalde winsten 20% tot 25% winstbelasting moet worden afgedragen. Momenteel kent de Wet Vennootschapsbelasting 1969 een vrijstelling voor publiekrechtelijke overheidsondernemingen, waardoor deze niet belastingplichtig zijn. In de ogen van de Europese Commissie is hier sprake van concurrentieverstoring, omdat privaatrechtelijke rechtspersonen (n.v. s en b.v. s) van rechtswege integraal belastingplichtig zijn. De wet streeft ernaar om tegemoet te komen aan de wens van de Europese Commissie om een mogelijke bevoordeelde positie voor publiekrechtelijke rechtspersonen te voorkomen en zo een gelijk speelveld te creëren. Het bestaande uitgangspunt onbelast, tenzij verandert daarmee in belast, tenzij. Dit kan voor de gemeente verstrekkende gevolgen hebben. De mogelijke consequenties van het wetsvoorstel voor de gemeente Krimpenerwaard worden op dit moment in kaart gebracht. Hierbij wordt waar nodig overleg gevoerd met een fiscaal adviseur en de belastingdienst, zodat de gemeente op 1 januari 2016 goed is voorbereid op de invoering. 3.9 Reserves en voorzieningen We maken een nota reserves en voorzieningen, deze wordt gelijktijdig met de begroting 2016 behandeld. In de nota wordt het beleid ten aanzien van de reserves en voorzieningen van de voormalige organisaties geharmoniseerd en wordt bezien welke reserves en voorzieningen de gemeente Krimpenerwaard nodig heeft bij de uitvoering van haar beleid. 8 Kaders begroting 2016

4. Aanpassingen meerjarenbegroting 2016-2019 4.1 Saldo begroting De basis voor het opstellen van de begroting 2016 is de jaarschijf 2015 uit de bijgestelde begroting 2015. In deze bijgestelde begroting is rekening gehouden met de structurele gevolgen van besluitvorming door de gemeenteraden van de voormalige gemeenten die nog heeft plaatsgevonden in het laatste kwartaal van 2014. Tevens zijn de financiële gevolgen van de decentralisatie volledig doorvertaald in de begroting. Tenslotte is ook het collegewerkprogramma opgenomen in de bijgestelde begroting. Onderstaand zijn de meerjarensaldi voor 2016 tot en met 2019 opgenomen. Dit betreft de saldi, voor inzet van het dekkingsplan, uit de bijgestelde begroting 2015. Hierbij is het saldo voor 2019 vooralsnog gelijk gesteld aan 2018. 2016 2017 2018 2019 Saldo begroting -2.523.868-1.419.415-983.857-983.857 4.1.1 Taakstellingen en ombuigingen In de hierboven gepresenteerde saldi is al rekening gehouden met realisatie van structurele taakstellingen en ombuigingen. Dit heeft betreft de volgende onderwerpen. Taakstelling Sociaal Domein Doelstelling van het coalitieakkoord is dat de financiële gevolgen als gevolg van de decentralisaties in het Sociaal Domein uiterlijk 2018 budgettair neutraal moeten zijn. Hiertoe zijn in de begroting vanaf 2016 taakstellingen ingezet, volgens een ingroeimodel van 25%, 75% en 100%. Omschrijving 2016 2017 2018 2019 Sociaal Domein -2.995.219-3.267.298-3.257.736-3.257.736 Taakstelling Sociaal Domein 748.805 2.450.474 3.257.736 3.257.736 Omschrijving -2.246.414-816.824 0 0 Ombuiging collegewerkprogramma Het coalitieakkoord is uitgewerkt naar het collegewerkprogramma. In dit werkprogramma is op gefaseerde wijze aangegeven hoe we uitvoering kunnen geven aan het coalitieakkoord en wanneer dit plaatsvindt. Aangezien de benodigde middelen voor uitvoering van het collegewerkprogramma kunnen worden gevonden binnen de bestaand begroting zijn deze vooralsnog als ombuiging verwerkt. 2016 2017 2018 2019 Collegewerkprogramma -1.431.000-1.504.000-1.394.000-1.394.000 Ombuiging Collegewerkprogramma 1.431.000 1.504.000 1.394.000 1.394.000 Totaal 0 0 0 0 4.1.2 Dekkingsplan In de bijgestelde begroting 2015 is het volgende dekkingsplan gepresenteerd om tot een sluitende meerjarenbegroting te komen. 2016 2017 2018 2019 Saldo begroting -2.523.868-1.419.415-983.857-983.857 Dekking t.b.v Sociaal Domein Inzet reserves WWB/WMO 762.965 254.322 0 0 Dekking restant Inzet algemene reserve 1.760.903 1.165.093 983.857 0 Totaal 0 0 0-983.857 Zoals gemeld in de bijgestelde begroting 2015 is het gedurende vier jaarschijven inzetten van de algemene reserve ter dekking van een begrotingstekort conform de richtlijnen. Voor de daarop 9 Kaders begroting 2016

volgende jaarschijf is dit dan niet meer toegestaan. Dit is de reden dat er in bovenstaande tabel voor 2019 een tekort wordt gepresenteerd. Het is uitdrukkelijk niet onze intentie om de komende begrotingsjaren daadwerkelijk in bovenstaande mate een beroep op onze algemene reserve te moeten doen. Daarom onderzoeken wij de komende maanden de mogelijkheden om het gepresenteerde meerjarige begrotingstekort zo snel mogelijk te dekken. Er is inmiddels gestart met een traject om, naast het vinden van concrete dekking voor het meerjarige tekort, aan zowel de taakstelling op het gebied van het Sociaal Domein als ook aan de dekking van het collegewerkprogramma invulling te geven. Het in beeld brengen van de producten als onderlegger bij de programma s is een omvangrijke operatie die noodzakelijk is na de herindeling. Het levert de gemeente inzicht op dat ingebracht wordt in de operatie om te komen tot de invulling van de taakstelling en dekking. De eerste resultaten zullen, in het najaar 2015, worden ingebracht in dekkingsplan van de begroting 2016. Dit alles met het doel om uiterlijk in 2019 te komen tot een sluitende begroting. 4.2 Jaarrekeningen 2014 De positieve saldi van de jaarrekeningen van de zes voormalige organisaties zijn voornamelijk het gevolg van incidentele voor- en nadelen. Er wordt derhalve geen rekening gehouden met structurele gevolgen vanuit de jaarrekeningen die doorwerken in de meerjarenbegroting 2016. 4.3 Bijstelling budgetten Vooralsnog is er in 2015 geen sprake van vastgestelde begrotingswijzigingen. De financiële gevolgen van eventuele structurele begrotingswijzigingen zullen worden meegenomen in de meerjarenbegroting 2016. 4.4 Algemene dekkingsmiddelen Dekking van uitgaven kan op verschillende manieren plaatsvinden. Incidentele lasten kunnen incidenteel worden gedekt uit reserves of incidentele baten. Structurele lasten worden, zoveel als mogelijk, gedekt door structurele baten. Voor uitgaven die betrekking hebben op periodiek onderhoud aan onze kapitaalgoederen (onder andere wegen, gebouwen en openbare verlichting) wordt jaarlijks gespaard door toevoeging van een bedrag aan de betreffende voorziening. In de begroting presenteren wij u een volledig overzicht van de uitgaven, inkomsten en dekking, waarbij wordt ingegaan op het structurele of incidentele karakter ervan. De belangrijkste onderdelen van de dekking van de uitgaven zijn de algemene uitkering en de opbrengst van gemeentelijke belastingen. 4.4.1 Algemene uitkering Zoals aangegeven bij de provinciale kaders dient in de begroting minimaal uitgegaan te worden van de in de meicirculaire 2015 gepresenteerde gegevens. De verwachting is dat de meicirculaire op zijn vroegst op 28 mei 2015 verschijnt. Dat is te laat om de hierin opgenomen gegevens hier nu nog te kunnen presenteren. U wordt daarom separaat over de meerjarige gevolgen van deze circulaire geïnformeerd. Uiteraard worden de uitkomsten wel meegenomen bij het opstellen van de begroting 2016. De verwachting is overigens dat de komende meicirculaire geen positief beeld laat zien. 4.4.2 Opbrengst belastingen In hoofdstuk 5 wordt nader ingegaan op dit onderwerp. 4.5 Risicobeheersing In 2015 wordt een volledig nieuwe risico-inventarisatie opgesteld. De uitkomsten hiervan zullen in de paragraaf weerstandsvermogen van de begroting 2016 worden verwerkt. In de nota risicoinventarisatie zullen de uitgangspunten voor het risicomanagementbeleid worden geformuleerd. Deze uitgangspunten vormen de basis voor het in beeld brengen, kwantificeren van de risico s en het nemen van beheersmaatregelen om deze risico s te mitigeren 10 Kaders begroting 2016

5. Lokale heffingen, rechten en leges 5.1 Klankbordgroep Voor het realiseren van de harmonisatie van de belastingverordeningen is een klankbordgroep, bestaande uit een afvaardiging per raadsfractie, ingesteld. Voor de uitwerking van de harmonisatie is een plan van aanpak opgesteld, Onderdeel hiervan is om, waar nodig, te komen tot nieuwe en/of aangepaste verordeningen voor 2016. 5.2 Onroerende Zaakbelasting Rioolheffing Afvalstoffenheffing De zogenaamde lastendruk voor de burger wordt bepaald door bovenstaande heffingen. Het streven is om de lastendruk voor de burger beperkt te houden. Door de harmonisering vinden er echter wel verschuivingen plaats in deze lastendruk. De OZB is al geharmoniseerd, het uitgangspunt is om deze tarieven met maximaal de inflatie te laten stijgen. Daarnaast willen we de tarieven van de rioolheffing per 1 januari 2016 harmoniseren. De harmonisatie van de Afvalstoffenheffing is pas per 1 januari 2017 gerealiseerd en deze tarieven stijgen daarom niet in 2016. 5.3 Toeristenbelasting en watertoeristenbelasting Deze twee belastingen worden geheven van niet-inwoners van gemeente Krimpenerwaard die genieten van de faciliteiten binnen de gemeente Krimpenerwaard. De inkomsten worden ingezet ten gunste van de toeristische sector. De bijbehorende tarieven zijn naar verwachting per 1 januari 2016 geharmoniseerd. 5.4 Hondenbelasting De hondenbelasting dient geharmoniseerd te worden. Per 1 januari 2016 is dit gerealiseerd. 5.5 Leges Momenteel werken we aan harmonisatie van de leges per 1 januari 2016. Uiteraard wordt hierbij rekening gehouden met het feit dat de inkomsten niet hoger mogen zijn dan de kosten. 5.6. Lijkbezorgingsrechten Het streven is om deze tarieven per 1 januari 2017 te harmoniseren. De tarieven stijgen daarom in 2016 niet. 5.7 Precariobelasting BIZ heffing Havengelden - Marktgelden Voor deze belastingen geldt dat deze ook voor een beperkt gebied kunnen gelden. Er dienen wel nieuwe verordeningen opgesteld te worden voor de gemeente Krimpenerwaard. 11 Kaders begroting 2016