BELANG RUIMTELIJK ASPECT IN MESTPROBLEMATIEK EN DE IMPACT HIERVAN OP VRAAG NAAR MESTVERWERKING Bart Van der Straeten Departement Landbouw & Visserij, Afdeling Monitoring en Studie (AMS)
Context IWT-landbouwproject 2006-2011 door Ugent & ILVO Onderzoeksdoel: inzicht verwerven in mestprobleem/ beleid Set van loshangende maatregelen Bemestingsnormen Verwerkingsplicht NH => NER s Opkoopregeling Beleid op 3 pijlers: Productieniveau (NER s) Totale emissie van mest (MVC s) Concentratie van emissie van mest (bemestingsnormen) Mestmodel Inzicht in mestmarkt Mogelijkheid tot doorrekenen (beleids)veranderingen 2
Inhoud Eigenschappen mestproblematiek MestUitwisselingsModel De nood aan verwerkingscapaciteit Conclusies 3
Mestproblematiek in Vlaanderen Vlaamse landbouwsector Sterke focus op dierlijke productie (60% eindproductiewaarde) Grondgebonden <-> grondongebonden Import krachtvoeders Mestoverschot op Vlaams niveau Mestdruk in 2005 (kg N/ha) Regionale concentratie productie dierlijke productie Nutriënten afzetruimte max bruikbaar Stikstof (miljoen kg N) 126.7 112.5 100.8 fosfaat (miljoen kg P 2 O 5 ) 60.7 54.8 49.8 Legend gemeenten totaal_080318.netto_productie 0,900000-170,000000 170,000001-340,000000 340,000001-750,000000 Legend gemeenten totaal_080318.netto_productiedruk 4 0,900000-170,000000
Mestproblematiek in Vlaanderen (cont d) Bedrijfsniveau: balans moet kloppen! Productie nutriënten Spreiden op eigen land Eigen bedrijfsoppervlakte Bemestingsnormen Transport naar andere landbouwers Beschikbare oppervlakte in (ruime) omgeving Bemestingsnormen Verwerken van mest 5
Zoektocht naar beschikbare bemestingsruimte Concurrentie voor beschikbare mestafzetruimte (land) Dichtbij het veebedrijf Lagere transportkosten => hoge WTP Verder weg van het veebedrijf Hogere transportkosten => lage WTP Mestmarkt Markt voor verhandelbare concentratie rechten Recht: recht om mest te spreiden Concentratie: verbonden met bepaald perceel Verhandelbaar: recht is uitwisselbaar tussen landbouwers Waarde mestafzetrechten is regionaal verschillend Hoge regionale mestconcentratie: hoge prijs Lage regionale mestconcentratie: lagere prijs 6
Economische waarde mestafzetrechten ( /kg N) Legend gemeenten ruimte_081010.mestdruk_der_2008 0,000-0,250 0,250-0,500 0,500-0,750 0,750-1,000 1,000-1,500 1,500-2,000 > 2,000 Regionale mestdrukindicator ( /kg N) Economische dimentie van mestproblematiek (><netto gemeentelijke productiedruk) Interpretatie Economische waarde mestafzetrecht Economische kost productie per kg N Legend Indicator voor managementbeslissingen Toepassing derogatie Overgebruik nutriënten Investeringsbeslissingen (mestverwerking) gemeenten 7 ruimte_081010.mestdruk_der_2008
Vergelijken economische kost vs gemeentelijke productiedruk 05 (kg N/ha) Legend /kg N gemeenten ruimte_081010.mestdruk_der_2008 0,000-0,250 0,250-0,500 0,500-0,750 0,750-1,000 1,000-1,500 1,500-2,000 > 2,000 Legend Kg N/ha gemeenten totaal_080318.netto_productiedruk 0,900000-170,000000 170,000001-340,000000 340,000001-750,000000 Mestdruk in 2005 (kg N/ha) Legend gemeenten Legend 8 gemeenten ruimte_081010.mestdruk_der_2008
MestAllocatieModel Specifieke eigenschappen van het mestprobleem vragen een regionaal model Land (=bemestingsruimte) gelijk verdeeld over Vlaanderen Productie is regionaal verschillend Regionaal verschil tussen vraag en aanbod spatial price equilibrium model Vraag en aanbod van individuele bedrijven via wiskundig programmeringsmodel Kosten voor mestallocatie Mest-allocatie kosten spreidingskosten Transport verwerkingskosten Prijs voor mestafzetrecht Regio specifiek Endogeen bepaald in model => Detail van alle kosten mbt mestallocatie 9
MestAllocatieModel Assumpties Gelijkblijvend gedrag Dieren Gewassen Benutting mestafzetruimte Economisch gedrag Transparante markt Gelijkblijvend beleid Strikt gereguleerde grens voor mest (Wallonië, Zeeuws- Vlaanderen) Gelijke bemestingsnormen & andere beleidsregels 10
Link met verwerkingscapaciteit Mestverwerking: belangrijke rol in Vlaams mestbeleid Beleidsobjectief 2000: reductie van 50% van mestoverschot door mestverwerking Situatie 2011: 1/5 of totaal geproduceerd N is verwerkt Productie Bruikbare afzetruimte Verwerkingscapaciteit Stikstof (miljoen kg N) 126,7 100,8 33,6 fosfaat (miljoen kg P 2 O 5 ) 60,7 49,8 18,1 Mestproblematiek is opgelost op sectorniveau (2011) Mestmarkt kan/zal wijzigen Lagere bemestingsnormen fosfaat Blijft derogatie bestaan? Toename veestapel (afschaffen melkquota) 11
Verwerkingscapaciteit Mestmarkt =>impact op verwerkingsvraag (daling / stijging) Sector niveau: extra capaciteit Plaats waar economisch meest interessant? Regionale balans tussen productie en mestafzetruimte Mestuitwisselingsmodel 12
Step 1: huidige gebruikte capaciteit Huidige gebruikte capaciteit per gemeente 2011 (ton) Vlaanderen: 3,3 miljoen ton 13
Step 2: niet-benutte capaciteit Huidige niet-gebruikte capaciteit per gemeente 2011 (ton) Vlaanderen: 0,64 miljoen ton 14
Step 3: simulatie-scenario s Scenario 1: afschaffen derogatiemogelijkheid Scenario 2: daling fosfaatbemestingsnormen Scenario 3: scenario 1 + scenario 2 Scenario 4: toename melkproductie + 20% Scenario 4a: + met derogatie Scenario 4b: + zonder derogatie 15
Afschaffing derogatie-mogelijkheid Derogatie: toename bemestingsnormen N E.g. grasland: 250 kg N/ha 6,2 miljoen kg N Interessant voor melk- en vleesveehouders Extra capaciteit: +0,9 miljoen ton 16
Afname fosfaatbemestingsnormen Daling fosfaatbemestingsruimte van 9,3% Extra capaciteit: 0,22 miljoen ton 17
Afname fosfaatbemestingsnormen + afschaffen derogatie-optie Beperkte extra toename verwerkingscapaciteit t.o.v. scenario met enkel afschaffen derogatiemogelijkheid 18
Toename melkproductie +20% Toename nutriëntenproductie +4,62 miljoen kg N (+3,6%) +1,67 miljoen kg P 2 O 5 (+2,7%) extra capaciteit: Met derogatie: 0,75 miljoen ton zonder derogatie: 1,5 miljoen ton (+50%) 19
Conclusies mestuitwisselingsmodel Data: aantal dieren en gewasoppervlakte Gedetailleerde kijk op mestmarkt Ex-ante & ex-post impact analyses Verwerkingscapaciteit Totale capaciteit Regionale spreiding Gesitueerd in regio s met hoogste mestallocatiekost Hoeveelheid afhankelijk van scenario Nodige verwerkingscapaciteit? Geen 1-1 relatie tussen verandering mestoverschot en verandering verwerkingscapaciteit Invloedsfactoren Mestbeleid landbouwersgedrag 20
Bedankt! Vragen? Bart.VanderStraeten@lv.Vlaanderen.be 21