Ruimte voor landbouw op Grond van de toekomst

Transcriptie

1 Ruimte voor landbouw op Grond van de toekomst Jos Van Orshoven, Hubert Gulinck en Kirsten Bomans, K.U.Leuven i.s.m. Xavier Gellynck, Guido Van Huylenbroeck, Valérie Vandermeulen, Kathleen Bervoets (U.Gent), Hans Leinfelder, David Verhoestraete (U.Gent); Guy Vloebergh, Gwen Laureys, Johan De Greef, Paul Wuilaume (Studiegroep Omgeving) Studiedag 22 mei 2007 Toekomstperspectieven voor de Vlaamse Landbouw: Impact op Ruimtebehoefte Departement Landbouw en Visserij / Afdeling Monitoring en Studie Bestek: ALT/AMS/2005/3

2 Overzicht presentatie Doelstellingen studie Aanpak Gegevensbronnen Terminologie Vergelijking met aanpak eerdere studies Functionele en planologische tarra 2

3 Doelstellingen studie Analyse van de huidige en toekomstige ruimtebehoefte voor landbouw en van de toekomstige ontwikkelingen binnen landbouw Kennisdoel: Hoeveel ruimte nodig voor professionele landbouw in 2013 en 2020? Analyse en kwantitatieve onderbouwing Handelingsdoel: Op welke gronden kan deze ruimteclaim meegenomen worden naar RSV-2? Visievorming en kwalitatieve en kwantitatieve onderbouwing 3

4 Aanpak studie 1. Leren uit het verleden Feitelijke evoluties versus hypotheses van drijvende krachten Vorige studies RSV-1 2. Vooruitkijken naar de toekomst Drijvende krachten in de toekomst Visies, trends en trendbreuken 3. Expliciteren van de nood aan ruimte Voor een aantal toekomstbeelden 4

5 Aanpak studie Taak 1: Projectleiding en -beheer Fase 1: Recente en verwachte ontwikkelingen Taak 2: Ruimtegebruik per subsector Taak 3: Analyse ontwikkeling ruimtegebruik Taak 4: Verwachte ontwikkelingen drijvende krachten Fase 2: Streefbeelden 2013 en 2020 Taak 5: Streefbeeld 2013 op basis van interne en externe drijvende krachten Taak 6: Streefbeeld 2020 op basis van potenties Taak 7: Formuleren finale streefbeelden Fase 3: Onderbouwen ruimtebehoefte Taak 8: Kwalitatieve en kwantitatieve ruimtebehoefte 2013 Taak 9: Kwalitatieve en kwantitatieve ruimtebehoefte 2020 Taak 10: Overdracht studieresultaten 5

6 Aanpak studie Landbouw-centrisch; sectoraal Los van open ruimte, buitengebied Berekende ruimtebehoefte = Ruimte nodig om landbouw-economische kansen te benutten rekening houdende met bedreigingen, sterktes en zwaktes Beperkte terugkoppeling naar mogelijk aanbod van ruimte Ruimtelijk weinig expliciet Gegevens 15-mei-tellingen = basis 6

7 Gegevens 15-mei-tellingen Niet altijd even eenduidig te interpreteren Herclassificatie, professioneel t.o.v. hobby,... Toewijzing aan gemeenten o.b.v. locatie bedrijfszetel Ruimtelijke vertekening Weinig belangrijk voor deze studie Onderaangifte tot 1998 Correctie doorgevoerd in deze studie 7

8 15-mei-tellingen Evolutie aantal bedrijven en geregistreerde totale oppervlakte Vlaanderen Evolutie aantal bedrijven Oppervlakte cultuurgrond aantal hectare Oppervlakte bedrijven Oppervlakte bedrijven + tarra van 10%

9 15-mei-tellingen 9

10 Terminologie Productie-sector Verzameling van gelijkaardige productie-activiteiten (4) Akkerbouw (inc. potentiële bio-energieteelten), Tuinbouw, Graasdieren (inc. voedergewassen en grasland), Niet-graasdieren Productie-activiteit 1 teelt of 1 veeteelt-richting uit een totaal van 16, elk behorend tot 1 sector Bv. Aardappelen, Leghennen Productie-richting Term gebruikt in eerdere studies; vergelijkbaar met productie-activiteiten Indeling o.b.v. de relatieve bijdrage van verschillende activiteiten tot het totale BSS van een bedrijf; EU-classificatie ABC Term niet gebruikt in deze studie Het geheel van de met de landbouw samenhangende activiteiten Toelevering Landbouw = primaire producent Eerste transformatie (voedingsindustrie en mengvoeder) en Veiling 10

11 Eerdere studies In de aanloop naar RSV-1 Landbouw-economische prognoses Viaene et al. (1993) Viaene et al. (1996) Ruimtebehoefte en globale afbakening Van Orshoven et al. (1993) Willekens et al. (1996) 11

12 Vergelijking eerdere en huidige studies Landbouw-economische prognoses 15-mei-tellingen Per gemeente 1991 Cultuurgrond; dieren 18 productierichtingen Identificatie drijvende krachten (DK) Kwalitatieve inschatting impact DK per productierichting tot set van impactfactoren (%) Geen regionale differentiatie 15-mei-tellingen Per gemeente 1994 Cultuurgrond; dieren 20 productierichtingen Identificatie drijvende krachten (DK) Kwalitatieve inschatting impact DK per productierichting tot landbouweconomische scenario s: Trend, Positief, Negatief 3 sets van impactfactoren (%) Beperkte regionale differentiatie 15-mei-tellingen Per gemeente Cultuurgrond, aantal dieren, tarra Gegevens over economische omvang sectoren, 16 productieactiviteiten Identificatie drijvende krachten (DK) Kwalitatieve (SWOT) en kwantitatieve (statistiek) inschatting impact DK per productierichting tot 2013 en : trendscenario 2020: 3 maatschappelijke scenario s Geen regionale differentiatie 12

13 Vergelijking eerdere en huidige studies Ruimtebehoefte en globale afbakening Impactfactoren toegepast op getelde oppervlakten van 1991 Dieren omgezet in oppervlakte o.b.v. feitelijke veebezetting Startareaal 1991= 595 kha Netto-oppervlakte; geen tarra Netto-ruimtebehoefte 2000 = 551 kha Daling van 9% Indicatieve globale afbakening Gevraagde versus aangeboden ruimte Bodemkundig ongeschikte gronden worden niet aangeboden 1 prioriteitenlijst voor Vlaanderen Impactfactoren toegepast op getelde oppervlakten van 1994 Dieren omgezet in oppervlakte o.b.v. MAP Startareaal 1994 Netto = 616 kha Tarra = 10% T = (B-N)/B Bruto = 684 kha Bruto ruimtebehoefte 2005 Trend: 747 kha Positief: 768 kha Negatief: NA MAP-beperkingen! Indicatieve globale afbakening Vraag versus aanbod Aanbod = effectief areaal in gele en groene bestemmingen (785 kha) Prioriteitenlijst per cluster van gemeenten Impactfactoren toegepast op eindproductiewaarden 2004 Start-EW 2004 = meur 1 Prognose Prognoses voor 2020 Omzetting naar ruimte o.b.v. Verwachte economische productiviteit (EUR/ha; EUR/dier) Veedichtheid Behuizing van nietgraasdieren Tarra% (per sector en bedrijfsvorm) Indicatieve afbakening, enkel voor

14 Studie 1996 versus feitelijke ontwikkeling oppervlakte (ha) Groenten in open lucht jaartal : Goede voorspelling Verklaring: Consumptie als belangrijkste factor Marktmechanismen Minder onderhevig aan EU beleid evolutie trendscenario (+10%) positief scenario (+14%) negatief scenario (+6%) trendscenario (+10%) Marktmechanismen bepalen evolutie en kunnen vrij goed doorgetrokken worden tot

15 Studie 1996 versus feitelijke ontwikkeling Evolutie GLAST (ha) trendscenario (+2%) positief scenario (+8%) negatief scenario (-4%) evolutie Evolutie GGVEE (aantal GVE) trendscenario (-5%) positief scenario (-4%) negatief scenario (-9%) evolutie

16 Tarra Functionele tarra: inherent aan bedrijfsvoering Planologische tarra: niet agrarisch ruimtegebruik T = (B-N)/N Deze studie: enkel functionele tarra: gebouwen, toegangswegen, perceelsranden,... 16

17 Functionele tarra Basis = telling Tarra = (Bruto-Netto)/Netto 1991: 4.6% 2005: 3.1% Controle in 3 gebieden: onderschatting Gehanteerde functionele tarra = 7% Uitgesplitst per groep van activiteiten 17