Raadsinformatieavond Toekomstvisie centrum fase 2 Stationsgebied Datum: 3 juni 2015, 19.30-22.30 uur Locatie: Stadskantoor, restaurant 11 e verdieping Gespreksleider/voorzitter: Bart Cosijn, Urban Dialogue Gemeenteraadsleden/fractiemedewerkers: Sander van Waveren (CDA) Maarten Koning (D66) Tim Schipper (SP) Peter van Corler (GroenLinks) Andre van Schie (VVD) Wim Oostveen (Stadsbelang Utrecht) Joost Heilbron (PvdD) Jurjen Weemstra (PvdA) Huib Verhoeven (ChristenUnie) College: Victor Everhard en Lot van Hooijdonk Naast raadsleden waren er ongeveer 55 aanwezigen, bewoners en belanghebbenden. Verslag: Majne van de Merwe (Rosenbaum Select, notulisten & verslaggevers) Opening Raadslid Peter van Corler opent de vergadering en heet de aanwezigen welkom bij de derde raadsinformatieavond over de toekomst van het Stationsgebied. Vanavond wisselen de deelnemers in aparte groepen met twee raadsleden van gedachten over hetgeen in de twee vorige avonden werd ingebracht. De raadsleden circuleren; elk gesprek duurt ongeveer een kwartier. Daarna krijgen de raadsleden de gelegenheid om te vertellen of, en zo ja hoe, de inbreng hun afwegingen beïnvloedt. Indrukken van de groepsgesprekken Tafel 1 (Deelnemers: commerciële partijen). De deelnemers hechten groot belang aan goede bereikbaarheid van de binnenstad. De visie vermeldt de passage van 15.000 auto's per dag via het Westplein, maar waarop is dat getal gebaseerd? Zijn de effecten van deze begrenzing bekend? Volgens de deelnemers is er meer onderzoek nodig, niet alleen naar mobiliteit maar ook naar de effecten hiervan op de stedelijke economie en op duurzaamheid. De aanwezigen vinden het eindbeeld niet duidelijk, en vinden ook de mobiliteit die het gevolg van de ingrepen is, niet duidelijk. Er wordt naar hun mening te weinig over de consequenties gepraat. Mobiliteit lijkt het kernpunt te worden, maar wil (en durft) de raad het ook te hebben over toekomstbestendigheid? Wordt er naar een goede balans in leefbaarheid gezocht? Pas als daar meer over bekend is, kun je de mobiliteit passend gaan invullen, vinden de aanwezigen. Het programma is nu niet bekend, evenmin als de aannames die eraan ten grondslag liggen. 'Denk nu eens groot en ambitieus,' is de aanbeveling van tafel 1, 'denk creatief!' Als voorbeeld wordt hier de aanpak in de Franse grensstad Lille genoemd. Wordt het Westplein niet vergeten? Dit is nu een barrière tussen de binnenstad en het gebied rond de Kanaalstraat. Er liggen veel kansen, en er is veel kracht in de stad, wordt gezegd, maar die lijken verloren te gaan. 1
De raad moet een visie hebben, is het pleidooi aan deze tafel, en moet die ook van het college vragen. De visie is nu te beperkt en de onderliggers zijn niet helder. Tafel 2 De raadsleden moeten helder in beeld hebben voor wie zij beslissen, wordt gezegd. Ondernemers aan de Kanaalstraat bijvoorbeeld, moeten het echt hebben van het autoverkeer. Het idee om van de Graadt van Roggenweg een 30 km-zone te maken, valt aan deze tafel niet goed. Het lijkt de aanwezigen beter om op de Vleutenseweg een maximumsnelheid van 30 km. per uur in te stellen; deze weg is vooral ter hoogte van de Groeneweg namelijk nauwelijks veilig over te steken. Toevallig wordt dat oversteekpunt veel gebruikt door ouders die met hun (kleine) kinderen naar de opvang aan de overkant gaan. Het zou beter zijn als de Graadt van Roggenweg een ontsluitingsweg zou blijven. De aanwezigen pleiten ervoor, het gebied integraal te bekijken. Vóór er een schop de grond ingaat, zouden de consequenties voor de omgeving in kaart moeten zijn. De plannen vergen een enorme financiële investering; het moet liefst in één keer goed, deze keer. De meesten vinden het niet zo'n probleem als er een autoweg door de wijk loopt, maar die weg moet dan niet dwars door een ontmoetingsgebied lopen. Het plein en het omliggende gebied moeten elkaar versterken. Autoverkeer kan beter achter de bebouwing langs worden geleid. Het winkelgebied in de binnenstad moet zowel vanuit oostelijke als uit westelijke richting bereikbaar zijn, vindt een van de deelneemsters. Het Stationsgebied moet geen eiland worden! De Graadt van Roggenweg is nu de enige toegangsweg voor binnenstadsbewoners; die moet dus niet autoluw gemaakt worden, want dat zal de doodklap zijn voor de leefbaarheid. Het is belangrijk dat de raad een sterke visie heeft en die eensgezind uitdraagt, zo wordt gesteld, want dan zijn de mensen wel tot compromissen bereid. Tafel 3 Hoofdthema's aan tafel 3: Westplein, Jaarbeursgebied, parkeren. De keuzes voor bereikbaarheid en mobiliteit zijn naar de mening van de deelnemers te zeer gemaakt vanuit het perspectief van de binnenstad. De aanwezigen dringen er bij de raadsleden op aan, voor niet méér hoogbouw te kiezen. Het ziet er nu naar uit dat het Stationsgebied daarmee wordt volgezet, maar zouden dat dan gebouwen met een woonfunctie kunnen worden? Dáár is behoefte aan niet aan nog meer kantoorgebouwen. De aanwezigen hebben twijfels bij het voorstel om van de Graadt van Roggenweg een 30 km.-zone te maken. Er wordt opgemerkt dat de voorstellen ten aanzien van het autoverkeer gestructureerd en goed zijn. Deze zouden richtinggevend moeten zijn voor de structuurvisie, en vervolgens moeten worden geconcretiseerd. De deelnemers twijfelen eraan of Utrecht in 2030 CO 2 neutraal zal kunnen zijn. Het terugbrengen van het aantal autobewegingen op het Westplein (van 30.000 per dag naar 15.000 per dag) is wel een goed begin, maar eigenlijk is 15.000 nog steeds te veel. De belangrijkste kanttekening die wordt gemaakt is dat er uit het programma geen heldere visie spreekt. Tafel 4 Aan deze tafel vragen de deelnemers zich af of er ook een visie is op het water (Merwedekanaal) in dit deel van de stad. De visie is op bepaalde delen wel concreet, maar niet wat het water betreft. Het kanaal wordt goed benut door de roeiverenigingen; er zou wat hen betreft dan ook niet meer waterverkeer moeten komen (rondvaartboten, watertaxi's, recreatievaart). De vertegenwoordiger van de Fietsersbond steunt de roeiverenigingen hierin. Als de Muntbrug niet steeds open hoeft voor passerend waterverkeer, is dat voor roeiers en voor fietsers vanuit Leidsche Rijn een stuk prettiger. De keuzes in het mobiliteitsplan vormen geen verbetering, vinden de mensen aan tafel 4, omdat er 2
met de aanwezigheid van het water in het geheel geen rekening is gehouden. De aanwezigen adviseren de raadsleden om meer te denken vanuit nieuwe ideeën. Men gaat nu alleen maar uit van wat er al is. Denk vanuit ruimtelijke kwaliteiten! Vóór de structuurvisie definitief wordt gemaakt, moeten de randvoorwaarden duidelijk zijn, en moet ieder helder kunnen visualiseren wat er mogelijk is. Het energieneutrale vervoerssysteem (monorail) is eveneens ter sprake geweest; een van de deelnemers heeft daar schetsen van bij zich. Hij veronderstelt dat het systeem financieel en technisch haalbaar is. Wat zijn de gevolgen van de voorgenomen reductie van het autoverkeer? Klopt het dat er maar 6.500 parkeerplaatsen worden gerealiseerd in het gebied? De aanwezigen denken dat die snel vol zullen staan, temeer daar de grotere parkeerterreinen zich op een te grote afstand bevinden. Om de tot de gewenste reductie van autoverkeer te komen, worden er te veel 'knips' gemaakt (Lombok, Nieuw Engeland, Amsterdamsestraatweg). Tafel 5 Tijdens de tweede raadsinformatieavond verzorgde Hans Karssenberg een presentatie over de plinten van gebouwen als integraal onderdeel van de openbare ruimte. De deelnemers aan tafel 5 zijn enthousiast over de ideeën omtrent aantrekkelijke vlakken en plinten. Daarnaast pleit men ervoor, het gebruik van openbaar vervoer meer te stimuleren en veel ruimte te geven aan fietsers en voetgangers. De focus ligt nu te sterk op bereikbaarheid per auto, wat niet goed past bij de bedrijvigheid die zich in de stad ontwikkelt. Zet de groeicijfers van 'internetshoppen' daarnaast dit wijst er toch wel enigszins op dat het autogebruik zal gaan teruglopen. Hier moeten de raadsleden scherp en kritisch op blijven. Ouderen die in de binnenstad wonen of daarheen willen, zullen dat graag met de auto willen blijven doen. Daarmee moet rekening worden gehouden. De deelnemers dringen aan op de ontwikkeling van aantrekkelijke stadsgebieden met veel groen en weinig hoogbouw; veel hoge gebouwen creëren 'tochtgaten' in de stad. Raadsleden zouden eerst moeten nadenken over de aantrekkende functie van de stad, en moeten bedenken of de stad aantrekkelijk genoeg is. Vervolgens kan men kijken of daar dan belangstelling voor is, en of die belangstellenden de binnenstad goed kunnen bereiken. In het algemeen kan worden gesteld dat kleinschaligheid aantrekkelijk wordt gevonden. De raad moet haast maken met de aanleg van de tram! Frankfurt, een grote stad met 700.000 inwoners, heeft vijf tramlijnen. Utrecht heeft 350.000 inwoners, en zou dus wel twee tramlijnen kunnen gebruiken. Voor woon-werkverkeer moet het openbaar vervoer eerste keus worden. Aan deze tafel vinden de deelnemers dat de gemeente geen extra autoverkeer over het Westplein zou moeten faciliteren, maar het langzaam moet terugdringen en afbouwen. De twee raadsleden willen graag horen hoe dat dan moet 'meer parkeergarages,' is de suggestie, en parkeren op straat niet meer toestaan. Betaald parkeren invoeren in de gehele stad. Plenaire terugkoppeling door de raadsleden Sander van Waveren (CDA) heeft uit de gesprekken afgeleid dat er op de plannen voor het Jaarbeursplein nog het nodige te verbeteren is. Dit geldt ook voor het Westplein. Daarnaast is hem gebleken dat de vervoersdiscussie nog (lang) niet is afgesloten. Hij verwacht dat zijn fractie bij de raadsbehandeling zal pleiten voor uitstel van besluitvorming. Tim Schipper (SP) heeft eveneens geconstateerd dat de plannen voor het Jaarbeursplein nog niet concreet genoeg zijn; daar zijn nog veel vragen over. Hij wijst erop dat later dit jaar de discussie over 'Slimme routes, slim regelen' nog op de agenda komt. Ook de SP zal ervoor pleiten om pas op de plaats te maken. Er zijn naar zijn mening nog teveel vragen. Jurjen Weemstra (PvdA) zal uit de groepsgesprekken meenemen dat de plannen veel 'plussen' 3
hebben, onder andere de aspecten van duurzaamheid spreken tot de verbeelding. Vragen zijn er echter ook nog wel. Het is de stad niet duidelijk waar we nu 'ja' tegen gaan zeggen. De visie lost niet het vraagstuk rond het Westplein op. Velen hebben gerefereerd aan de vorige grote stadsvernieuwingsoperatie (jaren '70 en '80); men is bang voor een soortgelijke 'fuik.' Toch denkt de PvdA dat er met een goede financiële onderbouwing een goede afweging kan worden gemaakt. Huib Verhoeven (ChristenUnie) is blij met de vele 'groene' suggesties die zijn gedaan. Die moeten echter nog nader worden uitgewerkt, wat voor meer thema's geldt: het moet concreter. Net als de deelnemers aan de groepsgesprekken is ook de ChristenUnie enthousiast over de 'plintenstrategie,' tijdens de vorige informatieavond gepresenteerd. De fractie zal er zeker voor pleiten, daaraan gehoor te geven. Naar de mening van Peter van Corler (GroenLinks) biedt de visie kansen, aanknopingspunten en uitdagingen. Het is bijvoorbeeld een interessante uitdaging om de plannen goed aan te sluiten op de omgeving. Het is de fractie duidelijk dat de gemeente heel snel aan de slag moet met (auto-) bereikbaarheid. André van Schie (VVD) signaleerde veel bezorgdheid: over de bereikbaarheid, over de economische levensvatbaarheid en over de luchtkwaliteit. Het is wel duidelijk, zo stelt hij, dat het gevolgen voor de stad zal hebben ongeacht welke beslissing er wordt genomen. Er is nu echter een goede kans om kwaliteit na te streven. Zo'n grote ingreep in de stad zal niet snel weer gedaan worden; er is nu de kans om Utrecht een aantrekkelijke uitstraling te geven, waarmee de stad weer tientallen jaren vooruit kan. Wim Oostveen (Stadsbelangen Utrecht) vindt het een goed idee om de twee kernen aan weerszijden van het spoor samen te voegen tot een sterk stadshart. Dit zal hoe dan ook gevolgen hebben voor de historische binnenstad; daar moet vooraf dus goed over worden nagedacht. Uit de gesprekken van vanavond is hem duidelijk geworden dat de plannen veel concreter moeten worden gemaakt. De tunnel onder het Westplein is vanavond niet ter sprake geweest; het is Wim Oostveen niet duidelijk of dat idee nu is losgelaten, of dat het toch nog een vervolg krijgt. Joost Heilbron (Partij voor de Dieren) is het met de meeste sprekers eens het plan is nog niet concreet genoeg. In de groepsgesprekken waarbij hij aanwezig was, ging het veel over de gewenste 15.000 verkeersbewegingen op het Westplein. Dit wordt 'autoluw' genoemd, maar daarover zijn de meningen verdeeld. Het lijkt erop dat eerst helder moet worden gedefinieerd wat we onder 'autoluw' verstaan. Maarten Koning (D66) merkt op dat er in Utrecht een van de grootste herstructureringsoperaties van Europa plaatsvindt. Dat biedt kansen. De uitvoering moet duurzaam zijn, en toekomstbestendig. Het werk moet in de juiste volgorde worden gedaan, zodat het tussentijds steeds naar voortschrijdend inzicht kan worden bijgestuurd. D66 hecht groot belang aan doorlopende bewonersbetrokkenheid. Reacties, vragen en discussie De Winkeliersvereniging Lombok is benieuwd wat er met de Kanaalstraat gaat gebeuren dat is vandaag niet ter sprake geweest. Maarten Koning wijst erop dat de Kanaalstraat tot het aangrenzende gebied behoort. Bewoners en ondernemers zullen t.z.t. worden uitgenodigd om mee te praten over de invulling ervan. Sander van Waveren vult aan dat de Kanaalstraat wat zijn fractie betreft goed bereikbaar zal blijven, ook te voet vanuit de stad. Ontwikkelgroep Lombok Centraal wil weten of er al een besluit genomen is over de Westpleintunnel. Voor D66 is de tunnel geen reële optie, aldus Maarten Koning, want daar zijn enorme kosten aan verbonden. Bovendien wil men daar minder auto's. D66 verwacht niet dat een tunnel aan dat doel zal bijdragen. Peter van Corler vult aan dat voor GroenLinks een leefbare omgeving de belangrijkste doelstelling is. De fractie schrijft een tunnel nog niet af mits deze zal helpen bij het realiseren van dat doel. Een bewoner van Lombok merkt op dat de bezoekers van de stad (mensen die er werken, of er 4
komen winkelen) helemaal nog niet aan bod zijn geweest. Hoe worden zij bij de plannen betrokken? Maarten Koning vindt dit een goede suggestie. Wellicht kunnen mensen 'van buiten' in een later stadium eens worden uitgenodigd om mee te kijken. Tim Schipper voelt daar ook voor, maar vindt niet dat dit betekent dat 'heel Nederland' moet gaan meepraten over het Utrechtse centrum. Volgens André van Schie is het belangrijk om gastvrijheid uit te stralen. Mensen moeten ergens voor naar Utrecht willen komen, bijvoorbeeld voor de mooie historische binnenstad, maar ook voor de kleurrijke gezelligheid in West. Vanuit het Milieucentrum Utrecht wordt gesteld dat het verkeersvraagstuk vastloopt op het Westplein. Men is het met de Partij voor de Dieren eens dat een definitie van het begrip 'autoluw' gewenst is. André van Schie reageert met de opmerking dat niemand tevreden is over het Westplein. Daarom vindt zijn fractie het jammer dat de tunneloptie al van tafel is. Wim Oostveen deelt dit standpunt: zijn fractie blijft voorstander van een tunnel. Joost Heilbron merkt op dat zijn fractie 15.000 autobewegingen te veel vindt; dit is zeker niet 'autoluw.' Men wil liever een stuk minder. Een van de aanwezigen houdt een sterk pleidooi om niet nu de tunnel al uit de plannen te schrappen, en om het begrip 'autoluw' helder te definiëren, evenals andere begrippen die blijkbaar voor meerdere uitleg vatbaar zijn. Desgevraagd erkent Maarten Koning dat ook hij 15.000 verkeersbewegingen niet 'autoluw' vindt; het Westplein is echter een belangrijk ontsluitingspunt. Volgens Peter van Corler is het wel mogelijk om het huidige aantal verkeersbewegingen op een verantwoorde manier te reduceren. Wat autoluw precies is, hangt ook af van de inrichting van het gebied. Draagt een tunnel wel voldoende bij aan de kwaliteit van leefbaarheid? Dat is een belangrijke vraag. Hierop stelt Fred Dekkers (Wijkraad West) dat een tunnel wel kostbaar is, maar dat er ook zonder tunnel nog een financieel probleem op te lossen is. Een van de leden van het Comité Van Zijstweg merkt op dat men in West graag een tunnel wil, maar de bevolking van Zuid wil het juist niet. Is dat meningsverschil te verklaren? Dat is volgens Maarten Koning niet het geval. West en Zuid zijn niet vergelijkbaar. De heer Krens van het Shweeb-project (monorail) meldt, grote twijfels bij het procesverloop te hebben. Hij zou graag de toezegging van de raad horen, dat er geen onomkeerbare besluiten worden genomen zolang de zaken niet duidelijk zijn. Peter van Corler antwoordt dat het proces voorlopig nog niet is afgelopen, en dat er dus zeer goed nagedacht moet blijven worden. Er moeten echter ook deelbeslissingen worden genomen. Het is niet mogelijk om alle opties tot het eind toe open te houden. Een bewoonster van het Stationsgebied herinnert de aanwezigen aan het jaren geleden gehouden referendum, waarbij men kon kiezen tussen Optie A en Optie 1. Is het niet veel beter om het vraagstuk dat nu speelt middels een referendum aan de bewoners voor te leggen? Uit beantwoording van alle aanwezige raadsleden blijkt dat daar geen animo voor is. Men wil wel een door de stad gedragen oplossing, maar verzamelt daar liever input voor tijdens avonden als deze. Jan Korff de Gidts (Kracht van Utrecht) geeft aan dat er wat hem betreft discrepantie is tussen de plannen en de leefbaarheid. De toekomstvisie is een 'scheef plan,' vindt hij; de ruimtelijke kwaliteit is onvoldoende ingevuld, de recreatieve kwaliteit van het water in dit deel van de stad wordt nergens genoemd. Dergelijke mankementen moeten worden benoemd vóór de structuurvisie definitief wordt vastgesteld. In het kort luiden de adviezen van de Kracht van Utrecht: maak een pas op de plaats, geef het water een plaats in de plannen en betrek de hele stad bij de aanpak niet alleen de direct aangrenzende gebieden. Sluiting Er zijn ten slotte geen vragen of opmerkingen meer. Namens de raadsleden bedankt Peter van Corler de deelnemers voor hun inbreng. 5