TAAL OP DE WERKVLOER BROCHURE VOOR SOCIALPROFITWERKGEVERS IN PROVINCIE WEST-VLAANDEREN

Inhoudsopgave Inleiding... 4 Taalinstrumenten en -acties... 7 niveau management... 7 voor anderstalige collega s.... 13 voor Nederlandstalige collega s... 17 Overzicht financieringskanalen... 21 Contactgegevens aanbieders... 27 Over Jobkanaal Verso... 29 3

Anderstaligen begrijpen mij niet. Bij aanwerving weet ik niet of iemand voldoende Nederlands kent om de job goed te doen. Niet alle werknemers begrijpen de voorschriften over veiligheid of hygiëne. De samenwerking op de werkplek verloopt soms moeilijk door communicatieproblemen en dat rendeert niet. Taal vormt een struikelblok in onze organisatie. Anderstalige of laagtaalvaardige medewerkers hebben niet evenveel doorgroeimogelijkheden. Onze organisatie beseft dat er talige knelpunten zijn, maar weet niet hoe die weggewerkt kunnen worden. De kloof tussen de Nederlandstalige en de anderstalige werknemers is groot. Tijdens pauzes is er weinig tot geen communicatie tussen hen. 4

Dit zijn maar een aantal uitspraken waarvan je er sommige misschien herkent uit jouw ervaring bij de tewerkstelling van anderstaligen. We hopen je met deze brochure antwoorden te bieden op taalvragen of - situaties waar jij als directeur of personeelsverantwoordelijke in de praktijk mee wordt geconfronteerd. Een goede taalvaardigheid maakt mensen sterker. Zeker op de werkvloer is het belang van een goede taalkennis niet te onderschatten. Niet enkel om een gepaste job te vinden is taal belangrijk, maar ook met het oog op doorgroeimogelijkheden en levenslang leren. Meer dan één op zeven volwassen Vlamingen kan bovendien onvoldoende lezen of schrijven om naar behoren te kunnen functioneren. De voorgestelde taalacties en -instrumenten komen ook deze doelgroep ten goede. Bij ieder instrument hoort een verwijzing naar één of meerdere organisaties die deze dienst aanbieden. De contactgegevens van alle dienstverleners vind je in het overzicht op bladzijde 26. Verder biedt de brochure een overzicht van financieringskanalen waar jouw organisatie en jouw werknemers gebruik van kunnen maken. Je ziet het: er zijn heel wat mogelijkheden om van taal werk te maken! 5

TAALINSTRUMENTEN EN ACTIES NIVEAU MANAGEMENT Zoek je een globale aanpak om van taal een speerpunt te maken in je organisatie? Werk als werkgever aan een succesvol taalbeleid door een plan te maken, te bepalen wat werknemers talig moeten kunnen en door het stimuleren van taalverwerving! 7

TAALINSTRUMENTEN EN ACTIES Werk een taalbeleidsplan uit. Waarom: Wil je als werkgever taal als struikelblok voor anderstalige werknemers wegnemen? Met taalbeleidsacties op verschillende niveaus werk je aan taalbeleid in jouw organisatie. Stel een volledig taalbeleidsplan op en laat jouw organisatie begeleiden en ondersteunen bij de uitvoering ervan. Wat: Bij het opzetten van een taalbeleid wordt gestart met een taalomgevingsanalyse. Tijdens deze analyse wordt de huidige talige situatie in kaart gebracht. Op basis van de resultaten worden de vaststellingen voorgesteld en enkele suggesties gedaan. Er wordt telkens gewerkt rond 4 niveaus: niveau van het management, niveau van de fysieke werkplek, niveau van de Nederlandstalige collega s en het niveau van de anderstalige werknemer. Tip: bij het uitwerken van een taalbeleid kan www.klaretaalrendeert.be inspiratie bieden. Bij wie: desom (West-Vlaamse afdeling van Agentschap Integratie en Inburgering) www.desom.be 8

TAALINSTRUMENTEN EN ACTIES Creëer een taalrijke context Ook op het niveau van de werkplek van de laagtaalvaardige werknemer kan de werkgever acties nemen om taal als struikelblok weg te nemen. Hij kan de context aanpassen zodat de werknemer niet langer wordt geconfronteerd met onnodig moeilijk taalgebruik of met taalgebruik dat hem verhindert om werkresultaten te behalen. Om laagtaalvaardige werknemers te helpen bij hun taalverwerving doet een werkgever er goed aan ook een taalrijke context te creëren. Initiatieven op de werkplek kunnen zijn: Tweetalig zakwoordenboek voor de ziekenhuizen: Het Huis van het Nederlands Brussel ontwikkelde "Opération NL/ Operatie Fr" voor de ziekenhuizen. Het betreft een tweetalig zakwoordenboekje waarin het verplegend en verzorgend personeel sleutelzinnen en uitdrukkingen kan terugvinden (Nederlands - Frans) die ze kunnen gebruiken in het contact met patiënten/zorgvragers en hun bezoekers. Het boekje is in eerste instantie ontwikkeld voor verplegend en verzorgend personeel maar kan ook voor andere personeelsleden en sectoren interessant zijn. Je kan het boekje gratis downloaden of via Het Huis van het Nederlands Brussel bestellen. 9

TAALINSTRUMENTEN EN ACTIES Werk met pictogrammen: de pictogrammenboekjes van vzw De Rand zijn bijvoorbeeld een handig geheugensteuntje: www.derand.be/nl/taalpromotie/pictogrammenboekjes Werk met taalduo s: meer informatie vind je op www.klaretaalrendeert.be Je kan anderstalige werknemers informeren over mogelijkheden om hun Nederlands te oefenen via bijvoorbeeld o een taalhoek in de kantine o een rubriek op het intranet of in de personeelsnieuwsbrief met taaltips o een e-zine voor anderstaligen: www.taalblad.be o een actie om Nederlands te oefenen in het dagelijks leven: www.oefenhierjenederlands.be o Zet in op het gebruik van duidelijke taal Organisaties die graag willen leren hoe ze hun folders of websites leesbaar maken voor hun doelpubliek, kunnen bij Wablieft een training volgen. Wablieft herschrijft ook teksten voor klanten en geeft ook training en coaching over heldere mondelinge communicatie. Bij wie: Wablieft www.wablieft.be 10

TAALINSTRUMENTEN EN ACTIES Zet in op het opmaken van duidelijke, leesbare vacatures Met eenvoudige aanpassingen of herschikkingen maak je een vacature helder, duidelijk en beter leesbaar. Zo leren kandidaten jouw verwachtingen kennen en kunnen ze zich een beeld vormen van de functie. Verso vzw ontwikkelde een checklist om vacatures aan af te toetsen voor publicatie. Je kan de checklist gratis downloaden via www.hrwijs.be/sites/default/files/tools/checklist%20leesbar e%20vacature.pdf Bij wie: Verso vzw Maak van diversiteit jouw handelsmerk door je werking en aanbod toegankelijk te maken voor nieuwe doelgroepen Wat? De West-Vlaamse afdeling van het Agentschap Integratie en Inburgering, desom, kan je hierbij helpen door advies, vorming, expertise en begeleiding aan te bieden. Mogelijke acties uit hun aanbod: Vorming aan leidinggevenden in het omgaan met etnischculturele diversiteit op de werkvloer Vorming in het doeltreffend reageren op vooroordelen, racisme en discriminatie op de werkvloer 11

TAALINSTRUMENTEN EN ACTIES Tip: Op www.vreemdevragen.be van RESOC/SERR Midden-West-Vlaanderen vind je antwoorden op vragen rond interculturele en taaldiversiteit op de werkvloer. Bij wie? Agentschap Integratie en Inburgering, desom 12

TAALINSTRUMENTEN EN ACTIES TAALINSTRUMENTEN VOOR ANDERSTALIGE WERKNEMERS Hebben anderstalige werknemers moeilijkheden met het taalgebruik op de werkvloer? Neem taal als struikelblok weg via een aantal acties op niveau van de werkplek! 13

TAALINSTRUMENTEN EN ACTIES Kies voor een opleiding Nederlands op de werkvloer (NodW) Wat: Je anderstalige medewerkers leren het Nederlands dat ze nodig hebben om hun job goed uit te voeren. De opleiding wordt op maat gemaakt en geïntegreerd in de gewone werktaken. Deze aanpak is efficiënt en resultaatgericht. Onder bepaalde voorwaarden kan je de opleidingskosten compenseren (zie overzicht financieringskanalen). Bij wie: VDAB - www.vdab.be/hraanbod/nederlands.shtml Vraag een Individuele Beroepsopleiding met taalondersteuning (IBO-T) Wat: Twijfels over de kennis Nederlands van een anderstalige sollicitant? Als werkgever kan u gratis beroep doen op het systeem van 'IBO-T, IBO met taalondersteuning'. Werf je een medewerker aan met een IBO-contract dan betekent dit dat hij eerst een opleiding volgt op de werkvloer en daarna een arbeidsovereenkomst krijgt van bepaalde of onbepaalde duur. Je moet tijdens de opleiding geen loon of RSZ betalen, enkel een productiviteitspremie. De meerwaarde is dat je medewerker tijdens de opleiding twee keer per week taalondersteuning krijgt van VDAB. Zo krijgt hij het Nederlands dat hij nodig heeft in zijn job beter onder de knie. Bij wie: VDAB 14

TAALINSTRUMENTEN EN ACTIES Taalcoaching voor nieuwe medewerkers (gratis) Is taal een knelpunt voor jouw nieuwe werknemer? Dan kan je beroep doen op taalcoaching op de werkvloer. Wat? Taalcoaching richt zich tot werknemers die het Nederlands niet als moedertaal hebben én het onvoldoende beheersen. De taalcoach toetst het taalniveau af bij de VDAB en stemt het traject af op het taalniveau van je werknemer. Taalcoaching is mogelijk in alle sectoren. Van jou als werkgever wordt enkel een tijdsinvestering verwacht, de begeleiding vindt immers plaats tijdens de werkuren. Behoort je werknemer tot een doelgroep, dan is het coachingstraject kosteloos. Deze doelgroepen zijn: Niet-Europese nationaliteit en/of afkomst - 50 jaar of ouder - werknemer met een arbeidshandicap - kortgeschoolde werknemer. Hoe? Taalcoaching vertrekt vanuit reële situaties op je werkvloer. Het gaat dus niet om lessen Nederlands, maar wel om meteen toepasbare communicatieve vaardigheden. De coach betrekt ook het team: collega's krijgen tips om hun collega te ondersteunen bij het leren van het Nederlands. Opstarten kan tot één jaar na aanwerving en duurt maximum 12 maanden. Bij wie? Loca Consult, Mentor vzw of Kopa - www.jobentaalcoaching.be 15

TAALINSTRUMENTEN EN ACTIES Taallessen buiten de werktijd? Vraag een taaltraject! Wat: Wil je dat jouw anderstalige werknemer zijn Nederlands bijwerkt via taallessen buiten de werkvloer? Je kunt als werkgever het taalniveau Nederlands van anderstalige werknemers laten screenen. De screening is een niveautoets die bepaalt welk taalvaardigheidsniveau de werknemer bezit. Op basis van deze screening kan de werknemer een cursus NT2 op zijn taalniveau volgen bij een centrum voor Basiseducatie CBE (vooral lagergeschoolden), een centrum voor Volwassenenonderwijs CVO (vooral hogergeschoolden) of een universitair talencentrum. Bij wie: het Huis van het Nederlands - www.hvn-wvl.be Nederlands oefenen in een praatgroep Wat? Hebt u één of meerdere anderstalige medewerkers die graag hun Nederlandse talenkennis wat zouden oefenen? In heel wat gemeenten zijn er praatgroepen Nederlands. Dit zijn informele ontmoetingsmomenten waar anderstaligen (soms ook samen met Nederlandstaligen) elkaar ontmoeten en praten over verschillende thema's. De samenkomsten vormen een goede aanvulling op de lessen Nederlands. Waar? Een overzicht van de praatgroepen vindt u op nederlandsoefenen.be/west-vlaanderen 16

TAALINSTRUMENTEN EN ACTIES Ondervinden Nederlandstalige collega s hinder van een taalachterstand? Misschien moeten zij altijd de meertalige opdrachten uitvoeren? Zorg ervoor dat de samenwerking vlotter verloopt zodat er geen ongenoegen ontstaat door misverstanden! TAALINSTRUMENTEN VOOR NEDERLANDSTALIGE COLLEGA S 17

TAALINSTRUMENTEN EN ACTIES Kies voor een communicatiemodule! Wat: Hoe efficiënt luisteren en praten (HELP) met anderstaligen? De HELP-module is geïntegreerd in een cursus Nederlands op de werkvloer of Individuele Beroepsopleiding in de onderneming met taalondersteuning (IBO-T). De Nederlandstalige werknemers en leidinggevenden leren duidelijk en efficiënt communiceren met hun anderstalige collega s. Deze opleiding rendeert op verschillende vlakken: beter onderling overleg, grotere veiligheid en intense samenwerking. De module is op maat van jouw organisatie. Ludieke voorbeelden leiden naar tips en tricks rond taalverwerving. Taboes en knelpunten over taal komen aan bod. De instructeur stimuleert de deelnemers via concrete opdrachten om zelf oplossingen te bedenken voor communicatieproblemen op de werkvloer. De hele werknemersgroep maakt in consensus afspraken voor de toekomst. Bij wie? VDAB 18

TAALINSTRUMENTEN EN ACTIES Neem deel aan een vorming Duidelijke Taal! Wat: Je krijgt tijdens deze vorming meer informatie over de verschillende niveaus Nederlands. Hierdoor weet je wat een anderstalige kan begrijpen en produceren in de verschillende fases van zijn leerproces. Er zijn twee vormingen mogelijk die samen een halve dag duren. Je kan ze afzonderlijk volgen of je kan ze ook beide aanvragen: In een vorming duidelijk gesproken taal leer je tips en tricks om duidelijker te communiceren met anderstalige werknemers of klanten. In een vorming duidelijk geschreven taal neem je reglementen, formulieren, functiebeschrijvingen, onder de loep. Via concrete tips screen en herschrijf je je eigen documenten. Je bekijkt een aantal goede voorbeelden van herschreven teksten. Na de vorming kun je nog terecht voor tips en suggesties. Voor wie: voor Nederlandstalige werknemers/ leidinggevenden die communiceren met anderstalige collega s. Voor de Nederlandstalige werknemers die schriftelijke documenten opstellen. Bij wie: het Huis van het Nederlands West-Vlaanderen (voor meer informatie over de vormingen en tarieven) 19

TAALINSTRUMENTEN EN ACTIES 20

OVERZICHT FINANCIERINGSKANALEN Sectorale ondersteuning VIVO terugbetaling van opleidingen Werkgevers uit de socialproftsector kunnen via VIVO de terugbetaling vragen voor opleidingen die hun werknemers volgen. Zowel opleidingen op de werkplek als externe opleidingen komen in aanmerking. De voorwaarden zijn : dat de opleidingen gegeven worden door een externe opleidingsverstrekker. dat de werkgever behoort tot de volgende sectoren: - PC 318.02, de Gezinszorg - PC 319.01, de Vlaamse opvoedings- en huisvestingsinstellingen - PC 327.01, de Beschutte en Sociale werkplaatsen - PC 329.01, de Socioculturele sector - PC 331, ENKEL voor de erkende en gesubsidieerde kinderdagverblijven en diensten voor opvanggezinnen - PC 331, de Gezondheids- en inrichtingsdiensten - PC 330, de Revalidatiecentra Ook voor opleidingen rond taalondersteuning kun je bij VIVO terecht. Alle info vind je op www.vivosocialprofit.org/vormingsbudget 21

OVERZICHT FINANCIERINGSKANALEN Socioculturele sector - PC 329.01 en PC329.03 Werkgevers binnen paritair comité 329 kunnen gebruik van gratis taalondersteuning dankzij het sectorfonds SFSCW. In 2016 krijg je 32 uur taalondersteuning per deelnemer of groep deelnemers. Ervaren taalondersteuners uit de sector geven een opleiding Nederlands die ze afstemmen op het niveau van jouw werknemer. En aan zijn collega s geven ze tips om hem te helpen met zijn Nederlands. Wat zijn de voorwaarden? Je organisatie valt onder het Paritair Comité 329.01 of 329.03 (en is ingeschreven op de Nederlandse taalrol bij de RSZ). Alle werknemers komen in aanmerking, uitgezonderd deelnemers aan een werkervaringstraject (WEP). Je doet een beroep op een aanbieder van taalondersteuning uit de door werkplekarchitecten erkende lijst met aanbieders. Elk traject kan pas starten als er voldoende budget is. Geïnteresseerd? Neem contact op met een erkende aanbieder en dien vervolgens een aanvraag in bij het SFSCW (sfscw@vivosocialprofit.org) 22

OVERZICHT FINANCIERINGSKANALEN De erkende aanbieder voor West-Vlaanderen: Loca Consult en Mentor vzw. Lokale diensteneconomie Idem als het aanbod voor PC 329. Enkel bedoeld voor de LDEdoelgroepwerknemers. Voor de start van het traject mail je het aanvraagformulier naar het Vormingsfonds Lokale Diensteneconomie (vormingen@vivosocialprofit.org). Zij laten je zo snel mogelijk weten of het traject kan starten. Ouderenzorg PC 330.01.20 Het Sociaal Fonds Ouderenzorg komt tussen in de kost voor lessen Nederlands op de werkvloer. Iedere werknemer uit een niet-openbaar woonzorgcentrum heeft bij publicatie van deze brochure in 2015 recht op max. 60 uur vorming. Het staat de woonzorgcentra trouwens ook vrij een cluster te vormen met werknemers uit andere instellingen om de kostprijs te doen dalen. De tussenkomst van het Fonds is gebaseerd op max. 10 /cursist/uur; naarmate het aantal deelnemers stijgt, stijgt ook de tussenkomst van het Fonds. Vanaf 2016 wordt als bijkomend criterium een minimale tussenkomst voorzien van 50%! Voorbeeld 1: Eén werknemer volgt 40 uur vorming lesgeverskost: 100 /uur Totale kost: 40 uur x 100 /lesgeversuur = 4.000 23

OVERZICHT FINANCIERINGSKANALEN Tussenkomst Fonds: 1 WN x 40 uur x 10 /cursistuur = 400 >< min. 50% van de factuur = 2.000 Voorbeeld 2: een groep van 6 werknemers volgt 40 uur vorming lesgeverskost: 80 /uur Tussenkomst Fonds: 6 WN x 40 uur x 10 /cursistuur = 2.400 <> min. 50% van de factuur = 1.600 Voorbeeld 3: een groep van 3 werknemers volgt 60 uur vorming lesgeverskost: 100 /uur Tussenkomst Fonds: 3 WN x 60 uur x 10 /cursistuur = 1.800 >< min. 50% van de factuur = 3.000 Je kan beroep doen op een vrij te kiezen (bij voorkeur nietcommerciële) opleidingsverstrekker (VDAB, VOKANS vzw, Centra voor Volwassenonderwijs, Centra voor Basiseducatie e.a.) Meer info over de voorwaarden en het inschrijvingsformulier vind je op www.fe-bi.org Naast de taallessen kunt u ook gratis gebruik maken van de HELPmodule (HELP = Hoe Efficiënt Luisteren en Praten met anderstaligen)(> VDAB). Dit is een korte communicatiemodule waarbij tips worden aangereikt over hoe u als nederlandstalige collega het best met anderstalige medewerkers communiceert. Deze module is geïntegreerd in de opleiding Nederlands op de Werkvloer van VDAB en wordt standaard aangeboden. Dit kan als één sessie van 2 à 3 uur aangeboden worden of in verschillende sessies. De HELP-module kost 100 euro per uur. Dit is een groepstarief. 24

OVERZICHT FINANCIERINGSKANALEN Inschrijven voor de HELP-module gebeurt op dezelfde manier als voor de taallessen. Als enige voorwaarde en aanbeveling vraagt het Fonds dat de taallessen en de HELP-module ingebed of gekoppeld worden aan het onthaalbeleid in het woonzorgcentrum. Privé-ziekenhuizen - PC 330 Het project taalproject : meertaligheid bevorderen loopt van 1 oktober 2015 tot 30 juni 2017. Privéziekenhuizen die klassikale taallessen Nederlands, Frans of Duits organiseren voor hun werknemers kunnen een subsidie aanvragen (70 / uur voor max 32 u per groep) bij het Fonds. Ook de opleiding rond het implementeren van peterschap wordt gefinancierd tot maximaal 4 uren per groep. Voor de doelgroep en praktische details kan je www.priveziekenhuizen.org raadplegen. De organisaties uit de sector kunnen via de kredietlijn van het Fonds bij de VDAB genieten van gratis lessen Nederlands op de werkvloer en de HELP-module (Hoe Efficiënt Luisteren naar en Praten met anderstalige collega's). 25

OVERZICHT FINANCIERINGSKANALEN Betaald educatief verlof Werknemers in de privésector die een erkende opleiding willen volgen kunnen daarvoor gebruikmaken van het betaald educatief verlof. Het betaald educatief verlof beoogt de sociale promotie van de werknemers uit de privé-sector. Hiertoe krijgen ze extra verlofuren voor de opleidingen die ze in hun vrije tijd volgen of wordt hen verlof toegekend om effectief de lessen bij te wonen wanneer de lesuren met de werkuren samenvallen. Dit verlof wordt in eerste instantie door de werkgever met het normale maandloon en op het normale tijdstip van verloning uitbetaald. De werkgever kan echter wel de terugbetaling bekomen. Individuele opleidingscheques De Vlaamse overheid voorziet individuele opleidingscheques voor werknemers die aan bepaalde voorwaarden voldoen. Erkende opleidingen door erkende opleidingsverstrekkers komen in aanmerking. Doel is om de positie op de arbeidsmarkt te versterken. Per kalenderjaar kan een werknemer maximaal voor 250 euro opleidingscheques aankopen. De Vlaamse overheid past de helft van het inschrijvingsgeld per opleidingscheque bij. In bepaalde gevallen betaalt de Vlaamse overheid meer dan de helft van je opleidingscheques, namelijk als je geen diploma secundair of hoger onderwijs hebt en een bepaalde opleiding volgt. Meer info? www.vdab.be/opleidingscheques - 0800 30 70 26

CONTACTGEGEVENS AANBIEDERS Huis van het Nederlands West-Vlaanderen Siska Goubert, projectmedewerker 0474/62.59.72 projectmedewerker@hvn-wvl.be VDAB Nederlands op de Werkvloer / HELP-module / IBO-T Henk Vandenbroucke Henk.Vandenbroucke@vdab.be 056 24 74 87 Loca Consult/Loca Labora job- en taalcoaching Baron Ruzettelaan 296, 8310 Assebroek 050 49 03 63 www.locaconsult.be info@locaconsult.be Mentor vzw job- en taalcoaching Wandelweg 11a, 8500 Kortrijk 056 26 44 34 www.mentorvzw.be info@mentorvzw.be KOPA WEST-VLAANDEREN Job- en taalcoaching Nieuwpoortsesteenweg 98, 8400 Oostende 059 55 60 59 www.kopa-jobcoaching.be jobcoaching.west-vlaanderen@kopa.be 27

CONTACTGEGEVENS AANBIEDERS desom (West-Vlaamse afdeling van Agentschap Integratie en Inburgering) President Kennedypark 30, 8500 Kortrijk +32 56 74 21 50 info@desom.be Wablieft duidelijke taal Kardinaal Mercierplein 1, 2800 Mechelen 015 44 65 12 vraag@wablieft.be www.wablieft.be 28

Deze brochure werd opgemaakt door Jobkanaal Verso. Verso De Vereniging voor Social Profit Ondernemingen (Verso) is de intersectorale werkgeversorganisatie voor de socialprofitsector in Vlaanderen. Verso groepeert zeventien federaties: 29

V.u. : Bruno Aerts Verso vzw Kolonel Bourgstraat 122/4, 1140 Brussel 30