Provincie Noord-Brabant Projectvoorstel Krachtig bestuur in Brabant; een gezamenlijk project ter versterking van het vermogen van gemeenten om hun opgaven te realiseren Introductie en samenvatting van het projectvoorstel Dit projectvoorstel is een gezamenlijk product van de Vereniging van Brabantse Gemeenten (VBG) en de provincie Noord-Brabant. Zij bevestigen hiermee hun beider voornemen om in deze bestuursperiode samen te werken aan behoud en versterking van de slagkracht van gemeenten, die onder meer nodig is om de grote maatschappelijke opgaven in de regio en uitdagingen naar de toekomst op te pakken. Het maken van een foto van de Brabantse gemeenten, zoals de VBG het noemt, sluit goed aan bij het provinciale voornemen om een nulmeting bestuurlijke organisatie uit te voeren (in beeld brengen stand van zaken en knelpunten). Zij zullen andere partijen uit de velden onderwijs, ondernemers en overige maatschappelijke partners betrekken bij de beleidsontwikkeling. Het project bestrijkt de bestuursperiode tot 2015, met een start in 2011 en een zwaartepunt in de jaren 2012 en 2013. Doelgroep zijn de Brabantse gemeenten, vooral ook in hun onderlinge regionale context. Het project wordt stapsgewijs uitgevoerd, te beginnen met een gezamenlijke verkenning. Initiatiefnemers/opdrachtgevers De provincie Noord-Brabant Het profiel van de provincie, integraal opgenomen in de agenda van Brabant, beschrijft dat de provincie een procesverantwoordelijkheid heeft voor de kwaliteit van het openbaar bestuur op lokaal niveau en periodiek (samen met gemeenten) de gemeentelijke bestuurskracht beziet. Meer informatie over de provincie is te vinden op www.brabant.nl De Vereniging van Brabantse Gemeenten De Vereniging van Brabantse Gemeenten (VBG) is een afdeling van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). De VBG wil de kwaliteit van het voorbereidings- en besluitvormingsproces in provinciale aangelegenheden bevorderen. Zij werkt samen met andere organisaties en kennisinstituten. Doel is het inrichten van open en interactieve beleidsvorming, waarbij de gemeenten tijdig in beeld komen. Globale beschrijving van het project VBG en provincie zijn het erover eens dat alles begint bij de inwoners van Brabant. Bij alles wat de gemeenten en provincie willen en bedenken zijn het de Brabantse inwoners die daarvan profijt moeten hebben. De Brabanders hebben een sterk organiserend vermogen in netwerken en het is de taak van provincie en gemeenten om dit te versterken en te faciliteren. Provincie en VBG willen graag samenwerken aan een Brabants bestuursmodel waarin gemeente, regio en provincie elkaar versterken. In de Kaderbrief 2011 van de provincie Noord-Brabant is in het begrotingsprogramma Bestuur onder meer het volgende opgenomen: 1. Het uitvoeren van een nulmeting bestuurlijke organisatie.

Doel van de nulmeting is het, gezamenlijk met de VBG, definiëren van knelpunten op basis van het huidig beeld en een visie op de bestuurlijke organisatie in Noord Brabant. De provincie bepaalt haar rol op basis van deze visie. Verwachte resultaten zijn: a. de huidige situatie samen met VBG (regiobijeenkomsten) in beeld brengen en b. een visie op de bestuurlijke organisatie (rolinvulling, beleidsuitgangspunten en oplossingsrichtingen) op basis waarvan knelpunten kunnen worden aangepakt. 2. Het wegnemen van knelpunten in de bestuurlijke organisatie door stimuleren en faciliteren van samenwerking/herindeling. Doel van het wegnemen van knelpunten in de bestuurlijke organisatie is dat gemeenten hun (toekomstige) taken aan kunnen en kunnen bijdragen aan de realisatie van provinciale doelen/agenda van Brabant. Quick wins zijn te behalen bij gemeenten die nu al nadenken over hun bestuurlijke toekomst. Wat is het niet? Met nadruk wordt hier opgemerkt dat het geen bestuurskrachtonderzoek per gemeente is. Het is ook geen aanzet tot een van bovenaf opgelegde gemeentelijke herindeling. Wat is het wel? Het is een naar tijd en omvang begrensde SWOT-analyse om te komen tot een zo goed mogelijke inschatting van het vermogen van gemeenten om de opgaven (maatschappelijk, economisch, ruimtelijk), met name die in de regio aan de orde, zijn te formuleren en te realiseren. Met aandacht voor bestaande initiatieven en de bedoeling om de discussie binnen en tussen gemeenten te stimuleren. Aangezien het een ambitieuze, vernieuwende en intensieve aanpak is wordt begonnen in Noordoost- Brabant als pilotgebied. Na een korte tussentijdse evaluatie van de daar opgedane ervaringen wordt besloten hoe verder te gaan met de andere regio s/gemeenten. De gesprekken zullen worden geleid door een commissie van oud topbestuurders van ervaren personen uit de eigen Brabantse bestuurspraktijk. De SWOT- analyse wordt door de commissie voorzien van aanbevelingen. Verzocht zal worden de analyse en aanbevelingen te bespreken in de regionale bestuurlijke gremia en binnen de gemeenten. Doel Het project kent een meerledig doel: 1. De toekomstbestendigheid van gemeenten versterken als belangrijke partners bij de uitvoering van de Agenda van Brabant. 2. Spiegel voor de gemeenten en stimulans tot discussie over hun toekomstbestendigheid in relatie tot een toenemend takenpakket. 3. Invulling geven aan de nieuwe rol van de provincie, zoals verwoord in de Agenda van Brabant; 4. Input voor de provinciale visie op bestuurlijke organisatie van Brabant. Resultaten en werkwijze Resultaat 1. Een globaal beeld van de bestaande en voorziene bestuurlijke organisatie uitgaande van de inhoud van de grote huidige en toekomstige bestuurlijke opgaven in Noord-Brabant. Tevens worden de hieraan gerelateerde ontwikkelingen, alsmede de initiatieven van regio s en gemeenten naar voren gebracht. Wat zijn landelijke en internationale ontwikkelingen die van invloed zijn op bestuurlijk Brabant? Voor welke grote bestuurlijke opgaven staat Brabant de komende decennia? Hoe ziet 2

bestuurlijk Brabant er over 10 jaar uit? Het ontstane beeld moet onderbouwen dat een beweging moet worden ingezet naar een meer toekomstbestendig bestuur en welk belang gemeenten hierbij hebben. Werkwijze: Er wordt zo veel mogelijk gebruik gemaakt van bestaande gegevens (desktopresearch). Het resultaat wordt gepresenteerd tijdens een thema- en netwerkbijeenkomst van de VBG, die gedeeltelijk samen met de provincie inhoud en vorm wordt gegeven. Resultaat 2. Een beeld van de bestuurlijk organisatorische opbouw van elk van de vier grote regio s in Noord-Brabant Brabant (te beginnen in Noordoost als pilot). Kort worden de initiatieven beschreven die binnen de regio s op het vlak van de bestuurlijke organisatie te zien zijn. Aan de hand van een kortdurende SWOT-achtige aanpak worden de sterkte/zwaktes en kansen/bedreigingen van de regio s in beeld gebracht. Er dient duidelijkheid te ontstaan over regionale opgaven, verhoudingen, samenhang en evenwicht, zodat duidelijkheid ontstaat over zich logisch tot elkaar verhoudende (samenwerkings)partners. Werkwijze: een commissie van oud topbestuurders (4-6) gaat aan de hand van een specifiek ontwikkelde SWOT-methodiek (ter precisering en uniformering van de beeldinhoud) in gesprek met een delegatie van regiobestuurders in het bijzijn van meerdere leden van de klankbordgroep. Eventueel wordt vooraf een vragenlijst toegestuurd. In het gesprek wordt de SWOT- analyse opgesteld en vervolgens door de commissie voorzien van aanbevelingen. Er kan deels gebruik worden gemaakt van bestaande gegevens (desktopresearch). Een belangrijk deel van het beeld wordt tot stand gebracht door het houden van een bijeenkomst in de regio s. Resultaat 3. Een bestuurlijk profiel van elk van de 67 Brabantse gemeenten (te beginnen in Noordoost als pilot). Aan de hand van een kortdurende SWOT-achtige aanpak worden de sterkte/zwaktes en kansen en bedreigingen per gemeente in beeld gebracht. Het beeld geeft een zo goed mogelijke inschatting van het vermogen van elk van de Brabantse gemeenten om de opgaven, met name die in de regio aan de orde zijn, te formuleren en te realiseren. Werkwijze: een commissie van oud topbestuurders (twee per gemeente uit de commisie van 4-6) gaat aan de hand van een specifiek ontwikkelde SWOT-methodiek (ter precisering en uniformering van de beeldinhoud) in gesprek met het college en een delegatie van gemeenteraad. Eventueel wordt vooraf een vragenlijst toegestuurd. In het gesprek wordt de SWOT- analyse opgesteld en vervolgens door de commissie voorzien van aanbevelingen. Er kan deels gebruik worden gemaakt van bestaande gegevens (desktopresearch). Een belangrijk deel van het beeld wordt tot stand gebracht door het houden van een bijeenkomst in de gemeenten. Resultaat 4. Bundeling van de SWOT-analyses en aanbevelingen. Dit geeft een beeld hoe partijen aan de slag gaan met de aanbevelingen. Werkwijze: de aanbevelingen worden allereerst door de bestuurlijke gremia van de regio s en door elk van de gemeenten besproken. Resultaat 5. Visie op de bestuurlijke organisatie Noord-Brabant Werkwijze: 3

De resultaten bij elkaar genomen leveren als het ware niet één foto, maar zij leveren een spreekwoordelijk fotoboek op over krachtig bestuur in Brabant, waarbij de foto s een in detailniveau oplopend beeld vertonen van breed en globaal naar smal en concreet. Zie hieronder in het stappenplan. Tijdpad St ap 1 Verkenning en draagvlak (t.b.v. resultaat 1) 2 Ontwikkeling methodiek (t.b.v. resultaten 2 en 3) 3 Uitvoering onderzoek (t.b.v. resultaat 2) 4 Uitvoering onderzoek (t.b.v. resultaat 3) 5 Analyse onderzoeksresultaten en opstellen actieplan (t.b.v. resultaat 4) 6 Visie bestuurlijke organisatie (t.b.v. resultaat 5) Inhoud Panoramafoto Brabant Structureren en definiëren van het project: - Wat is het probleem? Wat zijn de onderzoeksvragen? - Verkrijgen draagvlak om met elkaar aan een krachtig en toekomstbestendig Brabants bestuur te werken. - Inzicht verkrijgen in wat gemeenten nodig hebben. - Formuleren eisen/wensen aan het onderzoek Wat gaan we daarvoor doen? - Instelling van en besprekingen met klankbordgroep - Bestuurlijke conferentie VBG-provincie 23 nov. 11 - (Voorbereiding) offerteaanvraag aan externe deskundige Tijdpad: najaar 2011 Definitieve vaststelling opdracht tot ontwikkeling methodiek en analysekader voor SWOT-analyses voor 4 regio s en 67 gemeenten. De methodiek wordt ontwikkeld in samenspraak met en onder goedkeuring van de opdrachtgever. Tijdpad: najaar 2011. Luchtfoto regio s : nulmetingen in 4 regio s. Tijdpad: voorjaar 2012. Portretfoto gemeenten : nulmetingen in 67 gemeenten. Tijdpad: Fase 1: Noordoost-Brabant (voorjaar 2012, pilot voor onderzoekservaring) Fase 2: Zuidoost-, Midden- en West-Brabant (parallel) tot najaar 2012 Actiefoto : De SWOT-analyse worden voorzien van aanbevelingen. Deze worden besproken door de regionale bestuurlijke gremia en door de gemeenten. Tijdpad: Fase 1: Noordoost-Brabant (voorjaar 2012) Fase 2: Zuidoost-, Midden- en West- (najaar 2012/voorjaar 2013) Dit betreft het provinciale aandeel. Tijdpad: voorjaar 2013 7 Wegnemen knelpunten Implementatie gekozen oplossingen. Resultaten: krachtige gemeenten Tijdpad: 2012 t/m 2015. 4