Ingekomen stuk D7 (PA 14 december 2011) Aan de Gemeenteraad van Nijmegen Korte Nieuwstraat 6 6511 PP Nijmegen Telefoon 14024 Telefax (024) 329 29 81 E-mail gemeente@nijmegen.nl Postadres Postbus 9105 6500 HG Nijmegen Verzenddatum 21 november 2011 Ons kenmerk L100/11.0023819 Contactpersoon Martine van Minnen Onderwerp 2 e voortgangsbrief beleidskader voorschoolse voorzieningen Datum uw brief Doorkiesnummer (024) 329 9121 Geachte leden van de raad, Op 28 september 2011 hebben wij met uw raad in een kamerronde gesproken over de ambitie en uitgangspunten van het conceptbeleidskader voorschoolse voorzieningen. Hierbij bleek draagvlak te bestaan voor de drie ambities die wij hebben benoemd: 100% bereik van VVEdoelgroepkinderen en opbrengstgericht werken, toegankelijkheid voor alle kinderen, kwalitatief goede en pedagogisch en didactisch hoogwaardige voorschoolse voorzieningen. Daarnaast werden vragen gesteld over de samenwerking tussen voorschoolse voorzieningen en schoolbesturen in relatie tot het door uw raad op 30 juni 2010 aangenomen amendement bij de Kadernotitie Brede Scholen. Tevens zijn vragen gesteld over de subsidie aan KION en de eventuele juridische valkuilen om deze subsidierelatie per 1 januari 2013 te beëindigen. In deze brief gaan wij, conform onze toezegging uw raad iedere twee maanden te informeren, in op de voortgang van het proces. Verder informeren wij u, conform onze toezegging, over de rijksbezuinigingen op de kinderopvangtoeslag, de wijze waarop invulling is gegeven aan het aangenomen amendement van 30 juni 2010 en over de subsidierelatie met KION. Stand van zaken conceptbeleidskader De afgelopen weken hebben wij besteed aan de verdere uitwerking van de peuterarrangementen vanaf 1 januari 2013 en aan de uitwerking van de ambitie voor een goede pedagogische en didactische kwaliteit op voorschoolse voorzieningen. Hiertoe hebben we drie keer gesproken met een adviesgroep, bestaande uit kinderopvangaanbieders, de aanbieder van peuterspeelzaalwerk (KION) en schoolbesturen en hebben we enkele individuele gesprekken met hen gevoerd. Ook hebben we ouders als belangrijke partner betrokken. We hebben twee keer gesproken met een klankbordgroep van ouders die zitting hebben in de oudercommissies van peuterspeelzalen en kinderdagverblijven. Daarnaast hebben we ouders geïnformeerd middels onze website en hebben we gesprekken gevoerd met (allochtone) ouders. Op onze website hebben 170 ouders ook een enquête ingevuld over wat zij belangrijk vinden aan de kwaliteit van voorschoolse voorzieningen.
1 Uit deze gesprekken en enquête komt naar voren dat ouders toegankelijkheid (mede in relatie tot de Rijksbezuinigingen), keuzevrijheid, diversiteit, goede voorlichting en een goede kwaliteit voor de voorzieningen belangrijk vinden. Concreet geven ze aan dat ze het belangrijk vinden dat bij de veranderingen met betrekking tot het peuterspeelzaalwerk een aanbod blijft bestaan van 3 uur per dagdeel voor ouders zonder opvangbehoefte, met een vast dagritme waarin hun kind wordt voorbereid op de basisschool en gestimuleerd in zijn/haar ontwikkeling. Deze uitgangspunten onderschrijven wij en hebben wij dan ook als onderlegger gebruikt bij de verdere uitwerking van het conceptbeleidskader. Ook hebben we met de Adviescommissie Allochtonen gesproken. Zij heeft benadrukt dat het peuteraanbod laagdrempelig en (financieel) toegankelijk moet blijven en dat ouders gestimuleerd moeten worden hun kind naar een voorschoolse voorziening te brengen. Daarnaast zijn we met gastouderbureaus in gesprek om hen ook op een goede manier bij het beleidskader te betrekken. Inrichting peuterarrangementen vanaf 1 januari 2013 Vanaf 1 januari 2013 kunnen ook andere (kinderopvang)aanbieders peuterarrangementen 1 aanbieden. De afgelopen weken hebben wij hierover met onze partners van gedachten gewisseld. Onderstaand gaan wij in op het resultaat. De peuterarrangementen brengen we onder de Wet Kinderopvang, zodat ouders die daarvoor in aanmerking komen van de Belastingdienst een tegemoetkoming kunnen ontvangen. Ook voor ouders die niet of onvoldoende 2 in aanmerking komen voor een tegemoetkoming van de Belastingdienst, willen we de toegankelijkheid voor peuterarrangementen borgen, middels een een gemeentelijke bijdrage. Wij willen hiervoor gaan werken met een kindgebonden subsidie, de zgn. peutertoeslag. Ouders kunnen een inkomensafhankelijke peutertoeslag krijgen voor peuterarrangementen bij alle aanbieders. Hiermee realiseren we een zo optimaal mogelijke keuzevrijheid voor ouders. Om de arbeidsparticipatie niet te schaden door peuterarrangementen goedkoper te maken voor gezinnen die niet onder de Wet kinderopvang vallen, willen we de peutertoeslag afstemmen op de tegemoetkoming van de Belastingdienst voor ouders die wel onder de Wet Kinderopvang vallen. Voorwaarde is dat aanbieders aan enkele kwaliteitseisen voldoen om peuterarrangementen te kunnen bieden. We zijn met onze partners in gesprek om zo tot goede en werkbare kwaliteitseisen te komen. Ook hebben we hiertoe advies gevraagd aan adviesbureau Marant over de te hanteren kwaliteitscriteria voor pedagogische en didactische kwaliteit op voorschoolse voorzieningen. Als minimale eis geldt in ieder geval dat aan de Wet kinderopvang voldaan dient te worden. We onderzoeken tevens uitvoeringsvarianten van deze peutertoeslag, waarbij de voorkeur van de betrokken partijen uit lijkt te gaan naar uitvoering door de gemeente, conform de Sociaal Medische Indicatie Kinderopvang. VVE Zoals in onze vorige brief aangegeven hebben we op grond van onze wettelijke taken, de ambitie om 100% van de VVE-doelgroepkinderen te bereiken met een kwalitatief goed VVE-aanbod dat aan de wettelijke eisen voldoet. Hiervoor ontvangen we ook rijksmiddelen. Op dit moment wordt VVE aangeboden op peuterspeelzalen en op enkele kinderdagverblijven. Dit willen wij verbreden naar alle locaties waar zich voldoende VVE-doelgroepkinderen bevinden, zodat alle kinderen die het nodig hebben extra gestimuleerd kunnen worden in hun ontwikkeling. 1 Een peuterarrangement is een aanbod voor kinderen van ca. 2/2,5 tot 4 jaar gericht op ontwikkelingsstimulering en voorbereiding op het primair onderwijs. 2 Met onvoldoende wordt bedoeld: voor minder uren dan gewenst vanuit kindperspectief
2 Hierbij is het van belang om de huidige kwaliteit van VVE te behouden en waar mogelijk te verbeteren. De huidige kwaliteit van VVE wordt beschreven in de zgn. bestandsopname die de Onderwijsinspectie de afgelopen maanden heeft uitgevoerd naar de kwaliteit van VVE in Nijmegen, zoals dat bij alle gemeenten plaatsvindt. Zodra dit rapport openbaar is wordt het ter beschikking gesteld aan uw raad. Het Rijk stelt aan de grote steden, de G33, voor verbetering van de kwaliteit van VVE, naar verwachting, extra middelen beschikbaar. Hieraan zullen wel prestatieafspraken verbonden worden. Bij het beleidskader informeren wij u hier nader over. Bij de invoering van een kindgebonden subsidiesystematiek, de peutertoeslag, zien wij in relatie tot onze VVE-ambitie twee risico s. Het eerste risico is dat het aanbod mogelijk niet wordt ontwikkeld in wijken met onvoldoende kinderen, aangezien het dan voor aanbieders niet rendabel is om een peuterarrangement aan te bieden. Dit zien wij als onwenselijk als in die wijken sprake is van veel VVE-doelgroepkinderen. Het tweede risico dat wij zien is dat stichting KION straks genoodzaakt is om (een deel van) haar, met gemeentelijke middelen opgeleid, VVE-personeel te laten gaan, waardoor in de afgelopen jaren opgebouwde expertise verloren gaat. De kinderopvangaanbieders geven hierover aan dat zij bereid zijn een deel van dit personeel over te nemen, mits passend bij hun organisatie. We onderzoeken momenteel diverse varianten van VVE-subsidie om deze risico s zo veel mogelijk in te perken en toch onze ambitie te behalen. Eén van deze varianten is om in bepaalde wijken met veel doelgroepkinderen ook een vorm van aanbodsubsidiëring te hanteren. Ook kan de peutertoeslag verhoogd worden in deze wijken. Deze varianten werken we de komende periode verder uit. De kunst hierbij is om een goede balans te vinden tussen enerzijds onze wettelijke taken op het gebied van VVE en onze ambitie om 100% van de VVEdoelgroepkinderen te bereiken en anderzijds een zo maximaal mogelijke keuzevrijheid voor ouders. Het is immers noodzakelijk de doelgroep, die niet verplicht is gebruik te maken van een voorziening, te (blijven) bereiken ook bij invoering van de nieuwe situatie per 1 januari 2013. Andere uitgangspunten zijn dat ruimte dient te blijven bestaan voor diversiteit en dat de voorzieningen voor iedereen toegankelijk moeten zijn om segregatie tegen te gaan. Definitie VVE doelgroep Tot de doelgroep voor VVE behoren volgens de landelijke definitie kinderen waarvan de ouders een laag opleidingsniveau hebben. De gemeente heeft de mogelijkheid de doelgroepdefinitie uit te breiden. In Nijmegen is dit de afgelopen jaren gedaan door ook te kijken naar de thuistaal en naar indicaties die wijzen op een (mogelijke) achterstand, zoals werkloosheid of arbeidsongeschiktheid van de ouders of verwijzing door derden. Hiervoor is destijds gekozen, omdat op basis van ervaring geconstateerd werd dat kinderen die het wel nodig hadden buiten de boot vielen bij het VVE-aanbod. Bij deze criteria wordt weinig gekeken naar de situatie van het kind en meer naar de situatie van de ouder. Wij overwegen deze gemeentelijke criteria daarom te vervangen door te kijken of het kind een ontwikkelingsachterstand heeft. Hierbij moet er goed gekeken worden naar een passende en werkbare indicatie. Convenant Naast de ontwikkeling van de peuterarrangementen vanaf 1 januari 2013 hebben we als ambitie benoemd dat de voorschoolse voorzieningen een goede pedagogische en didactische kwaliteit hebben. Om dit vast te leggen willen we met de kinderopvangaanbieders graag een breed gedragen convenant afsluiten. De kinderopvangaanbieders in de adviesgroep hebben hier positief op gereageerd en hebben aangegeven het op zich te willen nemen om in goed overleg een convenant te ontwikkelen. Wij zijn verheugd over deze ontwikkeling en hopen u hierover bij het beleidskader meer te kunnen melden.
3 Rijksbezuinigingen Met ingang van 2012 wordt door het Rijk bezuinigd op de toeslag die werkende ouders kunnen ontvangen voor de kinderopvang. Conform onze toezegging gaan we hier onderstaand nader op in. Het aantal uren waarvoor toeslag kan worden ontvangen, wordt met ingang van 2012 gerelateerd aan het aantal uren dat door de minst werkende ouder gewerkt wordt. Daarnaast wordt het maximale uurtarief dat het Rijk hanteert niet geïndexeerd. Dit betekent niet dat kinderopvangaanbieders geen hoger tarief in rekening mogen brengen, maar als ze boven dat maximum uitkomen wordt dat gedeelte geheel door ouders zelf gefinancierd. Tot slot wordt de tegemoetkoming aan ouders voor zowel het eerste als het tweede kind verlaagd. Hierbij zijn voor de laagste inkomens de consequenties minder groot dan voor de hogere inkomens. De afgelopen weken zijn er verschillende onderzoeken uitgevoerd naar de gevolgen van de verlaging van de tegemoetkoming op het gebruik van de kinderopvang door onder meer de Tweede Kamer-fractie van Groenlinks, de branchevereniging voor ondernemers en Eén Vandaag. Uit deze onderzoeken blijkt dat de vraag naar kinderopvang zal dalen. Hierbij gaat het grotendeels om een daling van het aantal uren en voor een klein gedeelte om het volledig beëindigen van de opvang door ouders. De bezuinigingen leiden deels ook tot een toename van de vraag naar peuteraanbod. Op verzoek van de regering heeft het CPB recent een onderzoek uitgevoerd naar de markt voor kinderopvang. Volledigheidshalve verwijzen wij u hiervoor naar www.cpb.nl, het rapport Kinderopvang in kaart, d.d. 27 oktober 2011. Ook heeft de Minister naar aanleiding van dit rapport op 11 november jl. een brief naar de Tweede Kamer gestuurd met als onderwerp functioneren markt voor kinderopvang. De Minister geeft in deze brief aan dat hij de positie van ouders op de markt voor kinderopvang wil versterken. Mede in relatie tot het beleidskader volgen wij deze ontwikkelingen nauwgezet. Amendement Op 30 juni 2010 is door uw raad bij de bespreking van de Kadernotitie Brede Scholen een amendement aangenomen over de samenwerking tussen scholen en kinderopvangorganisaties. Ter uitvoering van het amendement voeren wij regelmatig overleg met de schoolbesturen over de samenwerking met alle partijen. Hierbij benadrukken wij dat het van belang is dat met alle partners wordt samengewerkt en dat alle partners een kans krijgen. Vanuit de schoolbesturen wordt aangegeven hiervoor open te staan, men geeft aan bereid te zijn samen te werken met alle partners die aan hun eisen kunnen voldoen. Schoolbesturen zijn hierover zelf in gesprek met VONK. Scholen werken op dit moment ook samen met kinderdagverblijven of buitenschoolse opvanglocaties van VONK, KION en overige kinderopvangaanbieders. Tevens is VONK mede op ons initiatief toegetreden tot de Stuurgroep Brede Scholen. Hierdoor kunnen zij meepraten over de verdere ontwikkeling van Brede Scholen en is de kans op verdergaande samenwerking vergroot. Inmiddels is ook het projectplan brede scholen gezamenlijk vastgesteld. De uitvoering van dit projectplan neemt echter wel tijd in beslag. Ons college zal in de tussentijd het belang van samenwerking met alle partners blijven benadrukken. Subsidierelatie met KION Aan uw raad is toegezegd dat de huidige subsidierelatie met stichting KION peuterspeelzalen per 1 januari 2013 beëindigd is, tenzij sprake is van juridische valkuilen. Op 19 september 2011 hebben wij formeel de intentie uitgesproken de huidige subsidierelatie met stichting KION peuterspeelzalen per 1 januari 2013 te beëindigen en hebben we hen daarvan schriftelijk op de hoogte gesteld. Onderstaand gaan wij verder in op de juridische aspecten van de beëindiging van de subsidie.
4 Wij zijn verplicht stichting KION peuterspeelzalen een redelijke termijn te geven om haar de kans te geven zich in te stellen op de nieuwe situatie. Zij is primair verantwoordelijk voor een goede aanpassing van haar organisatie. Mogelijk heeft dit voor stichting KION peuterspeelzalen financiële consequenties. In beginsel komen deze voor haar rekening. Over deze brief wisselen wij graag met u van gedachten in een komende kamerronde, zodat we hier bij de verdere uitwerking van het beleidskader rekening mee kunnen houden. Dit beleidskader kunnen we u naar verwachting begin 2012 aanbieden. Hoogachtend, College van Burgemeester en Wethouders van Nijmegen, De Burgemeester, De Gemeentesecretaris, mr. Th.C. de Graaf drs. B. van der Ploeg