Opvolging visitatie Informatica Visitatierapport Oktober 2010 VERSIE ZOALS BESPROKEN OP DE ONDERWIJSCOMMISSIE INFORMATICA VAN 27 APRIL 2011 INGEDIEND BIJ DE UA ONDERWIJSRAAD OP 16 MEI 2011 Versie 16 mei 2011 (ingediend bij UA Onderwijsraad) 1
Context In het kader van de 8-jarige kwaliteitscyclus onderwijs was de opleiding Informatica aan de universiteit Antwerpen in 2009 aan de beurt om bezocht te worden door een visitatiecommissie. De Universiteit Antwerpen heeft beslist om die te koppelen aan de interne kwaliteitszorg onderzoek en dus ook een onderzoeksvisitatie te organiseren vlak voor de onderwijsvisitatie. In juni 2007 werd gestart met het voorbereiden van het zelfstudierapport onderzoek; in september 2007 ook met het voorbereiden van het zelfstudierapport onderwijs beiden ter voorbereiding van de respectievelijke visitaties (i.e. externe kwaliteitszorg). Het zelfstudierapport onderzoek werd afgerond in januari 2008; de visitatiecommissie is langs geweest in april 2008 en publiceerde haar bevindingen in juni 2008. Het zelfstudierapport onderwijs werd afgerond in december 2008; de visitatiecommissie is langs geweest in februari 2009; publiceerde haar bevindingen in oktober 2010. Beide zelfstudierapporten zijn opgesteld als een strategisch 5-jaren plan, waarin wordt nagedacht over wat onderzoek en onderwijs Informatica aan de Universiteit Antwerpen inhoudt. De rapporten proberen een antwoord te geven op de vraag wie we zijn we en wat we willen bereiken. Elk van die interne zelfstudierapporten formuleerden een aantal en. De externe visitatiecommissies onderzoek en onderwijs formuleerden een aantal aanbevelingen. Deze nota maakt een inventaris van alle en en aanbevelingen. Die worden gerangschikt op twee assen (impact en slaagkans) en op basis daarvan wordt een prioriteit toegekend. Deze prioriteit zal de onderwijscommissie helpen om te bepalen wanneer we elk van die actiepunten en aanbevelingen zullen aanpakken. impact = het verwachte effect op sterktes - zwaktes - opportuniteiten - risico's () slaagkans = gegeven de lokale context van de UA, wat is de kans op slagen? prioriteit = kritisch > belangrijk > permanente opvolging > als tijd het toelaat Deze inventaris wordt begin mei 2011 voorgelegd aan de centrale onderwijscommissie van de universiteit Antwerpen. Die zal voor het zomerreces terugkoppelen over het hoe, wat, waar en waarom van onze aanpak. Versie 16 mei 2011 (ingediend bij UA Onderwijsraad) 2
analyse Voorafgaand sommen we eerst de uitgangspunten op van beide zelfstudierapporten, zijnde de analyse (Strengths Weaknesses Opportunities Threats) die aan de basis lag van beide zelfstudierapporten. Research mission: The research in Computer Science ( Informatica ) at the University of Antwerp should cover a representative sample of the field to provide excellent academic education and achieve excellent service to the society. In order to develop a culture of biodiversity, we actively look for synergies both inside and outside the department. Doelstelling: Het doel van de opleiding Informatica aan de Universiteit Antwerpen is bekwame en wetenschappelijk gevormde informatici af te leveren. Na hun opleiding (a) zijn zij in staat zich de nieuwste technologische ontwikkelingen in de diverse deelgebieden eigen te maken, (b) kunnen zij deze waar nodig ook exploiteren binnen hun beroepscontext, en (c) kunnen zij zelf een originele bijdrage leveren tot de verdere evolutie van de. Ambitie: De onderwijscommissie Informatica van de Universiteit Antwerpen wil een unieke opleiding aanbieden gebaseerd op de aanbevelingen van gerenommeerde wetenschappelijke organisaties zoals ACM, IEEE en SIAM. Ze wenst dat haar alumni voldoende diepgang en flexibiliteit bezitten om gegeerd te zijn op de arbeidsmarkt en academische posities te bekleden in universiteiten en onderzoeksinstellingen met wereldfaam. Daartoe hanteert zij een transparant en activerend leerproces, conform de visie van de Universiteit Antwerpen rond studentgecentreerd onderwijs. Sterke punten (en hoe deze te behouden) Master-curriculum [ afstudeerrichtingen en opties uitbouwen] Bachelor-curriculum [ profileringsruimte versterken] Gemotiveerde (onderwijs)staf [ personeelsbeleid bijsturen] Lage drempel [ kleinschaligheid bewaren] Pedagogisch concept [ projectwerk verfijnen] Uitstekende infrastructuur [ moderniseren] Goed draaiend kwaliteitszorgsysteem [ actieve rol blijven spelen] Kerncompetenties op maat [ regelmatig herevalueren] Efficiënte thesisbegeleiding [ richtlijnen verfijnen] Slagvaardige onderwijscommissie [ regelmatig herziening curriculum] Risico s (en hoe deze te vermijden) Rationalisatienorm Bachelor [ in- en doorstroomcijfers opvolgen] Besparingen [ allocatiemodel opvolgen, maatregelen bij curriculumherziening 2011] Verminderen AAP-kader [ assistentenkader ontzien] Toenemende administratie [ administratieve last afstoten] Zwakke punten (en hoe ze om te buigen) Lage slaagcijfers in 1ste Bachelor [ streefdoel 50% per semester opvolgen] Weinig Internationalisering [ inspanningen intensifiëren] Geen echte alumniwerking [ alumniwerking opzetten] Leefbaarheid Master [ herbezinning curriculumherziening 2011] Opportuniteiten (en hoe deze te activeren) Meer studenten [ voorlichtingsactiveiten concentreren + zijdelingse instroom master] Nieuwe personeelsleden [ synergieën onderzoek/afstudeerrichtingen creëren] Samenwerking andere universiteiten [ samenwerking verder zetten] Associatie [ uitkijken naar mogelijke samenwerking] Onderzoek [ aanbevelingen onderzoeksvisitatie opvolgen] Versie 16 mei 2011 (ingediend bij UA Onderwijsraad) 3
Huidige Status In opvolging van het zelfstudierapport (dat tenslotte al in december 2008 werd afgerond) heeft de onderwijscommissie niet gewacht tot de publicatie van het visitatierapport om in actie te schieten. Hieronder maken we een korte samenvatting. Themawerking (5-jarenplanning). Elk jaar herziet de onderwijscommissie haar 5-jarenplan met daarin de concrete en (zelfevaluatierapport) en aanbevelingen (visitatierapporten). Op basis daarvan formuleert ze een aantal korte termijn doelstellingen voor dit academiejaar. in juni 2009 werd een eerste versie besproken (b 16 juni 2009 18 juni 2009). Concrete actiepunten waren toen (1) Opvolgen slaagcijfers; (2) Openingsuren PC-klas; (3) Kinderziekten zoals de praktische regeling voor inschrijvingen aan andere universiteiten en het 2-jaarlijks maken van vakken. In november 2010 werd een tweede versie besproken ( 17 november 2010). Er was toen slechts één concreet actiepunt, namelijk het plan van aanpak voor de nakende grote curriculumherziening. Dagelijks bestuur (b) en bestuursraad (). De onderwijscommissie is normaal het instrument waar studenten en AAP/BAP inspraak krijgen in de besluitvorming. Maar het opgelegd formaat van een (met de grote vertegenwoordiging en een aanwezigheidsquorum) laat niet toe om echte inhoudelijke discussie te voeren. Vandaar dat tijdens de van 17 november 2010 geopteerd werd voor een model van bestuursraad () - dagelijks bestuur (b) - directieraad (ZAP-vergadering). De taakverdeling is dan als volgt. De onderwijscommissie fungeert als bestuursraad. Ze zet strategische doelen uit; volgt die op. Vergaderfrequentie: 3 x per jaar (1 vlak voor/na kerstverlof, 1 na paasvakantie, 1 bij begin academiejaar) Het bureau onderwijscommissie fungeert als dagelijks bestuur. Het doet de voorbereiding en opvolging van strategische doelen; en de uitwerking en de opvolging van actiepunten. Vergaderfrequentie: 1 x om de twee maand; voornamelijk voorbereidend en opvolgend werk. (Elektronische besluitvorming voor dringende agendapunten.) De ZAP vergadering fungeert als directieraad. Doet de uitvoering en de concrete definitie van strategische doelen. Vergadert wanneer nodig. Transparante CIKO werking. In opvolging van het beleid van de CIKO faculteit wetenschappen wordt er veel transparanter omgesprongen met de resultaten van de docentenevaluaties en focusgesprekken. Alle rapporten worden nu besproken in het bureau; concrete actiepunten worden geformuleerd. Deze actiepunten worden verspreid onder ALLE studenten (via de beveiligde website van het departement). Op het bureau van 14 maart 2011 werden de docentenevaluaties (Informatica 1B en M 2de sem 09-10, afname 1ste sem 10-11) en focusgesprekken (afname sem1 2010-2011) uitvoerig besproken. De verslagen daarvan worden verspreid onder de studenten. Versie 16 mei 2011 (ingediend bij UA Onderwijsraad) 4
Krijtlijnen curriculumherziening. Ter voorbereiding van de grote curriculumherziening van 2011 heeft de krijtlijnen uitgezet, t.t.z. de thema's die we tijdens de curriculumherziening willen aanpakken. Deze krijtlijnen zullen na de paasvakantie 2011 bevroren worden zodat we voor de zomervakantie alle noodzakelijke veranderingen kunnen identificeren om tenslotte in het academiejaar 2012-2013 het hernieuwde curriculum uit te rollen. Hieronder alvast de krijtlijnen zoals we ze nu hebben bepaald; meer informatie (analyses, cijfers, alternatieven) over deze krijtlijnen zijn te vinden op http://win.ua.ac.be/~sdemey/visitatie/#curriculumherziening BACHELOR (a) Doelpubliek: Gelet op onze brede instroom met vaak beperkte wetenschappelijke/wiskundige voorkennis is de structuur van ons bachelor-programma misschien niet aangepast. Moeten we de drempel op een of andere manier verlagen (zonder daarom het niveau te laten zakken) of blijven we voornamelijk mikken op een instroom met echte wetenschappelijke interesse? (b) 1ste programmeertaal: 1ste programmeertaal is het meest zichtbare element van de pedagogische strategie in een -opleiding. Dit is jaren Oberon en C++ geweest, maar misschien is het tijd om die keuze te veranderen. Momenteel ligt een concreet voorstel ter tafel om een combinatie van Python (1ste semester) en C++ (2de semester) te hanteren, waarbij die programmeertalen ook daadwerkelijk gebruikt worden in andere vakken. Lijkt dit een goed idee? Zijn er misschien alternatieven? (c) Projectwerking: Voornamelijk in BA3 (1ste semester) zijn er veel "versnipperde" projecten, waardoor de studiedruk hoog (te hoog?) is. Projectwerking blijft wel een pedagogisch speerpunt van onze opleiding dus dat willen we niet verminderen. Hoe kunnen we de synergie tussen die projecten vergroten? (d) Expliciete kerncompetenties: De kerncompetenties (i.e. tastbare doelen voor de studenten op het einde van het traject) moeten traceerbaar zijn in het curriculum, vakbeschrijvingen en examens. Hoe kunnen we dit garanderen? (e) Alumni-werking: De alumni (als vertegenwoordigers van het beroepenveld) moeten ook inspraak krijgen in de curriculumherziening. Liever dan grootse enquêtes uit te schrijven willen we een klankbord opzetten, waarbij we één keer per jaar onze alumni uitnodigen voor een gesprek rond de lange termijn strategie. MASTER (f) Welke afstudeerrichtingen? Momenteel studeren minder dan 20 studenten af per jaar. Dit kleine aantal wordt dan nog (erg onevenwichtig) versnipperd over vier afstudeerrichtingen. Bovendien hebben recente besparingen ons gedwongen om een aantal professoren- en assistentenplaatsen op te geven. Kunnen we nog 4 afstudeerrichtingen aan? Zouden we niet beter de tering naar de nering zetten en het aantal afstudeerrichtingen reduceren? Momenteel ligt een voorstel ter tafel om vanaf 2012-2013 slechts drie afstudeerrichtingen aan te bieden: (1) Databases, (2) Software Engineering, (3) Computernetwerken en Gedistribueerde Systemen; de richting Computationele Informatica zal vervallen. Bovendien willen we internationaal rekruteren om zo het aantal master studenten te verhogen. Is dit een goede strategie? En zo niet, wat zijn de alternatieven? Versie 16 mei 2011 (ingediend bij UA Onderwijsraad) 5
Onderwerp 1 Doelstellingen van de opleiding Facet 1.1 Niveau en oriëntatie Facet 1.2 Domeinspecifieke eisen en en en Communiceren doelstellingen en ambities. De doelstelling en ambitie is naar aanleiding van het schrijven van dit zelfevaluatierapport herschreven, en is daarom weinig of niet bekend bij de studenten. In de komende jaren zal de onderwijscommissie Informatica dan ook werk maken om ze expliciet te communiceren naar alle betrokken partijen. impact: laag (geen enkel ) slaagkans: hoog (via de geijkte kanalen) prioriteit: als tijd het toelaat Voorlopig geen Kerncompetenties in studiewijzers. De kerncompetenties zijn ten dele gecommuniceerd aan de studenten via een aantal studiewijzers; in de toekomst zal de onderwijscommissie Informatica vragen om die ook expliciet op te nemen in de vakbeschrijvingen. impact: gemiddeld (1 sterktepunt "kerncompetenties op maat") slaagkans: zeer hoog (expliciet aandachtpunt UA kwaliteitszorg) prioriteit: kritisch BEZIG Docenten worden nu al gevraagd om deze kerncompetenties te communiceren naar de studenten in de inleidende les van het respectievelijke vak. In een later stadium (als het nieuwe systeem in voege is) zullen deze kerncompetenties worden opgenomen in de vakbeschrijvingen. Herzie de formuleringen van de doelstellingen en kerncompetenties om deze beter verifieerbaar te maken (criteria en indicatoren bijvoegen). De doelstellingen en kerncompetenties van de opleidingen dienen samen met alle docenten en alle studenten frequent heropgebouwd te worden (om het eigen maken ervan te bevorderen). Refereer actief naar de doelstellingen en kerncompetenties om docenten en studenten te helpen inzien hoe ze deze geleidelijk benaderen. Stel specifieke doelstellingen op voor iedere optie (onderwijs, onderzoek, onder- nemerschap) in de masteropleiding. Besteed meer aandacht in de doelstellingen van bachelor- en masteropleiding voor de maatschappelijke dimensies van het gebeuren. BEZIG (curriculumherziening expliciete kerncompetenties) Intensifieer de inspanningen met betrekking tot de studentgecentreerde aanpak. Versie 16 mei 2011 (ingediend bij UA Onderwijsraad) 6
en Dit is een continu. Wordt op het niveau van de /b ondermeer aangepakt via Validatie van de kerncompetenties door werkgroepen studenten (zie 2 Programma Verfijnen en valideren kerncompetenties) Echte inspraak op curriculumherziening via het bureau De verantwoordelijkheid van de studentgecentreerde aanpak ligt natuurlijk vooral bij de individuele docent. Versie 16 mei 2011 (ingediend bij UA Onderwijsraad) 7
Onderwerp 2 Programma Facet 2.1 Relatie doelstelling en inhoud Facet 2.2 Eisen academische gerichtheid Facet 2.3 Samenhang van het programma Facet 2.4 Studieomvang Facet 2.5 Studietijd Facet 2.6 Afstemming vormgeving en inhoud Facet 2.7 Beoordeling en toetsing Facet 2.8 Masterproef Facet 2.9 Toelatingsvoorwaarden Bachelor : OK Bachelor : nvt - - Master : OK - Master : GOED Verfijnen en valideren kerncompetenties. Tijdens de voorziene curriculumherziening van het programma in 2011 uit te rollen in het academiejaar 2012-2013 zal een validatieproces aan de hand van congruentietabellen en eventuele studentenbevragingen verder uitsluitsel moeten geven over de kerncompetenties. impact: gemiddeld (1 sterktepunt "kerncompetenties op maat") slaagkans: zeer hoog (expliciet aandachtpunt UA kwaliteitszorg) prioriteit: kritisch BEZIG De kerncompetenties bachelor en master worden momenteel herzien (cf. krijtlijnen curriculumherziening). Er worden voor elk van de kerncompetenties criteria geformuleerd om aan te geven hoe een kerncompetentie in meer- of mindere mate vervuld kan worden via de gehanteerde werkvorm en aan elk daarvan wordt een gewicht toegekend: +, ++, +++. Een voorbeeld: de kerncompetentie "Communicatievaardigheden" zijn de volgende criteria geformuleerd. +++ Het lesmateriaal wordt voornamelijk door de studenten zelf aangebracht door middel van voordrachten of een substantieel deel van het materiaal wordt in groepjes besproken door de studenten. Communicatie met niet-informatici wordt gestimuleerd. ++ De studenten moeten een uitgebreid projectverslag uitwerken dat een substantieel onderdeel vormt bij hun eindbeoordeling. + Het onderling bespreken van oplossingen wordt sterk gestimuleerd, Versie 16 mei 2011 (ingediend bij UA Onderwijsraad) 8
mogelijk in het kader van een kleinschalig project waaraan meerdere studenten samenwerken. Die worden dan gevalideerd door het opstellen van een congruentietabel door het ZAP zelf. Onafhankelijk daarvan zal een werkgroep van studenten uit de onderwijsccommissie diezelfde congruentietabel invullen. Eventuele verschillen zullen worden besproken om waar nodig de criteria, werkvorm en/of kercompetenties scherper te stellen. Leefbaarheid master. Maar die curriculumherziening zal zich ook meer diepgaande vragen moeten stellen aangaande de leefbaarheid van de master-opleiding in zijn huidige vorm. impact: zeer hoog (1 sterktepunt "kerncompetenties op maat" + 1 zwak punt "leefbaarheid master" + 1 risico "besparingen" + 1 opportuniteit "samenwerking andere universiteiten") slaagkans: hoog (noodzakelijk voor synergie onderwijs-onderzoek) prioriteit: kritisch De discussie over welke afstudeerrichtingen is momenteel volop aan de gang (cf. krijtlijnen cirriculumherziening). Momenteel ligt een voorstel ter tafel om vanaf 2012-2013 slechts drie afstudeerrichtingen aan te bieden: Databases, Software Engineering en Computernetwerken en Gedistribueerde Systemen ; de richting Computationele Informatica zal vervallen. Kinderziekten master. Omdat het masterprogramma op het moment dat dit document werd geschreven pas was gestart (de eerste lichting studenten zal pas afstuderen in juni 2009) is er ook sprake van enkele kinderziekten die zo snel mogelijk verholpen zullen worden. impact: gemiddeld (1 sterktepunt "master curiculum") slaagkans: hoog (via geijkte kanalen, o.a. studentensecretariaat faculteit) prioriteit: dringend AANGEPAKT zie themawerking 5-jarenplanning in 2009 Voorkennis wiskunde bij instroom. [ ] omtrent de achtergrond van onze instroom, waar vaak een gebrek aan voorkennis wiskunde wordt vastgesteld. Daar wordt via de begintoets wiskunde en de aansluitende remediëringslessen aan verholpen en de onderwijscommissie Informatica zal de resultaten daarvan ook opvolgen. impact: gemiddeld (1 zwaktepunt "lage slaagcijfers in BA1") slaagkans: gemiddeld (expliciet aandachtpunt kwaliteitszorg onderwijs) prioriteit: permanente opvolging (o.a. via faculteit) AANGEPAKT De slaagcijfers BA1 worden twee maal per jaar geëvalueerd door de faculteit en besproken op de. Daarbij is de knipperlichtfunctie van kracht: 50% van de generatiestudenten die hun studie ernstig nemen slagen in 1ste zittijd alle studenten die 0, 1 of 2 hebben behaald zijn uit de populatie gefilterd. De studievoortgangscommissie analyseert de examenresultaten na de 1ste semester en nodigt de studenten die verschillende tekorten hebben uit voor een gesprek. Versie 16 mei 2011 (ingediend bij UA Onderwijsraad) 9
Betrek alle partijen bij de samenstelling van de programma s en bij het verifiëren van de kerncompetenties. BEZIG via curriculumherziening; en b als dagelijks bestuur Herzie de opleidingsonderdeelomschrijvingen en breng deze in lijn met de kerncompetenties, ook die, die op het eerste zicht moeilijker te concretiseren zijn zoals leiding geven. BEZIG dit gebeurt jaarlijks Promoot het actief leren van Engels. AF TE WACHTEN Momenteel is er geen enkel signaal dat de kennis Engels onvoldoende is. Anderzijds met de gedane inspanningen rond internationalisering zou er hier binnenkort wel een probleem kunnen stellen. De onderwijscommissie zal alert blijven voor eventuele signalen. Werk meer just in time bij de keuze van onderwerpen (leerinhouden) in de opleidingsonderdelen, dit om de motivatie van de studenten te verhogen. Hecht meer aandacht aan het in team beheren van de studietijd en de uurroosters. GEEN Deze aanbevelingen willen problemen aanpakken die zich niet stellen. De onderwijscommissie heeft zijn curriculum zo opgesteld dat het wel een 'just in time' aanpak realiseert, zeker wat betreft wiskunde. Studenten worden al betrokken bij het opstellen van uurroosters en examenroosters. Maar er zijn zelden studenten te vinden die zich de moeite willen getroosten om de kar te trekken en vooraf met hun collega's samen te zitten. en achteraf worden wel vlot verwerkt. Werk een meer collectieve aanpak van het evaluatieproces uit Stem de beoordeling en toetsing beter af op de kerncompetenties Evaluatievormen en criteria moeten met de studenten actief besproken worden. BEZIG Een doorlichting van de evaluatiemethodes wordt voorzien in de instellingsbrede kwaliteitszorg. Dit wordt uitgesteld tot minstens na de curriculumherziening. De herziening van de kerncompetenties, incl. de congruentietabellen ingevuld aan de hand van criteria (+++, ++, +) zijn alvast een eerste stap. Geef studenten meer feedback met betrekking tot hun projectwerk. AANGEPAKT was al een actiepunt en kwam aan bod tijdens bespreking Versie 16 mei 2011 (ingediend bij UA Onderwijsraad) 10
focusgesprekken. Alle projectvakken organiseren een of ander tussentijdse terugkoppeling. Gebruik het eerste semester van de eerste bachelor om zwakkere studenten op te tillen, meet het programma het karakter van een propedeuse aan. GEEN Het slaagcijferbeleid (met knipperlichtfunctie) werkt nu al verscheidene jaren uitstekend; er is momenteel geen reden om dit te veranderen. In het kader daarvan analyseert de studievoortgangsbewaking na het 1ste semester de slaagcijfers van de generatiestudenten en organiseert een gesprek met de studenten die onvoldoendes halen om hen te adviseren en eventueel door te verwijzen. De onderwijscommissie is niet van plan om op korte termijn een propedeuse uit te werken. Het invoeren van een propedeuse enkel om zwakkere studenten te helpen zou op een onredelijke manier beslag leggen op de schaarse middelen van de opleiding, terwijl het maatschappelijk absoluut noodzakelijk is om meer te investeren in begaafde en gemotiveerde studenten. Dit kan later in het kader van de associatie en de faculteit industriële wetenschappen herbekeken worden. Versie 16 mei 2011 (ingediend bij UA Onderwijsraad) 11
Onderwerp 3 Inzet van personeel Facet 3.1 Kwaliteit personeel Facet 3.2 Eisen academische gerichtheid Facet 3.3 Kwantiteit personeel en en en Docenten- en assistentenopleiding. Naar de toekomst toe zal de onderwijscommissie Informatica de leden van zijn onderwijs-staf blijven aanmoedigen om de docenten of assistentenopleiding te volgen. impact: gemiddeld (1 sterktepunt " Gemotiveerde (onderwijs)staf ") slaagkans: gemiddeld (regelmatig aanbod vanuit UA) prioriteit: permanent opvolging (via jaarlijkse oproep onderwijscommissie) PERMANENTE OPVOLGING via jaarlijks oproep onderwijscommissie Opvolgen aanbevelingen onderzoeksvisitatie. De kwaliteitscontrole onderzoek heeft tal van aanbevelingen gedaan om het onderzoek te verbeteren, en de onderwijscommissie Informatica zal er mee over waken dat die aanbevelingen worden opgevolgd. impact: hoog (1 opportuniteit "onderzoek" + 1 risisco "besparingen") slaagkans: hoog (onderzoek is een kerntaak UA + parameter in allocatiemodel) prioriteit: kritisch AANGEPAKT gerapporteerd naar de onderzoeksraad op 24 februari 2011 Gastlessen door alumni. In het kader van een intensievere alumniwerking zal de onderwijscommissie Informatica in de toekomst alumni uitnodigen voor gastlessen om zo de inbreng van het beroepenveld te verhogen. impact: laag (1 zwak punt "alumni-werking") slaagkans: laag (gastlessen zijn mogelijk maar niet ingeburgerd) prioriteit: als tijd het toelaat Voorlopig geen op het niveau van en b; initiatief aan de docenten. Op master-niveau zijn er nu al verschillende gastlessen door industriële gastsprekers; ook WINAK (de studentenvereniging) heeft via sponsors contacten met bedrijven en bemiddelt Opvolgen besparingsplannen. Gezien de lopende besparingsplannen en allocatiemodellen is het verre van zeker of de opleiding in de toekomst zijn toegewezen kader kan behouden. Gezien het krap bemeten assistentenkader engageert de onderwijscommissie Informatica zich om het assistentenkader bij besparingen zoveel mogelijk te ontzien. Het reduceren van het kader (ZAP, AAP en ATP), omwille van besparingen, kan nefaste gevolgen hebben voor het aanbod en de bijhorende kwaliteit van het Informatica onderwijs en vormt dan ook een belangrijk risico voor het voortbestaan van de opleiding in zijn huidige vorm. Versie 16 mei 2011 (ingediend bij UA Onderwijsraad) 12
impact: zeer hoog (2 risico's "besparingen" en "verminderen AAP kader" + 1 zwak punt "leefbaarheid master") slaagkans: hoog (allocatiemodel voor faculteit WE vertoont al 3 jaar op rij neerwaartse tendens; de faculteit en departement moet dus actie ondernemen. De vraag is alleen wat de uitslag van dit debat zal worden.) prioriteit: kritisch en VC op niveau van het facet en VC op niveau van het facet en VC op niveau van het facet en AANGEPAKT de faculteit wetenschappen heeft een "worst case" besparingsplan uitgewerkt (24 maart) en dit is goedgekeurd door het centraal bestuur. De facultaire allocatiemodellen zijn nu opgemaakt tot 2014. Voor de opleiding wordt het aantal assistentenplaatsen en professorenplaatsen niet meer naar beneden geschroefd. Besteed meer aandacht, en dit op een systematische wijze, aan de ontwikkeling van de onderwijskundige competenties van het academisch personeel. Er dient een grotere interesse gewekt te worden voor andere onderwijsvormen, buitenlandse contacten kunnen hier toe bijdragen. Het beleid moet de onderwijscompetenties van het academisch personeel ondubbelzinnig erkennen. Tracht op een gerichte wijze te rekruteren, dit op basis van criteria die het onderwijsbeleid vertalen. MOMENTEEL GEEN PRIORITEIT Deze aanbevelingen zijn erg vrijblijvend en sluiten niet aan bij de analyse. Bovendien overstijgen ze de bevoegdheden van een onderwijscommissie. De assistenten dienen beter ondersteund te worden bij hun rol als begeleiders van het projectwerk. AF TE WACHTEN Dit kan een manier zijn om één van onze sterke punten te verbeteren. De vraag is alleen hoe dit concreet aan te pakken. Vergroot de onderwijsinbreng vanuit het beroepenveld. MOMENTEEL GEEN PRIORITEIT Zie "Gastlessen door alumni" hogerop: voorlopig geen prioriteit op het niveau van en b; het initiatief wordt gelaten aan de individuele docenten. Versie 16 mei 2011 (ingediend bij UA Onderwijsraad) 13
Onderwerp 4 Voorzieningen Facet 4.1 Materiële voorzieningen Facet 4.2 Studiebegeleiding Bachelor : GOED - Master : GOED Toegangsuren PC-klas + Uurroosters. Toch zijn er twee belangrijke probleemdossiers (met name (a) de toegangsuren van de PC-klassen en (b) de uurroosters) die de onderwijscommissie blijft opvolgen, in de hoop er op korte termijn een definitieve oplossing voor te vinden. impact: laag (1 sterk punt "uitstekende infrastructuur") slaagkans: hoog (enkele sleutelfiguren in faculteit overtuigen) prioriteit: OPGELOST AANGEPAKT zie themawerking 5-jarenplanning in 2009 Creëer de juiste materiële voorzieningen voor het vele projectwerk. De openingsuren van de PC-ruimtes dienen uitgebreid te worden. AANGEPAKT zie themawerking 5-jarenplanning in 2009 Het gebruik van de ELO (Elektronische Leeromgeving) moet als echt didactisch instrument aangewend worden. GEEN dit is geen prioriteit voor de onderwijscommissie. Een van onze sterktepunten is net de kleinschaligheid en de lage drempel tussen het onderwijzend personeel en de studenten in de klas. Elke docent en assistent kan vrij beslissen hoe de elektronische leeromgeving best kan ingeschakeld worden. Versie 16 mei 2011 (ingediend bij UA Onderwijsraad) 14
Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg Facet 5.1 Evaluatie resultaten Facet 5.2 Maatregelen tot verbetering Facet 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni, beroepenveld Bachelor : GOED - Master : GOED - Master : ONVOLDOENDE Studielastbewaking projectwerk. Het projectwerk een speerpunt van het pedagogisch concept (zie Sectie 2.6.1 p. 61) creëert soms een zware studielast, zeker als de verschillende deadlines te kort op elkaar komen. De onderwijscommissie zal aan dit probleem verder aandacht moeten schenken; een betere afstemming van de deadlines over de verschillende projecten heen lijkt alvast een mogelijke uitweg te bieden. impact: hoog (2 sterke punten "bachelor curriculum" en "pedagogisch concept") slaagkans: hoog (er zijn faciliteiten voor studietijdmetingen) prioriteit: belangrijk AANGEPAKT In het kader van de curriculumherziening is de projectwerking (voornamelijk in BA3) een expliciet. Het bachelor eindwerk wordt herzien en er zullen studietijdmetingen worden georganiseerd. Ook het expliciet in kaart brengen van de verschillende deadlines voor alle projecten dringt zich op. Alumni-event. De onderwijscommissie Informatica heeft al een beperkte vorm van alumni werking en zal deze in de nabije toekomst intensifiëren, o.a. door middel van een eerste exclusief alumni evenement dat zal plaatsvinden begin 2009. impact: gemiddeld (1 zwak punt "geen echte alumni werking") slaagkans: zeer hoog (onvoldoende geëvalueerd door visitatiecommissie) prioriteit: belangrijk AANGEPAKT Samen met de wiskunde organiseren we nu elk jaar een alumni-event. Dit was al twee maal op rij een succes te noemen. Klankbord alumni. De onderwijscommissie overweegt ook om op termijn alumni uit het beroepenveld te betrekken bij de werking van de onderwijscommissie(vb.,cooöpteren met raadgevende stem,een jaarlijkse alumni vergadering waar we bepaalde inhoudelijke beleidskeuzes toetsen, ). impact: gemiddeld (1 zwak punt "geen echte alumni werking") slaagkans: zeer hoog (onvoldoende geëvalueerd door visitatiecommissie + expliciet aandachtpunt kwaliteitszorg onderwijs) prioriteit: kritisch BEZIG In het kader van de curriculumherziening is er een plan om voor het zomerreces 2011 een klankbordvergadering te organiseren. De Versie 16 mei 2011 (ingediend bij UA Onderwijsraad) 15
VC op niveau van het facet resultaten zullen worden teruggekoppeld naar het b en en mee invloed hebben op de curriculumherziening en de lange termijnplanning. Tracht een (h)echte kwaliteitscultuur op te bouwen, met inbegrip van peer-to-peer evaluaties. AF TE WACHTEN Onze groep heeft is relatief klein (grosso modo 10 ZAP, 10 AAP) en heeft een erg informele vergadercultuur. Dit is mee verantwoordelijk voor onze voornaamste sterke punten (laagdrempelig, slagvaardig, ) en we willen dit dan ook zo houden. Alles versmachten in formele evaluaties met grote verslagen zal bitter weinig veranderen aan de echte praktijk. Anderzijds heeft de CIKO wetenschappen een initiatief gestart om thematische werkgroepen rond clusters van vakken op te starten en dat lijkt wel een manier om echt op het niveau van "peers" met elkaar te discussiëren. VC op niveau van het facet Het is aangewezen om een meer gedetailleerd meerjarenplan op te stellen, zeker met het oog op de curriculumwijziging die plaats zal hebben in 2011. VC op niveau van het facet VC op niveau van het facet OPGELOST Zie de krijtlijnen van de curriculumherziening + het voorliggend document. Om studenten te motiveren dient er meer feedback gegeven te worden aangaande de onderwijsevaluaties. Betrek de studenten ook actief bij de opbouw van de programma s. BEZIG Er is transparante terugkoppeling van de focusgesprekken en docentenevaluaties. De realisatie van het b als dagelijks bestuur met voorbereidende discussies realiseert concrete inspraak van de studenten. Ontwikkel een nauwere band met alumni. Het beroepenveld dient formeler geraadpleegd te worden. BEZIG Er is een jaarlijks alumni-event en er wordt een alumni klankbord opgestart. We zoeken nog naar andere kanalen om het beroepenveld concreet te raadplegen, o.a. via Agoria, het VOKA, Ook internet fora kunnen hier een opportuniteit zijn. Versie 16 mei 2011 (ingediend bij UA Onderwijsraad) 16
Onderwerp 6 Resultaten Facet 6.1 Gerealiseerd niveau Facet 6.2 Onderwijsrendement VC op niveau van het facet VC op niveau van het facet VC op niveau van het facet Studentenmobiliteit aanmoedigen. De onderwijscommissie Informatica vindt dat er te weinig studenten zijn die tenminste een deel van hun studies in het buitenland doen; ook de instroom van inkomende studenten kan groter, maar vooral beter. De onderwijscommissie Informatica neemt zich dan ook voor meer inspanningen te doen rond studentenmobiliteit. Het afsluiten van nieuwe akkoorden met gerespecteerde instellingen in landen waar de Universiteit Antwerpen een extra aantrekkingskracht op uitoefent is alvast een eerste stap, een betere informatiecampagne naar de studenten toe een tweede. impact: hoog (1 zwak punt "weinig internationalisering" + 1 opportuniteit "meer studenten") slaagkans: hoog (expliciet aandachtpunt kwaliteitszorg onderwijs + veel faciliteiten binnen UA) prioriteit: belangrijk AANGEPAKT de bestaande akkoorden werden herzien, nieuwe werden aangegaan. Er wordt actief promotie gemaakt onder de huidige studentenpopulatie om één semester naar het buitenland te gaan, er wordt een betere selectie gemaakt van de instromende studenten. Tenslotte loopt er nu een engelstalige master in parallel met de huidige master. Ga systematisch na of alle kerncompetenties effectief bereikt worden. BEZIG curriculumherziening en expliciete kerncompetenties Intensifieer het beleid op het gebied van internationale docenten- en studentenuitwisseling. BEZIG (studentenmobiliteit zie hierboven; docentenmobiliteit zie opvolging onderzoeksvisitatie) Ga na of met het invoeren van alternatieve onderwijsvormen het rendement kan opgekrikt worden. VOORLOPIG GEEN Het studierendement wordt door de studievoortgangsbewakingscommissie op de voet gevolgd. Het enige studierendementsprobleem dat zich momenteel voordoet is een te groot aantal studenten buiten het normtraject. Dat zal niet opgelost worden met alternatieve onderwijsvormen. Versie 16 mei 2011 (ingediend bij UA Onderwijsraad) 17
Opvolging onderzoeksvisitatie Op de onderzoeksraad van 24 februari 2011 werden het volgende gerapporteerd over de opvolging van de onderzoeksvisitatie. PROFILE. Develop a profile and carefully define priorities for UA Computer Science aandachts- impact: high (also necessary for teaching curriculum) punt likelihood: high (will help to profile our research in Belgium - Europe - the world) priority: critical status: BUSY (currently aligning our research groups with two/three major teaching options at the master level) Deze zijn in het Engels opgesteld omdat de voertaal omtrent onderzoek zeker als er externe experts betrokken zijn het Engels is. GROUPS. Restructure some groups to create more critical mass in each area impact: moderate (= depends largely on the people involved) likelihood: moderate (= difficult in times of budget cuts) priority: if time permits status: DONE as best as we could given the current budget cuts (restructuring resulted in merger of FOTS and LORE + termination of the research group ECT) BENCHMARKS. Formulate explicit international benchmarks for research performance in UA Computer Science and each of its research groups. impact: high (= will allow us to defend against scale arguments) likelihood: moderate (= reactive instead of pro-active) priority: important status: ON HOLD (waiting for alignment of teaching with research) INTERNAL COLLABORATION. Avoid being inward-looking. Collaborate and reach out more often and more intensely to each other and to colleagues in other departments. There is much potential there. impact: high (= a must in times of aligning research with teaching) likelihood: moderate (= hard to realise in times of budget cuts) priority: permanent attention status: BUSY PhDs. Increase the number of PhDs completed. To achieve this, more international master and PhD students should be attracted and mechanisms should be developed to allow only talented and motivated PhD students to pursue doctoral studies. impact: high (= PhD.'s drive academic research) likelihood: high (= directly affects budget) priority: permanent attention status: BUSY (tighter follow-up using PhD. committees) INTERNATIONAL MOBILITY. Encourage international mobility at all levels and career stages. impact: high (= international visibility is important) likelihood: moderate (= difficult, there is no culture of sabbatical in our department / university) priority: important status: BEING ADRESSED (sabbatical of Serge Demeyer, recent hiring of Hans Vangheluwe) Hiring policy. With two faculty vacancies coming up in the not so distant Versie 16 mei 2011 (ingediend bij UA Onderwijsraad) 18
future, the department should carefully define its priorities and consider bringing in members at the (full) professorial level, perhaps using the strategic tool of appointment as a research professor. impact: high (= faculty staff is the long-term assurance of quality research) likelihood: moderate (= budget cuts severely hamper the future of the department) priority: critical status: DONE (hiring of Hans Vangheluwe, ZAP-BOF position currently open. In the near future its highly uncertain whether we will be able to open more positions) LOAD BALANCING TEACHING-RESEARCH-SERVICE. Allow differentiation of time spent on teaching and research, and reduce administrative load especially for younger faculty members. impact: high (= research time is the first to give in under time pressure) likelihood: low (= given the increasing tendency towards more administrative burden hard to realise) priority: permanent attention status: BUSY (we perform an implicit load balancing of tasks) Versie 16 mei 2011 (ingediend bij UA Onderwijsraad) 19
Appendices Vergelijkende tabel met scores per onderwerp en facet (Uittreksel uit " De onderwijsvisitatie Informatica Toegepaste Informatica Computerwetenschappen. Een evaluatie van de kwaliteit van de bachelor-, master- en masterna-masteropleidingen Informatica Toegepaste Informatica Computerwetenschappen aan de Vlaamse Universiteiten"; VLIR Oktober 2010) Analyse Zelfstudie Informatica (Besluitend hoofdstuk uit " Zelfevaluatierapport Informatica"; Onderwijscommissie Informatica (Faculteit Wetenschappen Universiteit Antwerpen) 8 december 2008 Versie 16 mei 2011 (ingediend bij UA Onderwijsraad) 20