Kennisnet Jaarplan 2012
Kennisnet Jaarplan 2012 Ict-partner voor leren, organiseren en verantwoorden
Voorwoord Het onderwijs staat voor de opgave om een hogere kwaliteit te realiseren, vanuit een organisatie die doelmatig met middelen omgaat, op een wijze die transparant en afrekenbaar is. Ict kan hierin veel betekenen, maar alleen als het in de praktijk aantoonbaar rendement oplevert. De instelling verwacht toegevoegde waarde bij het ontwikkelen van het talent van leerlingen, bij het optimaliseren van de organisatie van dit leren en bij het faciliteren van de dialoog met de samenleving en overheid. De integratie van onderwijs en ict komt hiermee in een nieuwe fase. Naast een focus op ict in het leren, krijgt het gebruik van ict in de organisatie van en verantwoording over het leren een zwaarder accent. Kennisnet volgt deze ontwikkeling van het onderwijs en werkt vanaf 2012 vanuit een nieuwe structuur gevormd door expertise, voorzieningen en innovatie. Deze wijziging past bij de toegenomen ict-volwassenheid van instellingen waarin zij zelf de verantwoordelijkheid nemen over de implementatie van ict. Stichting Schoolinfo en sambo-ict zijn hierbij krachtige partners die voor de noodzakelijke vraagarticulatie zorgen en met Kennisnet bepalen welke activiteiten de sectorale behoeften het best bedienen. Van Kennisnet wordt hierbij meer met minder verwacht. En net zoals dit voor instellingen geldt, betekent dit ook voor ons doelmatig omgaan met beschikbare middelen, scherp kiezen in activiteiten, allianties aangaan en kansen pakken als deze zich voordoen. Door het verbinden van initiatieven van publieke- en private partners worden afzonderlijke initiatieven versterkt en ontstaat er een generieke ondersteunings-structuur die het onderwijs ontlast. Hierdoor kunnen instellingen zelf aan de slag met de implementatie van ict, maar kunnen ze tegelijkertijd gebruik maken van de resultaten en inzichten van anderen. Als we gezamenlijk alle krachten in het onderwijs weten te mobiliseren, zullen we ook in tijden van schaarste doorbraken realiseren en ict in alle aspecten van het onderwijs laten renderen. Samen met stichting Schoolinfo en sambo-ict doet Kennisnet er alles aan om dit te realiseren. Iedereen met deze ambitie treft in ons een krachtig partner. Met vriendelijke groet, Toine Maes en Marianne Mulder Directie Kennisnet
Inhoud 1 TOEKOMSTVISIE... 7 1.1 Maatschappelijke krachten... 7 1.2 Onderwijs en ict... 8 1.3 De rol van Kennisnet... 10 1.4 Werkwijze... 13 1.5 Governance... 15 1.6 Verantwoording... 15 2 ACTIVITEITEN 2012... 17 2.1 De basis op orde... 18 2.2 Iedere leerling groeit... 22 2.3 Een toereikend onderwijsaanbod... 26 2.4 De 21 ste -eeuwse samenleving... 27 2.5 Het fundament onder onderwijs en ict... 30 3 BEGROTING... 34 GERAADPLEEGDE BRONNEN... 35
1 Toekomstvisie Er is sprake van een grote dynamiek op het vlak van onderwijs en ict, zowel inhoudelijk als organisatorisch. Onderwijsinstellingen zijn gegroeid in ict-professionaliteit en voelen steeds meer zelf de verantwoordelijkheid voor een goede implementatie van ict in het onderwijs. In het kader van vraagarticulatie heeft sambo-ict een belangrijke positie ingenomen. In het po en vo is op dit moment sprake van de oprichting van een stichting belast met vraagarticulatie en uitvoering van een aantal ict-projecten. Kennisnet volgt deze sectorale onderwijsontwikkelingen en bedient de instelling/sectoren, op basis van een goed gearticuleerde vraag, met passende dienstverlening. Dit jaarplan begint met een weergave van de door de sector ervaren maatschappelijke krachten, zet de rol van ict in het onderwijs uiteen, staat stil bij de verwachtingen en behoeften die de sector heeft bij Kennisnet en gaat in op haar werkwijze, governance en verantwoording. 1.1 Maatschappelijke krachten Onderwijs blijft cruciaal voor het succes van Nederland als kennissamenleving. Het is dan ook niet voor niets dat de onderwijsinstelling is gepositioneerd in het hart van de gemeenschap. Ze is de spil in een netwerk vol betrokkenen en zorgt ervoor dat kinderen oriëntatiepunten hebben om te groeien en hun weg te vinden in de samenleving. De instelling ziet het als haar rol om in te spelen op deze ontwikkelingen en alle partijen actief bij het onderwijs te betrekken. Door kennis te verdiepen en waardevol te maken zijn instellingen bij uitstek geschikt de wereld van kinderen te verbreden en hen te ondersteunen in hun ontwikkeling 1. Ieder op een eigen manier, maar gezamenlijk met de ambitie om opbrengsten te maximaliseren. Op basis van de gesprekken die Kennisnet heeft gevoerd met het onderwijs, stichting Schoolinfo, sambo-ict, sectorraden en het ministerie van OCW, blijkt dat de instelling hierbij drie maatschappelijke krachten ervaart: 1 Onderwijsraad (2011), Onderwijs vormt. - 7-
Maatschappelijke roep om een hogere kwaliteit Het onderwijs is over het algemeen van voldoende kwaliteit. In vergelijking met een aantal jaren geleden zijn er minder zwakke en zeer zwakke instellingen, gaan leerlingen naar hogere vormen van onderwijs, halen meer leerlingen hun start-kwalificatie en is het aantal voortijdig schoolverlaters gedaald. Toch meent de sector dat het beter kan en ziet het dan ook als een uitdaging om structureel te werken aan het verhogen van de kwaliteit van onderwijs. Instellingen willen de ontwikkeling van het individuele talent zo optimaal mogelijk faciliteren om zodoende onderwijs te genereren waarin leerlingen worden gestimuleerd een prestatie te leveren, waarop ze trots kunnen zijn en die door de samenleving op de juiste waarde wordt geschat. Maatschappelijke realiteit van een hogere doelmatigheid Deze hogere kwaliteit dient de onderwijsinstelling te realiseren met minder middelen. Net als andere sectoren vraagt de overheid ook van het onderwijs om een aanzienlijke bijdrage. Instellingen zien zich genoodzaakt te bezuinigen en efficiënter met middelen om te gaan. Dit vraagt om een andere cultuur op instellingen. Naast kwalitatief hoogwaardige docenten, wordt een instelling in toenemende mate beoordeeld op de manier waarop ze is georganiseerd en de wijze waarop er leiding wordt gegeven. Het realiseren van meer kwaliteit met minder middelen, vereist bovendien van instellingen dat zij investeringen kunnen verantwoorden en op resultaat kunnen beoordelen. Dit vraagt om een klimaat van opbrengstgericht werken 2. Maatschappelijke plicht tot meer transparantie Het is hierdoor vanzelfsprekend geworden dat instellingen zich open en benaderbaar opstellen. De samenleving is betrokken bij het onderwijs en verwacht inzicht in de besteding van de publieke gelden. Instellingen op hun beurt zijn trots op hun prestaties en zoeken de horizontale en verticale dialoog met alle betrokkenen bewust op. Door deze verantwoording overkoepelend te organiseren kunnen instellingen zich met elkaar vergelijken, leren van elkaar en zich verbeteren. Bovendien geeft het de samenleving een representatief beeld van de gerealiseerde kwaliteit en doelmatigheid binnen het gehele onderwijs. 1.2 Onderwijs en ict Ict is één van de middelen om deze ambities te realiseren. Het is duidelijk dat organisaties die gebruik maken van ict productiever zijn, meer werkgelegenheid creëren en sterker bijdragen aan een hoge levensstandaard dan organisaties die meer vertrouwen op traditionele middelen 3. 2 PO-Raad (2011), Koers houden in het Primair Onderwijs. 3 McKinsey Global Institute (2011), Internet matters: The Net s sweeping impact on growth, jobs, and prosperity. - 8-
Ook in het onderwijs is de kracht van ict onmiskenbaar. Veel instellingen gebruiken ict om het leren en de organisatie ervan te optimaliseren. Bijvoorbeeld door met digitaal leermateriaal kwalitatief en betaalbaar onderwijs te organiseren in situaties waarin klassieke middelen niet voldoen. Of door ict te gebruiken om de administratieve last te verminderen. Om deze reden heeft het ministerie van OCW ict benoemd als één van de peilers van de ondersteuningsstructuur rond instellingen. Een instellings- en sectoroverstijgende ict-infrastructuur wordt hierin als randvoorwaardelijk gezien voor goede onderwijskwaliteit, en een goede manier om bureaucratie tussen instellingen terug te dringen 4. De aanschaf van ict-voorzieningen als laptops of digiborden in een instelling leidt niet zonder meer tot hogere opbrengsten. Het rendement van ict hangt nauw samen met de aanwezigheid van een leraar die samenhang weet aan te brengen tussen de leerinhoud, de ict-toepassing en de leerling. Technologie alleen rendeert niet, het is de relatie met de gebruiker die de doorslag geeft. De implementatie van ict moet aan bepaalde voorwaarden voldoen, wil een instelling optimaal rendement halen uit de ict-investering. Bij deze implementatie is Vier in Balans uitgegroeid tot standaard. Dit model biedt instellingen inzicht in de manier waarop zij ict het beste kunnen implementeren. De instelling werkt hierbij: vanuit een breed gedragen visie, met deskundige docenten en managers, met digitaal leermateriaal, op basis van een gedegen ict-infrastructuur. De komende jaren zal het onderwijs (instellingen en sectoren) zich verder professionaliseren op het gebied van onderwijs en ict. Dat uit zich vooral in: 1. Verantwoordelijkheid te nemen voor de implementatie van ict in de eigen instelling op basis van het Vier in Balans concept. 2. De sectorvraag helder te articuleren; hierbij ook scherp aan te geven wat instellingsoverstijgend en sectoroverstijgend aangepakt dient te worden. 3. Een meer integrale benadering van ict te benadrukken. Leren, organiseren van het leren en verantwoorden over het leren kan in termen van ict-ondersteuning niet los van elkaar gezien worden. 4 Ministerie van OCW (2011), Herziening subsidiebeleid onderwijssubsidies. - 9-
1.3 De rol van Kennisnet Stichting Schoolinfo en sambo-ict zorgen ervoor dat de ict-behoeften van instellingen overkoepelend worden gearticuleerd. Hierdoor wordt het voor aanbiedende organisaties eenvoudiger om de sector passend te bedienen 5. Instellingen, hun vertegenwoordigers, het ministerie en organisaties in de publieke en private ondersteuningsstructuur rond het onderwijs zien hierbij de noodzaak voor een organisatie als Kennisnet. Als publieke, onafhankelijke ict-partner verbindt, versnelt en versterkt Kennisnet de inspanningen en activiteiten in de drie sectoren. Missie Op basis van een goed gearticuleerde vraag ontwikkelt Kennisnet zich met expertise, voorzieningen en innovatie tot de professionele en gezaghebbende publieke ict-partner voor instellingen en sectoren in het funderend onderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs. Strategie De vertegenwoordigende organisaties van het onderwijs geven weer waar de sector behoefte aan heeft. Hierbij wordt aangesloten op de actieplannen van het ministerie van OCW. Alle betrokkenen werken idealiter vanuit één gezamenlijke agenda, die gebaseerd is op de behoeften van het onderwijs en die ict in al haar kracht gebruikt. In haar dienstverlening verlegt Kennisnet de komende jaren het accent van de instelling naar de sector en van fysieke naar digitale dienstverlening. Deze transitie voert Kennisnet gefaseerd uit, startend in het middelbaar beroeps-onderwijs. Om middelen zo efficiënt mogelijk in te zetten en maximale opbrengsten te genereren, kiest Kennisnet in de uitvoering voor open samenwerking met het onderwijs en relevante publieke en private partners in de ondersteunings-structuur rond het onderwijs. Een bijzondere plaats in deze samenwerking neemt SURF in. De sectoren vragen daarbij van Kennisnet: Synergie: het verbinden van initiatieven gaat versnippering en versplintering tegen en zorgt voor transparantie waardoor elk afzonderlijk initiatief sterker wordt. Schaalvoordelen: het is goedkoper om dergelijke faciliteiten éénmalig in te richten. Bovendien is deze dienstverlening vaak alleen relevant als ze (boven)sectoraal is ingericht. Onafhankelijkheid: een betrouwbare publieke partner die boven de materie staat en geen belang of verkoopintentie heeft, kan zich naast de instelling positioneren. Drie domeinen De komende jaren zet Kennisnet de ingezette verbreding naar drie domeinen voort. Van een focus op ict in het leren, komt er een zwaarder accent op ict in de organisatie achter het leren en op de rol van ict bij het verantwoorden richting samenleving en overheid. 5 Stichting Schoolinfo vertegenwoordigt hierbij het primair- en voortgezet onderwijs; sambo-ict vertegenwoordigt het middelbaar beroepsonderwijs. - 10-
Drie rollen Om deze opdracht gestructureerd uit te kunnen voeren, ondersteunt Kennisnet instellingen vanuit drie rollen. Kennisnet: 1. Ontwikkelt, verbindt en verspreidt praktische en toepasbare expertise. 2. Realiseert en beheert generieke voorzieningen en standaarden. 3. Exploreert innovatieve combinaties van onderwijs en ict. Expertise Instellingen vinden het belangrijk om op de hoogte te blijven van de laatste inzichten op het gebied van ict en willen leren van de ervaringen van andere instellingen. Dit helpt ze de juiste beslissingen te nemen en investeringen in ict te laten renderen. Kennisnet maakt inzichtelijk wat de kenmerken zijn van succesvolle ict-toepassingen en zorgt ervoor dat deze (internationale) kennis, ervaringen en goede voorbeelden worden gedeeld. Daartoe ontwikkelt en verspreidt Kennisnet toepasbare expertise over de meest optimale inzet van ict in het onderwijs. Deze expertise is gezaghebbend, actueel en flexibel in te zetten voor verschillende doelgroepen. Om dit te bereiken zoekt Kennisnet breed de verbinding. Met advies- en ondersteuningsorganisaties als consultants en de KPC-groep, met lectoraten en universiteiten, maar ook met partijen als SLO, de Onderwijscoöperatie en TIER. Voorzieningen Om ict te laten renderen in het onderwijs is het zaak dat aanbieders van onderwijsdiensten en instellingen elkaar kunnen vinden. Daarnaast is het belangrijk dat de dienstverlening van aanbieders toepasbaar is en aansluit op de diversiteit van gekozen ict-oplossingen op instellingen. - 11-
Kennisnet realiseert de platformdiensten die de landelijke infrastructuur completeren en aanbieders en instellingen bij elkaar brengen. Indien gewenst, realiseert ze hierop samen met partners diensten, die inspelen op specifieke onderwijsbehoeften. Daarnaast ontwikkelt en beheert Kennisnet met relevante partijen open standaarden. Deze standaarden geven instellingen keuzevrijheid. Tevens ontlast Kennisnet de vertegenwoordigende organisaties van het onderwijs en groepen instellingen door de organisatie en regie van het beheer van ict-voorzieningen op zich te nemen die (boven)sectorale meerwaarde hebben. Kennisnet maakt hierbij onderscheid tussen generieke voorzieningen, die ter beschikking worden gesteld aan het gehele onderwijs, en gerichte voorzieningen voor specifieke doeleinden. De voorzieningen realiseert Kennisnet in opdracht van stichting Schoolinfo en sambo-ict of op verzoek van het ministerie van OCW en organisaties als de Onderwijscoöperatie, Platform Bèta Techniek en MBO Diensten. In de realisatie werkt Kennisnet samen met alle relevante partijen in het publieke- en private domein. Zo gaat Kennisnet doelmatig en gericht om met publieke middelen en maximaliseert ze de interoperabiliteit van de gerealiseerde ict-voorziening. Kennisnet werkt bijvoorbeeld samen met de Open Universiteit, SLO, NTR en NIBG en maakt gebruik van dienstverlening van ict-specialisten. Innovatie De sector ziet ict-innovatie als noodzakelijk om de kwaliteit en toegankelijkheid van het onderwijs te kunnen blijven garanderen. Instellingen geven echter ook aan dat het moeilijk is om los te komen van de dagelijkse praktijk. Dit leidt tot onderbenutting van ict. De sector verlangt daarom van Kennisnet inspiratie en een blik in de toekomst, die instellingen laat ervaren wat de komende jaren mogelijk is met de laatste technologieën. Hierbij gaat de sector ervan uit dat Kennisnet ook kijkt naar de manier waarop andere branches vergelijkbare vraagstukken hebben benaderd. Kennisnet werkt samen met instellingen en haar vertegenwoordigers, het bedrijfsleven en met publieke partners als SURF. Doorbraken worden steeds meer op de grenzen van disciplines bereikt, door actief deze verbinding te zoeken kunnen onconventionele oplossingsrichtingen worden gevonden. Met alle betrokkenen in het open innovatie-netwerk is co-creatie het uitgangspunt. - 12-
1.4 Werkwijze Stichting Schoolinfo en sambo-ict verwoorden de behoeften van de instellingen binnen hun sectoren in sectorale prioriteiten. Met Kennisnet als preferred ict-partner bepalen zij vervolgens welke activiteiten en aanpak deze behoeften het beste bedienen. Deze wederkerigheid is cruciaal om te komen tot een optimale invulling. Kennisnet kan haar rol als ict-partner alleen goed waarmaken als er een goed proces van vraagarticulatie heeft plaatsgevonden. In deze invulling wordt verder de verbinding gezocht met de actieplannen van het ministerie van OCW. Dit wordt door het ministerie getoetst op hoofdlijnen van beleid. Dit alles vindt zijn weerslag in een jaarplan waarmee Kennisnet basissubsidie aanvraagt bij het ministerie van OCW. - 13-
Middelbaar beroepsonderwijs SaMBO-ICT behartigt de belangen van het middelbaar beroepsonderwijs, articuleert de sectorale vraag en ondersteunt instellingen bij activiteiten. Samen met de mbo-kamer van de Programmaraad heeft sambo-ict de inhoudelijke prioriteiten voor 2012 vastgesteld: Duiden van onderwijstijd en e-learning De Inspectie van het Onderwijs toetst aan de hand van wettelijke kaders of instellingen zich houden aan de opgestelde normen voor onderwijstijd. Instellingen weten niet (zeker) welke vormen van onderwijs met ict mogen worden meegeteld. De sector heeft behoefte aan inzicht in dit thema. Heldere ict-bekwaamheidseisen voor docenten De sector heeft behoefte aan heldere ict-bekwaamheidseisen die aansluiten bij de door de Onderwijscoöperatie gedefinieerde bekwaamheidseisen. Dit geeft teamleiders de mogelijkheid te sturen op en legt de inhoudelijke basis om te komen tot integraal onderwijsbeleid en -aanbod. Meer leertijd in kortere opleidingsduur en te kleine opleidingen Vanuit schaarste en intensivering van onderwijs ontstaan vraagstukken hoe goed onderwijs te organiseren. De sector heeft behoefte om met ict doorbraken te forceren om op deze wijze toch een kwalitatief hoogwaardig onderwijsaanbod te genereren. Verplichte digitale centrale examinering Instellingen zijn, ondersteund door CvE en Cito, druk bezig met de implementatie van de verplichte digitale examinering. De sector heeft behoefte aan ondersteuning bij deze implementatie, bijvoorbeeld door middel van overkoepelend inzicht over de kracht van gekozen ict-systemen. Een werkende educatieve contentketen In lijn met Pas op de Plaats van sambo-ict, heeft de sector behoefte aan ondersteuning om initiatieven bij elkaar te brengen en met ict de distributie van - en toegang tot leermateriaal te bundelen en te versterken. 21ste-eeuwse competenties voor de beroepsbeoefenaar De sector vindt dat de beroepskrachten van de nabije toekomst ict in al haar kracht moet kunnen inzetten. De sector heeft behoefte aan verder inzicht en praktische handreikingen om instellingen bij deze ontwikkeling te ondersteunen. Pilot begrijpelijke benchmarkindicatoren Naast het binnen de sector vergelijken van prestaties, heeft de sector behoefte aan een externe benchmark om de horizontale dialoog verder te versterken. Het ontbreekt aan toepasbare indicatoren. De sector heeft behoefte aan verder inzicht op dit vlak. - 14-
Primair- en voortgezet onderwijs Met de oprichting van stichting Schoolinfo in december 2011 is een belangrijke stap gezet om ook in het funderend onderwijs een vergelijkbaar onderwijsorgaan voor de articulatie van de sectorale vraag met betrekking tot ict te creëren. Op dit moment zijn stichting Schoolinfo en Kennisnet in overleg om te zorgen dat beide organisaties op eenzelfde succesvolle manier gaan samenwerken als nu in het middelbaar beroepsonderwijs met sambo-ict het geval is. Dit leidt op korte termijn tot een vergelijkbare prioriteitsstelling. 1.5 Governance Kennisnet is georganiseerd volgens een Raad van Toezicht model. De Raad van Toezicht is het toezichthoudend orgaan en houdt zich onder andere bezig met het goedkeuren van het jaarplan, de begroting en het jaarverslag. Daarnaast is de Raad een kritische sparringpartner voor het bestuur als het gaat om het formuleren van het beleid. De Raad van Toezicht bestaat uit elf leden en komt jaarlijks ongeveer vijf keer bijeen. Kennisnet is opgericht door de voorlopers van de sectorraden als vertegenwoordigers van het onderwijs. Daarom worden in de Raad van Toezicht zes leden op voordracht van de PO-Raad, de VO-raad, de MBO Raad en de AOC Raad benoemd. De vijf onafhankelijke leden die de Raad completeren zorgen voor de wisselwerking met de rest van de samenleving. Daarnaast kent Kennisnet een Programmaraad die de bestuurder adviseert. Daarbij gaat het onder andere over de vraag in hoeverre de activiteiten aansluiten op de ontwikkelingen in en behoeften van het onderwijs. De Programmaraad bestaat uit vertegenwoordigers uit het onderwijs en kent per sector één kamer van vier leden. Daarnaast is er een onafhankelijk voorzitter. Leden voor de kamers worden voorgedragen door de sectorraden. De manager van sambo-ict maakt deel uit van de mbo-kamer. In de toekomst krijgt ook de betrokkenheid van stichting Schoolinfo op deze manier vorm. 1.6 Verantwoording Als maatschappelijke organisatie legt Kennisnet verantwoording af over de toegevoegde waarde voor het onderwijs en de maatschappij, aan de subsidie-verstrekker en aan de Raad van Toezicht. Daarnaast zoekt Kennisnet actief de horizontale dialoog met alle betrokkenen in de omgeving. Bij de verantwoording zorgt Kennisnet ervoor dat duidelijk wordt wat het rendement is van investeringen. De middelen die worden ingezet moeten het effect hebben dat instellingen professionaliseren door goed gebruik te maken van ict. Het resultaat hiervan is dat de sector als geheel een hogere kwaliteit, hogere doelmatigheid en meer transparantie biedt. Vervolgens wordt in het jaarplan beschreven welke activiteiten worden ondernomen. - 15-
De verantwoording van Kennisnet kent hiermee drie niveaus: 1. Outcome: De vraag of Kennisnet een bijdrage heeft geleverd aan de geformuleerde thema s wordt jaarlijks door een onafhankelijk onderzoeksbureau voorgelegd aan de sectorraden, bestuurders en de vertegenwoordigers van de sectoren in de Programmaraad. Dit wordt ook gevraagd aan een aantal ketenpartijen. De antwoorden worden gecombineerd tot een effectindex, uitgezet op een schaal van 1 tot 10. Kennisnet zet in op een waardering van minimaal een zeven. 2. Output: Activiteiten: Heeft Kennisnet de doelstellingen die zijn geformuleerd in het jaarplan gerealiseerd? Hierover wordt zowel in het jaarverslag als in de kwartaalrapportages gerapporteerd. Prestaties: Hoe heeft het bereik van Kennisnet zich ontwikkeld? Wat vinden docenten en managers van de relevantie van Kennisnet en haar diensten? Dit wordt bevraagd in het klanttevredenheidsonderzoek waarbij aan een representatieve groep docenten en managers wordt gevraagd of zij een aantal activiteiten en diensten van Kennisnet kennen en of zij deze relevant vinden. De uitkomsten hiervan worden gecombineerd en resulteren in de kwaliteitsindex. Dit resultaat wordt gerapporteerd in het jaarverslag. De inzet voor de komende periode is dat de index boven de 120 ligt. 3. Input: Middelen: Is de begroting op orde? Is er goede balans tussen enerzijds inzet van programmageld en inzet personeel en anderzijds de kosten van overhead? Is het personeelsbestand van Kennisnet gezond? Wat is het verloop? Hoe ontwikkelt het ziekteverzuim zich? Daalt het personeelsbestand in het overeengekomen tempo? - 16-
2 Activiteiten 2012 In het vorige hoofdstuk heeft Kennisnet haar toekomstvisie uiteengezet. Samen met de vertegenwoordigende organisaties van het onderwijs draagt Kennisnet bij aan het verhogen van de kwaliteit en doelmatigheid van het onderwijs. Daarnaast stelt Kennisnet zich ten doel de transparantie van instellingen te vergroten op het gebied van sturing en verantwoording. De behoeften zoals die door de sector zijn aangegeven zijn te bundelen in vier onderwijsthema s: De basis op orde, Iedere leerling groeit, Een toereikend onderwijsaanbod en De 21ste-eeuwse samenleving. Deze thema s bedient Kennisnet met activiteiten vanuit haar drie rollen: expertise, voorzieningen en innovatie. Het fundament onder deze activiteiten wordt gevormd door onderzoek en een aantal ict-voorzieningen die Kennisnet samen met partners heeft gerealiseerd. - 17-
2.1 De basis op orde Het fundament onder een professionele onderwijsinstelling wordt gevormd door de basis vanuit Vier in Balans. Dat betekent dat de instelling een gedeelde visie, sterk leiderschap, deskundige docenten en schoolleiders en een toereikende infrastructuur heeft. Vanuit deze basis kan de instelling met ict werken aan het maximaliseren van haar opbrengsten. Het is belangrijk dat de visie van de instelling aansluit op de maatschappelijke context waarin ze opereert. De belangen en behoeften van de directe omgeving, zoals ouders en het bedrijfsleven, vormen de basis van de visie en activiteiten binnen de instelling. Het is dan ook vanzelfsprekend dat de instelling zich op transparante wijze verantwoordt richting samenleving. In 2012 draagt Kennisnet bij aan het op orde brengen en houden van de basis. Expertise Visie op de implementatie van ict Instellingen werken aan de vertaling van hun visie op het gebruik van ict naar concrete ambities en implementatieplannen. Zij maken hierbij gebruik van de beschikbare expertise, maar zoeken ook bij elkaar naar inspiratie en goede voorbeelden. Kennisnet: organiseert 120 bijeenkomsten (niveau 2011) op de Verdieping, waarvan 50 visiesessies (-37%) 6 en 70 implementatiesessies (+75%) voor instellingen in het po, vo en mbo. Deze sessies worden gewaardeerd met minimaal een 7. levert bij 20 instellingen in het vo en mbo (niveau 2011) een bijdrage in het vertalen van visie naar ambities en implementatieplannen binnen de instelling. organiseert 4 bijeenkomsten waar onderwijsmanagers met elkaar ervaringen delen over implementatiestrategieën. ontsluit beschikbare expertise over duurzaam gebruik van ict. De PO-Raad is een netwerk Onderwijsinnovatie en ict aan het opzetten. Kennisnet is hierbij betrokken mede op grond van de Denver groep. Ict-bekwaamheidseisen voor docenten De toename van het gebruik van ict stelt andere eisen aan de docent. Aansluitend aan de door de Onderwijscoöperatie gedefinieerde bekwaamheidseisen zijn er ict-bekwaamheidseisen opgesteld die richting geven aan het professionaliseringbeleid van instellingen. Kennisnet: ontwikkelt en beheert de set van ict-bekwaamheidseisen. Bij elke eis zijn online praktische voorbeelden beschikbaar voor zowel (aankomend) docenten als managers. 6 De genoemde delta s bij activiteiten in dit jaarplan zijn ten opzichte van het niveau in 2011. - 18-
organiseert 8 bijeenkomsten bij Pabo s en Lero s waar (docenten)opleiders geïnformeerd worden over de set. verkent op welke wijze zij instellingen verder kan ondersteunen in hun ict-professionaliseringsbeleid. Bijvoorbeeld door online workshops, diagnosetools of werkmethodiek gebaseerd op TPACK. Praktische kennis voor opbrengstgericht werken Door vakinhoud, didactiek en ict te combineren kunnen docenten en hun opleiders het rendement van leren verbeteren. Hiervoor is het belangrijk dat kennis over wat wel en niet werkt met ict vrij toegankelijk, beschikbaar en bruikbaar is. Kennisnet: vertaalt de beschikbare inzichten uit onderzoek in praktisch toepasbare kennis en presenteert deze in webdossiers en andere publicaties. levert 130 (-37%) inhoudelijke bijdragen (workshops) aan door instellingen georganiseerde studie- en professionaliseringsdagen en in het Kennisnet Ambassadeursprogramma. Stuurinformatie een stap verder Om leerlingen optimaal door het onderwijsstelstel te laten bewegen is een goede uitwisseling van informatie tussen sectoren onontbeerlijk. Bijvoorbeeld door de samenhang tussen systemen en applicaties te verbeteren. Binnen instellingen is zowel bij managers als docenten behoefte aan adequate informatie om de juiste besluiten te kunnen nemen. Daarnaast is er de behoefte om de administratieve lasten terug te brengen. De sectorraden hebben begin 2011 het Samenwerkingsplatform Informatie Onderwijs opgericht. Kennisnet en SURF ondersteunen dit platform. Door het Samenwerkingsplatform Informatie Onderwijs wordt een programma uitgevoerd dat door het ministerie van OCW apart is gesubsidieerd. Kennisnet ondersteunt bij de uitvoering van dit programma, onder andere bij het: ontwikkelen, implementeren en toepassen van een Referentie Architectuur Onderwijs en de processen die nodig zijn om de Architectuur levend te houden en van toegevoegde waarde te laten zijn voor de uitvoering van projecten in alle sectoren van het onderwijs. ontwikkelen en beproeven van een concept om het in- en uitschrijven van leerlingen in de sectoren met ict te verbeteren en de administratieve lasten terug te brengen. Kennisnet doet aanbevelingen over de wijze waarop stuurinformatie van binnen en buiten de instelling met ict beschikbaar gemaakt kan worden. Kennisnet ontwikkelt en beproeft een concept om de opleidingskeuze door leerlingen in het mbo met ict te verbeteren. Verstevigen van informatiemanagement In veel instellingen is een te grote afstand ontstaan tussen de vraag van onderwijs en de geleverde diensten door de ict-professionals. De afstand kan overbrugd worden door het (verder) inrichten van informatiemanagement. Bovendien willen instellingen bewuster kunnen besluiten over vaak hoge ict-investeringen. Dit vergt een meer zakelijke benaderwijze, waarbij vooraf opbrengsten, kosten en risico voldoende in kaart gebracht zijn. Instellingen hechten hierbij veel waarde aan de collegiale verbinding met instellingen. Kennisnet: doet aanbevelingen aan instellingen over de inrichting van informatiemanagement (portfoliomanagement, business case). - 19-
organiseert het netwerk van bovenschoolse ict-coördinatoren waar 20% van de po-besturen in participeert. organiseert het netwerk van (staf)medewerkers onderwijs en ict waar 95% van de mbo-instellingen in participeert. In samenspraak met stichting Schoolinfo wordt gekeken hoe in het vo een soortgelijk netwerk kan worden opgezet. Infrastructuur op (gewenst) niveau De ict-infrastructuur in een instelling dient op orde te zijn zodat docenten en andere betrokkenen ict zonder problemen kunnen inzetten. Hiervoor is het belangrijk dat de eisen aan de inrichting van de infrastructuur duidelijk zijn. Kennisnet: doet aanbevelingen over de inrichting van de infrastructuur aan instellingen in het po en vo. Deze kunnen zij gebruiken bij inkoop- en aanbestedingstrajecten, onder andere voor nieuwbouw en renovatie. beschrijft 4 concrete toepassingen van clouddiensten voor instellingen die zij kunnen gebruiken in discussies over nut, veiligheid en privacy. onderzoekt de toegevoegde waarde van tablets in het onderwijs. Educatief partnerschap tussen instelling en samenleving Instellingen willen intensiever samenwerken met betrokkenen als het bedrijfsleven, kinderopvang en zorg, maar lopen tegen knelpunten in de (structurele) communicatie en afstemming aan. Omgekeerd willen instellingen zichzelf verantwoorden over de geleverde prestaties naar de financier, maar ook naar ouders en stakeholders in de regio. De inzet van ict kan zowel de samenwerking als de (horizontale) verantwoording verbeteren. Kennisnet: doet aanbevelingen aan managers en handreikingen aan docenten over de beproefde inzet van sociale media in stage en beroepspraktijkvorming. ondersteunt de 5 mbo-netwerkscholen in het landelijke experiment bij het bereiken van hun ambities op ict-gebied. adviseert het Landelijke Platform Brede Scholen en draagt bij aan nieuwe schoolconcepten als de Sterrenschool in het po met betrekking tot de bijdrage van ict. In het programma Samenwerkingsplatform Informatie Onderwijs wordt bij 5 instellingen in het mbo een concept beproeft om begrijpelijke benchmark-indicatoren te presenteren voor een breed publiek, gebaseerd op ervaringen uit Vensters voor Verantwoording. Kennisnet ondersteunt hierbij. Ouder- en leerlingparticipatie Goede contacten tussen ouders, instelling en leerlingen komen de leerprestaties en de maatschappelijke ontwikkeling van leerlingen ten goede en werken door in de kwaliteit van de instelling. Goede communicatie tussen ouders, leerlingen en instellingen legt hiervoor een basis. Sociale media en andere ict-vormen geven deze basis vorm. Kennisnet ondersteunt initiatieven zoals die van het ministerie van OCW en sectorraden door het geven van aanbevelingen over de wijze waarop: oudercommunicatie en -participatie vorm kan krijgen met inzet van sociale media en andere ict-middelen. ervaringen en wensen van leerlingen over het gevolgde onderwijs beter inzichtelijk gemaakt kunnen worden met ict. leerlingen de inzet van ict binnen de instelling kunnen ondersteunen. - 20-
Voorzieningen Vensters voor Verantwoording Vensters voor Verantwoording biedt instellingen een betrouwbare basis voor de dialoog met hun belanghebbenden. Het verzamelt alle cijfermatige informatie over instellingen voor voortgezet onderwijs in één systeem. Dit geeft instellingen de mogelijkheid resultaten met elkaar te vergelijken (benchmarking) en verbindt de verticale en horizontale verantwoording. Kennisnet neemt, in opdracht van stichting Schoolinfo, een deel van de ict van Vensters voor Verantwoording in het vo voor haar rekening. De wijze waarop Kennisnet dit invult wordt in een SLA vastgelegd. De dienstverlening wordt conform SLA uitgevoerd. Als ict-partner ondersteunt Kennisnet de realisatie en het beheer van de Vensters voor Verantwoording oplossing in het po. Leraar24 Een competente docent vervult een sleutelrol bij het optimaliseren van het rendement van het onderwijs. Leraar24 ondersteunt docenten bij hun professionalisering door het bieden van informatie rondom thema s die aansluiten bij het beroep. Leraar24 is een initiatief van de Onderwijscoöperatie, Ruud de Moor Centrum, NTR en Kennisnet. Kennisnet is binnen het consortium verantwoordelijk voor de techniek. Doelstelling van Leraar24 (gedeelde verantwoordelijkheid): het aantal bezoeken en de waardering van de gebruiker. 7 Overstapservice Onderwijs Kennisnet is in gesprek met het project Overstapservice Onderwijs om afspraken te maken over het hosten en beheren van het traffic center van de overstapservice. De doelstellingen zullen aansluiten bij de gemaakte afspraken tussen beide organisaties. Marktplaats MBO Managers en docenten in het mbo willen kennis delen over de wijze waarop zij onderwijskundige en bedrijfsvoeringsvraagstukken opgelost hebben. De Markplaats MBO is een internetomgeving waar docenten en managers documenten, presentaties en video s delen. MBO Diensten en Kennisnet bieden de Marktplaats MBO aan. Kennisnet is in de samenwerking verantwoordelijk voor de techniek en usability van de website en draagt bij aan de marketingcommunicatie om de Marktplaats te promoten. Doelstelling van Marktplaats MBO (gedeelde verantwoordelijkheid): 120.000 bezoeken van gebruikers die de omgeving bezoeken. Doelstelling van Kennisnet: de Marktplaats MBO functioneert conform de met MBO Diensten afgesproken SLA. Dit gaat onder meer over de gebruikersvriendelijkheid en betrouwbaarheid van het platform en de ondersteuning van gebruikers. 7 Eind 2011 is het programmaplan Leraar24 opgeleverd. De doelstellingen sluiten hierop aan. - 21-
Innovatie Privacy, transparantie en digitale identiteit Adaptief onderwijs, maatwerk en transparantie in sturing en verantwoording leidt tot kwalitatief beter en doelmatiger onderwijs, maar zorgt tegelijkertijd voor een toenemend privacy vraagstuk. Het decentraliseren van de verantwoordelijkheid over de gegevens naar de authentieke bron of eigenaar biedt mogelijk een oplossing voor dit vraagstuk. Kennisnet verkent de mogelijkheden van decentralisatie en komt tot een model dat instellingen helpt de privacy van het individu in het onderwijs te borgen terwijl er gewerkt wordt met steeds gedetailleerdere profielinformatie. Dit leidt tot 4 scenario s waarmee instellingen kunnen beoordelen welke positie ze innemen met betrekking tot de privacy van hun leerlingen en staf. De verkenning toont alternatieve organisatievormen van informatie die het vraagstuk vereenvoudigen door verantwoordelijkheden dichter bij de bron te leggen. 2.2 Iedere leerling groeit Iedere leerling is anders. Dat betekent ook dat iedere leerling ander onderwijs nodig heeft. Het inzetten van ict maakt dat op veel terreinen mogelijk. Instellingen creëren voor elke leerling de omstandigheden om het eigen talent te ontdekken en dit vervolgens te ontwikkelen, geheel op eigen tempo, maar met voldoende uitdaging en ondersteuning. De professionele instelling vult dit in door onderwijs te bieden dat de excellente leerling uitdaagt, leerlingen met leerproblemen of beperkingen ondersteunt en ruimte biedt voor leerlingen met specifieke talenten. Door meer flexibiliteit in aanbod en programmering maakt ict maatwerk mogelijk. Daarnaast kan met ict een rijkere leerervaring worden gerealiseerd. Het onderwijs is samen met uitgeverijen en collectiehouders bezig met het digitaliseren van leermiddelen om te zorgen voor een aanbod dat leerlijnen en kerndoelen dekt. Vooralsnog ligt de focus hierbij op het genereren van voldoende kwalitatief goed materiaal. Voorlopers kijken al verder en experimenteren met de mogelijkheden van meer adaptief georiënteerde leermiddelen, die zich aanpassen aan de ontwikkeling van de leerling. Deze meer geïntegreerde manier van onderwijs zorgt voor een toenemende belangstelling van digitaal toetsen en examineren. De wettelijk verplichte eind- en voortgangstoetsen werken hierbij als een krachtige versneller. In 2012 draagt Kennisnet bij aan het realiseren en organiseren van brede talentontwikkeling. - 22-
Expertise Optimalisatie van leermiddelenbeleid Instellingen willen de keuze voor en het gebruik van (digitale) leermiddelen optimaliseren. Digitale leermiddelen veroorzaken nieuwe knelpunten. Met helder beleid, goede afspraken en de juiste inzet van technologie zijn deze knelpunten op te lossen. Kennisnet: doet aanbevelingen aan instellingen in het po en mbo hoe visie is te vertalen in (digitaal) leermiddelenbeleid. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de ervaringen van het project Leermiddelenbeleid van IP-vo. maakt met GEU en sectorraden een modelovereenkomst voor digitale leermiddelen waarin onder andere wordt ingegaan op de levering, beschikbaarheid en support. Differentiatie naar leerlingen Instellingen en docenten willen beter kunnen inspelen op de verschillen in (groepen van) leerlingen. Daarbij moeten de prestaties op het gebied van taal en rekenen in alle sectoren beter. Ict helpt leermateriaal meer op maat aan te bieden, leerlingen te volgen in hun individuele ontwikkeling. Onder andere om hen het gewenste niveau op taal en rekenen te laten behalen. Kennisnet onderzoekt welke combinatie van ict en onderwijs in de onderwijspraktijk rendement oplevert voor specifieke groepen leerlingen en kijkt welke vormen van digitaal leermateriaal en applicaties leiden tot hogere opbrengsten op het gebied van taal en rekenen. Op basis van de uitkomsten geeft Kennisnet (aankomend) docenten handreikingen die zij in de onderwijspraktijk kunnen inzetten. Verplichte digitale voortgangstoetsing en centrale examinering Instellingen krijgen de komende jaren meer te maken met landelijke, digitale examinering en toetsing op voortgang. Digitaal examinering en toetsen stellen eisen aan de infrastructuur van de instelling en brengen (organisatie-)kosten met zich mee. Kennisnet: adviseert sectorraden, College voor Examens en het ministerie van OCW over de effecten van gekozen technologische oplossingen voor instellingen. geeft advies over (internationaal) werkbare, alternatieve technologische oplossingen voor digitaal toetsen van voortgang en examineren. Faciliteren van Passend Onderwijs De invoering van Passend Onderwijs stelt hoge eisen aan instellingen en docenten. Ict helpt aan deze hoge eisen te voldoen, zowel in het leerproces als in de organisatie van het leren. Kennisnet: geeft handreikingen aan docenten hoe met ict 4 voorkomende leerproblemen beter ondersteund kunnen worden. doet aanbevelingen in het po en vo hoe ict de administratieve last bij managers en docenten kan verminderen, zoals bij het registreren van ontwikkelperspectieven. - 23-
Voorzieningen Wikiwijs Met de Open Universiteit realiseert Kennisnet Wikiwijs. Met Wikiwijs kunnen docenten leermateriaal vinden, gebruiken en aanpassen. Daarnaast kunnen zij zelf materiaal ontwikkelen, bewaren en delen met collega s. Docenten krijgen zo meer keuzevrijheid om te differentiëren en instellingen kunnen een meer doelmatig en geïntegreerd leermiddelenbeleid voeren. Doelstellingen Wikiwijs (gedeelde verantwoordelijkheid) 8 : het aantal up- en downloads en de gemiddelde beoordeling van de gebruiker. Communities De Communities zijn voor docenten de omgeving waar ze collega s treffen om met elkaar van gedachten te wisselen over hun vakgebied, zich te laten informeren over de nieuwste ontwikkelingen en om via Wikiwijs digitaal leermateriaal te vinden. Primair onderwijs: 2.100 uploads (+40%) en 2.800.000 downloads (+10%). De Communities zijn een belangrijk onderdeel in de implementatie van Wikiwijs in het po. Voortgezet onderwijs: 1.850 uploads (+10%) en 600.000 downloads (+10%). Middelbaar beroepsonderwijs: 4.675 leden (+10%) en 77.000 bezoeken (+10%). Acadin 9 Leerlingen die cognitief getalenteerd zijn worden vaak onvoldoende uitgedaagd in het reguliere onderwijs. Acadin ontsluit leermateriaal voor de cognitief getalenteerde leerling. Daarnaast biedt het ondersteuning voor docenten en andere betrokkenen die deze leerlingen begeleiden. SLO draagt vanaf 2012 de verantwoordelijkheid voor Acadin als geheel. Kennisnet is verantwoordelijk voor de technologie. Doelstellingen van Kennisnet: Acadin functioneert conform de met SLO afgesproken SLA. Dit betreft onder andere het functioneren van het platform en de geboden ondersteuning van eindgebruikers. 8 Eind 2011 is het programmaplan Wikiwijs opgeleverd. De doelstellingen sluiten hierop aan. 9 Het leermateriaal van Acadin is vindbaar in Wikiwijs. Daarnaast gebruikt Acadin de arrangeeromgeving van Wikiwijs om leermateriaal geschikt te maken voor cognitief getalenteerd talent. - 24-
Teleblik Digitaal audiovisueel materiaal biedt docenten meer mogelijkheden om het onderwijs te verlevendigen. Teleblik is de gratis website voor het onderwijs met educatief televisie- en radiomateriaal van de publieke omroepen en andere educatieve videocollecties. Teleblik wordt aangeboden door Kennisnet, NIBG en NTR. De verantwoordelijkheid van Kennisnet ligt hierbij voornamelijk voor de technologie. Doelstelling van Teleblik (gedeelde verantwoordelijkheid): 1.100.000 bekeken video s (+3%). De dienst Ed*it maakt gebruik van een aantal voorzieningen van Kennisnet. Hierover zijn afspraken gemaakt tussen NIBG en Kennisnet. In 2012 wordt gekeken hoe Ed*it en Teleblik elkaar verder kunnen versterken. Innovatie Adaptieve leermiddelen en Learning Analytics Analyse van de vorderingen van een leerling door adaptieve leermiddelen vormt de basis voor aanpassing in aanbod, niveau en tempo en geeft de docent aanbevelingen voor een aangepaste individuele leerroute. Daarnaast is het een waardevol hulpmiddel bij het sturen en verantwoorden van onderwijs, bijvoorbeeld bij het voorspellen van uitval. Kennisnet: experimenteert met 3 adaptieve leermiddelen en beproeft 2 learning analytics oplossingen. Focus ligt daarbij op de gebruikte dataset en uitwisseling van leerresultaten. beschrijft haar bevindingen en best practices in het onderwijs. Nieuw evenwicht van informatieaanbod, instructie en toepassing Door exponentiële groei in online informatie zijn informatievaardigheden essentieel in elk vakgebied. Leermateriaal is er in overvloed, altijd en overal beschikbaar. Door hiervan gebruik te maken kan schaarse onderwijstijd nuttiger worden besteed. Kennisnet: verkent het omdraaien van de klassieke klas in 3 experimenten: van instructie en thuis oefenen naar vooraf leermateriaal bekijken en dit in groepsverband bediscussiëren. verheldert nieuwe business modellen rond leermateriaal in een aantal scenario s die instellingen helpen hun leermiddelenbeleid vorm te geven. Augmented Reality als uitbreiding van de klas Met Augmented Reality (AR) toepassingen wordt een brug geslagen tussen het leren in de klas en de toepassing van kennis in de (werk)praktijk. Uit kleinschalige initiatieven blijkt dat AR een bijdrage kan leveren aan de intrinsieke motivatie van leerlingen. Kennisnet: maakt een overzicht van de vormen van AR die beschikbaar zijn en al zijn verkend, inclusief handleidingen voor docenten om AR zelf te kunnen inzetten in de klas. voert 3 experimenten met AR uit, waarbij voornamelijk het gerealiseerde leerrendement wordt onderzocht. - 25-
2.3 Een toereikend onderwijsaanbod Teruglopende aantallen leerlingen in krimpregio s, tekorten aan docenten in bepaalde vakken en het verkorten van de opleidingsduur van de mbo-niveau 4 opleiding zijn ontwikkelingen, die instellingen voor het vraagstuk plaatsen hoe er met de beschikbare financiële en organisatorische kaders een kwalitatief hoogwaardig onderwijsaanbod kan worden aangeboden. De professionele instelling zorgt dat ze ook bij schaarste zorgt voor goed onderwijs, voor elke leerling. Dit vraagt om nieuwe onderwijsconcepten, die barrières doorbreken en waarin instellingen gebruik maken van andere middelen dan men traditioneel gewend is. Ict ondersteunt deze omwenteling en helpt een instelling in positie te brengen een kwalitatief hoogwaardig aanbod aan te bieden waar dat anders niet mogelijk of betaalbaar zou zijn. Duidelijk is dat het uitsluitend aanbieden van ict-oplossingen als ingeblikte lessen en videoconferencing niet volstaan. Het gaat om een integrale benadering, waarbij ict wordt benaderd als een onderdeel in de benodigde verandering. Zowel in de organisatie van de instelling, in de samenstelling en rollen in een team en in de inrichting van het leerproces. Hierbij is het noodzakelijk dat de wettelijke kaders voldoende ruimte blijven bieden. In 2012 draagt Kennisnet met ict bij aan het realiseren van een toereikend onderwijsaanbod in situaties waarin dit met meer traditionele middelen niet mogelijk is. Expertise Alternatief voor onderwijs in regio s met tekorten Instellingen in regio s met krimp of met een lerarentekort worstelen met de vraag hoe zij een betaalbaar en toereikend onderwijsaanbod kunnen bieden. Kennisnet: ontwikkelt een alternatief concept voor (te) kleine instellingen in het po. vertaalt en beproeft het ontwikkelde concept Ruimte voor talent in minimaal 3 instellingen in regio s met krimp en/of een lerarentekort. ontwikkelt en beproeft voor 2 vakken in het vo een concept waarmee een bevoegd docent tegelijkertijd meerdere klassen in verschillende instellingen kan bedienen. 10 beproeft bij minimaal 2 instellingen een concept dat onrendabele, te kleine opleidingen in het mbo helpt bij het organiseren van hun onderwijs. Meer leertijd in een (kortere) opleidingsduur Instellingen in het mbo dienen de niveau vier opleiding van vier naar drie jaar te verkorten. Instellingen in het po zoeken naar ruimte binnen hun lesuren voor andere vakken dan taal en rekenen. De inzet van ict kan oplossingen leveren door bijvoorbeeld leertijd te optimaliseren en tijd van docenten en leerlingen te besparen. 10 Hierbij wordt aangesloten en gebruik gemaakt van alle beschikbare inzichten en al lopende initiatieven. Denk bijvoorbeeld aan het experiment Videolessen uit de Innovatieimpuls. - 26-
Kennisnet: onderzoekt welke inzet van ict tijd bespaart voor docenten. doet aanbevelingen hoe met ict de (informele) leertijd van leerlingen kan worden geoptimaliseerd door inzet van bijvoorbeeld mobiele toepassingen. Duiden van onderwijstijd en e-learning De Inspectie van het Onderwijs toetst of instellingen zich houden aan opgestelde normen voor onderwijstijd. Instellingen hebben behoefte aan duidelijkheid, bijvoorbeeld welke vormen van onderwijs met ict onder onderwijstijd vallen en welke niet. Kennisnet: maakt voor instellingen inzichtelijk welke vormen van onderwijs met ict gaan voldoen aan de criteria van de Inspectie van het Onderwijs. geeft advies aan de sectorraden, de Inspectie van het Onderwijs en het ministerie van OCW over onderwijstijd en ict. Innovatie Robotica, een onvermoeibare assistent? Een robot kan vooraf programmeerbare, herhalende taken overnemen van een docent. Zo komt tijd en capaciteit vrij voor (individuele) aandacht en zorg voor leerlingen. Kennisnet verkent welke taken robots (typisch) van docenten kunnen overnemen, onder welke voorwaarden dat mogelijk is en op welke termijn. Elk kwartaal volgt een beknopte update waarin de stand van zaken rond robotica wordt samengevat. 2.4 De 21 ste -eeuwse samenleving De digitalisering van de maatschappij vraagt om andere vaardigheden van burgers. De onderwijspraktijk laat zien dat de professionele instelling de leerling faciliteert in zijn ontwikkeling om later succesvol te kunnen leven en werken in een technologie georiënteerde samenleving. Jongeren groeien weliswaar op met ict, maar moeten nog groeien in het slim en veilig gebruik. In het po heeft deze ontwikkeling een meer speels karakter. Games, geanimeerde prentenboeken en interactief digitaal leermateriaal zijn vormen van leermateriaal, die zijn afgestemd op de belevingswereld van het jonge kind. In het vo en mbo wordt hierop voortgebouwd en gaat het om het kunnen inschatten van de waarde van informatie op het web, om het kunnen omgaan met de grote hoeveelheid informatie die dagelijks beschikbaar komt en om het op de juiste wijze kunnen inzetten van middelen als sociale media, bijvoorbeeld in de beroeps-context. Voor de instelling zelf is het belangrijk aansluiting te blijven houden bij de 21 ste -eeuwse samenleving om als instituut relevant te blijven en haar maatschappelijke opdracht te blijven - 27-