NIEUWSBRIEF Gezondheid Februari 2013 Inleiding Jeannette Schonewille, projectleider Cliënten motiveren en stimuleren voor de gezonde leefstijl begint bij Het gesprek. Er is niet één recept voor hoe je dat doet en cliënten te motiveren en stimuleren hun gedrag aan te passen. Als ander gedrag eigen is gemaakt, is het daarbij nog de kunst om dit vast te houden. Hoe doe je dat? Op zoek naar antwoorden stond de tweede leernetwerkbijeenkomst eind vorig jaar 29 november van het leernetwerk Gezondheid in het teken van Motiverende Gespreksvoering en Groeikracht; Motiverende Gespreksvoering om het gesprek te voeren en Groeikracht dat uitgaat van duurzaam verbeteren en borgen. We hebben een hele inspirerende dag gehad waar we iets mee kunnen zei één van de deelnemers tegen mij na afloop van de bijeenkomst. Ook de evaluaties vertelden ons dat de deelnemers waren geïnspireerd. En dat wilden we graag bereiken en niet door het te vertellen, maar de deelnemers zelf te laten ervaren door het zelf te doen. Met deze nieuwsbrief brengen we de inspiratie en energie van die dag graag aan u over. Deze nieuwsbrief geeft een impressie van de tweede leernetwerkbijeenkomst en is tegelijkertijd een uitnodiging aan u voor de volgende leernetwerkbijeenkomst op 5 maart! Ik hoop u dan te ontmoeten! Werkplaats Film Rianne van den Brink, Adviseur CBO In de Werkplaats Film zijn we bezig met het ontwikkelen van een aantal korte filmpjes. De filmpjes zijn bedoeld voor leerlingen van de opleiding voor Verzorgende en geven voorlichting over het thema gezondheid en gezonde leefstijl in de gehandicaptensector (VG, LG, MVG). Met de filmpjes willen we in het onderwijs aangeleerde vaardigheden en competenties visualiseren, zoals gespreksvaardigheden, het stellen van kleine doelen, cliënten eigen regie geven en motiveren. We willen onder andere tonen hoe je in gesprek gaat over leefstijl, hoe je doelen stelt en hoe je eigen regie van cliënten centraal stelt. Maar ook inhoudelijke thema s als beweging en voeding komen aan bod. De filmpjes dragen bij aan het optimaal ondersteunen van cliënten bij het bevorderen van een gezonde leefstijl. Binnenkort starten de filmopnames bij een aantal verschillende instellingen. De films worden gepresenteerd tijdens de slotconferentie van het leernetwerk op 14 mei 2013.
Duurzaam verspreiden met groeikracht! Hilair Balsters, senior medewerker Vilans en coördinator Kennisplein Duurzame kleding, duurzame energie en duurzaam beleggen kenden we al. Vanaf nu voegen we daar duurzaam vasthouden en verspreiden aan toe. Resultaten uit een verbetertraject moeten hun weg in de praktijk vinden. Niet enkel voor de korte termijn, maar langlopend of blijvend. En dat gaat (meestal) niet vanzelf; daarvoor is gerichte actie nodig. Maar hoe doe je dat? Groeitips Tijdens de laatste werkconferentie hebben we hieraan geproefd. Een handzame tool daarvoor is Groeikracht. In deze digitale glossy www.vilans.nl/groeikracht staan zes zogenaamde groeitips voor duurzaam verbeteren. Het uitwerken van deze tips vergroot de kans dat resultaten uit een verbetertraject beklijven. Hieronder de tips op een rij: Groeitip 1: Bekijk de omgeving Groeitip 2: Houd rekening met wensen van anderen Groeitip 3: Laat beelden spreken Groeitip 4: Sta stil bij wat je doet Groeitip 5: Wissel ervaringen met elkaar uit Groeitip 6: Werk actief aan verspreiding Proof of the pudding is the eating! De groeitips op zichzelf zijn nog leeg. Door ze toe te snijden op de eigen situatie gaan ze leven. En dan blijkt dat eenvoudige opgaven (neem groeitip 2) in de praktijk vaak niet worden toegepast. Deelnemers aan de werkconferentie ervoeren de waarde van deze tips. In de glossy staan instrumenten, ervaringen en aandachtspunten die helpen om de groeitips uit te werken. Vooral de derde groeitip werd omarmd: We zijn zo gewoon om in taal te communiceren. Vaak in geschreven taal. Vaak ook projectentaal. Terwijl we in de gehandicaptensector als geen ander weten dat communicatie met beelden vaak beter werkt. Verbeterteams pasten dit toe en maakten tijdens de werkconferentie een wervende poster waarin ze hun verbetertraject en de verbeterresultaten illustreerden. Met succes. Dit stimuleerde tot uitwisseling en leidde tot afspraken voor onderlinge werkbezoeken. Duurzaamheid is de volgende slag. Om van een project te komen tot ander gedrag bij grote groepen medewerkers is de ambitie. De werkconferentie en Groeikracht als inspirator bleken van waarde. Zoals de deelnemers aangaven: wordt vervolgd! Talent voor gezond leven Anne Mooij, Adviseur CBO In gesprek gaan met je cliënt over die dagelijkse vette hap als lunch of die twee pakjes sigaretten per dag, is zeker niet altijd eenvoudig. En als je de stap dan gezet hebt hoe maak je er toch een goed maar ook leuk en beklijvend gesprek van? Dan pak je er de talententoolbox bij! In deze toolbox die ontwikkeld gaat worden binnen de werkplaats Talententoolbox, zullen alle ingrediënten worden verzameld om te komen tot zo n goed gesprek. Het zal een handzame doos worden vol met werkvormen waarop staat, hoe je op een aansprekende manier in gesprek kan komen over leefstijl onderwerpen als voeding en roken. Geef je cliënt bijvoorbeeld eens een complimentendouche over alle keren dat hij toch die wandeling ging maken ondanks dat er net een leuk programma op de tv was. Talent voor gezond leven heeft iedereen.
Gezondheid bij Pameijer Mirjam de Reus, coördinator leefstijl en vitaliteit Een greep uit de gezonde initiatieven: Kook met mij mee is een activiteit waarbij een kok samen met cliënten recepten uit een zelf samengesteld kookboek kookt. Het kookboek bevat de succesrecepten van cliënten en medewerkers en iedereen heeft een exemplaar ontvangen als kerstcadeau. Aan de hand van 1 gekozen recept leren cliënten in 3 lessen het gerecht zelf te bereiden. Zij krijgen daarbij uitleg over ingrediënten, kooktechnieken en materialen die zij in de keuken nodig hebben. Cliënten koken zo mee en leren en genieten daarvan. Bekijk het filmpje (externe link) voor een impressie Als volgende stap wil Pameijer producten uit eigen moestuintjes gaan gebruiken om mee te koken. Mindfullnes Door te wandelen, een heel laagdrempelige activiteit voor cliënten, leren zij aandacht schenken aan het hier en nu en meer te genieten van alledaagse dingen. Doel is om minder aandacht te schenken aan abstracte dingen, maar goed om je heen te kijken: waar loop je nu, wat zie je nu, wat voel je nu? Vooral voor cliënten met een psychische aandoening kan deze activiteit heel goed werken. Smoothie car Tijdens een feestje, activiteit of evenement kan de smoothie car worden ingehuurd. Daarbij koopt een medewerker samen met cliënten vers fruit om smoothies te verzorgen op een gevraagde locatie. Na afloop wordt alles weer netjes opgeruimd. De drankjes van verse producten zijn een gezonde vervanging voor bijvoorbeeld de suikerspin, de popcorn-kraam of voor borrels. En door cliënten verantwoordelijkheid te maken voor deze activiteit leren zij, naast gezond eten en drinken, ook spelenderwijs gezond gedrag aan. Communicatie Pameijer heeft ook naar verschillende mogelijkheden gekeken om organisatie breed Het landelijk projectteam bestaat uit: Jeannette Schonewille, CBO (projectleider) Rianne van den Brink, CBO Carolien Gooiker, Vilans Mona van de Steeg, CBO Michiel Rutjes, Vilans Willy Calis, Vilans Anne Mooij, CBO over gezonde activiteiten te communiceren. Je kunt denken aan een boekje of nieuwsbrief, waaraan ook cliënten deelnemen, maar omdat heel veel cliënten op Facebook actief zijn, biedt dat momenteel de beste mogelijkheden. Via Yammer en Intranet communiceren medewerkers met collega s over gezondheidsactiviteiten. Het leernetwerk gezondheid. Het leernetwerk gezondheid biedt heel veel energie en inspiratie. Mooi om te zien is dat elke instelling op een andere manier bezig is met gezondheid op de werkvloer. Pameijer blijkt dan best al een heel eind op weg te zijn met het opzetten en uitzetten van allerlei gezondheidsactiviteiten. Maar er zijn ook nog veel uitdagingen waaraan gewerkt wordt, zoals het meten van resultaten, het borgen en breed uitzetten van gezondheid binnen de organisatie. De strategie van gezondheid in het kort Een goed startpunt is inventariseren wat er al ligt aan goede ideeën en activiteiten. Bij Pameijer is dit inmiddels grotendeels in kaart gebracht. Medewerkers werd gevraagd wat ze nodig hadden. Naast geld is tijd voor medewerkers het belangrijkst. Pameijer heeft voor de korte termijn extra geld gereserveerd voor vitaliteit en leefstijl. Daarnaast heeft het zorgkantoor een bijdrage geleverd. We beginnen klein en kijken hoe we het verder kunnen uitbreiden. Daarbij proberen we ook projecten aan elkaar te koppelen, zoals het bijvoorbeeld de moestuin aan het koken. Pas in een later stadium volgt beleid maken en breed communiceren binnen en buiten de organisatie. Vanuit Zeeuws- Vlaanderen is het altijd weer en hele rit om uit te komen bij interessante bijeenkomsten en leerprofileren. Ook deze tweede bijeenkomst over motiverende gespreksvoering en vooral het ontwijken van de waarom-vraag waren daarbij zeer zeker inspirerend.
Motiverende gespreksvoering ondersteunt het invoeren van verbeteringen Jessica Hoek, Base coaching & training Deelnemers aan het Leernetwerk Gezondheid zijn eigenlijk veranderaars. Ze proberen in hun verbeterprojecten in de gehandicaptenzorg immers een gedragsverandering te realiseren. In alle geledingen, van cliënt tot bestuurder. Maar gedrag verander je niet zomaar, want mensen zijn gehecht aan vaste routines. In de leernetwerkbijeenkomst gingen de deelnemers hier actief mee aan de slag. De vraag is dus: hoe creëer je draagvlak om veranderingen /nieuw gedrag door te voeren? Hoe vaak stuit je niet op tegenwerking zodra je met een nieuw idee komt of op irritatie als collega s zich niet aan afspraken houden in verbetertrajecten? En waarom moet je steeds in discussie met leidinggevenden om verbeteringen te realiseren? Veel communicatieproblemen ontstaan als jij in een ander stadium/level van gedragsverandering zit dan je collega of leidinggevende. Prochaska en DiClemente tonen welke stadia een mens doorloopt om tot gedragsverandering te komen. Het model van Prochaska en DiClemente hebben we daarom in de leernetwerkbijeenkomst toegepast. Motiverende gespreksvoering in het verbeterproject Van voorbeschouwen (Je ervaart geen probleem, het is goed zoals het is) via overpeinzen (Je gaat twijfelen of je oude gedrag nog wel goed is. Je gaat ook voor- en nadelen afwegen van dit gedrag) naar besluit (Je denkt na over gedragsalternatieven en neemt een besluit. Dat besluit kan zijn dat je het nog steeds geen probleem vindt en dat je niets wilt veranderen. Het besluit kan ook zijn om je gedrag te willen veranderen). Is het besluit eenmaal genomen dan kom je in het stadium actieve verandering waar je nieuw gedrag uitprobeert en met vallen en opstaan er achter komt wat het beste werkt. Op het moment dat je helemaal niet meer na hoeft te denken over je nieuwe gedrag, omdat het gedrag gewoonte is geworden, kun je spreken van consolidatie. Je zou denken dat de cirkel hiermee rond is, maar het kan gebeuren dat er toch een terugval plaatsvindt. Dat is niet gek en hoort er gewoon bij, het geeft weer nieuwe informatie over de knelpunten die er nog zijn. Dus. Als je collega nog aan het nadenken is over de verschillende voor- en nadelen van de oude manier van werken, heeft zij nog geen besluit genomen om de door jou ingezette verbetering door te willen voeren. Op het moment dat jij er dan vanuit gaat dat zij het nut van de verbetering inziet en een besluit heeft genomen om daarmee te gaan experimenteren ontstaat er wrijving. De weg effenen voor gedragsverandering door een motiverend gesprek De belangrijkste basistechnieken van motiverende gespreksvoering zijn; actief luisteren, samenvatten op inhoud en gevoel en open vragen stellen. Dat lijkt makkelijk, maar dat valt niet altijd mee. Dat hebben de deelnemers tijdens de Leernetwerkbijeenkomst Gezondheid aan den lijve ondervonden. Want hoe verleidelijk is het niet om met je eigen verhalen te komen als de ander je iets vertelt? Of om de ander advies te geven vanuit je eigen ervaring. De deelnemers hebben ervaren dat je veel meer informatie over het verhaal van de ander krijgt als je dat niet doet. Dat je beter snapt waar het probleem voor de ander ligt. Dat biedt perspectieven voor het samen vinden van de juiste aanpak. Je vergroot daarmee het draagvlak voor de verbetering en daarmee de kans op succes. Het stellen van open vragen Het stellen van open vragen is een kunst op zich, omdat je er niet je eigen mening of een richting in mag verwerken. Help de ander door open vragen te stellen, zijn verhaal te onderzoeken en verdiepen. Een open vraag nodigt de ander uit om meer te vertellen over zijn motivatie en stilte of een samenvatting na een vraag is juist goed om de ander de ruimte te geven zijn gedachten te formuleren. Geïnspireerd? Ik hoop dat dit stuk jou inspireert om je verbeterproject nog eens onder de loep te nemen met de stadia van gedragsverandering in het achterhoofd. Welke groepen heb je nodig voor het laten slagen van je verbeterproject (cliënten, familie, collega s managers, bestuur etc.)? En in welke stadia van gedragsverandering zitten die verschillende groepen? Als je dat duidelijk hebt kun je met hen in gesprek gaan om zodoende draagvlak te creëren voor jouw verbeterproject. Veel succes! Meer weten? - www.basecoachingentraining.com - Download de folder: http://basecoachingentraining.com/ folder%20base%202012.pdf - Klik op artikel: http://www.nji.nl/nji/dossierdownloads/ Watwerkt_Motiverendegespreksvoering.pdf
Tweede leernetwerkbijeenkomst Gezondheid in teken van mixen en matchen Gino van den Broecke, Bewegingsagoog Tragel Zorg Bij aankomst in Het Vechthuis (een mooie locatie overigens) was het direct een prettig weerzien met mede-collega s en werden er direct alweer werkervaringen uitgewisseld. Na de introductie van de sprekers en de bedoeling ging het programma van start met Jessica Hoeks van Base coaching & training. Zij leerde ons nieuwe gesprekstechnieken aan en toonde zich een inspirerende expert op het gebied van Motiverende gespreksvoering. We kregen allerhande tips om cliënten aan te moedigen tot een gezonde leefstijl, dé uitdaging waarom we ons bij het leernetwerk hebben aangesloten. Op een goede manier cliënten en medewerkers motiveren om die weg naar gedragsverandering in te slaan, door te motiveren, stimuleren en inspireren. Een uitdaging die we binnen Tragel Zorg zeker aangaan en waar we al volop mee bezig zijn. Tel daarbij de uitleg over het model Groeikracht op, bevlogen verteld door Hilair Balsters en Francisca Hardeman van Vilans. Bieden hebben het model Groeikracht samen met Cordaan ontwikkeld en bieden met het digitale werkmodel tal van handvatten om in de dagelijkse praktijk mee aan de gang te gaan op weg naar duurzame verbetering. Of het in de praktijk ook allemaal zo snel en makkelijk zal gaan, dat is natuurlijk het grote afwachten. Maar handig zijn sommige tools zeer zeker! Ook de presentatie van Novo Groningen door Rianne Steenbergen ten aanzien van Voeding en Beweging en hoe zij het project binnen hun organisatie hebben ontwikkeld was leerzaam en gaf ons veel aanknopingspunten om met elkaar eens te gaan praten en te zien wat er te mixen en matchen valt op dat vlak. Na de lunch was het vooral mixen en matchen geblazen toen we in groepjes gingen kijken waar met elkaar de raakvlakken lagen, de problemen waar eenieder tegenaan loopt, hoe de projectteams zichzelf willen profileren. Met knippen en plakken gekoppeld aan een kort pitchpraatje kon je jezelf als organisatie in de picture zetten en zien wié er allemaal met elkaar zou (willen) matchen. Dat leverde mijn collega Ruud en mezelf een mooi stapeltje matchbriefjes op waarmee we zeker ons voordeel willen gaan doen ten aanzien van ons project voor gedragsverandering qua gezonde leefstijl binnen Tragel Zorg. De eerste stappen zijn door ons daarin gezet. Zaak nu om dankzij het Kennisplein en de interessante contacten tijdens de leernetwerkbijeenkomsten ons projectplan mooi vorm te geven en positief het gedrag van onze cliënten en medewerkers te beïnvloeden. Neem ook eens een kijkje op de volgende websites: Kennisplein Gehandicaptensector, leernetwerk Gezondheid www.cbo.nl/leernetwerkgezondheid Groeikracht: http://www.vilans.nl/docs/vilans/ons_aanbod/ diensten/groeikracht/index.html Aanmelding voor deze nieuwsbrief via: j.schonewille@cbo.nl Wilt u zich aanmelden voor de: Leernetwerkbijeenkomst 3, Op 5 maart 2013. of Slotconferentie Leernetwerk Gezondheid, op 14 mei 2013 Doe dit via: www.cbo.nl/bijeenkomstleernetwerk
Leernetwerkdag 2