r I; : ERRATUM Ti;denj een vergadering van de studiecomml:r.rie B la 'Afwerking van muren en plafonds' is vastgesteld dat het toepajsingsgebied en met name de constructieve en decoratieve mogelijkheden van Ponso, Poroton en Fimon in deze publikatie te beperkt Zijn aangegeven. Daarom wordt de volgende tekstwlj'ziging als erratum in alle nog te verkopen exemplaren van publikatie nr. 66 ingej/oten. blz. 24 punt d lichte stenen: holle bakstenen - ponsostenen Toepassingen: binnenspouwbladen woningscheidende wanden lichtgewicht betonstenen drijfstenen dragende binnenwanden niet-dragende binnenwanden wanden in natte ruimten Toepassingen: Wanddikte: Massa: binnenspouwbladen niet-dragende binnenwanden wanden in natte ruimten 50,70-90,103-140, 190-290 mm (porisostenen ) 50,70-90, 100 mm (overige stenen) 90-1400 kg/mi blz. 45 schoon metselwerk van: baksteen kalkzandsteen betonsteen ponsosteen molersteen WIJ hopen dat WIJ' op deze wzj'ze de ontbrekende informatie alsnog in voldoende mate onder de aandacht hebben gebracht. Rotterdam, 16 januari 1980
Binnenwanden en de afwerking ervan Gebruikseigenschappen, toepassingsgebieden en kosten
j
Binnenwanden en de afwerking ervan Gebruikseigenschappen, toepassingsgebieden en kosten 66 Stichting Bouwresearch Kluwer Technische Boeken B.V. - Deventer - Antwerpen Ten Hagen B.V. -Den Haag
Het doel van de Stichting is het coördineren, stimuleren en begeleiden van speurwerk op het gebied van de bouwvoorbereiding, de bouwtechniek en de bedrijfstechniek in de bouwnijverheid, alsmede de verbreiding van de resultaten daarvan, zowel ten behoeve van de opleiding als tot de vorming van kennis bij het bouwen. De Stichting verstrekt opdrachten aan researchinstituten; zij vormt stuurgroepen en studiecommissies voor onderwerpen die zij in opdracht geeft. De Stichting sluit iedere aansprakelijkheid uit voor schade voortvloeiende uit het gebruik van de in deze publikatie vervatte gegevens. ISBN 90 20111353 1979 Kluwer Technische Boeken B.V. - Deventer 1979 Ten Hagen B.V. - Den Haag Ie druk 1979 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande. schriftelijke toestemming van de uitgever. No part ofthis book may be reproduced inany form by print, photoprint, microfilm or any other means without written permission from the publisher.
Inhoud Woord vooraf Verantwoording illustraties Samenvatting. Summary. 1 Inleiding 2 Aanpak van de inventarisatie 3 Beschikbare wandafwerkingen 4 Elementen die de keuze bepalen. 4.1 Wandstructuur 4.1.1 Typen wand 4.1.2 Materialen 4.2 De ruimte. 4.2.1. Gebruik van de ruimte 4.2.2 4.2.3 4.3 4.3.1 4.3.2 4.3.3 4.3.4 Objectieve eisen. Subjectieve eisen. Kosten Algemene opmerkingen. kostprijzen per m 2 van wandstructuren Kostprijzen per m 2 van wandafwerkingen. Benodigde manuren per m 2 7 9 10 11 13 16 18 22 22 22 22 28 28 28 37 38 38 39 43 44 5 6 Toepassingsgebieden en waardering van wandafwerkingen Combinaties van wandconstructies en afwerkingen. 45 50 Bijlage 1 Bijlage 2 Bijlage 3 Bijlage 4 Belevingsaspecten van wandafwerkingen. 1 Specificatie van de kosten per m 2 van wandstructuren 2 Specificatie van de kosten per m 2 van wandafwerkingen 3 Specificatie van het gemiddelde uurloon per 1 juni 1978 Manuren per m 2 van wandstructuren en wandafwerkingen Geluidabsorptie van wandafwerkingen 61 67 74 78 81 84 5
Woord vooraf Na voltooiing van publikatie nr. 37 'Het afwerken van wanden en plafonds' bleek de behoefte te bestaan aan meer inzicht in de overwegingen bij de keuze van wand afwerkingen, zowel tijdens de bouw als daarna. Voor de afwerking van wanden bestaat namelijk een groot aantal mogelijkheden, terwijl er weinig of geen kwaliteitsnormen op dit gebied bestaan. Bovendien is de waardering van de bewoners voor de diverse wandafwerkingen nauwelijks bekend. Daarom is bij de opzet van de publikatie gekozen voor een inventarisatievorm,. uitgaande van de elementen die voor elk der afwerkingsmogelijkheden de keuze bepalen. Het is hierbij niet de bedoeling geweest een volledige inventarisatie van alle leverbare produkten te geven. Beoogd werd alleen een aanzet te geven om toetsing van deze produkten aan technische en maatschappelijke kwaliteitsoverwegingen mogelijk te maken. De inventarisatie werd uitgevoerd bij het Instituut TNO voor Bouwmaterialen en Bouwconstructies te Rijswijk (ZH). Hierbij werd, zover het de belevingsaspecten van de bewoners betreft, een bijdrage geleverd door de heer H. van Leeuwen, Lector aan de afdeling Ecologie van het wonen van de Landbouwhogeschool te Wageningen (bijlage 1). Om de financiële consequenties van de diverse afwerkingsmogelijkheden te kennen, werd door het Adviesbureau voor Bouwkosten 'Calcu BV' te Zandvoort een overzicht gemaakt van kostprijzen van diverse wanden en afwerkingen (bijlage 2). Als onderdeel hiervan werd door de Stichting Arbeidstechnisch Onderzoek Bouwnijverheid te Ede een overzicht opgesteld van de manuren per m 2 voor de in beschouwing genomen wandstructuren en wandafwerkingen (bijlage 3). Ten slotte is een bijdrage opgenomen Van ir. R. P. J. van Hees van het IBBC- TNO betreffende geluidabsorptie van wandafwerkingen (bijlage 4). Bij de eindrapportage werd medewerking verleend door de heer L. van Zetten, medewerker van het IBBC-TNO. 7
De studiecommissie BlO 'Afwerking van muren en plafonds' was als volgt samengesteld: Ir. A. van Hengel - voorzitter Ir. R. Poels - secretaris F. M. M. van Eijk J. F. Geerken Ing. D. Janmaat Ing. A. de Jong H. van Leeuwen A. N oorlander Drs. E. C. Opentij Ir. A. Rip Drs. C. F. v.d. Schaaf Drs. H. Schinkel Ing. B. van der Wijngaart Ir. G. Wesseling - rapporteur Ir. A. van Hengel 8