FOV Een uitgave van de Federatie van Onderlinge Verzekeringmaatschappijen in Nederland JAARGANG 17 NUMMER 5 MEI/JUNI 2007 IN DIT NUMMER ONDER MEER: Pagina 4 Vergadering algemeen bestuur en districtsbesturen Pagina 4 Strategische sessies voor onderlingen Pagina 6 Rechtstreekse verkoop verzekeringen koploper in distributie Pagina 7 Nieuwe verzekeringsstaten in aantocht Pagina 8 AFM geeft richting aan interpretatie open norm Pagina 11 Studiedag AOV over optimale beperking schadelast Algemene Ledenvergadering De leden als startpunt van iedere transactie De jaarlijkse Algemene Ledenvergadering van de FOV is enigszins op drift geraakt. Na een reeks van jaren in Congrescentrum Orpheus in Apeldoorn te hebben vergaderd, werd vier jaar geleden naar Nijkerk uitgeweken, eerst naar het evenementencentrum Hart van Holland en daana naar restaurant De Salentijn. Dit jaar, op woensdag 9 mei 2007, vond de vergadering plaats in Putten, in een van de bijgebouwen van Kasteel De Vanenburg. Een locatie die de onderlingen waardig is, aldus voorzitter van de FOV Toon Bullens, die de vergadering leidde. In zijn toespraak aan het begin van de 67 e Algemene Ledenvergadering stelde Toon Bullens vast, dat het de onderlingen in Nederland bijzonder goed gaat. De resultaten en de groeicijfers reflecteren dit, zei hij. Alle kopposities in de relevante markten worden inmiddels door financiële dienstverleners op coöperatieve of onderlinge basis ingenomen. De ontwikkeling die tot deze heuglijke situatie heeft geleid, staat niet op zichzelf. We kunnen immers ook constateren dat mensen, na jaren waarin vooral aandacht bestond voor de eigen, persoonlijke welvaart, weer meer aandacht voor elkaars welzijn gaan hebben. Ook begrijpen we nu beter dan in de afgelopen decennia, dat ondernemingen vooral een maatschappelijke rol hebben. We zoeken nu naar vormen om die maatschappelijke rol goed in te vullen. artikel beargumenteerde Van den Heuvel dat voor het waarborgen van de maatschappelijke betrokkenheid van een organisatie de coöperatie de beste vorm is. Hij onderbouwde deze stelling met vier gegevens: de betrokkenheid van belanghebbenden, het offensieve karakter van de bedrijfsvorm, de mix van zakelijkheid en betrokkenheid en het toezicht op het bestuur. De eigentijdse coöperatie, waarin de leden kunnen meedenken, meepraten en meebeslissen, is de meest passende vorm om maatschappelijk verantwoord ondernemen inhoud te geven, aldus Toon Bullens. COÖPERATIE BESTE VORM Bullens had zijn toespraak min of meer opgehangen aan een artikel van Frank van den Heuvel, bestuurslid van het Wetenschappelijk Instituut CDA, dat eind april in Het Financieele Dagblad stond. In dit Toon Bullens. De onderlinge 1
AUTONOMIE EN ZELFBESCHIKKING Ik wil daar nog een belangrijke ontwikkeling aan toevoegen, vervolgde hij, namelijk de ontwikkeling dat mensen autonomie en zelfbeschikking willen realiseren. Dit wordt ook wel uitgelegd als eigen verantwoordelijkheid moeten dragen, maar dat vind ik een negatieve benadering daarvan. Je kunt het positief uitleggen en mensen dan ook faciliteren om hun eigen verantwoordelijkheid te kunnen nemen. Het is de grote beweging in bijvoorbeeld de sociale verzekeringen. Juist onderlingen en coöperaties zijn fantastische instrumenten om het met elkaar dragen van eigen verantwoordelijkheid mogelijk te maken, waarbij dan wel een authentieke bereidheid moet bestaan om mensen een inbreng in de onderneming te geven. De ledenbetrokkenheid in onze onderlingen heeft daar vanzelfsprekend alles mee te maken. NIEUWE SAMENWERKINGSVORMEN Bullens deed in zijn toespraak kort verslag van de eerste bijeenkomst van het Platform Grote onderlingen. Deze commissie zal in de komende periode mede richting geven aan een nieuwe oriëntatie op ledenbetrokkenheid. Maar ook de kleinere onderlingen zullen juist nu zich terdege bewust moeten zijn van hun historische wortels, aldus Bullens. De maatschappelijke betrokkenheid en klantbetrokkenheid die de grote ondernemingen wel wensen, maar veelal niet zomaar direct kunnen realiseren, hebben de kleine onderlingen wel direct voor het grijpen. Kleine ondernemingen zullen bovendien een andere strategie gaan volgen. Enerzijds zien we nu al dat onderlingen die voor bepaalde taken mogelijkerwijs te klein zijn, die taken heel gemakkelijk in de richting van het bureau van de FOV verschuiven. Anderzijds zullen in de komende jaren voor de kleine onderlingen nieuwe samenwerkingsvormen ontstaan, bijvoorbeeld op het gebied van inkoop of productontwikkeling, op regionaal niveau of categoraal niveau, in een bepaalde markt en ten aanzien van een bepaalde competentie. Hoe die bewegingen precies zullen verlopen, is wat lastig te voorspellen, maar ik heb het gevoel dat veel onderlingen eerder tot zo n vorm van samenwerking zullen komen dan tot een fusie. Een krachtige ontwikkeling naar consolidaties zoals we die in de afgelopen decennia hebben gezien, zie ik niet snel opnieuw plaatsvinden. SAMENVALLENDE BEWEGINGEN Ik constateer nu, aldus Toon Bullens, dat diverse bewegingen in de samenleving momenteel met elkaar samenvallen. Om te beginnen is dat de beweging van de samenleving die genoeg heeft van intransparantie. Daarnaast hebben we de beweging van de ondernemingen in onze samenleving die naar een grotere maatschappelijke betrokkenheid toe willen ofwel naar een herijking van hun maatschappelijke rol. De derde beweging is die van politici, die vinden dat het met deze ontwikkelingen niet snel genoeg gaat en proberen een en ander met regelgeving te bewerkstelligen. Dit alles moet dan worden gezien in het teken van de zelfbeschikking waarmee we met z n allen bezig zijn. Voor kapitaalgedreven ondernemingen is het bepaald lastiger om aan deze bewegingen deel te nemen. Sommige ondernemingen hebben hun handen vol aan het 2 De onderlinge mei/juni 2007
veiligstellen van hun voortbestaan en komen dus niet toe aan maatschappelijk verantwoord ondernemen. Andere ondernemingen zijn daar wel mee bezig, maar het is spannend te zien hoe zich dat tot het aandeelhoudersbelang verhoudt. Want als er weer eens een economische tegenwind komt, wat gaan de aandeelhouders dan vragen? Hoe duurzaam zal het maatschappelijk verantwoord ondernemen dan blijken? DUIDELIJK DOEL EN IDEE Dames en heren, zo besloot Bullens, we mogen blij zijn dat we ondernemingen vertegenwoordigen die een duidelijk doel voor ogen hebben, ook op een duidelijk idee gebaseerd zijn en waarvoor niet de aandeelhouders koning zijn, maar wel onze klanten, dat wil zeggen onze leden-verzekerden. Laten we vooral op die weg voortgaan, want het is mijn stellige overtuiging dat onze manier van ondernemen tot in lengte van jaren duurzaam zal blijken te zijn. Op die ingeslagen weg wens ik u ook in het komende jaar heel veel succes! MET GEVOEL VOOR REALITEIT Na de vlotte behandeling van de vaste agendapunten door FOV-directeur Chris van Toor en na een pauze werd de vergadering toegesproken door prof. ir. W.L. van Dinten. Sinds 1989 is Wim van Dinten bijzonder hoogleraar Bedrijfskunde aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Tot 1999 was hij als directeur strategie aan de Rabobank verbonden en gaf hij onder meer leiding aan de informatisering. Ook is hij oprichter en directeur van de stichting Sezen. Deze stichting richt zich op het vergroten van inzicht in de effecten van organiseren. Wim van Dinten is auteur van het lijvige werk Met gevoel voor realiteit, waarin hij een volstrekt nieuwe kijk op organiseren geeft. Ook in zijn toespraak voor de FOV, over het dynamisch organiseren van de klant als het startpunt van iedere transactie, refereerde hij aan en citeerde hij uit dit boek. In zijn toespraak stond hij uitgebreid stil bij verschillende oriëntaties die aan organiseren ten grondslag liggen en bood hij de aanwezigen inzicht in processen van organiseren in het dagelijks leven. Het modeldenken is een kernprobleem voor organisaties, aldus Van Dinten. Je ziet het overal: bij de overheid, in bedrijven en ook bij instellingen die niet in eerste instantie op winst zijn gericht. TE MODELMATIG Van Dinten stelt dat de problemen waar organisaties tegenaan lopen, met de manier van benadering hebben te maken. Die is te lineair, te modelmatig en te wetenschappelijk. Overal is men computers en systemen gaan gebruiken. De bureaucratie is geautomatiseerd en daardoor steeds verder in de samenleving doorgedrongen. Rationaliteit en systemen hebben tot zo veel regels geleid, dat er nauwelijks nog ruimte voor vernieuwing en ontwikkeling is. Betekenisgeving wordt in regels gezocht. We reageren niet meer op de betekenis die iets heeft, maar maken er eerst een model voor. Die industriële benadering is gaan overheersen en heeft de dienstverlening aangetast. Ook de overheid heeft veel bedrijfsmatige componenten gekregen, die strijdig zijn met de aard van haar activiteiten. Nederland is inmiddels overgereguleerd. We hebben nu juist minder regels nodig, meer ruimte en mensen die op een andere manier naar problemen kunnen kijken! De bijeenkomst werd met een aperitief en een lunch afgesloten. De vaste bezoekers van de Algemene Ledenvergadering mogen zich nu alvast verheugen op de locatiekeuze voor de 68 e vergadering in 2008. De onderlinge mei/juni 2007 3
FEDERATIE Bestuursvergadering Op 15 juni vergaderde het FOV-bestuur in Bunnik. De agenda vermeldde onder andere een gedachtewisseling over de Quantitative Impact Study 3, die momenteel door DNB wordt uitgevoerd en waar 13 FOV-leden aan deelnemen. De deelname houdt het vullen van een aantal spreadsheets in met individuele bedrijfsgegevens over omzet, schade, beleggingen, vermogenspositie etc. Aan de hand van deze gegevens rekent het spreadsheetprogramma de vereiste solvabiliteit uit. De in het Engels uitgevoerde, technische spreadsheets zijn niet eenvoudig in te vullen, reden waarom de FOV en DNB een voorlichtingsbijeenkomst voor de deelnemende maatschappijen hebben georganiseerd. Deze heeft plaatsgevonden op 19 juni. De uitkomsten van de study moeten een beeld geven van de mate waarin de solvabiliteitseisen onder Solvency II kunnen wijzigen. Mogelijk geeft dit reden tot nadere aanpassing van de parameters. Ten opzichte van QIS2 is dit gebeurd. Een ander onderwerp van de vergadering betrof de wijze waarop het Klachteninstituut Financiële Dienstverlening KiFiD in de markt is gezet. De discussie spitst zich op dit moment toe op: Het ontbreken van een beroepsmogelijkheid binnen of buiten KiFiD De hoogte van de competentiegrens van de Geschillencommissie KiFiD Het ontbreken van de mogelijkheid om een derde partij in vrijwaring op te roepen De ongelijke positie van klagers en maatschappijen bij de Ombudsman (klagers mogen zich laten bijstaan of vertegenwoordigen, maatschappijen hebben deze mogelijkheid niet) De onbegrensde competentie van de Ombudsman Vanwege de discussies rondom het nieuwe instituut heeft de FOV haar leden (nog?) niet aan standaard bindend advies willen binden. Ook de NVA en NBVA hebben hun leden nog niet willen verplichten. De ontwikkelingen worden afgewacht. Tijdens de vergadering werd ook kennis gemaakt met de nieuwe voorzitter van de Technische Commissie Schadepreventie, ing. A.J. Veurink re. Hij gaf een presentatie over een enquête onder de leden over de rol van de Technische Commissie Schadepreventie en daaraan gekoppeld de beleidsvoornemens voor de komende jaren. Zie onderstaand verslag van de vergadering van het districtbestuur voor een uitgebreider verslag. Vergadering Districtbestuur Brand-Landelijk en Brand- Regionaal Op vrijdag 15 juni kwam het districtbestuur in Bunnik bijeen. Namens het district West-Zuid nam de heer Hoek (Onderlinge Vlist) voor het eerst aan deze vergadering deel. De vergadering startte met een toelichting van de heer Veurink sinds kort voorzitter van de Technische Commissie Schadepreventie op de enquête over preventie onder leden van de federatie. Volgens Veurink is het als commissie belangrijk regelmatig te peilen of de geboden activiteiten en output dezelfde zijn als de leden verwachten. De commissie werd in haar activiteiten grotendeels bevestigd. De meeste activiteiten worden derhalve gecontinueerd. De focus zal echter niet langer uitsluitend op het agrarische vlak worden gelegd. Voorts is Veurink van plan om actiever en interactiever gebruik te maken van de website van de FOV. De komende periode wordt over een nadere invulling hiervan binnen de Technische Commissie Schadepreventie van gedachten gewisseld. Na afloop van de presentatie besprak het districtbestuur verschillende actuele aangelegenheden zoals KiFiD en RJ 271. Dit laatste wordt door veel onderlinge verzekeraars als een groot knelpunt beschouwd. Het secretariaat probeert hiervoor een oplossing te bewerkstelligen. Of en op welke termijn dit gaat lukken kan momenteel niet worden aangegeven. De heer Kok gaf via internet een impressie van het nieuwe Integriteitmodel dat binnenkort wordt geïntroduceerd. In dit vernieuwde model is het mogelijk dat leden van de federatie een beleidsmodel downloaden en dit vervolgens specifiek op de situatie van de eigen maatschappij aanpassen. Daarna kan met behulp van het toetsmodel worden bezien of op basis van het gemaakte beleidsplan de toetsvragen bevestigend kunnen worden beantwoord. De vergadering boog zich tenslotte over de invulling van de regionale najaarsbijeenkomsten. Strategische sessies voor onderlinge verzekeraars Rondom de SOBH, SOM en PCV zijn ongeveer 40 relatief kleine onderlingen actief. Veel daarvan hebben vragen van strategische aard. Deze vragen hebben voornamelijk betrekking op het bestaansrecht over een aantal jaren en de te varen koers. Om bij deze vraagstukken behulpzaam te zijn, hebben de genoemde organisaties en de FOV besloten een aantal strategische sessies te organiseren. Deze vonden plaats op 13 en 20 juni en stonden onder leiding van mr. P.F. Heuperman van Heathfield executive counseling te Laren. Deze heeft eerder voor zowel de FOV als voor de SOBH geacteerd. Het ligt in de rede dat de bijeenkomsten een vervolg zullen hebben. 4 De onderlinge mei/juni 2007
ONDERLINGEN ZLM beste woonverzekeraar Met het rapportcijfer 7,9 komt ZLM Verzekeringen als beste uit een onderzoek door Independer naar de klanttevredenheid over woonverzekeringen (inboedel en opstal). ZLM scoort met name hoog op de aspecten klaarstaan voor de klant en beloften nakomen. De beste landelijke verzekeraar is FBTO Achmea (7,3). Over het algemeen zijn consumenten tevreden over hun inboedel- of opstalverzekeraar. Gemiddeld geven zij hun verzekeraar een 6,8. Reaal (6,4), RVS (6,4) en Erasmus (6,3) krijgen van hun klanten de laagste waardering. De resultaten van dit onderzoek hebben betrekking op de periode 1 januari 2006 t/m 15 april 2007. Iets meer dan 15.000 mensen gaven hun mening over hun verzekeraar. Independer meet ook hoe groot de belangstelling is voor de producten van verschillende verzekeraars aan de hand van het percentage doorklicks na vergelijking op de site. Voor inboedel- en opstalverzekeringen zag de top vijf er tussen 1 januari en 25 april als volgt uit: 1. ANWB (20,7%) 2. Delta Lloyd (13,5%) 3. Unigarant (9,0%) 4. AXA (7,1%) 5. Klaverblad (5,3%). Bron: Assurantie Magazine, 18 mei 2007 Merk Univé marktleider internetverkoop, Achmea grootste concern Niet Centraal Beheer, Ohra of Postbank maar Univé lijkt zich marktleider te mogen noemen in de verkoop van verzekeringen via internet. De Zwolse maatschappij sloot vorig jaar, gesteund door websites van de lokale onderlingen, meer dan honderdduizend polissen via internet. Dat Univé als merk daarmee de grootste internetverzekeraar van Nederland is, is af te leiden uit het brancherapport Online Nederlanders online een verzekeringsaankoop. Verzekeringen 2006 van Thuiswinkel.org en Blauw Research. Zij combineren Internet is als oriëntatiemedium veel meer verkoopcijfers van de vijfhonderd bij Thuiswinkel.org aangesloten leden (waaronder verzekering hebben gesloten (via welk in trek. Van de mensen die in 2006 een banken en verzekeraars) met eigen kanaal dan ook) zegt 61% zich voorafgaand aan de koop via internet te hebben consumentenonderzoek. Zij becijferen de totale online verzekeringsomzet op 288 georiënteerd. Bij polishouders die internet miljoen nieuwe premie. Univé is daar als koopkanaal gebruikten, oriënteerde tegen afgezet goed voor een marktaandeel 93% zich eerst. Anders gesteld: 7% van van circa 20%. de mensen die via internet een polis Het brancherapport Online Verzekeringen aanschaft, doet dat dus in een heel kort 2006 bevat een ranglijst op basis van tijdsbestek, zonder enige oriëntatie vooraf. door Blauw ondervraagde consumenten. Bron: Assurantie Magazine, 18 mei 2007 Die noemen Independer het meest als het internetloket waar in 2006 een polis werd Kamphuis weg bij Unigarant gesloten. Independer is zelf echter geen In overleg met de ANWB heeft Rob risicodrager. Namens de verzekeraars voert Kamphuis, algemeen directeur van Univé de ranglijst aan. De top vijf volgens Unigarant en directievoorzitter van consumenten wordt gecompleteerd door verzekeraar UVM en de NV Reis & Recht (op alfabetische volgorde) FBTO, Postbank (alle dochters van de ANWB) besloten na en Zilveren Kruis. Centraal Beheer valt dit de zomer de ANWB te verlaten. De zestigjarige Kamphuis, die achttien jaar leiding keer net buiten de top 5. Opgeteld bij de cijfers van FBTO, Zilveren Kruis én ook nog heeft gegeven aan Unigarant, laat bij Interpolis is Achmea als concern wel veruit monde van zijn communicatiemanager de grootste op internet. weten op een kruispunt in zijn leven te De omzet uit online verkochte verzekeringen staan en toe te zijn aan verandering en is in 2006 met bijna 50% gestegen tot uitdaging. Hij wil meer tijd gaan besteden 288 (196) miljoen. Het grootste deel aan het coachen van managers en van het marktvolume komt van ziektekosten-, auto en reispolissen. De verze- Bron: AM-Signalen, 23 mei 2007 bestuurders. kering is na reizen (omzet 1,2 miljard) het grootste productsegment in de thuiswinkelmarkt. Andere populaire internet- overheid en LTO in brede Agriverzekeraars met producten zijn onder meer elektronica, weerverzekering kleding en speelgoed. Agrarische verzekeraars als Avéro Achmea, In 2006 zijn er één miljoen nieuwe internetkopers bijgekomen. De onderzoekers met de agrarische bedrijfstak bezig met de Interpolis, AgriVer en AquaPol zijn samen stellen dat in totaal 6,4 miljoen ontwikkeling van een brede verzekering Nederlanders vorig jaar via internet tegen extreme weersomstandigheden. aankopen deden. Van de online shoppers Land- en tuinbouworganisatie LTO geeft 8% aan het afgelopen jaar via Nederland heeft het voortouw genomen internet een verzekering te hebben en inmiddels is er een projectgroep gestart gesloten. Alleen al in de tweede helft van die na de zomer met een voorstel voor 2006 deden meer dan een half miljoen een polis moet komen. Ook het ministerie De onderlinge mei/juni 2007 5
ACTUALITEITEN van Landbouw en diverse agrarische organisaties participeren in de projectgroep. De bedoeling is dat er een brede verzekering komt, waarmee boeren zich in één keer kunnen verzekeren tegen schade als gevolg van hevige regen, hagel, droogte, sneeuw en vorst, zegt woordvoerder Jack Luiten van LTO Nederland. De projectgroep heeft de opdracht gekregen om een polis te ontwerpen die én aantrekkelijk is voor de agrarische ondernemer én voldoende draagvlak heeft bij de doelgroep. Er moet natuurlijk een grote groep agrariërs zijn die deze verzekering wil sluiten, anders is de polis niet rendabel te krijgen. Bij de ontwikkeling van de polis speelt ook het ministerie van Landbouw een rol. Het is lang zo geweest dat de overheid de boeren letterlijk en figuurlijk uit de wind hield bij rampen als gevolg van het weer, zegt Bas Feijtel die namens LTO de projectgroep coördineert. Dan kwam de koningin op bezoek in het getroffen gebied en werd de beurs weer getrokken. Onder leiding van de nieuwe minister, boerendochter Gerda Verburg, gaat het ministerie nu een andere koers varen en wordt de verantwoordelijkheid meer bij de bedrijfstak gelegd. Het bijzondere van onze aanpak is dat wij ons bij de ontwikkeling van de polis in eerste instantie geen enkele beperking zullen opleggen, zegt Feijtel. We gaan proberen een goed en betaalbaar product te maken, waarbij zoveel mogelijk risico s zijn gedekt, zodat de polis een grote doelgroep aanspreekt. De minister heeft toegezegd dat zij ons in dat geval een financieel zetje in de rug gaat geven. Bron: Assurantie Magazine, 4 mei 2007 Rechtstreekse verkoop voor het eerst bovenaan De distributie van verzekeringen heeft vorig jaar een opvallende wending gemaakt: jarenlang werd het merendeel van verzekeringen via derden (zoals tussenpersonen) verkocht, maar die verhouding is in 2006 met een flinke sprong omgeslagen: voor het eerst werden de meeste polissen (52 procent) via rechtstreekse verkoop aan de man gebracht. Dat blijkt uit de statistiek Afzetkanalen Schade en Zorg van het Centrum voor Verzekeringsstatistiek (CVS). Hoewel het aandeel van rechtstreekse verkoop de afgelopen jaren al gestadig toenam ten koste van de verkoop via derden, werden de meeste verzekeringen nog altijd via indirecte afzetkanalen, zoals tussenpersonen, verkocht. Tot vorig jaar. Terwijl in 2005 nog zestig procent via derden werd verkocht en veertig procent rechtstreeks, sloeg de balans in 2006 flink om naar de andere kant: 52 procent rechtstreeks en 48 via derden. Dat lijkt een enorme sprong, beaamt statisticus Alex Hoen, maar in de praktijk is de stijging minder groot dan hij op het eerste gezicht lijkt. Als je naar de afzonderlijke branches kijkt, is de stijging nergens zo groot. De ziektekostenverzekeringsbranche vertoont bijvoorbeeld de grootste stijging, van 77 naar 82 procent, maar dat is nog altijd minder dan het totaalaantal. Grote vraag is hoe het kan dat de totaalcijfers een ander beeld laten zien. Volgens Hoen is de verklaring vooral statistisch van aard. In 2006 is het nieuwe zorgverzekeringsstelsel ingevoerd. Het onderscheid tussen ziekenfondsen en particuliere zorgverzekeraars is daarmee vervallen, met als gevolg dat alle zorgverzekeraars particuliere verzekeraars zijn geworden. Het premievolume van de zorgbranche is daardoor in één klap gestegen van zo n elf naar ruim dertig miljard euro. Het gewicht van de zorgbranche op het totaal is dus aanzienlijk toegenomen en dat verklaart de grote stijging van het totaalaantal. Overigens was de ziektekostenbranche op het gebied van afzetkanalen altijd al de grote uitzondering. In tegenstelling tot andere branches worden ziektekostenverzekeringen namelijk het vaakst rechtstreeks aan de consument verkocht. De andere branches laten het vertrouwde beeld zien: de meeste verzekeringen worden daar via derden verkocht, al neemt het aantal rechtstreekse verkopen in de meeste branches wel langzaam toe. Na ziektekosten zijn het vooral de transport- en motorrijtuigenverzekerings- Portefeuille schade- en zorgverzekeraars naar distributiekanaal branche afzet rechtstreeks afzet via derden 2005 2006 2005 2006 Motor 29% 29% 71% 71% Brand 22% 24% 78% 76% Transport 36% 39% 64% 61% Overige 20% 22% 80% 78% Ziektekosten 77% 82% 23% 18% Inkomen 18% 15% 82% 85% Totaal 40% 52% 60% 48% 6 De onderlinge mei/juni 2007
branche die relatief veel aan directe verkoop doen. Voor brand, inkomen en de categorie overige verzekeringen (aansprakelijkheid, rechtsbijstand, reis e.d.) is de indirecte verkoop veruit het belangrijkste afzetkanaal, al neemt het aandeel daarvan ook in de eerste twee subbranches af. Alles wijst er dus op dat de sprong in de richting van de directe afzet de komende jaren zal doorzetten, concludeert Hoen, al verwacht ik wel dat dit met kleine stapjes zal gebeuren. Hoogervorst nieuwe bestuursvoorzitter AFM Voormalig minister Hans Hoogervorst wordt de nieuwe bestuursvoorzitter van de Autoriteit Financiële Markten. Het kabinet heeft dat besloten. VVD er Hoogervorst volgt Arthur Docters van Leeuwen op, wiens tweede termijn op 15 september afloopt. In maart lekte al uit dat Hoogervorst voor de functie in beeld was. Zijn benoeming bij de AFM geldt voor vier jaar. Minister Wouter Bos (Financiën) zei dat het voor het eerst is gelukt om bij een benoeming in de publieke sector een topsalaris omlaag te krijgen. Volgens Bos gaat het om een bescheiden stap. Hoogervorst gaat circa 270.000 euro verdienen en dat houdt volgens de minister het midden tussen wat normaal is voor de publieke en de marktsector. Het salaris van Hoogervorst is 12 procent lager dan dat van zijn voorganger. Hoogervorst (1956) was in Paars II staatssecretaris van Sociale Zaken, in Balkenende I minister van Financiën en in Balkenende II en III minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. In de jaren 90 was hij een aantal jaren lid van de Tweede Kamer. Bron: ANP-AFX, 8 juni 2007 Nieuwe Verzekeringsstaten en e-line DNB Verzekeraars moeten over boekjaren die aanvangen op of na 1 januari 2007, volgens een nieuw rapportagekader binnen vijf maanden na het einde van het boekjaar aan De Nederlandsche Bank rapporteren. De eerste rapportage van de nieuwe verzekeringsstaten moet dus plaatsvinden vóór 1 juni 2008 over boekjaar 2007. De nieuwe staten zullen via de internetapplicatie e-line DNB moeten worden ingediend. Eind 2007 komen deze staten in e-line DNB beschikbaar. De verzekeraars zullen over het gebruik van e-line DNB in januari 2008 worden voorgelicht. Verzekeraars wordt geadviseerd niet te wachten met het treffen van voorbereidingen voor het indienen van de nieuwe staten totdat deze in e-line DNB beschikbaar zijn. De verzekeraars kunnen zich nu al voorbereiden op de nieuwe staten door na te gaan welke gegevens moeten worden ingediend en het nodige te verrichten om de gegevens volgend jaar tijdig beschikbaar te hebben. De nieuwe staten zijn sinds eind december 2006 in Excel formaat te vinden op de DNB-internetsite. E-Line DNB is een rapportagemiddel en de modellen in e-line DNB zullen niet substantieel afwijken van het huidige Excel formaat. Belangrijke wijzingen ten opzichte van de huidige verslagstaten zijn de nieuwe risicoparagraaf en de nieuwe toereikendheidstoetsen voor Schade en Natura-Uitvaart. Daarnaast is ook de toereikendheidstoets voor Leven gewijzigd (de toetsvoorziening op actuele waardegrondslagen). Verder heeft de verzekeraar de keuze om de staten op IFRS- dan wel BW-verslaggevingsgrondslagen in te dienen. De nieuwe staten impliceren een soms minder brede informatie-opvraag, maar wel dieper op kernonderdelen. Naast de staten kan ook een document met invulinstructies van de internetsite (www.dnb.nl) worden gedownload. Voor eventuele vragen is een helpdesk beschikbaar. De FOV en het Verbond van Verzekeraars zijn in overleg met DNB ten behoeve van een zo soepel mogelijke introductie van de nieuwe verslagstaten. Kifid sluit aanpassing grens bindend advies niet uit De grens van 150.000 voor bindend advies is voor het Klachteninstituut Financiële Dienstverlening (Kifid) niet meer heilig. De evaluatie van de regeling die voor eind dit jaar was gepland, wordt vervroegd en dan is het mogelijk dat er eventueel een lager bedrag voor bindend advies uit bus komt of een extra beroepsmogelijkheid boven een bepaalde grens, aldus interim directeur Hein Blocks van Kifid. Van de 11.000 financiële dienstverleners hebben er zich nu 10.500 bij Kifid aangemeld. Van hen heeft minder dan de helft voor bindend advies gekozen, aldus Blocks. Bron: AM Signalen, 24 mei 2007 Doe-het-zelf-test tegen onderverzekering Rob Land van Secumap Nederland heeft www.secumap.nl gelanceerd, een website waarop particulieren, ter voorkoming van onderverzekering, op anonieme wijze al hun bezittingen in kaart kunnen brengen. Bezittingen kunnen in tien categorieën worden ingevoerd, eventueel gecombineerd met foto s. De communicatie tussen de gebruiker en de website wordt op dezelfde manier beveiligd als bijvoorbeeld bij het thuisbankieren via internet. Een proefabonnement is gratis, bij een betaald abonnement zijn er meer mogelijkheden. Ook kan daarop een rapport worden gemaakt van alle bezittingen, dat handig is De onderlinge mei/juni 2007 7
om te gebruiken richting verzekeraar of politie bij aangifte. Bron: AM Signalen, 24 mei 2007 AFM geeft richting aan open norm niet misleidend De Autoriteit Financiële Markten (AFM) constateert dat sommige marktpartijen problemen ondervinden bij het naleven van de open norm niet misleidend. Zonder invulling te geven aan deze norm geeft de AFM een richting aan door het publiceren van een aantal terugkerende valkuilen. Informatieverstrekking mag niet misleidend zijn; dit is opgenomen in de Wet op het financieel toezicht (Wft). De Wft is voor een belangrijk deel gericht op informatieverstrekking aan de consument. Het is van groot belang dat aan de consument verstrekte informatie feitelijk juist, begrijpelijk en niet misleidend is. Consumenten zullen hun keuzes voor een financieel product baseren op de informatie die zij over dat product ontvangen. Als deze informatie misleidend is, kan de consument op het verkeerde been worden gezet. De AFM wijst de markt daarom op valkuilen ten aanzien van het naleven van de open norm niet misleidend. Op de financiële markten wordt informatie verstrekt aan consumenten die naar het oordeel van de AFM misleidend lijkt. Dit zou betekenen dat de wettelijke regels die gelden op het gebied van informatieverstrekking onvoldoende worden nageleefd. Op basis van rechtspraak, toezichtervaring en uitspraken van de Reclame Code Commissie (RCC) en Dutch Securities Institute (DSI) signaleert de AFM een aantal terugkerende valkuilen. De belangrijkste valkuilen van de open norm niet misleidend zijn: 1. niet transparant zijn over kosten; 2. niet transparant zijn over risico s; 3. niet transparant zijn over beperkende voorwaarden; Begrijpelijkheid, niet misleidend en feitelijk juist Het Verbond van Verzekeraars organiseerde onlangs een themabijeenkomst over artikel 4:19 lid 2 Wft. De rode draad van dit artikel is dat in de communicatie met de klant begrijpelijke taal moet worden gebruikt, zonder dat de inhoud van de tekst wordt aangetast. Benadrukt werd dat begrijpelijke taal niet per definitie hetzelfde is als eenvoudig taalgebruik of de jip-en-janneketaal. Voor hoger opgeleiden is begrijpelijke taal bijvoorbeeld ook prettig om te lezen. Communiceren op een ander niveau is weliswaar een investering, maar kan wel een commercieel doel dienen. Zo is er een aantal aanbevelingen aan de hand waarvan men zelf kan nagaan of voldoende begrijpelijk werd gecommuniceerd. Zo zijn teksten bij voorkeur in een actieve stijl, zijn zinnen kort en wordt vakjargon vermeden. Verder is het prettiger een u-stijl te gebruiken in teksten in plaats van de verzekeringnemer. Van verouderd taalgebruik moet worden afgezien en verder moeten teksten zo consistent mogelijk zijn. Tot slot verdient het aanbeveling te letten op de opmaak: korte blokken tekst met tussenkopjes nodigen sneller uit tot volledige lezing. Zeker als de grootte van de letter plezierig is. DE AFM HEEFT AANGEKONDIGD VANAF 2008 STRENGER TE ZULLEN LETTEN OP NALEVING DOOR FINANCIËLE PARTIJEN VAN ARTIKEL 4.19, LID 2 WFT. 4. misleidende garanties weergeven; 5. misleidende vergelijkingen weergeven; 6. misleidende historische cijfers/ rendementen weergeven; 7. misleidende naamgeving van producten; 8. misleidende verwachtingen wekken; 9. onverplicht verwijzen naar gezaghebbende partijen; 10. onevenwichtige informatieverstrekking. CAO Verzekeringsbedrijf formeel goedgekeurd In mei 2007 zijn beide CAO s voor het Verzekeringsbedrijf door de werkgevers formeel goedgekeurd. Ook alle vakorganisaties hebben op basis van hun ledenraadplegingen ingestemd met het onlangs bereikte akkoord. Werkgevers en vakorganisaties zullen de komende tijd besteden aan de totstandkoming van de CAO-teksten. Zodra bekend is wanneer de CAO-boekjes worden verwacht, zullen bestelformulieren worden toegezonden. De CAO-tekst zal tevens beschikbaar komen via de internetsite van de FOV (www.fov.nl). Verbond van Verzekeraars en Zorgverzekeraars Nederland wellicht samen Het Verbond van Verzekeraars en Zorgverzekeraars Nederland hebben de intentie uitgesproken tot een nadere samenwerking in de nabije toekomst. Dit zou kunnen resulteren in een samengaan van beide organisaties in 2009. Dit voornemen zal voorgelegd worden aan de respectieve besturen en leden van Zorgverzekeraars Nederland en het Verbond van Verzekeraars. Het instellen van het nieuwe zorgstelsel heeft geleid tot een aantal verkennende gesprekken tussen ZN en het Verbond. Door het wegvallen van het onderscheid tussen de 8 De onderlinge mei/juni 2007
ziekenfondsen en de particuliere zorgverzekeraars in het nieuwe private zorgstelsel zijn de belangen van de leden van beide brancheorganisaties steeds meer synchroon gaan lopen. Het mogelijk samengaan van beide organisaties is hier een logisch vervolg op. Publicatie derde editie Memo financiële dienstverlening Naar aanleiding van de invoering van de Wet op het financieel toezicht (Wft) en het grote succes van de eerdere edities, publiceert NIBE-SVV de derde editie van het Memo financiële dienstverlening. Deze handzame en praktische vakuitgave geeft financiële ondernemingen snel inzicht in de gevolgen van zorgplicht en gedragstoezicht voor de bedrijfsvoering. De unieke vraagbaakfunctie en de betrokkenheid van alle grote branchepartijen bij de totstandkoming ervan, maken het Memo tot hét Wft-naslagwerk. Het Memo financiële dienstverlening, derde editie is vanaf 22 mei 2007 verkrijgbaar bij de Uitgeverij van NIBE-SVV en kost EUR 36,95. De Wft bevat het voor alle financiële ondernemingen belangrijke en nieuwe deel 4: Gedragstoezicht financiële ondernemingen. Banken, verzekeraars, gevolmachtigd agenten, tussenpersonen en adviseurs moeten de Autoriteit Financiële Indexcijfers voor gebouwen-, inboedel- en glasverzekering Vanaf 1 juli 2007 gelden de volgende indexcijfers: 1 juli 147 1 augustus 147 1 september 147 1 oktober 147 1 november 148 1 december 148 1 januari 2007 148 1 februari 147 1 maart 147 1 april 147 1 mei 147 1 juni 147 1 juli 147 gebouwen inboedels indexcijfers 1990 = 100 (waarde-index) glasverzekering 2000 116,3 juli 2000 2,0% 2001 120,5 juli 2001 3,7% 2002 125,2 juli 2002 6,8% 2003 130,8 juli 2003 4,4% 2004 137,3 juli 2004 2,8% 2005 142,1 juli 2005 0% 2006 141,6 juli 2006 0% 2007 140.9 juli 2007 1,5% Het indexcijfer gebouwen is gekoppeld aan de CBS-reeks Nieuwbouwwoningen outputindex; 2000 = 100. Voor de consistentie wordt dit getal vermenigvuldigd met de factor 1,185484. Markten (AFM) ervan overtuigen dat zij aan de gedragsregels van dit nieuwe deel voldoen. Maar wat overtuigt AFM wel en wat niet? Op deze en andere veelgestelde vragen van financiële dienstverleners geeft NIBE-SVV in de derde editie van het Memo financiële dienstverlening antwoord. Het Memo gaat uitgebreid in op: de omzetting van de Wet financiële dienstverlening (Wfd) en Wet toezicht effectenverkeer (Wte) naar de Wft de belangrijkste gedragsregels en hun achtergrond, betekenis en structuur voor financiële diensten: Besluit gedragstoezicht financiële ondernemingen (Bgfo) de Nadere regeling gedragstoezicht financiële ondernemingen (Nrgfo) de zorgplicht in het Burgerlijk Wetboek. Voor nadere informatie zie www.nibesvv.nl Website preventie certificaat.nl gelanceerd Het CCV heeft de website www.preventiecertificaat.nl gelanceerd. Op deze site vinden bezoekers een overzicht van bedrijven met een certificaat op het gebied van (brand)beveiliging in Nederland. Het betreft certificaten waarvan de beoordeling heeft plaatsgevonden volgens een van de certificatieschema s in beheer bij het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV), waaronder BORG, BMI en Politie Keurmerk Veilig wonen. Het CCV voert deze certificatiebeoordelingen niet zelf uit, maar sluit hiervoor licentieovereenkomsten met certificatie-instellingen. Deze publiceren eigen overzichten van bedrijven waarvoor een certificaat uitgereikt is, waardoor voor bijvoorbeeld potentiële opdrachtgevers een totaaloverzicht beschikbaar is. Bij de ontwikkeling van de site stonden een eenvoudige opzet en het gemak waarmee certificaathouders gevonden kunnen worden centraal. De database met bedrijven wordt gevuld en bijgehouden De onderlinge mei/juni 2007 9
door de certificatie-instellingen zelf. De website pretendeert hierdoor organisaties en consumenten een compleet en actueel overzicht te bieden van bedrijven die werken met een gecertificeerd product of een gecertificeerd managementsysteem. Grote brandschaden Voor certificaathouders zijn aan gebruik van de site geen kosten verbonden, omdat publicatie van deze website in het verlengde ligt van de publicatieplicht van de certificatie-instellingen. Bezoekers selecteren het type certificaat De grote brandschaden in het vierde kwartaal van 2006 zijn geïnventariseerd. Het betreft branden met een schadebedrag vanaf 1 miljoen, inclusief de locatie, schadedatum, het soort risico en een (begroot) schadebedrag. Oktober 16-10 Weert Bedrijfsverzamelgebouw 3.000.000 21-10 Leerdam Bedrijfsverzamelgebouw 4.000.000 27-10 Duivendrecht Bedrijfsverzamelgebouw 2.000.000 27-10 Hardenberg Offset drukkerij 1.500.000 31-10 Rotterdam Horeca 1.530.000 November 01-11 Spijkenisse Metrostation 5.000.000 03-11 Barneveld Magazijn/woonwinkelketen 7.000.000 09-11 Emmeloord Polyesterverwerkend bedrijf 7.000.000 13-11 Reusel Aardappelhandel 3.500.000 14-11 Amsterdam Farmaceutische / chemische industrie 2.000.000 19-11 Rotterdam Ziekenhuis 2.000.000 26-11 Tilburg Verzekeringsmaatschappij 4.000.000 December 04-12 Purmerend Schoenenwinkel 1.300.000 06-12 Hollandsche Rading Horeca 1.000.000 09-12 Castricum Wormenkwekerij 1.500.000 10-12 Rosmalen Leegstaand pand 2.000.000 12-12 Alkmaar Kunststofverwerking 1.000.000 17-12 Waddinxveen Producent en leverancier technische installaties 10.000.000 20-12 Weesp Chips/snackfabrikant 8.500.000 23-12 Oirschot Opslag toilet- en douche units 1.050.000 27-12 Creil Kippenboerderij 3.100.000 29-12 De Lier Groente- en fruitveiling 10.000.000 31-12 Delft School 1.000.000 Ter vergelijking van de cijfers met andere jaren volgt hieronder een overzicht van de laatste zes jaar. Gegevens vierde kwartaal 2006 82.980.000 (23 branden) 2005 59.932.000 (25 branden) 2004 153.750.000 (25 branden) 2003 177.000.000 (22 branden) 2002 205.050.000 (27 branden) 2001 67.569.000 (26 branden) Gegevens jaartotaal 2006 293.234.217 ( 79 branden ) 2005 251.182.000 ( 73 branden ) 2004 458.200.000 ( 84 branden ) 2003 636.785.000 (129 branden) 2002 462.600.000 ( 96 branden) 2001 508.923.000 (126 branden) gecombineerd met postcode of plaats. Daarnaast kan ook op (een deel van) de naam van het bedrijf worden gezocht. Vervolgens wordt een lijst met bedrijven gepresenteerd. Door een keuze uit deze lijst te maken, krijgen bezoekers van de site aanvullende informatie over het bedrijf. Meer informatie is te vinden op de website: www.preventiecerificaat.nl. Bron: Security Management, mei 2007 Brandveilig maken overheidsgebouwen kost 880 miljoen Het rijk moet de komende jaren forse bedragen uittrekken om alle overheidsgebouwen brandveilig te maken. Een eerste inventarisatie van noodzakelijke maatregelen gaat in de richting van een investering van 880 miljoen euro. Uit een verslag van het Rijkshuisvestingsberaad valt op te maken dat het kabinet een strop van honderden miljoenen wacht. Onderzoek dat de Rijksgebouwendienst in de nasleep van de Schiphol-brand heeft verricht, geeft aan dat het brandveiligheidniveau in diverse overheidsgebouwen flink moet worden opgeschroefd. De Rijksgebouwendienst wil het bouwbesluit 2003 leidend maken. Overheidsgebouwen met een bouwvergunning van voor 2003 moeten alle voldoen aan het Bouwbesluit 2003 voor bestaande bouw. Gebouwen waarvoor na 2003 een bouwvergunning is verleend, tijdelijke gebouwen, gevangenissen en andere justitiële inrichtingen moeten gaan voldoen aan de eisen uit het Bouwbesluit 2003 voor nieuwbouw. Bron: Security Management, mei 2007 10 De onderlinge mei/juni 2007
Studiedag AOV in Baarn Beperkt u de schadelast optimaal? Op dinsdag 24 april 2007 vond de jaarlijkse AOV-studiedag van de FOV plaats. Beperkt u de schadelast optimaal? was de verbindende hoofdvraag van de vijf lezingen. Plaats van handeling was Bomencentrum Nederland in Baarn, een boomkwekerij waar op ruim 60 hectare meer dan 100.000 bomen staan, in 700 soorten en variëteiten. De studiedag werd geopend met een welkomstwoord van dagvoorzitter Agnes Epema-Treep (OHRA Ziektekostenverzekeringen N.V.). De eerste presentatie was van Dick Hogenkamp, stafarbeidsdeskundige en docent bij ProgreSZ, Hogeschool voor Sociale Zekerheid in Apeldoorn. Hogenkamp had op een rij gezet welke wijzigingen in 2006-2007 hebben plaatsgevonden in het ontslagrecht en in de WW, WIA, Waz, WAJONG, WAO en TRI (de Tijdelijke Regeling Inkomensachteruitgang voor werklozen en arbeidsongeschikten). Daarnaast had hij geïnventariseerd welke onderwerpen in het coalitieakkoord Samen werken, samen leven een relatie met sociale zekerheid hebben. Ook ten aanzien van deze onderwerpen, te weten arbeidsparticipatie, inkomen, integratie, jeugd en gezin, emancipatie en gezondheid en zorg, gaf Hogenkamp aan welke wijzigingen aan de orde zijn of binnenkort zullen komen. Het langst stond hij stil bij het thema arbeidsparticipatie. Niet alleen de arbeidsparticipatie van ouderen is in dat verband een item, maar in feite van alle werkenden. In het coalitieakkoord wordt aangestuurd op het bevorderen van arbeidsparticipatie door onder meer de verwerving van nieuwe bekwaamheden (een leven lang leren), employability (een soepele opstelling in de arbeidsmarkt), maatregelen gericht op arbeidsgeschiktheid, het ruimer financieren van vrijwilligerswerk en mantelzorg, een betere financiële ondersteuning van tweeverdieners die van informele kinderopvang gebruik maken, verschillende op gemeenten gerichte maatregelen om participatie te bevorderen en nog diverse andere ingrepen. BEWIJZEN DAT HET ANDERS KAN Gerrit Wolters (divisie sociale zekerheid Achmea) had de hoofdvraag van de studiedag uitgebreid tot Beperkt u de schadelast optimaal of maximaal? Allereerst signaleerde hij een aantal trends, te weten de deregulering door de overheid waarvoor een toenemende regulering door de markt in de plaats is gekomen, verdergaande privatisering en, net als de spreker voor hem, de participatiebevordering, onder meer door te bewerkstelligen dat mensen langer gezond doorwerken. Vervolgens schetste Wolters hoe verzekeraars zich door middel van hun reclameslogans profileren (Wat er ook gebeurt, Kan-ie?, Glashelder, Ontzorgt, Daar plukt u de vruchten van enzovoort), hetgeen erop wijst, volgens Wolters, dat verzekeraars meer dan alleen financiële zekerheid willen bieden, zoals oplossingen en gemak. Wolters vervolgde zijn presentatie met een overzicht van verschillen tussen de publieke en private markt en de kansen en bedreigingen voor verzekeraars die daaruit voortvloeien. Hij wees er onder meer op dat de toenemende regulering in de markt tot een verkramping in het eigen handelen leidt, dat privatisering het risico in zich heeft dat verzekeraars té graag willen en daardoor risico s onvoldoende inschatten en dat tegenstanders van privatisering verzekeraars als onbetrouwbaar zien. Aan ons om te bewijzen dat het ook anders kan, aldus Gerrit Wolters. Door ons profiel uit te nutten, hebben wij, onderlingen en coöperatieve verzekeraars, juist een kans op deze markt! ZORGPLICHT Tjalling Dorhout Mees, advocaat bij en compagnon van Nysingh advocatennotarissen, begon zijn presentatie met een korte casus. Een architect benaderde een onderlinge voor een nieuwe arbeidsongeschiktheidsverzekering. De oude verzekering werd opgezegd, maar voordat een nieuwe was aangegaan, raakte de architect arbeidsongeschikt. De verzekeraars gaven niet thuis, maar volgens Dorhout Mees was het in dit geval zeer wel kansrijk om de onderlinge aansprakelijk te stellen. In zijn presentatie behandelde hij de zorgplicht van onderlingen, zowel de zorgplicht zoals die uit de Wft voortvloeit als de civielrechtelijke zorgplicht. Het is op zich niet voldoende om niet in strijd met de Wft te handelen, benadrukte Dorhout Mees. Het gaat ook om de vraag of de dienstverlener de zorg heeft betracht die van hem als een redelijk bekwame en De onderlinge mei/juni 2007 11
verbetering van hun psychosociaal functioneren en een afname van het langdurig verzuim door de deelnemers. Tijdens haar presentatie gaf Jeanet Landsman enkele voorbeelden van oefeningen in de Leefstijl Training, waardoor haar inbreng een hoog interactief gehalte had. redelijk handelende dienstverlener kan worden verwacht. Ook direct writers moeten deze zorg betrachten. Zij moeten zich realiseren dat hun verzekeringnemers niet door een ander worden geadviseerd en dat zij ondanks de commerciële belangen toch voldoende objectief zullen moeten adviseren. Juist omdat zij direct COLOFON De onderlinge is een uitgave van de FOV (Federatie van Onderlinge Verzekeringmaatschappijen in Nederland) en verschijnt 10 keer per jaar in een oplage van 1.400 exemplaren. Leden van de FOV zijn gratis geabonneerd op De onderlinge. Redactiecommissie: A.J.M. Kok mr. Chr. van Toor Met medewerking van: Peter van Steen, Geldermalsen Redactiesecretariaat: Loes Malherbe Postbus 92, 3980 CB Bunnik Telefoon 030-656 71 60 Telefax 030-656 75 04 E-mail info@fov.nl Internet www.fov.nl Productie en druk: Drukkerij De Eendracht, Schiedam Overname van (gedeelten van) artikelen is toegestaan mits de bron wordt vermeld. ISSN 0927-6173 writers zijn, aldus Dorhout Mees, rust op hen een zwaardere zorgplicht. WERKEN AAN BALANS Na de lunch en voor de meeste aanwezigen een wandeling over het terrein van de boomkwekerij, hield Jeanet Landsman een inleiding over het Leefstijl Trainingscentrum. Het LTC is een onderdeel van Achmea en gevestigd op landgoed Gerner in Dalfsen. Het verzorgt trainingen en coaching voor individuen en bedrijven. Deze trainingen en coachingstrajecten beogen inzicht te geven in de eigen situatie van de deelnemers en kennis van hun beperkingen, mogelijkheden en kwaliteiten. Jeanet Landsman besprak de factoren die de balans in bedrijven en van individuele werknemers kunnen verstoren en de kenmerken van een negatieve spiraal die het gevolg van zo n verstoring kan zijn. Vervolgens gaf zij aan hoe die negatieve spiraal in een positieve kan worden omgebogen en hoe de aanpak daarbij van het LTC is. Jeanet Landsman heeft onderzoek gedaan naar de effecten van die aanpak. Zij signaleerde onder meer een significante toename van de kwaliteit van het leven van de deelnemers, een significante afname van hun klachten, een ERVARINGSDESKUNDIGE De laatste presentatie werd verzorgd door Danny Veraart. Hij schetste zijn ontwikkeling van ervaringsdeskundige op het gebied van reïntegratie tot reïntegratiecoach. Danny Veraart had een hoveniersopleiding en een opleiding tot boomteler gevolgd en was kort daarvoor een kwekerij begonnen, toen hij als gevolg van een auto-ongeluk in een rolstoel belandde. Het kostte hem vier jaar om weer te leren lopen. Tijdens dat revalidatieproces, waarin hem duidelijk werd dat hij nooit meer zwaar werk zou kunnen doen, volgde hij managementcursussen en opleidingen personeelsbeleid, waarna hij eerst als bedrijfsleider en vervolgens, in een ander bedrijf, als commercieel medewerker aan de slag kon. Hij voelde zich echter niet op zijn plaats, kwam zonder werk te zitten en ging organisatiekunde studeren. Onder het motto Als je maar hard werkt, kom je er vanzelf bovenop begon hij vervolgens zijn eigen reïntegratiebedrijf, Kernsupport, in welk verband hij bij diverse bedrijven activiteiten uitvoerde. Het harde werken leidde echter tot een burn-out, waarna opnieuw een reïntegratieproces volgde, maar deze keer in zijn eigen bedrijf. Danny Veraart is nu reïntegratiecoach en weet vanuit zijn eigen ervaringen heel goed hoe hij mensen kan begeleiden en in hun eigen bedrijf kan reïntegreren. Daarnaast treedt hij op als personal coach van ondernemers, met name in de groenbranche. Zijn bedrijf Kernsupport is in Roosendaal gevestigd. 12 De onderlinge mei/juni 2007