Verslag Werkgroep Openbare ruimte Herontwikkeling ING gebouwen Haarlemmerweg 23-11-2015 Aanwezig vanuit de organisatie: Pinnacle (initiatiefnemer) Floris Roord Arda Basak Gemeente Amsterdam Abdellah Tallal (gebiedsmakelaar) Giso Lommers (project manager) Peter Ulle (ontwerper openbare ruimte) Cor Ligthert (assistent project manager) IDBVV Jasper Etten Deelnemers, aanwezig Nurah Abdulkadir Mathieu Derckx Willem Dorstijn Arnout Hekkens Jack van Lieshout Eric Plankeel Jeanne van Rooij Peter Smidt Joost van den Tillaart Niels Wittop Koning FPW, Bureau voor communicatie namens Pinnacle Tom Heijboer MVRDV Mick van Gemert LOLA Landscape Architects Eric-Jan Pleijster Aangemeld, maar afwezig: Hester Aardse Francisco Jose Bernabe Pellicer Daniel Bosch Frank de Groot Lex de Jong Ton van Luin Yvonne Lunes Marije Nederveen J. Veenendaal Michel Weverling
HERONTWIKKELING ING GEBOUWEN HAARLEMMERWEG WERKGROEP OPENBARE RUIMTE MAANDAG 23 NOVEMBER, 19.30-21.30 UUR, GOLDEN TULIP AMSTERDAM WEST, MOLENWERF 2, AMSTERDAM 19.30 uur Opening Floris bedankt iedereen voor hun komst. Pinnacle heeft inmiddels twee informatiebijeenkomsten en meerdere werkgroepen georganiseerd met elk een specifieke thema. Het doel van de werkgroepen is om direct de inhoud in te gaan. Voor deze werkgroep is de onderstaande afbeelding belangrijk: alle ruimte die geel gekleurd is, zal openbaar zijn. In welke vorm dat verder wordt uitgewerkt, daar hebben Pinnacle, de gemeente, MVRDV en landschapsarchitect LOLA ideeën over, maar ook de deelnemers van deze werkgroep. Mick van Gemert van MVRDV en Eric-Jan Pleijster van LOLA zijn vanavond ook aanwezig om hun ideeën toe te lichten en staan open voor nieuwe ideeën vanuit de deelnemers voor de verdere planuitwerking. Jasper heeft afbeeldingen van openbare ruimten meegenomen. Het verzoek aan de deelnemers is een afbeelding te kiezen die het beste verbeeldt wat de deelnemers vanavond willen inbrengen. Deze worden geïnventariseerd en de belangrijkste onderwerpen zullen uitvoeriger worden besproken in het tweede deel van de avond. 19.35 uur Voorstelronde met aangeven bespreekpunt a.h.v. afbeelding Eric-Jan Pleijster is landschapsarchitect bij LOLA. Het bureau hecht veel waarde aan natuur en natuurbeleving. Eric- Jan heeft gekozen voor een afbeelding met daarop rails, een muur en een talud. Het interessante hieraan is de onverwachte natuur: die kan in alle hoekjes en gaten zitten. Zijn tweede beeld is een kas/tuin. Op de afbeelding is te zien dat planten in bollen grond hangen en ook dat ziet er onverwacht uit. Het verrassende effect van natuur vindt hij passen binnen een stedelijk gebied. Erik Plankeel woont in de Jordaan en komt twee keer per week op de locatie van de ING gebouwen hardlopen en vier keer per week fietsen. Volgens hem is de Brettenallee voor Pinnacle en de ontwerpers de achterkant, maar voor hem voorkant. Deze route moet serieus genomen worden. Nu is deze route sociaal onveilig. Zijn tweede punt is het gebruik van scooters op het Brettenpad. Die mogen daar namelijk niet komen. Hij mist momenteel voldoende ontsluiting in westelijke richting voor deze weggebruikers. Nu is het de kans om het goed te doen. 23 november 2015 2 / 7
Niels Wittop Koning is bewoner van de Staatsliedenbuurt en actief bij Veilig Verkeer Nederland en de Fietsersbond. Hij heeft een verkeerskundige achtergrond en sluit aan bij de opmerking van zijn buurman. De inpassing in de Brettenzone, maar ook de barrierewerking van de Haarlemmerweg vindt hij belangrijke onderwerpen. Hoe zorgen we voor de relatie met de buurt? Het gebied moet onderdeel worden gemaakt van het stedelijk weefsel. Een goede ruimtelijke inpassing en veilig langzaam verkeer dienen voldoende aandacht te krijgen. Willem Dorstijn is bewoner van Bos en Lommer. Hij heeft gekozen voor een foto met een fietstunnel. Er komen 900 woningen met bruggetjes, 1200 bewoners. Zijn vraag is of er een extra tunnel komt. Hij denkt dat de Haarlemmerweg behoorlijk druk wordt. Vroeger was de Haarlemmerweg 4-baans, nu slechts 1/2 baans. Cor Ligthert werkt als assistent projectmanager van de gemeente Amsterdam aan dit project. Het moet een groen gebied worden en er komen ook veel mensen. Hoe zal het groen onderhouden worden en hoe kan de hoeveelheid groen gemaximaliseerd worden? Arnout Hekkens werkt bij Stadsdeel West voor de inrichting en het beheer van de openbare ruimte. Zijn wens en zijn vraag is hoe de bewoners betrokken zullen worden bij het beheren van de openbare ruimte, vooral gezien het feit dat de overheid een terugtrekkende beweging maakt. Het beheer moet volgens hem meeontworpen worden door middel van een beheerplan. Abdellah Tallal is gebiedsmakelaar. De ruimte in het gebied is zeer schaars en dat betekent dat er moeilijke keuzes gemaakt moeten worden. Er moeten duidelijke keuzes gemaakt worden, vindt hij. Voor de inrichting van de openbare ruimte kan er gekozen worden om zoveel mogelijk ideeën te implementeren, of er kan voor een aantal elementen gekozen worden om zo een eenduidig ontwerp te krijgen. Alle deelnemers kiezen voor de laatste optie. Een van de deelnemers geeft aan dat het thema van Westerpark-West variatie/differentiatie is. Wordt de openbare ruimte de bindende factor of kleurt het mee? Jeanne van Rooij is van mening dat voor beide gekozen kan worden. De uitdaging is om verschillende sferen te kiezen en die aan elkaar te verbinden door bijvoorbeeld op zoek te gaan naar terugkerende elementen. Giso Lommers is projectmanager voor dit project vanuit de gemeente. Hij is momenteel bezig met Pinnacle de visie uit te werken tot een stedenbouwkundig plan. Vervolgens zal hij het besluitvormingsproces in goede banen leiden. Hij heeft gekozen voor een afbeelding waarop een schaakspel te zien is. Hij ziet dit plan ook als 'een spel', maar niet als een spel met winnaars en verliezers. Een plan met dit formaat uitwerken is een zoektocht die alle partijen en omwonenden samen moeten doen. Inhoudelijk gezien denkt hij ook dat keuzes gemaakt moeten worden. Peter Ulle is stedenbouwkundig ontwerper bij de gemeente. Hij heeft gekozen voor een plaatje van Detroit met grote, hoge gebouwen en daaronder mensen in park met een terrasje. Deze afbeelding vindt hij boeiend, maar hij maakt zich ook zorgen om de menselijke maat. Hij heeft zijn auto geparkeerd bij Sloterdijk. Er zijn veel hoge gebouwen, waar de wind vrij spel heeft en het is er guur. Op de begane grond gebeurt niks en het voelt er niet prettig aan. Hij wil niet dat zoiets hier ook gebeurt. Er moet genoeg sociale controle zijn. Kortom vindt hij het belangrijk dat er zicht op de openbare ruimte is en dat de plint als onderdeel openbare ruimte zal functioneren. Daarom wil hij dat op de begane grond geen fietsenbergingen geplaatst worden, maar woningen. Mick van Gemert werkt bij MVRDV. Zij zijn verantwoordelijk voor de stedenbouwkundige visie. Hij heeft gekozen voor een afbeelding waarop veel aspecten te zien zijn die zij ook in het plan hebben geïmplementeerd. Volgens hem is een diverse, maar goed gedefinieerde openbare ruimte belangrijk. Joost van den Tillaart is buurtbewoner en stedenbouwkundige. Hij heeft gekozen voor een afbeelding waarop een mix van stedelijkheid en groen te zien is. Hij ziet in het plan een voortzetting van de ruimte rondom de Westergasfabriek. Het Westerpark noemt hij stedelijk woongroen en dat moet in Westerpark-West worden doorgezet. Jack van Lieshout is hier namens de Vrienden van het Westerpark, woonachtig in de Staatsliedenbuurt en tuinder bij Nut en Genoegen. Er zijn meerdere werkgroepen georganiseerd en hij ziet graag dat de wensenlijsten opgepakt worden en in het plan worden verwerkt. Bij de tweede werkgroep Openbare ruimte wil hij graag dat een plattegrond op schaal wordt meegenomen. Pinnacle moet de kaders toelichten, wat kan en wat mag. Wat zijn de wensen van de 23 november 2015 3 / 7
mensen die er gaan wonen en die er omheen wonen. Jack voegt nog toe dat rekening gehouden moet worden met de menselijke maat. Hij vindt de balans in het huidige plan toch een beetje scheef wat betreft groen en gebouw. Mathieu Derckx is bestuurslid bij tuinpark Nut en Genoegen, tuinder en landschapsarchitect. Hij vindt het leuk dat het gebied verbindend is zowel vanaf het water als vanaf het Brettenpad. Hij maakt zich zorgen om de bebouwing die zich te dicht op het pad bevindt en op sommige punten zelfs over het pad heen gaat. De bebouwing moet een goede afstand houden van de bomen, anders gaan deze dood. Ook vindt hij dat de openbare ruimte het landschappelijke karakter van dit gebied met zich mee moet nemen in plaats van het stedelijke karakter. Verder ziet het plan er groen uit, maar de bebouwing is heel hoog. Daardoor is de ruimtelijke kwaliteit volgens hem laag. Hij mist ook een trapveldje in het plan. Het is mooi kijkgroen en meer ook niet. Een groot deel van de openbare ruimte is op kelders gebouwd. Dit zal leiden tot kleine boompjes in het gebied in plaats van bomen zoals langs het Brettenpad. Verder vindt Mathieu het belangrijk dat de oost-west verbindingen versterkt worden. Peter Smidt woont al 25 jaar in de Gibraltarstraat. Vanuit zijn keuken kijkt hij uit op de bovenkant van de INGgebouwen. Al jaren fietst hij over het bruggetje, zigzaggend om de slagbomen op het ING terrein, naar de stad toe. Afgelopen jaren heeft hij gezien dat het Westerpark mooi is geworden, terwijl dit gebied momenteel nog een rommeltje is. De Haarlemmertrekvaart is een buitengewoon mooie vaart, met mooie stukjes aan de oever. Wat hem betreft moet de vaart beter geaccentueerd worden. Dit zal zo ook voor binding met de verschillende buurten zorgen. Over de kwaliteit: een tijd geleden mochten omwonenden elementen plaatsen rondom een pleintje bij hem in de buurt. Het resultaat doet hem pijn in de ogen en hij gelooft dat daar nooit iets moois uit kan komen. Daar hebben we ontwerpers voor. Peter wil een plek langs de vaart waar je mooi moet kunnen lopen. Nurah is vanavond aanwezig vanuit 2 perspectieven: ze woont tegenover het ING gebouw en ze werkt ook bij de Westergasfabriek. Ze heeft veel onderwerpen gehoord van de deelnemers waar ze zich bij aansluit. Nurah vindt de verbinding met de omliggende gebieden belangrijk. In potentie ligt het gebied tussen verschillende wijken die 1 geheel zullen worden en die met elkaar verbonden moeten worden. Daar is een holistische benadering voor nodig, en daarbij moet niet vanuit de belangen van 1 specifieke groep nagedacht worden, maar vanuit het stadsbelang en vanuit het grotere verband. In het bijzonder vindt Nurah dat er een goede verbinding met het openbaar vervoer moet komen. Dat ontbreekt momenteel. Jeanne is buurtbewoner. Ze heeft veel gehoord waar ze zich goed in kan vinden, vooral in het verhaal van Mathieu. Het gebied heeft een brugfunctie en het park kan functioneren als bindende schakel voor de gebieden eronder en erboven. Het moet een gebied worden waar mensen zich prettig moeten kunnen bewegen. Ze heeft er verder weinig aan toe te voegen. Jasper Etten vraagt de groep om vooral creatief te zijn, zoals in materiaalgebruik. Volgens hem is het ook goed om kunstenaars uit de buurt te betrekken bij de keuze van verlichting en de inrichting van de openbare ruimte. Jasper brengt ook een tweede punt in met een iets hoger abstractieniveau: de openbare ruimte is een ruim begrip en er is op die plek veel van te zien. Zijn voorstel is om ergens in het gebied een extra verhoogd dek te realiseren om van daaruit de openbare ruimte vanuit een ander perspectief te kunnen beleven. Arnout voegt nog toe om de openbare ruimte ook te gebruiken als waterbuffer. Daar zijn veel mooie voorbeelden van. 20.30 uur Pauze en keuze van belangrijkste onderwerpen door de deelnemers Tijdens de pauze zullen de deelnemers door middel van stickers ('powerdots') aangeven welke onderwerpen zij belangrijk vinden. Deze onderwerpen zullen in het tweede deel van de avond uitvoeriger besproken worden. De resultaten zijn te zien in de bijlagen onderin dit document. 21:30 uur: Samenvatting resultaten sub-groepen De groep wordt opgesplitst in drie sub-groepen: 1. Verbinden omliggende gebieden op hoger schaalniveau 2. Oost-west verbindingen 3. Inrichting openbare ruimte van het plangebied zelf 23 november 2015 4 / 7
Subgroep 1: Verbinden omliggende gebieden Uit de analyse van de groep is gebleken dat de Haarlemmerpoort nog steeds als poort functioneert naar de binnenstad, en de andere kant op als begin van de groene scheg. De oost-west verbindingen zijn belangrijk voor de verschillende weggebruikers, zoals auto's, fietsers, voetgangers. Ook het water kan daarbij beter gebruikt worden. Het is belangrijk om de verschillende verkeersstromen goed van elkaar te scheiden om snel en langzaam verkeer goed te laten lopen. Momenteel ontbreken ook goede OV verbindingen die nodig zijn in het gebied. De groep is verder tot de conclusie gekomen dat in het plangebied geen auto's mogen komen. Bij voorkeur moeten de auto's direct na de brug al een garage in kunnen rijden. In het huidige plan zitten er allerlei lussen door het gebied waardoor sluipverkeer mogelijk is. Ook vindt de groep het belangrijk dat er goede noord-zuid verbindingen komen vanaf Bos en Lommer tot aan het Brettenpad. Deze verbindingen moeten zoveel mogelijk vrij van auto's zijn; fietsen en lopen moet daarbij gestimuleerd worden. Kortom: het gebied moet een scharnierfunctie hebben voor Groot- Westerpark. Nu vormt het namelijk een blokkade. Dit betekent dat op meer plekken een entree naar het gebied moet komen, en niet alleen vanaf de Bos en Lommerweg. Het gebied moet uiteindelijk het hart worden van alle omliggende gebieden. Subgroep 2: Oost-west verbindingen De belangrijkste conclusies van de groepen waren de diverse verkeersstromen die er in de toekomst bij zullen komen. Het is momenteel een gebied om ergens heen te gaan, en in de toekomst wordt het vooral een verblijfsgebied. Daarnaast is het een goed idee om tram 10 door te trekken, of een andere vorm van openbaar vervoer het gebied in te trekken. De groep is verder tot de conclusie gekomen dat de sociale veiligheid van het Brettenpad verbeterd moet worden. Momenteel is het een 'achterkant', en hier moet in het ontwerp van de openbare ruimte rekening mee gehouden worden. De sociale veiligheid kan verbeterd worden door functies in de plint te realiseren. Verder moet rekening gehouden worden met evenement-gangers. Aan de westzijde van het gebied is een aansluiting met het pand aan de Molenwerf (het Achmea pand) nodig, dat is de snelste route naar tram 12 toe. Subgroep 3: Inrichting openbare ruimte van het plangebied zelf Subgroep 3 heeft geconcludeerd dat het een mooi, groot gebied is, maar dat door de bebouwing het risico bestaat op veel onprettige stukken. Er zal op bepaalde plekken nauwelijks zon zijn en naast de hoge gebouwen kan je makkelijk wegwaaien. Er zijn echter ook veel plekken in het gebied die wel goed zijn: dat is de zuidkant en langs de vaart, deze moeten optimaal benut worden. Verder vindt de groep dat levendigheid niet alleen ontstaat door horeca te realiseren, maar dat kan ook door een goed ontworpen openbare ruimte. De hoeveelheid verharding moet minimaal zijn in het gebied, en daar waar verharding nodig is kan dat met poreuze materialen. De groep is ook een voorstander van het openbaar maken van de daken. Om de leefbaarheid op de begane grond te verbeteren, moeten de gevels gebruikt worden om de wind zoveel mogelijk te breken. Dat betekent dat er geen gladde gevel ontworpen moet worden. De tuintjes in de openbare ruimte kunnen door bewoners beheerd worden (met goed beheerplan) en er is ook behoefte aan ruimte voor sport en spel (ook in de omliggende buurten). Over de rotonde in het gebied heeft de groep aangegeven dat dit het gebied echt een verkeersfunctie geeft, terwijl er behoefte is aan een parkachtig gebied. Verder moet naar een dragend, herkenbaar element (in bijvoorbeeld de bestrating, meubilair) gezocht worden die door heel het gebied wordt voortgezet om zo een samenhangend gebied te realiseren. 21:45 - Afronding Floris geeft aan dat er veel input is gegeven door de deelnemers met concrete handvatten die door Pinnacle opgepakt kunnen worden in de verdere planvorming. Hij verwacht dat er zeker behoefte zal zijn aan een volgende werkgroep Openbare ruimte. Deze zal waarschijnlijk begin 2016 georganiseerd worden. Uitnodiging volgt, maar volg ook de website en Facebook. Floris bedankt iedereen voor hun komst. 23 november 2015 5 / 7
Bijlage 1: Lijst met belangrijke onderwerpen 23 november 2015 6 / 7
Bijlage 2: Resultaten van de sub-groepen 23 november 2015 7 / 7