Tender energieaanpak particuliere woningvoorraad Hoofdlijnen advies aan gemeente Nijmegen 1011534-011b publieksversie
Inhoud 1. De adviesvraag 2. Samenvatting onderzoeksaanpak 3. Afbakening energieaanpak particuliere woningvoorraad 4. Marktbenadering: tendervarianten 5. Beantwoording kernvragen 6. Hoe verder? Bijlage: Ervaringen, do en don ts
1. De adviesvraag 1. Kan de gemeente Nijmegen een succesvolle aanbesteding organiseren waarbij het beschikbare budget "direct" in de markt wordt gezet (variant 1) met respect voor de hierna genoemde uitgangspunten? 2. Welke procedures en procesgang dienen dan te worden gevolgd, met inbegrip van aan de aanbesteding te stellen randvoorwaarden en condities? 3. Welke voor- en nadelen heeft de methode waarbij de beschikbare middelen "direct" in de markt worden gezet (variant 1), ten opzichte van de methode van een samenwerking met meerdere stakeholders in een "blok-voor-blok"- aanpak? 4. Welke suggesties kunnen worden gedaan voor een integratie van deze varianten of een andere aanpak (overige varianten)? 5. Welke rol kunnen de visie en plannen van stakeholders in de wijken spelen (werkconferentie 21 januari 2011)?
1. De adviesvraag: uitgangspunten Het advies moet minimaal ingaan op de varianten: 1. Het in de markt zetten van het beschikbare budget via een tender 2. Aansluiten bij een door VROM/WWI voorgestelde "blok-voor-blok"-aanpak in samenwerking met financiële instellingen, energiebedrijven en corporaties 3. Een methode waarbij lokale partijen zichzelf organiseren In de geschetste mogelijkheden zijn onderstaande uitgangspunten van belang: Het komen tot een optimale inzet van beschikbare middelen: - maatstaf 1: het totaal aantal gerealiseerde labelsprongen - maatstaf 2: het deel van de middelen dat in woningen wordt geïnvesteerd Een hardheidsclausule in de vorm van een prestatiegerichte afrekening Voorkomen van een monopolistisch regiem (bij gunning aan één partij) c.q. het bevorderen van keuzevrijheid voor woningeigenaren bij de uitvoering van energiemaatregelen
2. Samenvatting onderzoeksaanpak Uitgangspunten Nijmegen budget doelen randvoorwaarden Leerervaringen do & don ts Afbakening energieaanpak Nijmegen á priori Tendervarianten Beoordeling tendervarianten Uitwerking voorkeursvariant
3. Afbakening energieaanpak (1) Beleid Publieke taken Front- & back office Uitvoeringsinstrumenten Woninggebonden advies Woninggebonden maatregelen Communicatie (verleiden) Aanbesteding Subsidieregeling Beschikkingen Labelregistratie 1-op-1 loket (verleiden en ontzorgen) Administratieve afwikkeling (ontzorgen) Kaders doelen budget randvoorwaarden Energie- Advies Energiemaatregelen
3. Afbakening energieaanpak (2) Beoogde energieaanpak is een meerjarige aanpak voor meerdere segmenten binnen de doelgroep (bewoners en woningen); een totaalaanpak is nodig Intrumentarium/processtappen op hoofdlijnen zijn geen issue Wijze van organiseren en rolverdeling stakeholders is wel een issue A. Aansluiting tussen de diverse instrumenten/processtappen B. Marktbenadering: tendervarianten (beantwoording kernvragen) Uitwerken voor specifiek Nijmeegse situatie (uitgangspunten/randvoorwaarden/ stakeholders): Verhouding budgetten investeringen energiemaatregelen / ontzorgingsproces Al dan niet focus op blok-voor-blok-aanpak Al dan niet verplicht stellen EPA / maatwerkadvies Grondslag voor subsidies Incorporeren van bestaande bouwstenen in de aanpak
3. Afbakening energieaanpak (3) 1. Zo groot mogelijk deel budget naar investeringen energiemaatregelen? Advies: laat deze maatstaf vervallen, kies voor kwaliteit in het proces en budgetverdeling is outcome van tender 2. Al dan niet blok-voor-blok-aanpak? Advies: kies voor hybride aanpak met blok-voor-blok én generiek aanbod 3. EPA Maatwerkadvies verplicht en gratis aanbieden? Advies: investeer in excellent maatwerkadvies, verplicht bij beroep op subsidie, en laat de particulier er beperkt voor betalen 4. Subsidiegrondslag : energielabel/-indexsprongen of maatregelenlijst? Advies: geen doorslaggevend (effectiviteits)argument voor een of ander; sturingsfilosofie i.s.m. opdrachtnemer uitwerken 5. Incorporatie bestaande bouwstenen? Advies: continuïteit in bestaande regelingen en uitrol energieaanpak in het verlengde van en geïntegreerd met 1 e -lijnsloket Het Groene Hert (klimaatwinkel)
4. Marktbenadering: tendervarianten (1) Definitie varianten 1 2 3 4 5 Markt (aanbesteden) PR & Comm M M M M M Ontzorgen Maatwerk EPA M M M M Bouwbegeleiding M M M Subsidieaanvraag M M M M M Uitvoering maatregelen M MC B B B Gemeente PR & Comm G G G G G Subsidieafhandeling G G G G G Burger Bouwbegeleiding B B Subsidieaanvraag B B B B B M = 1 marktpartij MC = meer partijen (minicompetitie binnen raamovereenkomst) G = Gemeente B = Burger
4. Marktbenadering: tendervarianten (2) Beoordeling varianten (-/o/+) 1 2 3 4 5 Effectiviteit energieaanpak 0 0,5 6,5 3 1 Keuzevrijheid uitvoering maatregelen Transparantie voor particulier Geloofwaardigheid / onafhankelijkheid Aansluiting doelgroepen / flexibiliteit Expertise in de keten Kwaliteit in uitvoering maatregelen Schaalvoordelen Beoordeling / afrekenbaarheid (E-labels) Effectiviteit van de aanbesteding -3-2 3 3 2 Objectiviteit / marktwerking Eenduidigheid / afbakening levering Juridisch afbreukrisico MKB-vriendelijk inkopen Duurzaam inkopen Administratieve eenvoud / proceskosten Totaal -3-2,5 9,5 6 3
5. Beantwoording kernvragen (1) 1. Kan de gemeente Nijmegen een succesvolle aanbesteding organiseren waarbij de beschikbare middelen "direct" in de markt worden gezet? Deze aanpak leidt niet tot een succesvolle energieaanpak: Aanbestedingsperspectief: object van de aanbesteding kan niet voldoende hard worden beschreven Hardheidsclausule labelsprongen onrealistisch Aanbiedingen zullen onvergelijkbaar (niet toetsbaar) zijn Perspectief stakeholders: marktbenadering voorziet niet in Gewenste objectiviteit en transparantie ontzorgingsloket Gewenste keuzevrijheid particulier Rol stakeholders in de wijken zoals naar voren gekomen uit werkconferentie
5. Beantwoording kernvragen (2) 3. Welke voor- en nadelen heeft de methode waarbij de beschikbare middelen "direct in de markt worden gezet (variant 1), ten opzichte van de methode van een samenwerking met meerdere stakeholders in een "blok-voor-blok"- aanpak? 4. Welke suggesties kunnen worden gedaan voor een integratie van deze varianten of een andere aanpak (overige varianten)? Een blok-voor-blok-aanpak kan goed gecombineerd worden met wijkgericht werken en een stadsbreed aanbod. Er moet niet op één paard worden gewed. Individuele bewoners die op een natuurlijk moment willen investeren Aanzienlijke groepen in een blok-voor-blok aanpak Varianten 3 en 4 zijn alternatieven waarin de bewoner maximale transparantie en zeggenschap over de uitvoering behoudt. Variant 3 biedt optie tot maximale ontzorging. (wenselijk voor blok-voor- blok en bijv. doelgroep ouderen)
5. Beantwoording kernvragen (3) 5. Welke rol kunnen de visie en plannen van stakeholders in de energieaanpak spelen (resultaten werkconferentie 21 januari 2011)? Er is elan en initiatief in de wijken De voorgestelde 'hybride' aanpak met zowel een stadsbreed generiek aanbod als een wijkgerichte benadering met daarin blok-voor-blok-aanpak is er mede op gericht gezamenlijke acties van stakeholders te faciliteren. Communicatiebudget ter ondersteuning van stakeholders in de wijken Uitwerking ideeën over tools voor bewustwording en gedragsverandering
5. Beantwoording kernvragen (4) 2. Welke procedures en procesgang dienen dan te worden gevolgd, met inbegrip van aan de aanbesteding te stellen randvoorwaarden en condities? Europees drempelbedrag maatgevend voor aanbestedingsprocedure. Dienstverlening bestaat uit maximaal 2 kavels: 1. Informatieverstrekking, voorlichting en subsidieaanvraagbegeleding 2. EPA en bouwbegeleiding (offerteaanvraag nazorg) Opsplitsen moet worden bezien in samenhang met bestaande bouwstenen Overlap Het Groene Hert en kavel 1 Concurrentiemodel is onwenselijk
5. Beantwoording kernvragen (5) Welke mogelijkheden zijn er? Optie A: Aanbesteding voor 4 jaar Optie B: Aanbesteding voor 1 + 3 jaar Optie C: Aanbesteding pilotjaar, gevolgd door aanbesteding 3 jaar Voor alle opties geldt dat: In het PvE samenwerking met Het Groene Hert wordt geborgd. Door het ontbreken van prestatieafspraken met Het Groene Hert is nadere overeenkomst met Het Groene Hert wel noodzakelijk Tender op basis van / labelsprong niet tot borging effectiviteit leidt een balans moet worden gevonden tussen het subsidiebudget voor investeringen in maatregelen en het opdrachtbudget voor proces (beide leiden in de totaalaanpak tot energiemaatregelen) Pilotjaar in de opzet (in welke vorm dan ook) biedt maximale vrijheidsgraden voor (bij)sturing
6. Hoe verder? Voeren van marktconsultatie over methodiek en beoordeling Mate van afrekenbaarheid labelsprongen in gunning inclusief hardheidsclausule Inschatting reële budgetverdeling ontzorgingsloket (kwaliteit!) en subsidie Formuleren van richtinggevende gemeentelijke doelstellingen (aantal woningen, labelsprongen) Keuzes aanbestedingsopzet (fasering in de tijd, al dan niet 2 kavels, eventueel (deels) onderhands)
Voor leerervaringen in NL en alle nuances: zie rapportage Meer informatie KplusV organisatieadvies (026) 355 1355 info@kplusv.nl www.kplusv.nl
Ervaringen, do en don ts (1) Bron: Kansrijke aanpakken, Meer met Minder, oktober 2010 (selectie KplusV) Aanpak Maatregelen Benadering, communicatie en prikkels Do Sluit aan op gewenste maatregel door bewoner Werk met ambassadeurs, spoor geïnteresseerde bewoners op, werk samen Face to face benadering, laat voorbeelden spreken Maatwerkadvies benadrukken, borg excellent advies en sluit aan op wensen Geen terugverdientijd maar rendement op investering Don t Geen kortlopende acties Geen rol voor E-bedrijven Eén aanpak terwijl doelgroepen verschillen Energielabel benadrukken
Ervaringen, do en don ts (2) Bron: Kansrijke aanpakken, Meer met Minder, oktober 2010 (selectie KplusV) Maatwerkadvies Uitvoering Do Eén contactpersoon, goede communicator, Voorzie het advies van prijs uitvoering dat aansluit op wensen klant (evt. opties) Voorzie advies van rentabiliteitsplaatje Borg 100% kwaliteit(sgarantie) inclusief nazorg en klachtenafhandeling Bevorder transparantie en eerlijke concurrentie Don t Geen koppelverkoop, advies is voor bewoner Afbreuk aan kennisniveau en vaardigheden adviseur Veroorzaken van verlieservaringen door onvoldoende kennis Doe het zelf uitsluiten Traag reageren op vragen en issues bij bewoners Als overheid op stoel ondernemer kruipen
Ervaringen, do en don ts (3) Rode draden werkconferentie Energie in de Wijken: Inhoudelijke aspecten Eenvoud in regelingen en pakketten Zet in op bewustwording en gedragsverandering Optimale informatieverstrekking Objectiviteit en onafhankelijkheid (belangenverstrengeling is dodelijk) Zet in op maximale ontzorging en maatwerk (wegnemen stress) Procesaspecten Mobiliseer de wijk (beloon samenwerking) /Ga de wijk in! Maak successen zichtbaar (modelwoning / openhuis) Springhaan-aanpak kleine successen vieren, geen ambitieuze verhalen Rode draden sluiten aan op do en don ts