PORTBETAALD PORT PAYE BERGEN OP ZOOM 1 2 Agenda 2002 8 maart Lezing Nico Vonk: beluchten van wort Bestuur 12 april 7 e Gilde Kampioenschappen Bestuur 3 mei Cursus bierbrouwen 01 / 02 les 6: afronding en Introductie cursisten / Cursuscommissie Bestuur proeve van bekwaamheid Uitleg brouwexperiment: maischmethoden 14 juni Cursus voor gevorderden les 4 door Jeroen Free: Recepturen Cursuscommissie/Bestuur 21 juni (vrijdag) Excursie Excursiecommissie Afz. Tussen Maisch & Bostel Dunantstraat 5 4624 XC Bergen op Zoom Opgericht 5 oktober 1990 Bergsche Bierbrouwers Gilde Bestuur: Marc van der Steen voorzitter 0164 211818 Wil Nelissen secretaris 0164 265102 Ad Huijgens penningmeester 0164 614520 Rob Verburg bestuurslid 0166 604171 Ger van Dijk bestuurslid 0164 266790 Rob Vissers bestuurslid 0164 236061 Secretariaat: Wil Nelissen Dunantstraat 5 4624 XC Bergen op Zoom 0164 265102 E-mail: wilnelissen@home.nl KvK Breda: 40283785 Postbank: 0119635 Redactie Tussen Maisch & Bostel Wil Nelissen Dunantstraat 5 4624 XC Bergen op Zoom 0164 265102 Reg van Schaik Ravendal 18 4844 EV Terheyden 076 5932947 Jac Konings Vechtstraat 32 4615 CE Bergen op Zoom 0164 265706 Locatie Gilde avonden De Kastanje Kastanjelaan 164 4621 HK Bergen op Zoom 0164 237806
Beste leden van het Bergsche Bierbrouwers Gilde Een groot aantal leden heeft al aan zijn financiële verplichtingen t.a.v. ons gilde voldaan. Echter, er zijn er ook nog welke hieraan nog niet hebben voldaan. De jaarlijkse contributie moet wel worden betaald. Doordat door omstandigheden de vorige TM&B vrij laat is uitgekomen wil het bestuur de boeteregeling iets versoepelen en uitstellen tot 1 april. Omdat het Gilde op de euro s moet letten heb ik als penningmeester besloten om geen acceptgiro s aan te laten maken. Dit drukt weer de kosten en kan een contributie-verhoging een beetje uitstellen. Alle beetjes helpen. De contributie is op de Algemene Leden Vergadering van 12 januari 2001 vastgesteld op 30,00 voor leden, 20,00 voor huisgenoten en 12,50 voor donateurs. Mijn verzoek is dan ook om dit zo spoedig mogelijk over te maken op giro 0119635 t.n.v. Het Bergsche Bierbrouwers Gilde, Mgr.Nolensstraat 57, 4631 BR Hoogerheide. Let op na 1 april komt er 2,50 aan boete bij!! Artikel 4 sub c. Indien de contributie niet vóór 1 februari van het lopende verenigingsjaar is voldaan, wordt de contributie verhoogd met administratiekosten van ƒ 5,00 ( 2,50). Vanaf 1 februari van het verenigingsjaar tot het moment van voldoen van de contributie en de administratiekosten wordt het in gebreke blijvend lid geschorst door het bestuur, waardoor het betreffende lid geen recht meer heeft op deelname aan welke Gilde-aktiviteit dan ook. Indien een lid gedurende een heel verenigingsjaar de contributie en de administratiekosten niet voldoet, wordt het betreffende lid door het bestuur voorgedragen voor royering op de eerstvolgende Algemene Leden Vergadering. Voorkom extra kosten: betaal op tijd! Ad Huijgens (penningmeester) Van de materiaalcommissie Hans Koorevaar 0164 682752 e-mail koore.hans@hetnet.nl Rob Verburg 0166 604171 e-mail robymie@zeelandnet.nl Data: 11 januari 2002 Locatie: De kastanje Aanwezig: 26 leden en 5 bestuursleden. 1. Opening Kort verslag van de Algemene Leden Vergadering 11 januari 2002 Namens het bestuur heet de voorzitter (Marc van der Steen) jullie van harte welkom op deze Algemene Leden Vergadering. Ik verklaar hierbij de Algemene Leden Vergadering 2002 om 20.15uur, officieel voor geopend. 2. Mededelingen Mededelingen van de secretaris: Er zijn geen mededelingen vanuit de vergadering die invloed hebben op de agenda. 3. Jaarverslag van de secretaris We kijken als bestuur tevreden terug op het voorbije jaar 2001. De gemiddelde opkomst bij activiteiten was 29 leden. Op een gemiddeld ledental van 86 leden betekent dit op een opkomst percentage van 34%, tevens het gemiddelde over de afgelopen 7 jaar. 3 4 Hieruit blijkt dat het bestuur met het programma een juiste inschatting had gemaakt: een mix van verdieping van de brouwkennis, bierproeven en gezelligheid. De inkomsten van de vereniging uit contributies en zijn zodanig geweest, dat de uitgaven aan de Gilde-avonden, ons verenigingsblad Tussen Maisch & Bostel en de andere vaste verenigingskosten zijn gedekt. Het ledenaantal is gegroeid van 93 (80 leden, 1 donateur en 12 cursisten) op 1 januari 2001 naar 104 (86 leden, 2 donateurs en 16 cursisten) op 31 december 2001. De groei in het ledental hebben we te danken aan de inspanning van de Cursuscommissie bestaande uit Reg van Schaik, André van de Rijzen, Cees Havermans en namens het bestuur Rob Verburg. Door hun inspanningen en flexibele inzet blijft ons ledental groeien. Maar vergeet ook niet dat het jaarprogramma en überhaupt de sfeer op de Gilde-activiteiten ervoor zorgen dat veel leden lid blijven. Het 5 e Bergse Bierfestival en het 9 e Open Bergse Bierbrouw Kampioenschappen hebben de vereniging een zeer positieve uitstraling naar buiten gegeven. Beide evenementen hebben positief bijgedragen aan het vergroten van de naambekendheid in de stad en ook daarbuiten. De kwaliteit van de organisatie heeft ertoe geleid dat wederom ongeveer 1000 bezoekers het festival hebben bezocht. Het bestuur constateert naar volle tevredenheid dat vele Gilde-leden bereid zijn zich steeds weer als vrijwilliger ter beschikking te stellen voor de hand en span diensten van die dag. Het bestuur complimenteert de organisatie in het bijzonder met het behaalde resultaat. Dit in het bijzonder omdat men dit jaar geen hoofdsponsor had weten te strikken. Dus lag het financieel wat gevoeliger. Landelijk Amateur Bierbrouwers Overleg Zie punt 11 uit het verslag Tussen Maisch & Bostel is in 2001, 5x uitgekomen. Het bestuur is de redactie erkentelijk voor deze prestatie. De regelmatige verschijning zorgt voor het noodzakelijke regelmatige contact met de leden. Intussen heeft het bestuur gewerkt aan de eigen (gratis) website waarop met name de Tussen Maisch & Bostel beschikbaar is. De website zal binnenkort worden gelanceerd. Met een bus met 42 mensen aan boord trokken we er in 17 juni op uit voor de jaarlijkse excursie. De enige Nederlandse Trappist brouwerij La Trappe werd vereert met een bezoek. Daarna na het likeur museum en brouwerij de Roos, dit allemaal op een mooie zomerse dag en goed georganiseerd door Ger van Dijk en Johan Koevoets. De gezamenlijke inkoop van de brouwmateriaal is aarzelend op gang gekomen. De receptenbank is gevuld met 40 beproefde recepten. Er wordt echter nog maar weinig gebruik van gemaakt. Het Bergsche Bierbrouwers Gilde heeft ook in 2001 actief deelgenomen aan de twee overleg vergaderingen van het LABO. Hieraan nemen 10 amateurbierbrouwverenigingen in Nederland deel. Er is veel informatie uitgewisseld over verenigingsactiviteiten. Een aantal zijn al verwerkt in het jaarprogramma 2002. Daarnaast is de LABO Open Bierbrouwers Dag bedacht en vorm gegeven. Wij zullen deze als eerste organiseren tijdens het 6 e Bergse Bierfestival op 28 september 2002. Het bestuur hoopt dat we met z n allen het niveau van 2001 kunnen vasthouden in dit nieuwe jaar 2002. Dan zal 2002 op z n minst net zo n mooi jaar worden als 2001. Vragen naar aanleiding van het verslag, Weet het bestuur waarom op de gilde avonden het bezoekende aantal niet groter wordt en dat er altijd de zelfde aanwezig zijn? Antw. Er zijn verschillende oorzaken namelijk, ploegendienst, of men ziet die avonden niet echt zitten. Gemiddeld genomen is het aantal bezoekers lang niet slecht, zowel bij de zuster gilde s als bij verenigingen algemeen. 4. Financieel Jaarverslag 2001 De penningmeester presenteert het financieel jaarverslag 2001. Tijdens de vergadering is dit verslag uitgereikt aan de aanwezigen Toelichting van Ad Huijgens. Vragen over het FV2001. Lid zijn van het LABO kost geld. De kosten zijn 0,50 per verenigingslid. Marc zijn auto rijdt niet op bier, dus die kosten worden gedeclareerd bij het gilde. 5. Verslag van de kascontrolecommissie Hans Koorevaar en Jan van den Eijnden doen als lid van kascontrolecommissie verslag van haar bevindingen en stelt de ALV voor de penningmeester décharge te verlenen. De ALV gaat met algemene stemmen akkoord met het voorstel van de kascontrolecommssie.
Volgens de statuten maakt het lid van de kascontrolecommissie, dat twee jaar zitting heeft gehad, plaats voor een nieuw lid. M.a.w. Hans, bedankt voor je zitting in de kascontrolecommissie. Hans Zoeter volgt Hans Koorevaar op. 6. Royering geschorste leden. 5 6 2. Bestuurslidmaatschap Omdat Wil Nelissen heeft aangekondigd dat 2002 zijn laatste jaar is als bestuuurslid, wil het bestuur nu alvast een nieuw bestuurslid te werven. Het bestuur draagt formeel Don Douma, Adri van Tol en Rob Vissers voor als bestuurslid. De leden kunnen hun voorkeur uitbrengen door schriftelijke stemming. De geschorste leden in 2001 zijn: Bas van Huuksloot, Stefan Scheltema en Rob Spek, wegens het niet voldoen van de contributie van 2001. Bovenstaande personen zijn geroyeerd. Uitslag; Don Douma: Adrie van Tol: 4 stemmen 6 stemmen 7. Programma 2002 De voorzitter presenteert het programma voor 2002. Jaarprogramma 2002 Datum Activiteit Verantwoordelijk 11 januari Algemene Leden Vergadering Bestuur 21 januari Cursus bierbrouwen 01 / 02 les 2 Cursuscommissie 1 februari Vrije avond, door leden zelf in te vullen. Bierpoule, Bestuur fustbier 18 februari Cursus bierbrouwen 01 / 02 les 3 Cursuscommissie 8 maart Lezing Nico Vonk: beluchten van wort Bestuur 18 maart Cursus bierbrouwen 01 / 02 les 4 Cursuscommissie 12 april 7 e Gilde Kampioenschappen Bestuur 22 april Cursus bierbrouwen 01 / 02 les 5 Cursuscommissie 3 mei Cursus bierbrouwen 01 / 02 les 6: afronding Introductie cursisten / proeve van bekwaamheid Uitleg brouwexperiment: maischmethoden 14 juni Cursus voor gevorderden les 4 door Jeroen Free: Recepturen Cursuscommissie Bestuur Cursuscommissie/Bestuur 20 juni (donderdag) Excursie Excursiecommissie 13 september Wedstrijd blindproeven Bierpoule / proeven fustbier Uitleg 6 e Bergse Bierfestival Bestuur Festivalcommissie 28 september (zaterdag) 6 e Bergse Bierfestival 10 e Open Bergse Bierbrouw Kampioenschappen LABO Open Bierbrouwers Dag Festivalcommissie Wedstrijdcommissie Festivalcommissie 11 oktober Thema-avond gedistilleerd Bestuur Lezing Jan van Schaik over distilleren 1 november Cursus bierbrouwen 02/03 les 1 Cursuscommissie 8 november Cursus voor gevorderden les 5 door Jeroen Free: Cursuscommissie/Bestuur Maischmethoden Proeven bieren brouwexperiment olv bierkeurmeester 6 december Cursus bierbrouwen 02/03 les 2 Cursuscommissie 13 december Culinaire avond Bestuur 10 januari 2003 Algemene Leden Vergadering Bestuur 10 januari 2003 Cursus bierbrouwen 02/03 les 3 Cursuscommissie 8. Begroting 2002 De penningmeester presenteert de begroting 2002, die onder de aanwezigen is verdeeld. Ad licht het een en ander toe. Opmerkingen zijn: de grote porto kosten van Tussen maisch en Bostel. Oplossingen voor die onkosten kunnen zijn meer E-mail, meer zelf rondbrengen. Marc van der Steen bezorgt op de plaat, Kees Rosmolen in Halsteren. 9. Bestuursverkiezing 1. Voorzitter Marc van der Steen is aftredend volgens rooster. Marc is herkiesbaar. Er hebben zich geen andere kandidaten gemeld. Algemene stemmen zijn voor Marc van der Steen als voorzitter van het Bergsche Bierbrouwers Gilde. Rob Vissers: 21 stemmen Ongeldige: 0 stemmen Totaal: 31 stemmen 10. Verslag commissies Een afgevaardigde van elke commissie vertelt over de activiteiten in 2001 en over de plannen voor 2002. a. Nieuwsbriefcommissie - Wil Nelissen. Als redactie van het jullie Gilde blad is het ondanks alle problemen toch nog gelukt om een 5 tal uitgaven te produceren. Omdat de inkomsten van ons blad zijn terug gelopen en de postzegels wat duurder zijn geworden vanwege de Euro, lopen er twee personen door een wijk/buurt om het blad te bezorgen. Mijn dank heren. We hebben een web-site waarop het Gilde blad te vinden is. Het adres is: www.bierbrouwersgilde.tmfweb.nl Wat brengt ons 2002? Als u het wenst kunt u doorgeven of u nog een boekje wenst te ontvangen. Hiermee kunnen we de kosten van drukker en postzegels omlaag brengen. We zoeken nog wat mensen die leuke dan wel interessante stukjes kunnen en willen schrijven. Om het blad wat verder te vullen hebben we het idee opgevat, om op de Gildeavond een persoon aan te wijzen, die een kort doch leuk verslag kan maken over de gilde avonden. Wat aanvulling op redactioneel niveau kan ook geen kwaad omdat ik gewoon krap in de tijd komt te zitten. b. Cursuscommissie - Rob Verburg. Het cursus bedrag is verhoogd en er zit een video band van 16,- bij. Dit seizoen 2001-2002 hebben we 18 nieuwe cursisten. De cursusavond is niet op vrijdag maar op verzoek van de leerlingen op maandag. Cursusleiders zijn Reg van Schaik en André van de Rijzen. Receptenbank loopt ook redelijk en zal in de toekomst via het web lopen. c. Festival- /Wedstrijdcommissie - Willy Beirnaert De daling van en aan de bier wedstrijden is landelijk hetzelfde. Oorzaak is niet bekend. In 2002 hebben we waarschijnlijk weer geen hoofdsponsor. Daarom een oproep om kleine dan wel andere sponsors te zoeken, alle beetjes helpen. Het festival bier is beperkt ingekocht wat ook weer minder opbrengsten met zich meebrengt. In 2002 meer inkopen zodat dat meer oplevert. Spontaan komt er een mededeling binnen dat Van de Water installatie s 50 jaar bestaat, misschien een optie voor hoofdsponsor? Johan Koevoets neemt afscheid van de festival- wedstrijdcommissie en krijgt voor zijn bewezen diensten de gouden roerstokspeld. De festival- wedstrijdcommissie wordt aangevuld door Adrie van Tol, die er mede voor gaat zorgdragen dat het 6 e Bergse Bierfestival en de 10 e Open Bergse Bierbrouw Kampioenschappen er in 2002 gaan komen. d. Excursiecommissie - Ger van Dijk Nog geen mededelingen. e. Inkoopcommissie - Hans Koorevaar. Er is tot heden weinig belangstelling voor deze commissie maar we willen er nog wel mee doorgaan.
11. Verslag Landelijk Amateur Bierbrouwers Overleg (LABO) Als afgevaardigde van ons Gilde, doet de voorzitter verslag van de activiteiten van het Landelijk Amateur Bierbrouwers Overleg (LABO), waarvan het Bergsche Bierbrouwers Gilde lid is. Doel herhalen: -> folder! Vergaderingen op 15 september en 15 december geweest. Centraal Reglement Wedstrijden LABO aangepast: zie UB 4 Geen nieuwe biersoorten toegevoegd of laten vervallen: weinig veranderingen in het bierlandschap van NL Veel info uitgewisseld over interessante verenigingsactiviteiten: verwerk in JP 2002 LABO Open Bierbrouwers Dag: stimuleren brouwen Een all program leveren voor die dag b.v. 1. lezingen. 2. brouwproces. 3. bierkeuren. 4. brouwmaterialen. 5. bezoek tevens het festival. Wedstrijden afgestemd voor 2002: 18 e ONK in Goes, 10 e OBBK in BoZ Contributie aan het LABO bedraagt 0,50 per lid: 84 leden = 42,00. 12. Rondvraag Eric Nefs: vindt de daling van het aantal brouwerijen op het festival zorgelijk. Antw. Willy Beirnaart, Er is altijd een evaluatie na afloop. De brouwerijen zijn zelf altijd positief maar hun discipline voor het tijdig afmelden is een probleem. Men probeert dan ook elk jaar weer nieuwe brouwerijen er bij te halen Martin van de Weegen bied om graveerwerk gratis voor het Gilde te verzorgen. 13. Sluiting De voorzitter sluit de vergadering. Ik dank jullie voor je inbreng vanavond. Ik verklaar hierbij de Algemene Leden Vergadering van 2002 officieel voor gesloten. Tijdstip is dan 22.13 uur 12 april 7 e Gilde Kampioenschappen Wie volgt Rob Vissers op als Gildekampioen van 2000? Rob zelf zoals in 2001 of iemand anders? Op 12 april kan elk Gildelid deze uitdaging aannemen door mee te doen aan de 7 e Gilde Kampioenschappen. Gestreden wordt dan om de eeuwige roem, de door Dave Passenier gemaakte wisseltrofee (houten roerstok) en prijzen in natura. Het leuke van de avond is dat je zelf optreedt als keurmeester. Door loting wordt bepaald wie welke klasse gaat keuren. Het keuren gebeurt in groepjes met behulp van officiële keuringsformulieren. Je kunt je bieren inzenden in de gebruikelijke klassen A, B, C, en D (zie tabel) en ook de Vrije Klasse. Even ter herinnering: in de Vrije Klasse kun je alle niet naar een commercieel voorbeeld gebrouwen bieren inzenden. Om de keurmeesters toch enig idee te geven wat je hebt bedoeld als brouwer, is het noodzakelijk een logboekformulier in te vullen. Je vindt dit terug in het midden van dit boekje. Beginnende brouwers kunnen bieren, gebrouwen uit moutextract, inzenden in klasse E. Om iedereen dezelfde kans te geven op winst in de klasse, kun je maximaal één inzending per klasse doen. Deelname is uiteraard gratis. Het reglement staat hieronder vermeld. Je hoeft je niet van tevoren in te schrijven. Je kunt je tussen 20.00 en 20.30 uur op de Gilde-avond zelf inschrijven bij Marc van der Steen. Deze regelt de Gilde Kampioenschappen. Breng 3 flesjes per inzending mee naar de Gilde-avond. Marc vult ter plekke de wedstrijdetiketten in en plakt ze op de flessen. Mocht je wel mee willen doen, maar op 12 april niet kunnen komen, bel dan Marc van der Steen en hij regelt dan je deelname. Zijn telefoonnummer is 0164-211818. Doe mee! We hopen op een verbetering het record van 1997. Toen zonden 14 leden 29 bieren in! Historie Gilde Kampioenschappen 7 8 Jaar Aantal deelnemers Aantal bieren Kampioen 1996 11 27 Rob Verburg 1997 14 29 Ko Vertommen 1998 12 23 Marco Geilings 1999 10 26 Marc van der Steen 2000 12 28 Rob Vissers 2001 13 24 Rob Vissers Reglement Gilde Kampioenschappen 1. Aan de wedstrijd mag alleen worden deelgenomen door amateurbierbrouwers van het Bergsche Bierbrouwers Gilde. Een amateurbierbrouwer is iemand die bier brouwt als vrijetijdsbesteding. 2. Bieren kunnen worden ingezonden in de volgende klassen: A. Licht smalbier : bieren met een lichte kleur, nl. tot 30 EBC (Grolsch amber) en een begin s.g. tot en met 1059. B. Donker smalbier : bieren met een donkere kleur (boven 30 EBC) en een begin s.g. tot en met 1059. C. Licht dikbier : bieren met een lichte kleur (tot 30 EBC) en een begin s.g. 1060 of hoger. D. Donker dikbier : bieren met een donkere kleur (boven 30 EBC) en een begin s.g. 1060 of hoger. E. Pakketbieren : bier gebrouwen met een kant en klaar pakket of blik, of dat voor meer dan 50% gebrouwen is uit suiker-toevoegingen, zoals moutextract. V. Vrije klasse : bieren die niet naar een commercieel voorbeeld zijn gebrouwen. 3. Opgave voor de wedstrijd kan alleen geschieden bij de organisatie van 20.00 tot 20.30 uur op de dag van het kampioenschap. 4. Bij een bier in de vrije klasse dient een daartoe bestemd logboekformulier te worden ingevuld. 5. De wedstrijdorganisatie vult de fles-etiketten na inschrijving volledig in (flesnummer, klasse en type) en plakt deze op de flessen, ongeveer 1,5 cm boven de bodem. 6. Elke deelnemer kan per klasse één inzending doen. 7. Het aantal flessen per brouwsel is drie. 8. Alle ter keuring ingezonden bieren dienen door de inzender zelf te zijn vervaardigd. 9. Om herkenbaarheid vanwege uiterlijke kenmerken te voorkomen, dient het bier te worden ingezonden in de 30 cl standaard euro-fles, afgesloten met een zilver- of goudkleurige kroonkurk. Dit geldt niet voor de inzendingen in klasse E. 10. Alle flessen dienen vrij te zijn van persoonlijke kenmerken. 11. De fles en sluiting dienen onbeschadigd te zijn. Slijtagekenmerken op het glas gelden niet als beschadigingen. 12. De afstand tussen de sluiting en het bieroppervlak moet zijn tussen 1 en 4 cm. 13. Het gebruik van schuimkraagbevorderende middelen, body verhogende middelen, houdbaarheids middelen, bierpreventieven en enzymen, anders dan welke van nature aanwezig zijn in het graan, is verboden. 14. De keuring geschiedt door alle aanwezige leden, die per loting een te keuren klasse krijgen toegewezen. 15. Het is de taak van de keuringsgroepen om in hun klasse de rangorde aan te geven. 16. De winnende bieren van elke klasse worden door een door de organisatie aan te wijzen keurmeester herkeurd ten einde de Gildekampioen te bepalen. 17. In alle gevallen waarin dit reglement niet voorziet, is het oordeel van organisatie bindend.
Licht of donker Ter bepaling welke bieren in de klasse licht en welke in de klasse donker vallen, worden hieronder enkele commerciële bieren genoemd, die de scheiding vormen tussen licht en donker. Bieren die qua kleur in het grensgebied liggen tussen licht en donker kunnen afhankelijk van het oordeel van de inzender, zowel bij de lichte als de donkere categorieën worden ingezonden. Bieren die qua kleur in het grensgebied tussen licht en donker liggen zijn: Grolsch Amber, De Koninck, Palm en Brand Imperator. Voor diegenen, die een EBC-waarde aan willen houden, wordt opgemerkt dat het grensgebied ongeveer rond 30 EBC ligt. Bierkleur (EBC) De kleur van een bier, maar ook van mout, wordt uitgedrukt in een EBC waarde. Naarmate een bier donkerder is, heeft het een hogere EBC waarde. Ter indicatie van deze waarden volgt hieronder een overzicht van beschrijvingen van bierkleuren en de EBC waarden, die daar ongeveer bij horen. 9 10 Klasse Biertype Begin SG EBU EBC Smaakomschrijving Merken A Dortmunder Export (D) 1.048-56 23-29 14-22 Neutrale tot hoppige geur, bitter, medium droog en moutige smaak. A Fruitlambiek 1.045-60 15-21 15-30 Zurig, zoetig, fruitig, weinig body, fruitsmaak afhankelijk van gebruikt fruit. A Kölsch 1.041-48 20-30 10-17 Neutraal tot hoppig, soms moutig, licht fruitig, weinig body. A Münchener Helles (D) 1.044-50 18-25 8-15 Moutig tot iets hoppig geur, moutig tot bitterig smaak. Dortmunder Union Export (D) Früh (D)? Paulaner Original Münchner Urtyp (D) A Ordinary & Best Bitter 1.033-44 30-40 10-25 Hopgeur, bitter, iets moutig-fruitige smaak (hopkarakter door dry hopping met Engelse bitterhop), dun tot medium body met een bittere tot zeer bittere nasmaak. Timothy Taylor's Landlord (GB) Kleur EBC waarden bleek / licht blond 6-9 blond / geel 9-12 goud 12-20 amber 20-30 koper 30-45 donker koper / bruin 45-75 zeer donker bruin 75-120 (doorschijnend) zwart (niet doorschijnend) >120 BIER KLASSEN - SOORTEN Begin S.G. tot en met 1059 Begin S.G. van 1060 of hoger A Oude Gueuze-Lambiek (B) 1.051-56 11-20 12-25 Rinsig, citrus, fruitig geur, zuur, bitterig, tanine / droge smaak. A Pale ale (GB) 1.045-56 30-45 15-30 Pale ales zijn voller van body, moutiger van smaak en iets alcoholischer dan Bitters. A Pilsener 1.042-50 18-28 6-10 Neutraal tot iets zwavelig geur, bitter, moutig tot zoetig smaak. A Saison (B) 1.045-56 25-40 10-20 Hoppige, citrus-fruitige geur, bitter, citrusfruitige, zurig-droge smaak. A Traditionele Lambiek (B) 1.051-56 11-20 12-25 Rinsig, zuur, sherry, zuur, samentrekkend, rabarber smaak. A Weizen 1.046-1,056 10-15 6-22 Kruidnagel, fenol, banaan, nootmuskaat, vanille geuren en smaken, soms iets zurig en droog in afdronk. A Witbier 1.042-1.045 9-16 5-8 Zurig, zoetig, fruitig, licht bitterig, kruidig (koriander en sinaasappelschillen). 3 Fonteinen (B) Hop Back Summer Lightning (GB) Heineken (NL) Vieille Provision Saison Dupont (B) Cantillon Bruocsella Grand Cru (B) Schneider Weisse Original (D) Hoegaarden (B) LICHT A Belgische Pale Ale Dortmunder Export (D) Fruitlambiek Kölsch Münchener Helles (D) Ordinary & Best Bitter Oud Gueuze-Lambiek (B) Pale ale (GB) Pilsener Saison (B) Traditionele Lambiek (B) Weizen Witbier Nieuwe tabel biersoorten Alt Brown ale Brown Porter Dunkel Weizen Fruitlambiek Irish Dry Stout Milk Stout Oud Bruin (NL) Rauchbier Schwarzbier Vlaams Bruin (B) Vlaams Rood (B) DONKER B LICHT C Blond(e) Licht Dubbelbo(c)k Meibo(c)k Pale Barley Wine Sterke Blond(e) Sterke Saison Strong India Pale Ale Tripel DONKER D Barley Wine Bo(c)kbier Dubbel Dubbelbo(c)k Export Stout Imperial Russian Stout Quadrupel Robust Porter Strong Scotch Ale Weizen(doppel)bock De oplettende lezer ziet dat hierboven de nieuwe Tabel Biersoorten is afgedrukt. Zoals op de Algemene Leden Vergadering al is verteld, is per 1 januari 2001 een nieuwe Tabel Biersoorten van kracht bij alle wedstrijden die door bij het LABO aangesloten verenigingen worden georganiseerd. Het Landelijk Amateur Bierbrouwers Overleg (LABO), waaraan het Bergsche Bierbrouwers Gilde ook deelneemt, heeft in samenwerking met Bier Keurmeesters Gilde (BKG) de nieuwe tabel ontwikkeld. Hij vervangt de inmiddels 15 jaar oude tabel, die overigens destijds door ons lid Kees van Loenhout is samengesteld. De reden voor een nieuwe tabel is de dynamiek in het aanbod van commerciële bieren gedurende de laatste jaren. Vele nieuwe biersoorten zijn inmiddels verkrijgbaar in Nederland en worden in de praktijk ook al gebrouwen door amateurbierbrouwers. Maar er zijn ook biersoorten die niet meer algemeen verkrijgbaar zijn. Het LABO heeft met het BKG afgesproken de Tabel Biersoorten jaarlijks kritisch te bekijken en wijzigingen aan te brengen indien nodig. In het navolgende staan een aantal karakteristieken van de opgenomen biersoorten uit de nieuwe tabel afgedrukt. Bierkeurmeester Derek Walsh heeft overigens een biertypengids in ontwikkeling, waarin onderstaande biersoorten en nog meer biersoorten uitgebreid aan bod komen. Informatie hierover volgt zodra deze beschikbaar is. B Alt 1045-1050 25-50 25-40 Hoppig-zoetige geur, mout, droppig, karamelachtig-bitter, droge smaak. Eurige Alt (D) B Brown ale 1040-1050 15-25 50-75 Karamel, noten, geroosterde geur, bitterig, mout, Samuel Smith's Nut Brown Ale (GB) karamelsmaak en een plakkerig-medium body. B Brown Porter 1045-1060 25-40 40-60 Fruitig, kleurmout geur, bitterig, fruitig, karamelachtig, droppige smaak. B Dunkel weizen 1048-1056 10-15 45-80 Karamel, zoethout, kruidnagel, fenol, banaan, nootmuskaat, vanille geuren en smaken, soms iets zurig en zoetig in afdronk. B Fruitlambiek 1045-1060 15-21 30-70 Zurig, zoetig, fruitig, weinig body, fruitsmaak afhankelijk van gebruikt fruit. B Irish Dry Stout 1036-1039 33-48 117-124 Gebrande moutgeur, gebrand, bitter, zurig, droge smaak. B Milk stout 1042-1059 25-35 225-450 Kleurmout, zoete geur, bitterig-geroosterde en zoetige smaak. B Oud bruin (NL) 1032-1040 8-24 70-130 Zoet, karamelgeur, zoet, karamel, kunstmatige zoetstof smaak, dun van body. B Rauchbier 1048-1060 25-35 52- Moutig, gerookte geur, moutig-rokerige smaak, en een tamelijk volle body. B Schwarzbier 1044-1052 22-30 50-90 Koffieachtig, geroosterd brood, karamelachtige geur, kleurmout, bitter chocolade, koffie, karamel smaak, tamelijk droog van body. B Vlaams Bruin (B) 1042-1056 15-25 50-80 Zoetig, melkzuur, fruitige geur, zoet, zurig, hout smaak, plakkerig mondgevoel. B Vlaams Rood (B) 1050-1058 14-20 50-80 Komplexe zuren, kara-mout, kersen geur, zuur, zoetig, wrangige smaak, met een metaalachtig mondgevoel. Shepherd Neame Original (GB) Spaten Franziskaner Dunkel Hefe- Weissbier (D)? Guinness (IRL) Mackeson (GB) Alfa (NL) Christian Merz Spezial Rauchbier Märzen (D) Köstritzer Schwarzbier (D) Liefmans Oud Bruin (B) Rodenbach Grand Cru (Palm) (B) Klasse Biertype Begin SG EBU EBC Smaakomschrijving Merken A Belgisch Pale Ale 1.046-55 20-25 15-25 Bitterig tot bitter, licht moutig, licht zoetig, licht fruitig, licht karamelachtig. Vos (NL)
Klasse Biertype Begin SG EBU EBC Smaakomschrijving Merken C Blond(e) 1055-1065 15-30 10-25 Fruitige, hoppige en/of zoetige/kruidige geur, Affligem Blond (B) bitterige, droge, fruitige smaak en licht van body en alcohol. C Licht Dubbelbo(c)k 1064-1092 17-27 22-35 Zwaar mout, hoppig, alcoholen geur, alcoholwarmend, zoet smaak, bitterig nasmaak. C Meibo(c)k 1060-1070 20-35 14-35 Moutig, kruidig-hoppige geur, vol, moutig, bitterig tot bittere smaak. C Pale Barley wine 1088-1120 40-100 20-30 Banaan, soms boterig, honingachtig, zoetige tot zoete geur, zoete vruchtensmaak, alcoholwarmend mondgevoel, bitterig, specerijenachtige nasmaak. C Sterke Blond(e) 1070-1080 20-40 8-18 Zoetig-zoutig tot maïs (DMS)-fruitig-kruidig geur, bitterig tot bitter en fruitig tot wrangigkruidige smaak, droog van nasmaak door koolzuur en laag restsuikergehalte. Andechs(er) Bergbock Hell (D) Einbecker Mai-Ur-Bock (D) Bush Amber (B) Duvel (rood) (B) 11 12 KWALITEIT IS TE PROEVEN Tweede druk op veler verzoek verschenen! Op zaterdag 27 november 1999 organiseerde de De Roerstok in het kader van de viering van haar 3 e lustrum de studiedag Kwaliteit is te proeven. Tijdens deze dag die door een kleine honderd thuisbrouwers werd bezocht, ontvingen de deelnemers een door Theo Sonnemans en Jacques Bertens geschreven syllabus. Beide heren traden die dag ook op als gastspreker. Theo Sonnemans is vooral bekend als brouwmeester van brouwerij Lindeboom te Neer. Jacques Bertens geniet landelijke bekendheid als bierkeurmeester, schrijver van het blad Proost maar vooral als medeoprichter en huisschrijver van De Roerstok. Ten opzichte van de 1 e druk zijn aanzienlijke veranderingen en uitbereidingen aangebracht in deze syllabus. De belangrijkste veranderingen bestaan uit: Het helemaal herschreven hoofdstuk Kwaliteit is te proeven. Vragen en antwoorden die tijdens de studiedag aan bod kwamen. Het nieuwe hoofdstuk: Smaken die in bier voor kunnen komen. C Sterke Saison 1065-1080 25-40 15-30 Citrus, fruitige geur, bitterig, fruitig smaak, licht van body en alcoholwarmend mondgevoel. Dupont II Moinette Blonde (geel etiket) (B) C Strong India Pale Ale 1060-1070 40-65 15-35 Overheersend hoppig en licht moutige geur, Shepherd Neame 1698 Celebration Ale bitter tot zeer bittere smaak, stevig van body met (GB) een alcoholwarmend mondgevoel. C Tripel 1065-1080 20-40 10-25 Zoetig, kruidig, moutig en soms hoppige geur, mout, bitter, zoetig smaak, tamelijk vol van body. D Barley Wine 1088-1120 30-100 40-100 Mout, zoetig, hoppig, fruitige geur, zoet, bitterig, mout smaak, zwaar alcoholwarmend, kruidig-bitter tot zeer bittere nasmaak. D Bo(c)kbier 1062-1068 15-35 40-100 Karamelmoutig, zoetig, cacaoachtig geur, moutig, bitterig-zoet, karamel smaak. D Dubbel 1062-1070 20-30 45-80 Moutig, fruitig, kandij, chocolade geur, zoetig tot zoet, bitterig, kruidige smaak. D Dubbelbo(c)k 1068-1080 20-30 30-80 Vol, mout, branderige geur, bitterig, mout, karame smaak, zeer vol van body. D Export stout 1068-1078 30-80 190-250 Gebrande mout, hoppig, zwarte bessen, melasse geur, moutbitter, hopbitter smaak, moutig en bittere nasmaak. D Imperial Russian stout 1075-1105 50-90 80-300 Fruitig, gebrande mout, soms zurig, droppige smaak, moutig, gebrande mout, zoetig-bitter smaak, zwaar alcohol warmend soms wrangig mondgevoel. D Quadrupel 1.070-1.094 17-40 60-95 Karamelmout, zoetig-kruidig, soms hoppig geur, moutig, zoetig, karamel, fruitig smaak, alcohol warmend-plakkend mondgevoel. D Robust Porter 1062-1076 30-50 60-130 Fruitig, gebrande mout, soms karamelig-zoetigdrop geur, fruitig, moutig smaak, medium tot zeer vol van body. D Strong Scotch ale 1065-1090 30-50 25-50 Moutig, zoetig, karamel, kruidig geur, zoetbitterig, specerijen-kruiden smaak, zeer vol van body. D Weizen(doppel)bock 1062-1074 10-15 40-80 Karamel-cacao, banaan, kruidnagel, fruitige geur, moutig-zoetig-karamel-kruidnagel smaak. V Vrije klasse Variabel Variabel Variabel Variabel Westmalle Trappist Bier Tripel (B) Anchor Old Foghorn Barleywine Style Ale (USA) Einbecker Ur-Bock dunkel (D) Chimay Rood (B) Paulaner München Salvator (D) Guinness Special Export Stout (IRL) Ellezelloise Hercule (B) Trappistes Rochefort 10 (B) Okocim Porter (PL) Traquair Jacobite Ale (SCO) G. Schneider & Sohn Aventinus (D) In dit laatste hoofdstuk worden een groot aantal stoffen besproken die in bier kunnen voorkomen. Het is de meest complete beschrijving van oorzaken van biersmaken dat tot nu toe in de Nederlandse taal is verschenen. Het A5 formaat boekjes bevat 78 bladzijden, waar door Theo Sonnemans in maar liefst 4 hoofdstukken de flavour van het bier wordt beschreven. Jacques Bertens beschrijft onderwerpen zoals: grondstoffen, smaakafwijkingen, smaakvocabulaire, biersmaken en bierproeven. Verder worden in het boekje ook de vragen en antwoorden beschreven die tijdens de studiedag in 1999 aan de orde kwamen. Kortom een boekje dat niet enkel en alleen leerzaam is voor de thuisbrouwer, maar waar ook de echte bierliefhebber zijn voordeel mee kan doen. Ook voor degene die reeds de 1 e druk in hun bezit hebben is de herdruk zeker de moeite waard! Wijze van bestellen! Je kunt het boekje in je bezit krijgen door een bedrag van 5,00 (inclusief verzendkosten) over te maken op Postbankrekeningnummer 1475588. t.n.v. De Roerstok, Postbus 3115, 5003 DC te Tilburg. Dit onder vermelding van: Syllabus! Na ontvangst van het bedrag wordt het boekje zo snel mogelijk naar je toegestuurd! Pompen of verzuipen In deze nieuwe rubriek wil ik aandacht besteden aan technieken en ontwikkelingen in de professionele brouwwereld. Het idee daarachter is dat we als zelfbrouwers vaak bieren willen brouwen die te vergelijken zijn met de commercieel verkrijgbare producten. Een groot stuk van de kwaliteitsverbetering die we de laatste jaren hebben meegemaakt bij de amateur-biertjes komt omdat we bestaande standaardtechnieken van brouwerijen hebben overgenomen. We koelen nu bijna allemaal snel het wort, beluchten het daarna intensief, gebruiken vloeibare gist, weten veel beter hoe we te werk moeten gaan bij het maken van giststarter en vergisten onder waterslot. De professionele brouwerijen implementeren (een modewoord dat zoiets betekent als invoeren) constant nieuwe technieken. Ze doen dat om meerdere redenen. Allereerst willen ze geld verdienen en willen ze met minder mensen meer bier kunnen brouwen. Verder kunnen ze het zich niet permitteren dat er een brouwsel mislukt. De kwaliteit van het bier moet dus verzekerd zijn. Als de kwaliteit van hun bier verbetert door nieuwe apparatuur is dat mooi meegenomen. De concurrentiepositie wordt daardoor versterkt. Voor ons zelfbrouwers gelden soortgelijke motieven, zij het dat we minder op de kleintjes hoeven te letten. Ons belangrijkste doel is in de regel een zo goed mogelijk bier te brouwen. Naast kwaliteitsverbetering kopen we apparatuur om het brouwproces te vergemakkelijken. Want ondanks dat bierbrouwen mijn hobby is wil ik er niet te veel tijd aan kwijt zijn. Iedereen heeft het tegenwoordig druk, druk, druk en dat geldt ook voor de zelfbrouwer. Zo zie ik zo links en rechts om mij heen heel wat motortjes om het zware en tijdrovende schrootkarwei te verlichten.
Sneller brouwen dankzij een pomp Ter verlichting van het brouwproces heb ik nog niet zo lang geleden een centrifugaalpompje aangeschaft dat aangedreven kan worden met behulp van een boormachine. Professionele brouwerijen zouden niet kunnen bestaan zonder pompen. Binnen het amateurbrouwen is echter een pomp nog zeer ongebruikelijk. Gelet op mijn huidige ervaringen is dat ten onrechte. Ondanks het feit dat je kleine brouwsels het een en ander makkelijk kunt optillen is het gebruik van pompje toch wel bijzonder handig. Bij het filteren verpomp ik nu in een rustig tempo het eerste troebele wort terug naar de vloeistofspiegel van de filterkuip. Gewoon net zo lang doorpompen totdat het wort perfect helder is, wat met een wortverzamelpijp eerlijk gezegd vrij snel het geval is. Het heldere wort verpomp ik vervolgens naar de kookketel die zich bij mij boven de filterkuip bevindt. De kookketel wordt zo in een constant tempo gevuld zonder dat er gevaar bestaat voor oxidatie omdat het uiteinde van de slang net boven de bodem van de ketel hangt. Intussen verhit de brander onder de ketel het wort en is tegen de tijd dat het laatste wort gewonnen wordt alles aan de kook. Sneller kan gewoon niet. Wel moet ik na afloop iets tijd reserveren voor het schoonmaken van slangen en pomp. Dat schoonmaken valt eigenlijk best mee. Eerst even spoelen met schoon water, vervolgens een oplossing met schoonmaakmiddel rondpompen en tenslotte nog een keer kort naspoelen. Pompen in de beroepsbrouwerij Het pompje dat ik gebruik is niet te vergelijken met het scala aan pompen dat in een brouwerij aanwezig is. De blik in de professionele brouwerij die ik jullie nu ga voorspiegelen is gebaseerd op een tweetal artikelen uit Brauwelt van 1995 (nr. 3/95 en 12-13/95). Het is overigens opvallend dat er zo weinig gepubliceerd wordt over in een brouwerij gebruikelijke pompen. Waarschijnlijk worden pompen in brouwerijen als zoiets vanzelfsprekend beschouwt dat er in de literatuur weinig aandacht aan besteed wordt. Kunnen wij thuis, zoals ik al aangaf, de kleine hoeveelheden beslag, wort en bier nog eenvoudig optillen, in een grote brouwerij is dit onmogelijk. Overal komen we dan ook pompen tegen. Ik som een aantal hier op: voor het winnen van het brouwwater (meestal speciale onderwaterpompen); voor het pompen van het dikke beslag naar de filterkuip (deze moeten in staat zijn om vaste deeltjes mee te verpompen); voor het verpompen van het heldere wort naar de kookketel; voor het verpompen naar de koeler en het gistvat; voor het opbouwen van druk benodigd voor het persen van gelagerd bier door de helder bier filterinstallatie; pompen ten behoeve van de CIP-installatie (CIP is de afkorting voor clean in place). Met een CIP worden agressieve reinigingsmiddelen door de gehele brouwinstallatie rondgepompt. De pomp die hiervoor wordt gebruikt moet tegen de zowel basische als zure middelen bestand zijn. Overigens is tegenwoordig dankzij goed werkende CIP-installaties de kans op infecties in brouwerijen zo goed als volledig geëlimineerd. 13 14 Het omgaan met een pompje in de thuisbrouwerij Het genoemde nadeel dat centrifugale pompjes niet zelfaanzuigend zijn is, zo heb ik gemerkt, inderdaad heel lastig. Om dit probleem op te lossen vul ik eerst de pomp met water door water in de inlaatslang te laten lopen. Vervolgens zet ik de pomp aan. Zolang er nog lucht in de pomp zit krijg je aan de uitgaande kant vloeistof waarin zich veel luchtbelletjes bevinden. Beide slangen hang ik in een bak met water totdat beide slangen geheel gevuld zijn met vloeistof. Ik sluit de kraan die ik in de uitgaande slang heb gemaakt en sluit de uitgaande slang met een rubber stopje. Vlak boven het vloeistofoppervlak van de te verpompen vloeistof haal ik de stop weg en stel ik de pomp in werking. De hoeveelheid zuurstof die dan door de pomp in de vloeistof geslagen wordt is dan tot een aanvaardbaar niveau teruggebracht. Zou ik dat niet doen dan gaat het voordeel van het beperken van oxidatie van hete wort dat je kunt bereiken door het gebruik van een pomp volledig verloren. Wanneer zuurstof bij hete wort komt wordt deze zuurstof chemisch gebonden. Dit is zeer nadelig voor de kwaliteit van het uiteindelijke bier en is heel wat anders dan het oplossen van zuurstof na het koelen van het wort om te zorgen voor een goede vergisting. Slangen Als je pompen gebruikt moet je ook zorgen voor goede slangen. Bezuinig hier niet op. Gebruik stevige levensmiddelenveilige slangen. Een slang van mindere kwaliteit kan als er een hete vloeistof doorheen gepompt wordt vervormen en dichtklappen. Natuurlijk willen we ook niet dat te veel ongewenste stoffen in ons bier komen. De tijd die het wort in een slang zit is een stuk langer dan in de pomp. En eh... vergeet niet om altijd een slangenklem te gebruiken. De laatste keer dat ik brouwde had ik één slang niet vastgezet met alle rampzalige gevolgen van dien. Ik leerde meteen een wijze les: amateur-brouwers die professionele brouwerijen willen imiteren moeten ook professioneel handelen. Het is pompen of verzuipen. Jacques Bertens Eerdere publicatie Dit artikel is eerder gepubliceerd geweest in het clubblad van "De Roerstok" van januari 1998. Er bestaan verschillende soorten pompen. Binnen de brouwerijen worden bijna uitsluitend centrifugaal pompen gebruikt. De werking van deze pompen is gebaseerd op een snel ronddraaiende schijf waarop lamellen gelast zijn. Door het ronddraaien van de schijf ondervindt de vloeistof in de pomp een centrifugale kracht waardoor de vloeistof min of meer naar buiten geslingerd wordt. Aan de buitenkant van de pomp zit een uitlaat waardoor de vloeistof de pomp gecontroleerd kan verlaten. Een groot nadeel van deze pompen is dat ze niet zelfaanzuigend zijn zoals bijvoorbeeld de ouderwetse waterpompen. Er moet al vloeistof in de pomp aanwezig zijn. De voordelen van dergelijke pompen zijn dat ze makkelijk te regelen zijn (gewoon de schijf sneller of langzamer laten draaien), de vloeistof in een constante stroom kunnen verpompen en dat er zich in de te verpompen vloeistof zich kleine deeltjes mogen bevinden. Aan centrifugaalpompen die gebruikt worden in brouwerijen worden extra zware eisen gesteld. De pompen moeten: zo sanitair mogelijk zijn, dat wil zeggen dat de kans op infecties door het gebruik van de pomp zo gering moet zijn. De pompen worden daarom zo uitgevoerd dat ze geen dode hoeken hebben; levensmiddelenveilig zijn. De meeste pompen zijn uitgevoerd in roestvrijstaal. Dit materiaal kom je tegenwoordig overal tegen in de levensmiddelenindustrie. Het pompje dat ik nu gebruik is van brons. Gelet op het feit dat de vloeistof maar gedurende korte tijd in contact komt met het pomphuis denk ik dat de gezondheidsrisico s bij mijn pompje te verwaarlozen zijn. In een professionele brouwerij moet men natuurlijk wel op safe spelen; bestand zijn tegen hoge temperaturen. Het verpompen van beslag en hete wort verloopt immers bij zo n 80 C respectievelijk 100 C. ook aan de buitenkant goed beschermd zijn tegen de vloeistof die verpompt wordt. Wanneer de buitenmantel gaat roesten kan deze niet goed meer schoongemaakt worden en ontstaat er een ongewenste infectiebron; zo geconstrueerd zijn dat de druk in het pomphuis niet zodanig hoog wordt dat het te verpompen materiaal beschadigd raakt. Dit geldt vooral bij het verpompen van het beslag. Beschadiging van kafdeeltjes zal leiden tot een toename van bitter-, kleur- en looistoffen in het wort; van binnen zo glad mogelijk zijn om ongewenste turbulenties tegen te gaan. Ook mogen er geen producten en reinigingsmiddelen achterblijven; voorzien zijn van perfecte afdichtingen om zuurstofopname (oxidatie) te voorkomen. Alles bij elkaar een flink eisenpakket dus.
15