First ID Project Handboek docenten

First ID Project Handboek docenten Samen werken aan een veilige omgeving. In de acht weken van het project investeren docenten en leerlingen in Kennismaking en Vriendelijke houding. First ID workshopleiders gaan op zoek naar het Talent van de leerlingen op de gebieden muziek, rap, dans en percussie. Ze werken samen naar een voorstelling toe. Zo ontstaat er een relatie tussen leerlingen en docenten, die de rest van hun schooljaren bijdraagt aan de sfeer op school. De rol van docenten is in het First ID project groter dan de rol van de externe First ID workshopleiders. Het eerste jaar dat het First ID project op uw school plaatsvindt, doen docenten dan ook al veel ervaring op. Zo is het mogelijk om het project hierna ieder jaar uit te voeren en borgt u het projectresultaat. Dit gebeurt dan onder leiding van minimaal twee docenten(of meer): de kartrekkers. Ieder half jaar is er een kartrekkersopleiding, waar de kartrekkers van nieuwe scholen en van al deelnemende scholen expertise uitwisselen t.a.v. het project. Het is dus mogelijk om het project al na één jaar intern vorm te geven en uit te voeren. Rapucation maakt het ook mogelijk direct contact op te nemen met scholen die al hebben deelgenomen om ervaringen uit te wisselen. Het uiteindelijke doel van Rapucation is onderwijsvernieuwing. Heeft het First ID project gezorgd voor meer rust in de school en in de les? Wil je graag verder denken over vernieuwende lesmethodes? Rapucation organiseert bijeenkomsten ter uitwisseling van expertise. Kennismaking, Vriendelijke houding en Talentontwikkeling staan bij hierbij centraal. Meer weten? Neem contact op met de projectleiders van First ID. Lees meer informatie op www.rapucation.eu Alle informatie aangaande het project op uw school is te vinden op de projectpagina http://www.rapucation.eu/nl/scholen/damstede/ Jabbo Smulders - Projectleider First ID jabbos@rapucation.eu 088-3777700

1. Het project Tijdens het First ID project werken docenten en leerlingen aan een veilige omgeving en een plezierige sfeer waarin iedereen goed kan leren. Iedereen gaat op een respectvolle manier met elkaar om. Dit doel bereiken wij door te investeren in de drie peilers van Rapucation: Kennismaking Vriendelijke houding Talentontwikkeling Leerlingen en docenten maken kennis door het vertellen van verhalen: 'gedeelde kwetsbaarheid zorgt voor veiligheid'. Docenten vertellen elkaar een persoonlijk verhaal. Docenten vertellen hun klassen een persoonlijk verhaal. Nederlands: workshop van een schrijver. Leerlingen gaan zelf een verhaal schrijven. Mentorles: leerlingen presenteren hun verhaal voor de klas. Docenten en leerlingen gaan vriendelijk met elkaar om door de inzet van de First ID hulpmiddelen: met deze aanpak ontstaat heldere communicatie die in de gehele school hetzelfde is. Het docententeam bepaalt zelf welke hulpmiddelen zij gaan gebruiken op school. Kick off project: First ID workshopleiders vertellen de leerlingen over de hulpmiddelen waarmee ze samen met de docent werken aan een veilige omgeving. Ook vertellen ze over de verschillende projectactiviteiten en waar we met zijn allen naartoe werken. Docenten leren werken met de gekozen First ID hulpmiddelen en doen hier acht weken lang ervaring mee op in de brugklassen. Tijdens het project laten de First ID workshopleiders zien hoe je in een veilige omgeving het talent van leerlingen kan ontwikkelen in schrijven, muziek en dans. Iedere week krijgen de leerlingen een muziekworkshop met ritme, percussie, rap en het lied 'Dit is wie ik ben'. Een groep leerlingen maakt een dansvoorstelling. Uit iedere klas neemt één leerling zijn of haar verhaal op en maakt hier een muziektrack van. Samen met de opnames van de kartrekkers worden deze afgespeeld tijdens de voorstelling. Docenten, leerlingen en workshopleiders werken samen naar een voorstelling toe. Al deze activiteiten samen maken van de gehele brugklas, inclusief docenten, een groep. Dit heeft invloed op de sfeer in de gehele school.

2. De hulpmiddelen van Rapucation Rapucation heeft veel ervaring opgedaan in het begrenzen van leerlingen. Hieruit zijn meerdere hulpmiddelen ontstaan die schoolbreed in te zetten zijn. Voor de start van het project bepaalt het docententeam, onder leiding van de kartrekkers, welke hulpmiddelen in te zetten zijn op hun school. Deze kartrekkers beheren vervolgens ook het proces. Worden de gemaakte afspraken nagekomen? 2.1 De drie regels 1. Ik let op mijn woorden 2. Ik lach niet om de fouten van anderen 3. Ik let op, straks ben ik aan de beurt In alle lokalen hangen "de drie regels". In alle gangen en in de kantine hangt de eerste regel: "ik let op mijn woorden". Met deze drie regels is het kader dat het First ID project aanbiedt voor iedereen duidelijk. Reacties van leerlingen op de drie regels: - Ik vind het goed want je woorden kunnen mensen kwetsen en pijn doen. - Als we allemaal perfect zouden zijn, zouden er geen fouten worden gemaakt. Maar niemand is perfect, dus respecteer de ander en wees beleefd - Zo houd je je hoofd bij de les en leer je ook meer, omdat je alles volgt. Dit is ook gunstig voor docenten. 2.2 Lichaamstaal / vriendelijk lesgeven Het First ID Project introduceert het stilteteken. Alle First ID workshopleiders en docenten gebruiken dit teken om stilte te vragen. Het is niet nodig om tijdens het maken van dit gebaar ernstig te kijken! Juist een vriendelijke blik laat het gebaar voor zich spreken. Aan het begin van het project leggen de First ID workshopleiders dit uit aan de leerlingen. Zij weten na de eerste week dat ze stil moeten zijn wanneer ze dit teken zien. Het gebruiken van dit stilteteken brengt rust in de les. Je hoeft immers niet meer je stem te verheffen om de aandacht te vragen. Leerlingen vinden dit prettig. Als alle docenten dit op dezelfde manier doen, brengt het rust in de gehele school. Bovendien helpt het de minder ervaren docenten om in alle rust les te geven. 2.3 Afbeeldingen voor werkhouding en schrijfopdracht De afbeeldingen voor werkhouding zijn een middel om de aandacht van de klas te vragen. Met de afbeeldingen kan je de aandacht vragen zonder je stem te verheffen en geef je aan hoe de werkhouding van de klas is. Je geeft zonder boos te worden je grenzen aan. Leerlingen weten waar ze aan toe zijn en spreken elkaar op de werkhouding aan. Blijft een klas toch onrustig en draait de docent de oranje afbeelding met nummer 2 om dan krijgt de leerling die nu nog doorgaat een schrijfopdracht. De docent kan meerdere schrijfopdrachten hebben liggen die toegespitst zijn op verschillende situaties. Aan de hand van de situatie bepaalt de docent of de leerlingen ter plekke moeten schrijven of dat ze de opdracht mee naar huis krijgen. De volgende les leveren ze de schrijfopdracht in. Als de leraar dat wil met handtekening van de ouders. Ook het aantal keer overschrijven bepaalt de docent aan de hand van de situatie. Iedere docent kan deze aanpak naar eigen inzicht toepassen. Om deze aanpak schoolbreed in te zetten, is het goed om na te denken hoe deze aanpak past binnen de schoolcultuur en

HET GEBRUIK VAN DE AFBEELDINGEN VOOR WERKHOUDING Uitspraken van leerlingen die al eerder meededen met een First ID project. "Met de afbeeldingen word je duidelijk gewaarschuwd". Als een docent de afbeeldingen niet gebruikt, hoor je soms de waarschuwingen van een docent niet. Als een docent dan straf geeft dan word je als leerling boos omdat je de waarschuwing niet hebt gehoord. Wanneer gebruikt een docent de afbeeldingen? Hiermee kan een docent aangeven of hij wel of net tevreden is over de houding van de klas. Waarom gebruikt een docent de afbeeldingen? Met de afbeeldingen hoeft de docent niet meer met zijn / haar stem om aandacht te vragen. In plaats van de stem komen de afbeeldingen en het stiltegebaar. INSTRUCTIE VOOR HET GEBRUIK VAN DE AFBEELDINGEN Deze tekst is bestemd voor leerlingen en docenten. Wij helpen een docent die voor het eerst de afbeeldingen gebruikt. Wat gebeurt er Hoe helpen wij de docent? Wat zie je daarna op het bord? Acties van de docent De les begint. Wilt u de afbeelding Welkom laten zien? afbeelding Welkom Welkom allemaal! Zet je tas onder de tafel en pak de spullen die je nodig hebt bij de les. De afbeeldingen toont u in deze volgorde: Welkom-0-1-2. U gaat nooit terug in de volgorde. De les begint met de afbeelding Welkom allemaal. Wacht dan stil en aandachtig op het beginnen van de les Daarna gebruikt u, indien nodig, ook het stiltegebaar om aandacht te vragen. Dit kunt u indien nodig vaker gebruiken. Deze afbeelding vraagt om aandacht voor de les. Tip: Kijk bij dit gebaar vriendelijk. De klas reageert goed. Wilt u afbeelding 0 laten zien? afbeelding 0 Met deze afbeelding beloont u de leerlingen voor hun aandacht.

De klas is onrustig. De docent neemt een maatregel bedoeld voor de hele klas. Wilt u afbeelding 1 laten zien? Als leerlingen de les verstoren laat ze dan het stiltegebaar zien. Daarmee help je de docent. afbeelding 1 Werkhouding 1 Let op jullie werkhouding. Als er niet goed gewerkt kan worden, toont u afbeelding 1 De klas is onrustig. Wilt u afbeelding 2 laten zien? afbeelding 2 Met deze afbeelding laat u zien dat u hierna iemand laat schrijven. De docent neemt een maatregel bedoeld voor de hele klas. Help de docent door het stilte gebaar te laten zien aan leerlingen die de les verstoren. Werkhouding 2 De kans bestaat dat iemand een schrijfopdracht meekrijgt De klas heeft zich hersteld. De docent sluit de les toch positief af. Wilt u afbeelding goed gewerkt laten zien? Help de docent door aan te geven waarom jullie dit verdiend hebben. Afbeelding goed gewerkt Met deze afbeelding kan u de les toch nog positief afsluiten, zonder terug te gaan naar 1 of 0. Hierna volgt een schrijfopdracht of opstel/brief. Tijdens de workshop kiest het docententeam wat het beste bij u op school werkt en past deze naar eigen smaak aan. Meer hierover tijdens de workshop: werken met de First ID hulpmiddelen.

Twee voorbeelden van schrijfopdrachten door twee verschillende docenten: Schrijfopdracht Naam leerling:... Klassikale instructie Elke leerling heeft recht op goed onderwijs. Daarom is het van belang dat ik tijdens de klassikale instructie stil en aandachtig luister. Zo blijft het rustig in de klas. Op deze manier kan de docent duidelijk vertellen en kan iedereen goed leren. Ik begrijp dat het niet acceptabel is de les te onderbreken. Als ik een antwoord op een vraag weet, roep ik dat niet door de klas. Als een andere leerling storend bezig is, ga ik niet met hem / haar meedoen. Zo voorkom ik dat ik deze schrijfopdracht krijg. Zelfstandig werken Elke leerling heeft recht op goed onderwijs. Daarom is het van belang dat ik tijdens het zelfstandig werken op mijn plek blijf zitten. Overleggen doe ik op fluisterniveau en ik speel niet onnodig hard op instrumenten. Zo blijft het rustig in de klas en kan iedereen goed oefenen. Ik begrijp dat het niet acceptabel is om anderen te storen tijdens het leren. Als een ander storend bezig is, ga ik niet met hem / haar meedoen. Zo voorkom ik dat ik deze schrijfopdracht krijg. Actieve deelname Elke leerling heeft recht op een klas met een positieve werksfeer. Daarom neem ik actief deel aan de les. Het is belangrijk dat ik mijn uiterste best doe in de les en mijn laptop / ipad meeneem. Als we met instrumenten werken, is de keuze beperkt. Als het instrument van mijn voorkeur niet beschikbaar is, doe ik toch goed mee met het instrument dat wel beschikbaar is. Ik streef ernaar om zelfstandig de opdrachten uit te voeren. Zo voorkom ik dat ik deze schrijfopdracht krijg. Maximale inzet Elke leerling heeft recht op goed onderwijs. In de les kan ik mij op vier manieren inzetten. Ik kan mij maximaal inzetten, ik kan mij enigszins inzetten, ik kan mij niet inzetten of ik kan net doen alsof ik mij inzet maar "per ongeluk" alles fout doen. Als ik mijzelf niet maximaal inzet doe ik mijzelf en de klas tekort. Daarom ben ik nu aan het schrijven. Aantal keer met de hand overschrijven:... maal Lever de schrijfopdracht de volgende les in bij de docent. Maak de vragen op de andere bladzijde ja nee Handtekening van ouder nodig ja nee Handtekening ouder:

Datum: Naam:. klas:.. Leerling was te laat d.d.. was afwezig d.d.. heeft geen absentiebriefje ouders d.d. Reden (invullen door leerling): Maatregel (invullen door school): Strafzin aantal: 7 20 50. zin nr: (zinnen altijd nummeren en leesbaar met de hand schrijven!) Zin 1: Ik was te laat. Dat is onverstandig want zo ontwikkel ik een verkeerde gewoonte. Voortaan zorg ik dat ik 10 minuten eerder op school ben, zodat ik zeker weet dat ik op tijd in de les ben en niet meer onnodig lesstof mis. Ik schrijf deze strafzin in mijn eigen vrije tijd en laat deze strafzinnen thuis tekenen. A.s..dag vóór uur lever ik het werk in bij.. Zin 2: Ik was zonder briefje van mijn ouders afwezig. Dat is onverstandig want zo ontwikkel ik een verkeerde gewoonte, waar ik later last van kan krijgen bij mijn stage of baan. Bovendien mis ik zo ( delen)van lessen en kan ik achter raken. Dat is allemaal niet in mijn belang. Daarom ben ik voortaan alleen nog afwezig, als ik een briefje van mijn ouders bij me heb. Ik laat deze strafzinnen schrijf ik in mijn vrije tijd over en laat ik thuis tekenen. Ik lever alles a.s..dag vóór uur in bij.. Zin 3 Behalve dat ik afwezig geweest ben, heb ik de school ook nog steeds geen toestemmingsbriefje van mijn ouders gegeven. Dat betekent dat ik nu deze zinnen moet overschrijven en morgen als ik weer vergeet, nog veel vaker moet overschrijven. Dit allemaal omdat school en ouders het erg belangrijk vinden dat zij beiden weten waar ik was toen ik niet in de les was. Ik schrijf deze strafzinnen in mijn eigen vrije tijd over en laat ze thuis tekenen. Ik lever alles a.s..dag vóór uur in bij.. Alternatieve straf, namelijk: Melden op: Tijdstip: Schrijvend uitgebreid stilstaan bij mijn eigen gedrag, is niet naar mijn wens maar wel in mijn belang. Ik begrijp dat school met deze corrigerende maatregel probeert ergere gevolgen en sancties te voorkomen en onwenselijk gedrag probeert te stoppen voordat het een gewoonte geworden is. Afgehandeld (handtekening school)

3. De projectactiviteiten Kennismaken: In de eerste week van het First ID project vertellen alle docenten een persoonlijk verhaal aan alle klas die zij lesgeven. De docent bepaalt zelf hoeveel hij/zij vertelt. Belangrijk is dat de docent de leerling iets vertelt wat zij nog niet weten. Zo leren de leerlingen ook de persoon achter de docent kennen. Daarna starten alle leerlingen met het schrijven van hun eigen persoonlijk verhaal (First ID verhaal). Ook starten in zeven vakken de projectactiviteiten, (zie verderop in dit handboek de planning per vak): Mentorles: (5 lessen) In de eerste week deelt de mentor de werkboekjes uit en vertelt over het project. Als de leerlingen hun First ID verhaal hebben geschreven bij Nederlands presenteren ze hun verhaal in de mentorles voor de klas. Ze mogen elkaar vragen stellen. Samen kiezen ze een bijzonder verhaal uit. Deze leerling gaat in week 6 zijn verhaal opnemen. Ook maken leerlingen in de mentorles zelf zes vragen + antwoorden bij hun verhaal. Zo vertellen ze iets meer over het verhaal. Nederlands: (3 lessen) De leerlingen krijgen in week 1 een workshop van schrijver Rashid Novaire: hoe schrijf je een verhaal? In drie lessen schrijven de leerlingen dan een First ID verhaal in hun werkboek. Een persoonlijk verhaal hoeft niet altijd biografisch te zijn. Zolang er gevoel in het verhaal zit is het persoonlijk. Uit iedere klas wordt 1 verhaal gekozen, deze leerling gaat zijn of haar verhaal opnemen. Muziekworkshops: (8 lessen + voorstelling) De leerlingen krijgen iedere week les van een First ID workshopleider en de muziekdocent. Ze gaan leren noten lezen, muziek maken en rappen. Samen werken ze naar een muziekpresentatie toe. Engels: (2 lessen) In de les Engels vertalen de leerlingen hun First ID verhaal in het Engels. Zij schrijven dit in hun werkboek. Het doel van deze les is niet het verhaal in zijn geheel correct te vertalen. Belangrijk is dat een leerling iets over zichzelf kan vertellen in het Engels. Doordat de docent Engels ook de verhalen leest van de leerlingen voelen deze gehoord en gezien. Dans: (3 workshops) Een klein groepje geselecteerde leerlingen krijgen drie weken dansles. Samen met de workshopleider zetten ze een show in elkaar. Deze wordt opgevoerd tijdens de afsluitende voorstelling. Opnemen persoonlijk verhaal: (een half uur per leerling) Op vrijdag 28 november komt de workshopleider audio naar school met een leerling van het PNC. De uitgekozen leerlingen worden één voor één uit de klas gehaald om hun verhaal op te nemen. Deze opname draaien we tijdens de afsluitende voorstelling. De voorstelling: Alle leerlingen en docenten van de brugklas sluiten het project gezamenlijk af op woensdag 10 december. Tijdens de voorstelling vieren we het succes van de afgelopen zeven weken: Opgenomen verhalen Dans Percussie Rap Afsluiting: Dit is wie ik ben

Het werkboekje Gedurende het project werken de leerlingen tijdens de bovengenoemde vakken met een werkboek. Hier komt het First ID verhaal in te staan met de vragen en antwoorden. Om te voorkomen dat de leerlingen hun werkboekje vergeten, houden de docenten de boekjes in hun beheer. In de docentenkamer of in de kamer van de projectbeheerder is een plek waar de docenten de werkboekjes voor de les kunnen ophalen en na de les kunnen terugleggen.

4. Activiteiten per vak Hieronder staan de projectactiviteiten per vak beschreven. Deze hoeven niet altijd een geheel lesuur te duren. Dit bepaalt u zelf. De rode lessen worden gegeven door de vakdocenten in de reguliere les. De blauwe lessen worden gegeven door een First ID workshopleider samen met de docent. Voor alle docenten: Hieronder staan aanwijzingen voor de projectlessen. Als docent bepaal je zelf hoe je de lessen indeelt en hoeveel tijd ervoor nodig is. Lang niet alle projectlessen hoeven een heel lesuur te duren. Mentorles De mentorles bestaat uit vier onderdelen: 1. Uitdelen van het werkboekje en het bespreken van de hulpmiddelen. 2. Leerlingen presenteren hun First ID verhaal voor de klas. 3. Leerlingen maken zes verdiepingsvragen + antwoorden bij hun verhaal. 4. Het gewenste gedrag tijdens de voorstelling bespreken. Jaarweek Project week Datum Les Inhoud Week 39 Voorbereid ing Dinsdag 23 september Workshop docenten Alle brugklasdocenten. Workshop A: werken met de First ID hulpmiddelen Workshop B: First ID verhalen Week 43 Project week 1 20 24 oktober Alle docenten Alle docenten vertellen een persoonlijk verhaal aan hun klassen. Leerlingen mogen hier vragen over stellen. Alle docenten introduceren de hulpmiddelen in hun les en werken hier de komende acht weken mee. Maandag 20 oktober Kick-off De First ID workshopleiders gaan alle eerste klassen rond en vertellen wat het project inhoudt en wat de leerlingen allemaal gaan doen. Dit duurt ongeveer 10 min per klas. Les 1 Je deelt de werkboekjes uit en vertelt over het project. Je bespreekt de gekozen hulpmiddelen. Vanaf nu werken alle docenten hiermee. Week 46 4 10 14 november Les 2 Leerlingen presenteren hun verhaal voor de klas.

Week 47 5 17 21 november Les 3 Leerlingen presenteren hun verhaal voor de klas. De klas kiest één bijzonder verhaal. Deze leerling mag zijn verhaal volgende week vrijdag opnemen. Hij/zij kiest een beat, neemt zijn/haar stem op en zet er muziek onder. Deze opnames worden tijdens de voorstelling afgespeeld. Week 48 6 24 28 november Les 4 De leerlingen maken zes verdiepingsvragen en antwoorden bij hun verhaal: Wie? Wat? Waar? Wanneer? Waarom? Hoe? En schrijven deze in het werkboekje. Week 49 7 1 5 december Les 5 Je bespreekt de voorstelling. -Wat gaat er gebeuren? -Hoe gedragen we ons? -Wat is de planning? -Wie gaat waar zitten? Week 50 8 8 12 december Voorstelling Woensdag 10 december 14:30 15:30 Leerlingen en docenten sluiten het project gezamelijk af. n.t.b. Evaluatie First ID Tijd volgt nog Les 1 Je deelt de werkboekjes uit en vraagt de leerlingen allemaal hun naam en klas voorop te schrijven. Je vertelt dat de werkboekjes in het beheer van de docenten blijft omdat het boekje in meerdere vakken nodig is. Je leest het werkboekje door en bespreekt de hulpmiddelen die vanaf nu door alle docenten gebruikt worden: -Stilte teken -De drie regels -Afbeeldingen voor werkhouding (gebruik hiervoor de handleiding die in het werkboekje staat) Je bespreekt welke rol en verantwoordelijkheid docenten en leerlingen hierin hebben. Na het project blijven deze hulpmiddelen bezit van de school. Les 2. Leerlingen presenteren hun verhaal voor de klas. Bij Nederlands hebben de leerlingen een First ID verhaal geschreven. Dit verhaal gaan ze nu in de mentorles om de beurt presenteren. Hierover mogen de andere leerlingen weer vragen stellen. Zo leren de leerlingen elkaar beter kennen en leren ze op een respectvolle manier naar elkaar te luisteren. Want uiteraard houden de leerlingen zich ook tijdens deze les aan de drie regels. Het is belangrijk dat alle leerlingen de kans krijgen om hun verhaal te vertellen. Laat leerlingen zelf hun grenzen stellen. Het kan zijn dat leerlingen in eerste instantie hun verhaal niet willen delen. Als ze hier een goede reden voor hebben, respecteer dit dan. Als de andere leerlingen wel hun verhaal vertellen, kan het zo zijn dat die leerling dan toch ook zijn of haar verhaal wil delen.

Neem de tijd om leerlingen vragen te laten stellen. Pas als iedereen iets van zichzelf heeft laten zien ontstaat er openheid in de klas. Les 3. Leerlingen presenteren hun verhaal voor de klas. De tweede helft van de klas presenteert nu hun verhaal voor de klas. Als iedereen is geweest kiest de klas samen een bijzonder verhaal uit. Deze leerling gaat op woensdag 1 oktober zijn verhaal opnemen tot een muziektrack. Deze wordt tijdens de voorstelling afgespeeld. Als iedereen is geweest en het verhaal is uitgekozen ga je weer verder met je eigen les. Les 4. Verdiepingsvragen + antwoorden maken De leerlingen maken nu zelf zes verdiepingsvragen met antwoorden bij hun verhaal en schrijven deze in hun werkboekje. Hierdoor vindt reflectie op ieders eigen verhaal plaats en kunnen leerlingen meer ruimte nemen om te formuleren waarom ze dit geschreven hebben en wat dit verhaal voor hen betekent. Je komt nog meer te weten over elkaar! Je kan er ook voor kiezen dit hierna klassikaal te bespreken. Les 5 In de laatste week van het project sluiten we het project af met een voorstelling. In de laatste First ID krant staat wat er van de docenten verwacht wordt. Dit bespreek je nu met je mentorklas. -Wat gaat er gebeuren? -Hoe gedragen we ons? -Wat is de planning? -Wie gaat waar zitten? Succes!

Nederlands De eerste week krijgen de leerlingen en workshop van schrijver Rashid Novaire: hoe schrijf je een verhaal? Hierna gaan de leerlingen een persoonlijk verhaal (First ID verhaal) schrijven. Rashid Novaire geeft tools om een verhaal interessanter te maken. Ook vertelt hij dat een persoonlijk verhaal niet altijd autobiografisch hoeft te zijn. Zolang er gevoel in zit zegt het iets over de schrijver van het verhaal. De twee weken daarna gaat de docent verder schrijven aan dit verhaal. Na drie weken staan er drie versies in het werkboekje. Met de derde en definitieve versie gaan de andere vakken vervolgens werken. Jaarweek Project week Datum Les Inhoud Week 39 Voorbereid ing Dinsdag 23 september Workshop docenten Alle brugklasdocenten. Workshop A: werken met de First ID hulpmiddelen Workshop B: First ID verhalen Week 43 Project week 1 20 24 oktober Alle docenten Alle docenten vertellen een persoonlijk verhaal aan hun klassen. Leerlingen mogen hier vragen over stellen. Alle docenten introduceren de hulpmiddelen in hun les en werken hier de komende acht weken mee. Maandag 20 oktober Kick-off De First ID workshopleiders gaan alle eerste klassen rond en vertellen wat het project inhoudt en wat de leerlingen allemaal gaan doen. Dit duurt ongeveer 10 min per klas. Les 1 Workshop schrijver Rashid Novaire: Hoe schrijf je een verhaal? Leerlingen beginnen met het schrijven van hun First ID verhaal. Week 44 2 27 31 oktober Les 2 Doornemen lesstof vorige week. Verder schrijven aan First ID verhaal Week 45 3 3 7 november Les 3 Laatste versie van First ID verhaal netjes in werkboekje schrijven. Week 50 8 8 12 december Voorstelling Woensdag 10 december 14:30 15:30 Leerlingen en docenten sluiten het project gezamelijk af. n.t.b. Evaluatie First ID Tijd volgt nog

Les 1: First ID schrijfworkshop door schrijver Rashid Novaire Goed taalgebruik maakt je weerbaar. In verhalen kun je met je taal gemengde gevoelens beschrijven. Daarin kun je een mens laten zien met al die gevoelens. Dat is belangrijk als tegenwicht voor het ongenuanceerde beeld dat je op school van elkaar krijgt als leerlingen elkaar aan het aftroeven zijn. Dan gaat het immers over een uitvergrote eigenschap die het beeld van de complete leerling vertroebeld. Doel van de schrijfworkshop: Leerlingen aanzetten tot schrijven. Aandachtspunten: Wat is een verhaal? Hoe combineer je verbeelding met het persoonlijke? Hoe maak je een tekst sterker? De opdracht De leerlingen schrijven een persoonlijk verhaal van 5 zinnen gevat in een concrete situatie. Vervolgens gaan ze aan de hand van de aandachtspunten iedere zin versterken. Schrijftechnieken: Metafoor Dialoog Beschrijving Zintuigelijke waarnemingen Details Handeling Emoties Een verhaal hoeft niet autobiografisch te zijn. Als er een gevoel in zit, is het persoonlijk. Rol aanwezige docent Samen met de workshopleider de leerlingen stimuleren en inspireren om aan het schrijven te gaan, door vragen te stellen en mee te denken. Het verwerken van ieder aandachtspunt is kunstmest, voor de groei van het verhaal. Inhoud van de workshop De workshopleider introduceert zichzelf. Ter inspiratie: Atlas van de Belevingswereld wordt uitgedeeld en besproken. De soms nog onbekende woorden op de kaart kunnen gebruikt worden in de verhalen. De workshopleider legt de schrijftechnieken uit en vraagt leerlingen zelf voorbeelden te geven. Metafoor: ik voel me zo vrij als een vogel Dialoog: het kan je verhaal verlevendigen, hoe mensen praten zegt veel over hoe ze zich voelen. En soms is het tegenovergestelde wat je hoort, dat wat je ziet. Bijvoorbeeld als

iemand zegt: ik voel me zo ontspannen terwijl diegene helemaal verkrampt tegenover je zit. Beschrijving: het golvende blonde haar van het meisje naast me kleurt mooi bij haar gele jas. Handeling: ik ben verdrietig omzetten naar ik zit de hele tijd in het donker van mijn kamer, ik doe de lamp aan, uit, aan, uit Details: kruimels op je knie, een scheur in het behang. Alles wat eigenlijk niet mee lijkt te doen in het verhaal, maar het verhaal juist vorm geeft. Zintuigelijke: beschrijf hoe iets ruikt, smaakt. Terwijl ik de oester doorslik, lijkt het alsof ik een duik in de zee heb genomen, zout en verfrissend. Einde: bespreken wat er geschreven is. Rashid geeft elke leerling mee zoveel mogelijk van de schrijftechnieken te gebruiken voor de komende lessen. LES 2 & 3: vervolglessen na de schrijfworkshop door de vakdocent Doel van de lessen Leerlingen schrijven verder aan hun verhaal. Ze maken het verhaal sterker en spannender door verschillende schrijftechnieken toe te voegen. De opdracht Alles wordt geschreven in het werkboekje. Niet op losse blaadjes. De kopie met de atlas van de belevingswereld wordt in het werkboekje bewaard. De docent legt nogmaals de schrijftechnieken uit die vorige week al zijn besproken. Hij/zij kan hier voorbeelden uit de werkboekjes voor gebruiken. In les 1 schreven de leerlingen vijf zinnen. De leerlingen gaan de vijf zinnen nu opnieuw opschrijven (bij versie 2 in het werkboekje). Aan de hand van de schrijftechnieken onderzoeken de leerlingen wat het verhaal nog nodig heeft om te groeien. De docent loopt door de klas en stimuleert de leerlingen actief in het verwerken van de aandachtspunten. Stel vragen over de verhalen. Zijn alle aandachtspunten aan bod gekomen? Taal moet iets blootleggen of verbergen. Ga op zoek naar de waarde van het verhaal voor de schrijver Toelichting van Rashid en Rapucation over deze schrijflessen: o o o o Docenten leren hun leerlingen kennen via hun verhaal. Wij vinden het belangrijk dat elke docent waarde toekent aan wat iemand heeft bedacht en heeft opgeschreven. Bovendien is het belangrijk dat de docent de leerlingen kan helpen in het uitwerken van het verhaal. We laten de leerlingen kennis maken met empathie: je kunnen verplaatsen in een ander. Een belangrijk aspect in deze lessen is aandacht. Aandacht geven en aandacht krijgen. Ik geef woorden aan wat zich woordeloos aan me voordoet

Toelichting van Rashid en Rapucation over wanneer is iets persoonlijk en wanneer is iets fictie / non-fictie : o o o o Fictie is persoonlijk, alleen niet autobiografisch. Het onderscheid is autobiografisch en iets vanuit de verbeelding. Maar het is allebei persoonlijk. Wat we niet willen, is iets anekdotisch losgekoppeld van ieder gevoel. We vragen een leerling niet zijn mening te geven, maar het gevoel ergens bij te beschrijven. Om dit te kunnen zien, is het noodzakelijk om de verhalen met die criteria goed te lezen. Zo kun je met de leerling samen verder zoeken hoe hij of zij gevoelens in woorden om kan zetten, om het verhaal verder te schrijven. Probeer de thema s uit het verhaal bespreekbaar te maken. En door te vragen. Mijn ziel bestaat uit verhalen. En uit verhalen maak ik een ziel. Connie Palmen Ik ben meer dan een product van mijn cultuur. Ik ben waar mijn moed en mijn dromen mij toe in staat stellen. Ik kan ontkomen aan de wanhoop. Frank Martinus Arion Kunst is toveren. een jongen van 4 jaar oud Extra: ervaringen van Rashid Novaire bij de schrijfworkshops afgelopen jaren: Ik sprak met de klas over anders zijn en ik zocht daarbij een metafoor. Meester, ik voel me soms als een tulp op een zonnebloemenveld zei een jongen van twaalf jaar. En zo was een beeld geboren en liet hij zich aan mij zien. Een jongen beschreef dat hij van een rots sprong. En onder water bevond zich een fietswiel waarin zijn voet bleef vastzitten. Hij zwom door, met een voet. Dit soort verhalen geven iets persoonlijks van een leerling weer, omdat het een gevoel blootlegt. Een jongen schreef dat hij nog zo graag een keer de korrels van de mascara op haar ogen wilde zien... Dit ging over zijn oma. Later wilde hij het hier niet meer over hebben en wilde opnieuw beginnen door het over voetbal te hebben. En dat wil je niet hebben. Een leerling hoeft niet zo persoonlijk te blijven als hij in eerste instantie was, maar je wil niet dat hij puur het anekdotische in gaat en daarbij het autobiografische stop zet. Een meisje wist zeker dat ze niets te melden had. Toen kwam ze met een verhaal over een chocolaatje. Vol gevoelens! Een verhaal over een chocolaatje dat ze gestolen had en het enorme schuldgevoel dat daarna op haar drukte tegenover haar moeder. En hoe ze daar een uitweg in zocht. Uitgangspunt van Rapucation is dat de persoonlijke waarde van het kind in elke uiting van het kind aanwezig is. Soms aan de oppervlakte, soms ver weggestopt. De docent kan dit naar boven krijgen, door te luisteren en vragen te stellen. Succes!

Muziek: de muziekworkshops Bij de workshops Muziek gaan de leerlingen hun muzikale talenten ontdekken. Ze gaan aan de slag met ritme en leren noten lezen. Ook gaan ze rappen en studeren ze het First ID lied in: Dit is wie ik ben. Dit alles is te zien in de afsluitende voorstelling. Jaarweek Project week Datum Les Inhoud Week 39 Voorbereid ing Dinsdag 23 september Workshop docenten Alle brugklasdocenten. Workshop A: werken met de First ID hulpmiddelen Workshop B: First ID verhalen Week 43 Project week 1 20 24 oktober Alle docenten Alle docenten vertellen een persoonlijk verhaal aan hun klassen. Leerlingen mogen hier vragen over stellen. Alle docenten introduceren de hulpmiddelen in hun les en werken hier de komende acht weken mee. Maandag 20 oktober Kick-off De First ID workshopleiders gaan alle eerste klassen rond en vertellen wat het project inhoudt en wat de leerlingen allemaal gaan doen. Dit duurt ongeveer 10 min per klas. Les 1 Introductie op het First ID project en de muzieklessen. Week 44 2 27 31 oktober Les 2 Muziekworkshop Week 45 3 3 7 november Les 3 Muziekworkshop Week 46 4 10 14 november Les 4 Muziekworkshop Week 47 5 17 21 november Les 5 Muziekworkshop Week 48 6 24 28 november Les 6 Muziekworkshop Week 49 7 1 5 december Les 7 Muziekworkshop

Week 50 8 8 12 december Les 8 Muziekworkshop Voorstelling Woensdag 10 december14: 30 15:30 Leerlingen en docenten sluiten het project gezamelijk af. n.t.b. Evaluatie First ID Tijd volgt nog Wij gaan werken met kaarten van één tel. Op elke kaart staan noten of rusten. Kaart notenschrift Wat doe je? Wat zeg je? 0 Maakt een vuist. "vuist" 1 Klap één keer in je handen. "clap" 2 Sla twee keer op je borst. "boom boom" (Engels uitgesproken) 3 Beweeg je handen samen naar beneden en weer om hoog. Bovenaan knip je in je vingers. "down up" 4 Met beide handen sla je vier keer op je dijen. Je mag zelf bepalen of je met links of met rechts begint: RLRL of LRLR (R = rechts, L = links) De volgende onderdelen gaan we allemaal uitproberen de komende acht weken: "everybody"

Ritmetest Na acht weken heeft iedereen een 10 voor deze ritmetest. Als je dit kan uitvoeren, kan je ritmes van blad spelen. Ritmes kan je uitvoeren met bodypercussie maar ook op trommels. http://elo.rapucation.eu/methode/muziek/01234.png Met dit ritme oefenen we als volgt: - in verschillende werkvormen: klassikaal, individueel, in duo's, met de stoelendans en in de V vorm. - Als jij kan horen welk ritme iemand anders speelt, dan heet dat solfège. Dirigeren We laten jullie zien dat iedereen kan dirigeren. Als jij bepaalt wanneer anderen moeten beginnen en wanneer ze moeten stoppen, ben je dirigent. Hieronder staat in vijf stappen beschreven wat een dirigent doet. 1 stilte 2 wie gaan er spelen? Maak het Wijs met de stiltegebaar. rug van je Doe dat hand degen rustig zodat en aan die je iedereen het wilt laten ziet en wacht spelen en kijk even als het ze aan. Als niet direct stil iemand niet is. kijkt, wacht dan even tot deze persoon kijkt. 3 wat gaan ze spelen? Met beide handen geef je aan welke regel je wilt dat ze gaan spelen: 1, 2, 3 of 4. Doe dit langzaam. Op die manier hebben degenen die gaan spelen de tijd om de muziek te lezen. 4 wanneer gaan ze spelen? 5 hoe stopt de muziek? Tel af: 1 2 3 4 en maak het "go" Kies een tel uit gebaar. Bij het "go" gebaar maak je en stop de met beide handen een uitnodigend muziek door je gebaar. Op het moment dat jij het "go" handen hoog te gebaar maakt, begint de muziek. De houden en als muziek gaat door tot de dirigent de het net te doen muziek stopt. De groep blijft de regel alsof je een herhalen die de dirigent heeft knoop aantrekt. aangegeven. NB Als er vier tellen in een maat zitten noem je dat een 4/4 Als je wilt dat maat. Je telt dan ook vier tellen vooraf iedereen en maak je daarna het "go" precies gelijk gebaar. We gaan ook werken in een stopt, maak dan 3/4 maat. Dan tel je tot drie en maak een spannend je het "go" gebaar. NB Jij kan zelf het moment van de tempo bepalen. Als je snel aftelt, gaan knoop. ze snel spelen. Als je langzaam aftelt gaan ze langzaam spelen.

Componeren en improviseren. Door deze kaarten in een volgorde te zetten ontstaat een ritme. Als jij de kaarten zelf in een volgorde legt ben je componist. Met dit programma kan je ritmes componeren: Vierkwartsmaat: http://scratch.mit.edu/projects/12127963/ Driekwartsmaat: http://scratch.mit.edu/projects/22822376/ Als jij zelf ter plekke een ritme maakt ben je aan het improviseren. Rap Je schrijft een rap van acht tellen. Per klas kiezen we één rap van acht tellen uit die we gebruiken bij de voorstelling. Voorbeeld van een rap: Vertrouwen is als een spiegel, Ooit gebroken, nooit gefixed Dit is wie ik ben We studeren het nummer "Dit is wie ik ben" in. Dit nummer is deels een lied, deels een rap. Ja daar zijn we weer, als de bomb voor degene die moet wakker worden Soms een beetje te vroeg, ja maar ja, zo alleen kan je wel iets worden Is het hoe je praat hoe je bent hoe je doet waardoor het beter gaat? Ach het is jezelf en je weet precies wie voor je staat! Dit is wie ik ben, maakt niet uit of je me nou wel of niet herkend, Doe gewoon wat ik ken geleerd heb met m n stem Laat je weten dat ik hier ben, kijk maar tis bekend. Jongens: Sterren in de nacht Meisjes: Lachen lief naar mij Jongens: Ze weten dat ik wacht Meisjes: Op wat zij zien in mij Zelf iets leren Je volgt nu muziekles. Als je thuis verder wil leren kan dat op de volgende manier: Ga naar youtube als je wilt zingen, zoek dan naar: "how to sing" Als je een instrument wilt bespelen bijvoorbeeld darbuka: how to play darbuka Darbuka kan je vervangen door piano, gitaar of een ander instrument. Veel plezier met wat je vindt! Laat ons weten of en wat je geleerd hebt. Misschien vind je zelf filmpjes waar je iets van kan leren.

Engels De leerlingen gaan hun persoonlijk verhaal vertalen naar het Engels. Minimaal één zin, maximaal het hele verhaal. Doel is kennismaking via de verhalen, niet de vertaling. Jaarweek Project week Datum Les Inhoud Week 39 Voorbereiding Dinsdag 23 september Workshop docenten Alle brugklasdocenten. Workshop A: werken met de First ID hulpmiddelen Workshop B: First ID verhalen Week 43 Project week 1 20 24 oktober Alle docenten Alle docenten vertellen een persoonlijk verhaal aan hun klassen. Leerlingen mogen hier vragen over stellen. Alle docenten introduceren de hulpmiddelen in hun les en werken hier de komende acht weken mee. Maandag 20 oktober Kick-off De First ID workshopleiders gaan alle eerste klassen rond en vertellen wat het project inhoudt en wat de leerlingen allemaal gaan doen. Dit duurt ongeveer 10 min per klas. Week 47 5 17 21 november Les 1 De leerlingen vertalen hun First ID verhaal. Week 48 6 24 28 november Les 2 De leerlingen maken de vertaling van hun First ID verhaal af. Week 50 8 8 12 december Voorstelling Woe 10 dec 14:30 15:30 Leerlingen en docenten sluiten het project gezamelijk af. n.t.b. Evaluatie First ID Tijd volgt nog Les 1. First ID verhaal vertalen in het Engels De leerlingen gaan aan het werk met het vertalen van het First ID verhaal die ze bij het vak Nederlands hebben geschreven. Lang niet alle leerlingen zijn nu al in staat om de gehele tekst te vertalen. Het vertalen van het verhaal is een middel om als docent de leerlingen beter te leren kennen. De docent is vrij om de les zelf vorm te geven. De leerlingen schrijven de eerste vertaling in het werkboekje, deze leveren ze aan het einde van de les in. Aan het eind van de les kijkt de docent de teksten na en verbetert deze waar nodig, zodat de leerlingen de vertaling de volgende les netjes in het werkboekje kunnen schrijven. Les 2. Vertaling afmaken. De leerlingen maken de vertaling af en schrijven de verbeterde versie in hun werkboekje. Stel vragen over hun geschreven verhalen om nog meer te weten te komen over de leerlingen.

Dans Een groepje geselecteerde leerlingen krijgt drie weken les van een First ID workshopleider, een danser. Zij maken onder leiding van deze workshopleider een dansshow die ze opvoeren tijdens de afsluitende voorstelling. Jaarweek Project week Datum Les Inhoud Week 43 Project week 1 20 24 oktober Kick-off De First ID workshopleiders gaan alle eerste klassen rond en vertellen wat het project inhoudt en wat de leerlingen allemaal gaan doen. Dit duurt ongeveer 10 min per klas. Week 48 6 24 28 november Dansworkshop 1 Het groepje leerlingen maakt een eigen dansshow onder leiding van een First ID workshopleider. Week 49 7 1 5 december Dansworkshop 2 Het groepje leerlingen maakt een eigen dansshow onder leiding van een First ID workshopleider. Week 50 8 8 12 december Dansworkshop 3 Het groepje leerlingen maakt een eigen dansshow onder leiding van een First ID workshopleider. Voorstelling Woensdag 10 december 14:30 15:30 Leerlingen en docenten sluiten het project gezamelijk af. n.t.b. Evaluatie First ID Tijd volgt nog

Voorbereiding 1 2 3 4 5 6 7 8 20-16 september 20-24 oktober 27-31 oktober 3-7 november 10-14 november 17-21 november 24-28 november 1-5 december 8-12 december Workshop vooraf Kick-off project Verhalen opnemen Dindsag 23 september maandag 20 oktober 8 leerlingen nemen 13:30-17:00 uur Komt een rooster voor hun verhaal op. Alle docenten vertellen Vrijdag 28 november een verhaal aan de 9:00-12:00 uur brugklassen. Mentorles Mentorles Mentorles Mentorles Mentorles Bespreken project Presenteren verhaal Presenteren verhaal Verdiepingsvrage n Voorstelling bespreken Nederlands Nederlands Nederlands Verhaal schrijven Verder schrijven Verder schrijven Komt een rooster voor Muziek Muziek Muziek Muziek Muziek Muziek Muziek Muziek Les van muziekdocent Les van muziekdocent Workshop: klassen- Les van muziekdocent Les van muziekdocent Les van muziekdocent Les van muziekdocent Les van muziekdocent en workshopleider. en workshopleider. rap schrijven. en workshopleider. en workshopleider. en workshopleider. en workshopleider. en workshopleider. Komt een rooster voor Komt een rooster voor Muziekdocent en Komt een rooster voor Komt een rooster voor Komt een rooster voor Komt een rooster voor Komt een rooster voor workshopleider. Dansworkshop 1 Dansworkshop 2 Dansworkshop 3 Maandag 24 nov Maandag 1 dec Maandag 8 dec 13:30-15:00 uur 13:30-15:00 uur 13:30-15:00 uur Aula onderbouw Aula onderbouw Aula onderbouw Engels Engels Voorstelling Vertalen verhaal Vertalen verhaal Woensdag 10 okt Extra vak Extra vak Generale 13:30-14:15 Projectactiviteit Projectactiviteit Voorstelling 14:30-15:30 Alle docenten, leerlingen Lessen gegeven door workshopleiders van Rapucation met de vakdocent. workshopleiders en Lessen gegeven door de vakdocent. schoolleiding.