Raadsavond 9 mei 2016 Registratienummer 16.041 Portefeuillehouder Y. Peters-Adrian Opsteller M. Radema Onderwerp Invoering diftar Beslispunten 1. Invoeren van diftar op basis van volume/frequentie per 1-1-2017; 2. Een voorbereidingsbudget van 400.000 beschikbaar te stellen en in de dekking hiervan te voorzien door te beschikken over de algemene reserve. Wat willen we bereiken In landelijk beleid is vastgelegd dat in 2020 75% van het huishoudelijk afval gescheiden moet worden. Dit doel is in het Uitvoeringsprogramma VANG Huishoudelijk Afval uitgewerkt tot een doelstelling van maximaal 100 kilogram huishoudelijk restafval per inwoner per jaar. In de Perspectiefnota/Begroting 2016 is het volgende opgenomen: Resultaat: Verbeteren van de afvalscheiding met het doel minder restafval per inwoner (100 kg restafval per inwoner per jaar). Inspanning: Verder onderzoek doen naar gedifferentieerde tarieven. Wat gaan we daarvoor doen Om de hoeveelheid restafval te beperken voert de gemeente gedifferentieerde tarieven (diftar) in per 1-1-2017. Dit systeem van diftar betekent dat inwoners betalen per keer dat ze restafval aanbieden en zorgt op deze manier voor een positieve prikkel om minder restafval aan te bieden. 16.041 Rvs Invoering Diftar 9 mei 2016 Pagina 1 van 5
Inleiding Om aan de landelijke doelstelling van 100 kg restafval per inwoner te voldoen is het noodzakelijk de afvalscheiding te verbeteren. Een effectieve methode is de invoering van gedifferentieerde tarieven (diftar), waarbij de hoogte van de afvalstoffenheffing afhangt van de hoeveelheid afval die per huishouden wordt aangeboden. Op 14 december jl. is in een brief aan uw raad het volgende aangegeven: Op basis van het bovenstaande is ons voorstel om in juli 2016 met een raadsvoorstel te komen waarin u wordt gevraagd in te stemmen met het invoeren van Diftar op 1 januari 2017 en toe te werken naar omgekeerd inzamelen als uiteindelijke oplossing in 2020. Omgekeerd inzamelen kan dan worden ingevoerd nadat de inwoners meer bekend zijn geworden met het scheiden van afval. We stellen dan ook een tweetraps oplossing voor. Dit raadsvoorstel behandelt de eerste stap, de invoering van diftar. Onderbouwing 1. Invoering van diftar op basis van volume/frequentie per 1-1-2017. Uit landelijke gegevens blijkt dat de invoering van gedifferentieerde tarieven leidt tot een afname van de hoeveelheid restafval met wel 40%. Dit blijkt ook uit de cijfers van de gemeenten in de Cyclusregio die diftar hebben ingevoerd. Bijvoorbeeld: in Bergambacht is de hoeveelheid restafval gedaald van 209 kg per inwoner in 2012 tot 122 kg per inwoner in 2015. Ter vergelijking: de hoeveelheid restafval in Kaag en Braassem bedroeg 204 kg per inwoner in 2015. Bij diftar bestaat de afvalstoffenheffing uit een vast deel (basistarief) en een variabel deel. Het variabele tarief is alleen van toepassing op het restafval. Alle andere afvalfracties worden niet belast. Hoe meer restafval een inwoner aanbiedt, hoe hoger de heffing wordt. Op deze manier worden inwoners gestimuleerd het afval zoveel mogelijk te scheiden. Bij volume/frequentie diftar is het variabele deel van de afvalstoffenheffing afhankelijk van zowel het containervolume als van het aantal keer dat de container wordt geleegd (frequentie). Deze vorm van diftar komt het meeste voor en wordt ook gehanteerd in de Cyclus-regio. Bij laagbouw wordt het restafval, net als in de huidige situatie, ingezameld met minicontainers, bij hoogbouw wordt door middel van ondergrondse verzamelcontainers ingezameld. Hierop zijn enkele uitzonderingen mogelijk, omdat er in het verleden bij nieuwbouw ook laagbouw is gekoppeld aan ondergrondse verzamelcontainers. Per situatie moet bekeken worden of deze laagbouw aangesloten blijft op de ondergrondse containers of dat ze alsnog een minicontainer ontvangen. De minicontainers voor restafval moeten gechipt zijn, de verzamelcontainers werken met een toegangspas. Hiertoe moeten alle minicontainers voor restafval in Kaag en Braassem oost worden vervangen door een minicontainer met chip. Ook moeten voor ongeveer 150 locaties met bovengrondse verzamelcontainers bekeken worden of en waar de ondergrondse containers geplaatst kunnen worden. Voor de overige onderdelen wijzigt de afvalinzameling niet. De inzameling van gft blijft door middel van minicontainers plaatsvinden en plastic en drankenkartons worden door middel van zakken ingezameld. De inzameling van glas, papier en textiel vindt plaats via het huidige systeem van verzamelcontainers en huis-aan-huisinzameling. Voor de inzameling van deze fracties hoeft niet per keer betaald te worden, maar deze kosten worden meegenomen in het basistarief. Uitvoering Eenmalige kosten Aan de invoering van diftar zijn eenmalige kosten verbonden: projectkosten en materiële kosten. Deze eenmalige kosten bedragen 395.000, afgerond 400.000 (excl. BTW). 16.041 Rvs Invoering Diftar 9 mei 2016 Pagina 2 van 5
De eenmalige projectkosten bestaan uit projectbegeleiding ( 50.000), locatieonderzoek ( 100.000), uitvoeren van volume-enquête en kosten communicatie(materiaal) ( 5.000). De eenmalige materiële kosten bestaan uit het vervangen door gechipte minicontainers in Kaag en Braassem oost en omwisseling van minicontainers in west (huishoudens krijgen de keuze tussen 140l en 240l minicontainer, terwijl nu bijna iedereen een 240l minicontainer heeft) ( 40.000). Ook het plaatsen van voorzieningen bij de hoogbouw (nieuwe ondergrondse restafvalcontainers en voorzieningen voor de gft) brengt eenmalige kosten met zich mee ( 200.000). Met deze kosten is nog geen rekening gehouden in de begroting 2016. Het voorstel is om voor de invoeringskosten diftar (eenmalige kosten) nu een voorbereidingsbudget beschikbaar te stellen van 400.000. Het vraagstuk of en hoe deze voorbereidingskosten dan verrekend moeten worden, zal op een later moment aan de orde komen. De vraag die nu voorligt, is om de overstap naar diftar te gaan maken en om daarvoor het traject op te starten en de kosten te maken die nu nodig zijn voor het omzettingsproces. In het derde kwartaal van 2016, als er meer duidelijk is over het hoe en wat, kan er ook een beter financieel beeld gepresenteerd worden. Het besluit kan dan ook genomen worden over hoe de wijze van verrekenen van de nu te maken kosten met het tarief. Hiervoor zijn verschillende mogelijkheden, met verschillende financiële consequenties, waarbij de 100% kostendekkendheid het uitgangspunt blijft. Financiële consequenties 2017 e.v./ tarieven 2017 Zoals aangegeven is er nog geen duidelijkheid over de totale invoeringskosten en wat de effecten zijn op de hoogte van de tarieven voor 2017. De keuze voor diftar is een principiële keuze en op basis van deze keuze wordt voorgesteld de voorbereiding in gang te zetten. Er zal een nieuwe dienstverleningsovereenkomst met Cyclus worden gesloten, waarin de nieuwe tarieven voor inzameling en beheer moeten worden afgesproken. Verder moet rekening worden gehouden met structurele en/of eenmalige kosten ICT, onderhouds-/beheerkosten Cyclus (beheer/onderhoud/ reiniging ondergrondse containers) en mogelijk ook nog met andere kosten (bijv. hogere inningskosten). Anderzijds worden lagere inzamelings-/verwerkingskosten verwacht door een betere scheiding van het aangeboden afval. Al deze onderdelen hebben uiteindelijk invloed op de hoogte van afvalstoffenheffing. Bij diftar bestaat de afvalstoffenheffing uit een vast deel (basistarief) en een variabel deel. Het basistarief moet de vaste kosten van de inzameling en de verwerking dekken. Het basistarief moet niet te laag zijn, maar ook niet te hoog. Bij een te laag basistarief bestaat het risico dat de kosten van inzameling en verwerking niet gedekt worden, bij een te hoog basistarief is de prikkel voor inwoners minder. Het variabele deel is afhankelijk van het volume van de minicontainer (140 liter of 240 liter) en het aantal keren dat de restafvalcontainer wordt geleegd. Er komen aparte tarieven voor het aanbieden van een 140 liter en een 240 liter minicontainer restafval en het aanbieden van een zak bij de ondergrondse container. In de bijlage staan voorbeelden van gemeenten waar diftar is ingevoerd. Zowel de hoogte van het vaste tarief als het variabele tarief verschilt. In het derde kwartaal zal er een indicatie van de tarieven bekend worden, die daarna ook aan uw raad kenbaar worden gemaakt. Met deze informatie en de gegevens die we de komende tijd zullen uitwerken, zal er een raadsvoorstel worden voorbereid. U zal dan gevraagd worden een besluit te nemen over de wijze waarop de voorbereidingskosten verrekend worden en de hoogte van de tarieven, die hiermee samenhangt. Uiteindelijk worden de nieuwe tarieven opgenomen in de tarieventabel behorende bij de Verordening op de heffing en invordering van afvalstoffen, die uw raad in december vaststelt. De inning van de afvalstoffenheffing vindt plaats op basis van een voorschotnota en een eindnota; in de eindnota vindt een verrekening plaats van het aantal keren dat de minicontainer ter lediging is aangeboden. 16.041 Rvs Invoering Diftar 9 mei 2016 Pagina 3 van 5
Stand algemene reserve: Verloop van de algemene reserve in 2016 Stand algemene reserve op basis van raadsbesluiten Saldo Saldo 1 januari 2016 o.b.v. (nog vast te stellen) jaarrekening 2015 8.740.049 Bij: Bespaarde rente volgens begroting 2016 204.692 Af: Dekking bijdrage provincie N207-443.000 Af: Dekking modernisering GBA -60.521 Af: Dekking ophoging kades -625.000 Af: Vorming duurzaamheidsreserve -150.000 Stand op 31 maart 2016 7.666.220 Claims voor nog vast te stellen raadsbesluiten Mutatie Saldo Af: Aansluiting bij het streekarchief in Leiden (Elo) - raad 11 april -61.949 7.604.271 Af: Extra budget duurzaamheid - raad april/mei -50.000 7.554.271 Af: Invoering Diftar - raad april/mei -400.000 7.154.271 Af: Extra budget ivm Omgevingsvisie Rijnstreek - raad april/mei -33.333 7.120.938 Participatie en tijdlijn In 2015 heeft participatie plaatsgevonden en is een digitale enquête over de afvalinzameling gehouden. In de brief van 14 december jl. aan uw raad is hierop ingegaan. Hieronder volgen de globale processtappen die moeten leiden tot de invoering van diftar per 1-1-2017. Afstemming met Cyclus over planning van de voorbereiding van het traject en de nieuwe tarieven; Afstemming met onderdeel belastingen en ICT van de gemeente Alphen aan de Rijn en Cyclus over uitwisseling van gegevens voor de belastingheffing; Berekenen van de nieuwe tarieven waarna de raad hiermee moet instemmen; Opstellen van een communicatieplan waarin is opgenomen: informeren van inwoners over de invoering van diftar en het houden van een volume-enquête; Locatieonderzoek: bepalen van de voorzieningen (restafval en gft) voor de hoogbouw; Omwisselen minicontainers restafval laagbouw; Vaststellen gewijzigde Afvalstoffenverordening door gemeenteraad Vaststellen tarieventabel behorende bij de Verordening op de heffing en invordering van afvalstoffen door gemeenteraad. Risico s De invoering van diftar vergt een grondige voorbereiding; een voorbereidingstijd van 8 maanden is relatief kort. De risico s die hierbij een rol spelen zijn de volgende: Inwoners moeten al vroeg in het traject een keuze maken voor het volume van een container. Op dat moment moet een indicatie van het tarief bekend zijn. Het bepalen van nieuwe locaties voor een ondergrondse verzamelcontainer is gebonden aan een openbare juridische voorbereidingsprocedure, met de mogelijkheid voor bezwaar. 16.041 Rvs Invoering Diftar 9 mei 2016 Pagina 4 van 5
Ook zijn op dit moment de financiële consequenties nog niet bekend. Het uitgangspunt is dat het basistarief van de afvalstoffenheffing lager wordt dan de huidige afvalstoffenheffing. Vervolgens hangt het af van het scheidingsgedrag van inwoners hoe hoog de aanvullende (variabele) kosten zijn. Duurzaamheid De aanleiding voor de invoering van diftar is het verbeteren van de afvalscheiding en een duurzame samenleving. Verbetering van de afvalscheiding is ook opgenomen in de duurzaamheidsagenda bij het onderdeel circulaire economie. Evaluatie Het uiteindelijk doel is om in de hele gemeente het principe van omgekeerd inzamelen in te voeren. Dit is een systeem waarbij inwoners het restafval naar ondergrondse verzamelcontainers brengen. Na twee jaar zal het nieuwe systeem van diftar geëvalueerd worden en op basis daarvan wordt definitief besloten om al dan niet over te gaan op omgekeerd inzamelen. Het is dan namelijk duidelijk hoeveel restafval er nog vrijkomt en hoeveel ondergrondse containers op basis daarvan geplaatst moeten worden. Roelofarendsveen, 5 april 2016 Burgemeester en wethouders van Kaag en Braassem, de gemeentesecretaris, de burgemeester, M.E. Spreij mr. K.M. van der Velde-Menting Bijlagen behorend bij het voorstel Voorbeelden tarieven diftar gemeenten. Bijlagen ter inzage Geen 16.041 Rvs Invoering Diftar 9 mei 2016 Pagina 5 van 5