Trainingsmodule 4. Voor gevorderde EPC-markten

Vergelijkbare documenten
Trainingsmodule 4. Voor EPC-beginnersmarkten

Trainingsmodule 1 Energie Prestatie Contracten (EPC) de basis

Trainingsmodule 2. - van projectidentificatie tot aanbesteding. Energie Prestatie Contracten (EPC)-proces. Transparense Project.

Seminariecyclus Duurzaam bouwen DUURZAAM ÉN BINNEN BUDGET. 16 december Principe achter een ESCo (Energy Service Company) Steve CAILLER 3E

Een comfortabel en duurzaam gebouw, gegarandeerd

ENERGIECONCEPTEN. Advies op maat. vandorp.eu

Training Module 5. Energie Prestatie Contracten Supportstrategie. Transparense Project Juni

Toekomstige vermarktingsmodellen: Van leasing tot ESCO

Overijssel maakt werk van nieuwe energie!

ENERGIE. besparen. vandorp.eu

D.3.1.c Samenvatting Business plan voor het EPC coaching traject voor gemeenten en gemeenschapsvoorzieningen in de provincie Vlaams-Brabant

Presentatie Gert-Jan de Looze. Verduurzamen van vastgoed door gebruik van Esco s. Presentatie Stadsregio

D.3.5 Rapport over de implementatie van best practices inzake financieel haalbare energie-acties

Een comfortabel en duurzaam gebouw, gegarandeerd

Energie Prestatie Contracten Standaardisatie proces en documentatie Lessen uit Europa

Building4life. Wilt u weten hoe? Building4life. Jan van Polanenkade 26B KM Breda Postbus BB Breda

Het Vlaams EnergieBedrijf Drie pijlers, één focus. Project ESCO Limburg 2020 Andries Gryffroy 28 maart 2014

Is een energieprestatiecontract. interessant voor de sportsector? Dirk Meire CEO Vlaams EnergieBedrijf

Overijssel maakt werk van nieuwe energie!

EPC en de uitdagingen voor de toekomst. Inge Goessens, VEB Klantendag 13 oktober 2016

Experts aan uw zijde Fedesco

Energie efficiëntie: een totaalpakket

Provinsje Fryslan Leeuwarden, 25 maart Frans van Wieren. duurzaam ondernemen en toch geld verdienen Presentatie Financiering Esco s

Verplichtingen voor kantoorgebouwen op vlak van energie

PRESENTATIE. Zon op Bedrijfsdaken 01 / INTRODUCTIE 02 / PROJECTCASE TEXEL 03 / ZON OP BEDRIJFSDAKEN 04 / PROJECTCASES

Prestatiecontracten sleutel tot duurzaamheid

vooruitgang met financieringsinstrumenten vanuit ESI-fondsen Het Cohesie Fonds Financieringsinstrumenten

Financiering van Openbare Duurzame Verlichting voor Gemeenten

Verduurzamen zonder eigen geld

Europese Gedragscode voor Energieprestatiecontracten

TECHNISCH EXPERT WIND EN ZON

CO2 reductie? Jan van Hout OVVIA Van Hout Adviseurs en Installateurs

De financiering van de energetische efficientie. Brussel : 12 februari Belfius Bank Philippe Dedobbeleer

Energie Scholen/Steden/Publieke Sector. Johan Konings

Gratis OVL-verlichting

vooruitgang met financieringsinstrumenten vanuit ESI-fondsen Europees Fonds voor Maritieme Zaken en Visserij Financieringsinstrumenten

01 / AANLEIDING 02 / ZON OP BEDRIJFSDAKEN 03 / PROJECTAANPAK 04 / VOORWAARDEN PRESENTATIE 05 / VERVOLGSTAPPEN. Zon op Bedrijfsdaken 06 / VRAGEN

Toelichting Steunpunt DuBo dienst Energiebegeleiding EPC-haalbaarheid voor gemeenten en gemeenschapsvoorzieningen

EPC in de praktijk, Stad Oostende

Energie aanpak eigen gebouwen: zelf doen? Energieprestatiecontract? Vlaams EnergieBedrijf

Binnenklimaat: energie efficiënte oplossingen besparing door comfort

Fotovoltaïsche systemen in de stad

NEERZIJSTRAAT GENK

Energienota

Actieplan Energie Efficiëntie Projectoproep 2018 Energiebeleidsverklaring

ESCOLIMBURG2020 Ondersteuning aan lokale besturen. Sandra Penders (Dubolimburg) Dirk Schreurs (Infrax)

2. Zijn er scholen die voor hun isolatie werken met een derdebetalersysteem? Zo ja, hoeveel? En wat zijn daar de bevindingen?

Memo. Financieringsmogelijkheden van energiebesparingsmaatregelen

Een kwaliteitsbeheersysteem. voor verbetering van binnenmilieu en energiegebruik bij renovatie van sociale meergezinswoningen

ESCo in juridisch perspectief. Michel Chatelin Eversheds

Urgenda ESCo-project. Peter Odermatt

Technologische invulling energie strategie Sciencepark. Jan-Maarten Elias

Hellebrekers Technieken is een multidisciplinair bedrijf op het gebied van gebouwinstallaties en procesinstallaties

Welkom Fijn dat u er bent!

Onderzoek Offerte. Voorbeeld Hotel

Overijssel maakt werk van nieuwe energie!

Bijlage I Investeringen en energielasten Energiesprong woningbouw Maria van Bourgondiëlaan te Eindhoven. 1 Inleiding

Light as a Service. Light as a Service: energie besparen zonder investering

Zonnewind CVBA Samen energie besparen en groene energie produceren in Zandhoven

ALLES-IN-HUIS SLIM BETALEN

Prestatiecontracten voor bestaand maatschappelijk vastgoed: slim besparen én verduurzamen

APPARTEMENT ZORGELOOS RENOVEREN?

APPARTEMENT ZORGELOOS RENOVEREN?

Christian Oestreich Bausparkasse Schwäbisch Hall AG 8 maart 2017 Den Haag

vooruitgang met financieringsinstrumenten vanuit ESI-fondsen Het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling Financieringsinstrumenten

... Gemeente Eindhoven en Eneco in Samen gaan we voor decentrale en duurzame toekomst! Waarde creëren Stadhuisplein. Veranderende overheid

ESCo s en EPC, Ook voor Openbare besturen en KMO s? ECONEXT, Antwerpen, 18 April 2013 Factor4, C-H Bourgois

EPC ESCO VME. Sven Wuyts Factor4

Solar Solutions. Peter Verlinden & Mathijs Leffers - 15 april 2015

Inhoudsopgave SAMENVATTING 9 INLEIDING 11

Energiereductie met een ESCo. Jan-Maarten Elias Unica Ecopower

Energiebesparing bestaande koopwoningen. Effecten stimuleringspakket

Zonnewind CVBA Samen energie besparen en groene energie produceren in Zandhoven

Financieren van duurzaamheid. Servicepunt Duurzame Energie

Infrax. Distributienetbeheerder: ELEKTRICITEIT. 126 Gemeenten alle gemeenten in Limburg 2 mio aansluitingen medewerkers KABELTELEVISIE

Nadere uitwerking van het treasurystatuut voor het verstrekken van leningen en garantie aan derden, inclusief toelichting (januari 2010).

Beginner. Beginner. Beginner

Verduurzaming gemeentelijk vastgoed

Licht als dienst: LAAS, Pay per lux, Philips Lighting Capital en circulaire verlichting.

Gelet op artikel 2 van de Algemene subsidieverordening Noord-Holland 2011;

D.3.5 Rapport over de implementatie van best practices inzake financieel haalbare energie-acties

Vastgoedfinanciering in de cure-sector

ESCO. Ronny Thevis. Antwerpen, 26 oktober 2011

ESCO. Energienamiddag Limburg 28 maart 2014

FINANCIERING ESCO PROJECTEN. Lotto Arena 8 december 2015 Guy DE CEUSTER CEO BELFIUS LEASE

Voorgestelde beslissing :

Het verduurzamen van maatschappelijk vastgoed m.b.v. ESCO s. Hans Hörter, Commercieel Adviseur DWA installatie- en energieadvies

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG

U BENT EEN PROFESSIONAL? OOK DAN HEEFT OPEL FINANCE FORMULES MET 100% GEMOEDSRUST

Hoe samenwerking, verandering en voorlichting zorgen voor meer en betere ESCo projecten in Nederland P5 presentatie Christine van Oeveren

Itho Daalderop Installatieconcepten voor een gezond en comfortabel binnenklimaat. wonen zonder. energierekening

INNAX GROUP presentatie PROVADA 7 JUNI H

Duurzaam verwarmen met Waterstage. Product Launch 2017

Voorstel raad. Initiatiefvoorstel startersleningen gemeente Hollands Kroon 4 maart 2014

EPC/ECSo gemeente Zutphen en Van Dorp Installaties: beheer en onderhoudsuitdagingen. Hedwig Tummers, mei 2013 senior adviseur aanbesteden & bouw

Slimme keuzes voor woningconcepten met warmtepompen

Door Anna Gruber (FfE), Serafin von Roon (FfE) en Karin Wiesmeyer (FIW)

Sales versnellen met Volgroen Financieringsoplossingen voor energiebesparing in het MKB

MiddenBeemster. Aanpak tussen gemeente en huurders. Duurzaam Woonbron

Transcriptie:

Trainingsmodule 4. Voor gevorderde EPC-markten Energie Prestatie Contracten-financiering Transparense Project

OVERZICHT VAN TRAININGSMODULES I. EPC de basis II. EPC-Proces van Projectidentificatie tot aanbesteding III. EPC-Proces van Contract tot gegarandeerde besparingen IV. EPC-financiering V. EPC-supportstrategie 2

Financiering van energiebesparingsprojecten De volgende financieringsopties zijn beschikbaar voor de financiering van energiebesparingsmaatregelen Commercieel en bankkrediet (hypotheken, leningen, etc.) Nationale en internationale subsidieprogramma s en -regelingen Eigen financiering Energy Performance Contracting (EPC) 3

Financiering van EPC-projecten A. Financiering door derden A.1 Krediet aan ESCo (puur krediet of krediet met verkoop van vorderingen) A.2 Krediet aan de klant B. ESCO-financiering Financiering uit eigen vermogen van de ESCo C. Financiering door de klant Financiering uit eigen vermogen van de klant met steun van een energiebesparingsgarantie van de ESCo Financiering uit interne Capital Expenditures (CAPEX) budget (kapitaaluitgaven) van de klant en bestaande kredieten

A.1 Derden financiering/krediet aan ESCO De ESCO Regelt het krediet, d.w.z. organiseert de financiering van het EPC-project uit eigen naam. Draagt het volledige risico van mislukking van het project, zelfs als de reden daarvan buiten de invloedsfeer ligt De klant Ontmoet de bron van financiering (doorgaans een bank) niet persoonlijk, zoals geïllustreerd in onderstaand figuur

A.1 Derdenfinanciering/krediet van ESCO Klant Implementatie van maatregelen Besparingsgaranties Betaling voor diensten Terugbetaling van investeringen ESCo Verstrekken van lening Terugbetaling van lening Investeerder (bank) 6

A.2 Derden financiering/krediet aan klant De klant Sluit direct een contract af met de financieringsbron (doorgaans een bank) De ESCo Garandeert slechts de realisatie van de technische parameters van het project Als de aangenomen parameters niet worden behaald door toedoen van de ESCO, is de ESCo verplicht het verschil te vereffenen tussen het uiteindelijke besparingsniveau en de afbetalingstermijn

A.2 Derdenfinanciering/krediet van ESCO Klant Besparingsmaatregelen Besparingsgarantie Betaling voor diensten Toewijzing van lening ESCO Terugbetaling van lening Garantie van rendement Investeerder (bank) 8

A.1+A.2 Derdenfinanciering - gecombineerd Gecombineerd krediet aan ESCO en klant Een zeer geschikte manier om EPC projecten te financieren Beide partijen (de ESCO en de klant) doen mee in het regelen van de financiering Elimineert nadelen van een eenzijdige aanpak en versterkt hun voordelen Biedt een basis voor nauwere zakenrelaties

Keuze van EPC-projectfinanciering De keuze van de meest geschikte financiering hangt af van een aantal factoren: Voorwaarden van verschillende financieringsopties binnen de financieringssector van een land. Kredietwaardigheid van zowel de ESCo als de klant. Beschikbare financiele bronnen bij de ESCo en de klant. Economie van een specifiek project. 10

Financiering en EPC-marktniveau Lessen geleerd tijdens de historische ontwikkeling van de EPC-markten (in Tsjechië): 1. Aanvankelijk werden EPC-projecten voornamelijk gefinancierd door de klant, die een krediet regelde bij een bank (derdenfinanciering A.2) 2. Later kwam er verandering in de situatie naarmate de EPC-markt zich begon te ontwikkelen en de banksector bekend raakte met de EPCregelingen Klantkredieten (A.2) werden een uitzondering Steeds meer ESCO s betrokken krediet van een bank (A.1) Voor een aantal kleine projecten regelden ESCO s financiering uit hun eigen bronnen (B) 3. In de laatste 5-6 jaar is de verkoop van vorderingen aan de bank door ESCO s de meest gebruikte methode van derdenfinanciering (A.1) geworden. 11

Financiering in vergevorderde EPCmarkten In de meer ontwikkelde EPC-markten is derdenfinanciering de meest gebruikelijke vorm van financiering: in de meeste gevallen regelen ESCO s financiele bronnen via bankkredieten Alleen in kleinere projecten zijn ESCO s in staat financiering uit eigen middelen te verzorgen. Verkoop van vorderingen door ESCO aan een bank. Is de meest gebruikte methode van derdenfinanciering hiermee wordt de schuldenlast van de ESCO niet vergroot en het aantal projecten dat geïmplementeerd wordt door een specifieke ESCO niet gelimiteerd ESCO verkoopt vorderingen van klanten aan een financieel instituut na implementatie van besparingsmaatregelen. Op deze manier betaalt de klant de termijnen die zijn vastgelegd in het contract dus meteen terug. De ESCO garandeert nog steeds het besparingsniveau en de daaruit volgende operationele kosten. De klant draagt geen extra risico s 12

Projectfinancieringsstructuur (1) Betalingsstructuur (voor energie, ) besparingen Kosten van ESCO s investering Betaling (voor energie, ) ervoor tijdens erna contractperiode 13

Projectfinancieringsstructuur (2) Besparingsverdeling Aandeel in de besparing van de klant Aandeel in de besparing van de ESCO Kosten van de ESCO betrokken in het project (kredietgarantie) Investering dat gedekt wordt door besparingen op operationele kosten (betaling van krediet) tijdens 14

Financiele data Financiële data: Operationele kosten Brandstofkosten Investeringskosten Bemiddelingskosten Reparatie van apparatuur/vervangingskosten Levenscycluskosten BTW betaling gerelateerd aan overdracht van eigendom Als eigendom wordt overgedragen na installatie, wordt BTW betaald aan het begin van de betalingsperiode.

Financieringsricico s Wanneer contact wordt gezocht met financiële instituten zijn de volgende punten belangrijk: Banken hebben geen experts op het gebied van energiegebruik Banken worden gemotiveerd door de verwachte realisaties van de projectresultaten in de vorm van energiebesparingen, aangezien dit de bron is waarmee de schuld wordt terugbetaald. Regel dus de volgende zaken: De belangrijkste financieringsbronnen Beschikbare garanties Financiele bepalingen en voorwaarden (deadlines) Voorwaarden van contract Risicoclassificering 16

EPC gecombineerd met bouwproject (1) Twee soorten energiebesparende maatregelen kunnen worden toegepast in gebouwen: Bouwkundige maatregelen (isolatie, vervanging van ramen) Terugbetaalperiode is ten minste 15 jaar; in de meeste gevallen langer (de investeringskosten kunnen niet alleen worden terugbetaald via besparingen op operationele kosten) Mogelijkheid tot cofinanciering via subsidieprogramma s + additionele bronnen zoals eigen bronnen, banklening, etc. Installatietechnische maatregelen (renovatie van energiesystemen) Terugbetaaltermijn doorgaans 4-8 jaar (de investeringskosten kunnen vaak volledig worden terugbetaald uit de besparingen) Geschikt voor EPC

EPC gecombineerd met bouwproject (2) Isolatie van het gebouw alleen is niet voldoende om optimale energie- en kostenbesparingen te garanderen Optimale oplossing: Isolatiemaatregelen zouden moeten worden aangevuld met de verbetering van verwarmingsinstallaties en energiebeheer Het is mogelijk om bouwkundige maatregelen en installatietechnische maatregelen op dezelfde locatie toe te passen Aanpassing aan lokale omstandigheden is vereist in sommige landen is het beter om het EPC-deel apart aan te besteden in een eigen aanbestedingsprocedure vanwege verschillen in aanpak van de evaluatie van aanbestedingen)

EPC gecombineerd met bouwproject (3) Synergie-effecten van de combinatie: Het opzetten van een technologische reconstructie bij gebouwrenovatie leidt tot een optimale constructie en verlaagde investering voor onderhoudstechnieken Gelijktijdige renovatie en optimalisatie - hoge mate van coördinatie vereist Mogelijke besparingen op financiele kosten, d.w.z. een reductie in rentekosten. Mogelijkheid om de ESCO de kwaliteit van de constructiemaatregelen te laten controleren die geïnstalleerd zijn door de leverancier van de verbouwing om de energiebesparingsprestatie zeker te stellen

EPC gecombineerd met bouwproject (4) Voorbeelden van een EPC-project gecombineerd met een bouwproject: Middelbare school Novovysočanská in Praag - 2009 Stadsdistrict 13 in Praag 15 scholen (isolatie) en 31 scholen (EPC) 2010 -> meer info op de volgende slide. Technische school van Josef Gočár, Praag - 2010 Ziekenhuis van Jihlava (2 gebouwen geisoleerd) 2011 Regio Moravië-Silesia (11 geisoleerde gebouwen op een totaal van 13 gebouwen - 2012

EPC de basis Conventionele waarden & EPC-waarden Alleen maatregelen met hoog financieel rendement Een gebouw per keer Gedeeld contract waarbij de coördinatie ligt bij de eigenaar Aanbesteder die de laagste prijs hanteert krijgt het contract Opleiding en training van bedienend personeel - klanteninitiatief Contract eindigt na laatste inspectie Bundeling van veel maatregelen Doorgaans meer gebouwen per project All-in contract waarbij verantwoordelijkheid ligt bij de contractant. Aanbesteder met de beste kennis, referenties en hoogste energiebesparing krijgt het contract. Opleiding en training maakt deel uit van het project Het contract eindigt als de investering terugbetaald is efficiënte gebouwen efficiënt comfort 22

Voorbeeld: Scholen in Praag, district 13 (1) Deel 1: Constructieproject 15 basischolen Isolatie van gebouwen en vervanging van ramen Subsidie uit het Operationele Milieuprogramma Investering voor een bedrag van ongeveer 55-60% (co-financiering) Subsidieaanvraag januari 2008 Thermische isolatie uitgevoerd 2 e helft van 2010

Voorbeeld: Scholen in Praag, district 13 (2) Deel 2: EPC-project EPC-project in 31 basisscholen Renovatie van technologische apparatuur Investering van 5 miljoen euro Gefinancierd uit toekomstige besparingen op operationele kosten Besparingen gerealiseerd in de komende 10 jaar Jaarlijkse besparing ongeveer 1 miljoen euro Publieke aanbesteding - publicatie februari 2009 Maatregelen geïnstalleerd tussen medio 2010 en maart 2011

Voorbeeld: Scholen in Praag, district 13 (3) Resultaten van de combinatie van EPC met een bouwproject Optimale combinatie van energiebesparingsmaatregelen Nieuw, verbeterd ontwerp van alle schoolgebouwen in Praag, district 13 Warmtebesparingen meer dan 50% t.o.v. het originele verbruik (nulmeting) Co-financiering door klant 36% (ongeveer 8 miljoen euro) Studenten deden mee in de competitie over energiebeheer