PLAN VAN AANPAK STRUCTUURVISIE GEMEENTE VELSEN 1. INLEIDING Aanleiding Voor u ligt het plan van aanpak van de structuurvisie Velsen. Directe aanleiding is de vaststelling door de raad van de Visie op Velsen 2025 en het feit dat de huidige structuurvisie het ruimtelijk beleid weergeeft tot 2015. Met het vaststellen van een structuurvisie worden ruimtelijke voornemens vastgelegd en wordt bekend hoe de gemeente ruimtelijke relevante ontwikkelingen wil sturen en welke ontwikkelingen zij in een gebied juist niet wil. De structuurvisie vormt dan een afwegingskader en doorvertaling voor (on)voorziene toekomstige ruimtelijke ontwikkelingen. Het opstellen van een structuurvisie biedt de mogelijkheid bestaande sectorale beleidsnota s in samenhang te brengen en ruimtelijk te vertalen. Nadat het bestaande beleid in samenhang is gebracht, zal de vraag beantwoord moeten worden hoe om te gaan met conflicterende belangen en beschikbare ruimte voor de toekomst voor Velsen. Met een structuurvisie als integraal ruimtelijk beleidskader kan de gemeente Velsen zich tevens steviger positioneren bij ruimtelijke vraagstukken op bovenlokaal en regionaal niveau. Na vaststelling van de structuurvisie vervangt deze de bestaande structuurvisie Velsen 2015, die in december 2005 door de gemeenteraad van Velsen is vastgesteld. Reikwijdte visies In een structuurvisie wordt aangegeven welk ruimtelijk beleid de gemeente in de toekomst nastreeft. Dit gaat om het ontwikkelen van nieuwe gebieden, het herontwikkelen van bestaande gebieden, maar ook om het veiligstellen van waardevolle structuren van groen, natuur, water en andere ruimtelijke structuren. De structuurvisie is bedoeld als ruimtelijk document op hoofdlijnen. Dat betekent dat het eindresultaat geen document oplevert met een grote mate van detail. De structuurvisie is een globaal en kaderstellend document. Een structuurvisie dient als toetsingskader voor het te voeren ruimtelijke beleid van de gemeente. Anders gezegd: als de raad in de toekomst beslissingen wil nemen op het gebied van ruimtelijke ordening, dan worden deze beslissingen getoetst aan de kaders van deze structuurvisie. Situatie en doelstelling Velsen In de gemeente Velsen zijn de laatste jaren veel ruimtelijke ontwikkelingen aan de orde geweest. Dit geldt voor zowel stedelijke ontwikkelingen (bv.herstructurering Oud IJmuiden en Zeewijk, Binnenhaven, Stadspark) als voor ontwikkelingen in het landelijk gebied (bv landschapsbeleidsplan) en van bedrijventerreinen (bv. herontwikkeling Grote Hout). Een groot deel van deze ontwikkelingen is ingegeven door de structuurvisie Velsen 2015. Met het oog op de snelheid van maatschappelijke ontwikkelingen wordt voorgesteld de visie globaal te laten zijn daar waar dat kan, maar wel duidelijk kaderstellend daar waar dat nodig is. Gelet op dit karakter is het essentieel dat de structuurvisie breed gedragen wordt; zowel binnen de eigen organisatie, bestuurlijk als in de samenleving. De volgende kaders worden gehanteerd bij het opstellen van een structuurvisie: De beoogde structuurvisie heeft betrekking op de hele gemeente en legt voor de komende jaren het ruimtelijk beleid op hoofdlijnen vast; De structuurvisie is een ontwikkelingslijn richting burgers, maatschappelijke organisaties, bedrijven en andere overheden. Het vormt daardoor een belangrijke grondlegger bij ruimtelijke ontwikkelingen; De visie moet in beeld brengen wat de grote uitdagingen voor de gemeente zijn en waar we ons op moeten richten; Van belang is dat niet uit het oog wordt verloren dat de zeven kernen tezamen een gemeente vormen, waarbij elke kern een eigen identiteit heeft; Het ontwikkelen van een visie met een planhorizon van 10-15 jaar is noodzakelijk om maximaal te kunnen inspelen op allerlei ontwikkelingen. Hierbij wordt aangesloten bij de planhorizon van de woonvisie en de Visie op Velsen. 1
Daarnaast zullen bij de opstelling van een gemeentelijke structuurvisie verschillende partijen worden betrokken zoals o.a. burgers, bedrijven, waarbij aansluiting wordt gezocht bij het beleid in het kader van burgerparticipatie. Het doel is het opstellen van een structuurvisie voor de gehele gemeente met een actueel ruimtelijk ontwikkelingskader voor de toekomst [middellange (2025) en lange termijn (2040)], waarin de visie voor de gemeente als geheel en (het behoud van) de eigen identiteit van de zeven kernen tot uitdrukking komt. De visie vormt een helder afwegings-/toetsingskader voor ruimtelijke ontwikkelingen en is het instrument om regie te voeren. In de visie wordt duidelijk hoe de gemeente de ruimtelijke ontwikkeling van de gemeente ziet en op welke wijze zij deze gewenste ontwikkeling mogelijk denkt te maken. Voorts zal in de structuurvisie worden aangegeven hoe eventuele verevening van bovenplanse kosten worden verankerd. 2. PROJECTAFBAKENING & KADER Structuurvisie Een structuurvisie geeft de gewenste ontwikkelingsrichting van de gemeente weer. De visie omschrijft in hoofdlijnen het te voeren ruimtelijk beleid en gaat in op de wijze waarop de ontwikkeling kan worden gerealiseerd. Het gaat derhalve om een strategisch beleidsstuk met een integraal ruimtelijk ontwikkelings- en toetsingskader. Hoe een structuurvisie er uit moet zien en hoe die moet worden voorbereid, wordt in grote lijnen overgelaten aan het verantwoordelijke bestuur en is dus niet vastgelegd bij wet. De volgende punten zijn daarbij van belang: de structuurvisie is verplicht volgens de Wet ruimtelijke ordening; voor een gemeente is een structuurvisie een zelfbindend en richtinggevend document; de structuurvisie moet een uitvoeringsparagraaf hebben; het plan moet digitaal uitwisselbaar en raadpleegbaar zijn; een planmer kan noodzakelijk zijn; het plan is een voorwaarde om diverse vereveningsregelingen in de grondexploitatiewet een basis te geven de raad van een gemeente stelt de structuurvisie vast. Mogelijkheden en vorm visie In een periode van economische en demografische onzekerheid helpt een structuur afgewogen keuzes te maken over de verdere ontwikkeling van de gemeente. Een structuurvisie biedt voor de gemeente deze structuur, een afwegingskader voor concrete ruimtelijke beslissingen, voor de inzet daartoe van bestuurlijke uitvoeringsinstrumenten (bv. bestemmingsplannen en/of omgevingsvergunningen) en een instrument om regie te voeren over (de samenhang van) ruimtelijke ontwikkelingen. Een structuurvisie fungeert derhalve ook als communicatiemiddel, het maakt aan belanghebbenden inzichtelijk tegen welke achtergrond en op welke wijze besluiten tot stand komen. De structuurvisie kan een grondslag zijn voor het vestigen van een voorkeursrecht op grond van artikel 4 de Wet voorkeursrecht gemeenten (WVGem). Verder geeft een structuurvisie de gemeente ook bevoegdheden op grond van de grondexploitatiewet (Grex) met betrekking tot de verevening van bovenplanse kosten. Op grond van de bijdragen in de ruimtelijke voorzieningen is het mogelijk dat een ontwikkelaar ook andere maatschappelijk belangrijke functies zoals natuur, recreatie, waterberging, infrastructuur en culturele voorzieningen financiert. De bovenplanse verevening, bovenwijkse kosten en bijdragen in ruimtelijke ontwikkeling, kunnen in de exploitatieopzet worden opgenomen in de vorm van een fondsbijdrage, onder de voorwaarde dat er een structuurvisie is vastgesteld waarin aanwijzingen zijn opgenomen over de ten laste van dit fonds komende bestedingen. In aanvulling hierop is het wenselijk dat de structuurvisie een goed hanteer- en raadpleegbaar document wordt, helder omschreven en goed toetsbare visie. Wat is de uitdaging voor gemeente Velsen 2
De uitdaging voor de gemeente Velsen is het opstellen van een heldere, goed toetsbare visie met duidelijke kaartbeelden waarin tot uitdrukking komt hoe de ruimtelijke ontwikkeling van de gemeente Velsen eruit zou moeten zien en hoe de samenhang kan worden gewaarborgd. De visie geeft antwoord op vragen over (de uitbreiding van) woongebieden, de verkeersstructuur en grootschalige infrastructurele werken, mogelijkheden bedrijventerreinen, de ontwikkelingen van het buitengebied de groenstructuur, opgaven in het kader van waterberging etc. Voorts biedt de visie de juridische basis voor de bovenplanse verevening. Een aantal ingrediënten voor de structuurvisie zijn reeds beschikbaar. We zijn immers al op diverse terreinen bezig met het ontwikkelen en uitvoeren van beleid. We hoeven voor het opstellen van een visie niet bij het nulpunt te beginnen. Maar de Visie van Velsen geeft ook nieuwe ambities. Deze ambities worden waar mogelijk al in nieuwe strategische documenten meegenomen( Visie Bufferzone Amsterdam-Haarlem, Visie Binnenduinrand, Visie Noordzeekanaalgebied) De door de gemeenteraad vastgestelde ruimtelijke en actuele beleidsstukken en uitgangspunten worden als basis voor de structuurvisie beschouwd. Dit betekent dat deze inhoudelijk in beginsel niet ter discussie worden gesteld. Het is de bedoeling om het actueel sectoraal beleid als uitgangspunt te nemen voorzover het ruimtelijke relevantie heeft. In de visie zal tot uitdrukking moeten komen hoe deze zich verhoudt tot de Provinciale structuurvisie. De visie moet worden afgesloten met een eventueel uitvoeringsprogramma en gekoppeld aan de grondexploitatiewet en zal voorts voldoen aan de Wro-vereisten. Aan de vaststelling van de structuurvisie zijn geen regels verbonden, behalve dat duidelijk moet worden gemaakt hoe belanghebbenden in de gelegenheid zijn gesteld om hun mening op de visie kenbaar te maken. De procedurele inrichting is dus de verantwoordelijkheid van de gemeente. De input komt veelal uit documenten waarbij tijdens de totstandkoming burgers, maatschappelijke organisaties, politiek en andere belanghebbenden reeds via klankbordgroepen en werksessies betrokken zijn geweest. De opstelling van een structuurvisie biedt echter wel de mogelijkheid om in gesprek te gaan met de bevolking en met andere betrokkenen over de toekomst de gemeente. Dit kan keuzes versterken en het draagvlak vergroten. Gezien de impact van de structuurvisie is het van groot belang dat er een breed gedragen visie komt. Mede ter uitvoering van de vastgestelde nota met betrekking tot burgerparticipatie ( We houden contact ) wordt voorgesteld om bij de ontwikkeling van de structuurvisie burgerparticipatie toe te passen. Bij de uitwerking van Plan van Aanpak zal worden aangegeven hoe het proces van burgerparticipatie in dit specifieke geval zal verlopen. Omgevingswet Momenteel wordt door het rijk gewerkt aan een herziening van het omgevingsrecht middels de nieuwe Omgevingswet. In de Omgevingswet, die naar verwachting van het rijk in 2018 volledig in werking moet zijn, vervalt de verplichte structuurvisie. De omgevingswet moet de komende jaren nog door de Tweede en Eerste Kamer worden behandeld. Daarom kan nu niet voorspeld worden hoe de wet er uiteindelijk uit komt te zien en of de vorm van structuurvisie dan daadwerkelijk verdwijnt. Om voor de gemeente Velsen over een actuele ruimtelijke visie te beschikken op hoog schaalniveau, ligt nu het Plan van Aanpak voor om de ruimtelijke kaders vast te leggen middels een structuurvisie. Planhorizon Voorgesteld om de structuurvisie met een planhorizon tot 2025 mee te geven. Dit komt overeen met de planhorizon van de Visie op Velsen 2025 en de Woonvisie 2025 van Velsen. 3. ORGANISATIE & AANPAK Proces Een aantal bouwstenen voor de structuurvisie is al bekend. Uitgangspunt is een doelmatig en pragmatisch proces om de structuurvisie zo spoedig mogelijk te laten vaststellen. Daarbij is het van belang dat de betrokkenen en belanghebbenden op een aantal belangrijke ijkmomenten worden geïnformeerd en/of geraadpleegd voor advies. De combinatie van snelheid en betrokkenheid vraagt om een efficiënt planvormingsproces. Cruciaal hierbij is dat de diverse groepen op de juiste manier in het planproces kunnen participeren. Aangezien 3
voor een aantal recente beleidsdocumenten een uitgebreid proces is doorlopen, kunnen deze momenten beperkt blijven. Voor het opstellen van de structuurvisie en begeleiding van het proces zal een extern adviesbureau worden ingeschakeld en wordt een volgende aanpak beoogd. De uiteindelijke invulling van de werkstappen zal in overleg met het adviesbureau worden bepaald/uitgewerkt. In elke fase zullen een of meerdere beslismomenten voor het college van burgemeester en wethouders zijn. De beslismomenten waarbij de raad is betrokken zijn hieronder aangegeven. Fase 1: Voorbereiding Het Plan van Aanpak wordt opgesteld en vormt de basis voor het college voor het proces. De kaders voor de verdere uitwerking van de aanpak en het opstellen van de Structuurvisie worden hiermee vastgelegd. Het Plan van Aanpak is de basis voor offerteaanvraag bij de externe adviesbureaus, de opdrachtverlening en de verdere inrichting van het proces en planning. Fase 2: Inventarisatie In deze fase gaat het adviesbureau binnen de kaders uit dit Plan van Aanpak aan de slag met medewerkers van verschillende disciplines uit de organisatie (projectteam) in verband met de uitwerking van de werkstappen, de uitvoering een beleidsinventarisatie en het leveren van input. De kaders van college en raad zijn bekend. De opzet van de structuurvisie moet zich lenen om andere partijen, inwoners, belanghebbenden en de politiek bij de totstandkoming van de uiteindelijke visie te betrekken. Wanneer de participatieladder uit de nota We houden contact in ogenschouw wordt genomen is het uitgangspunt voor deze visie bepaald op het niveau raadpleging. Aan de hand van de uitgewerkte werkstappen kan worden aangegeven hoe en wanneer invulling wordt gegeven aan verdere participatie in het proces. Hiernaast is het van belang om een communicatieplan op te stellen, waarin de belangrijkste strategische uitgangspunten voor de communicatie staan beschreven. Immers, bij interactieve trajecten is de wijze waarom gecommuniceerd wordt voor een groot deel bepalend voor het slagen of mislukken ervan. Het is van belang om de verwachtingen van derden vooraf goed te managen, zaken goed te beargumenteren en gedurende het traject met regelmaat terugkoppeling te geven. Voorgesteld wordt om in deze fase de gemeenteraad te consulteren over de uitwerking van de werkstappen en het participatie- en communicatieplan. Tevens wordt de raad in de gelegenheid gesteld om inhoudelijk verwachtingen en wensen voor de structuurvisie uit te spreken. Op grond van artikel 1.3.1. Bro vindt een wettelijk verplichte vooraankondiging plaats met de mededeling dat gemeente begint met het opstellen van structuurvisie en uitnodiging voor het, op voorhand, leveren van input t.b.v. deze structuurvisie. Fase 3: Opstellen concept ontwerp-structuurvisie Het adviesbureau gaat in samenwerking met de gemeente aan de slag met het opstellen van de conceptontwerp structuurvisie met varianten en de beoogde uitvoeringsparagraaf (inclusief quickscan haalbaarheid). In deze fase is het projectteam van de gemeente nauw betrokken bij het inbrengen van (gebieds-) kennis, het controleren en aanscherpen van tussenproducenten. De inmiddels vergaarde informatie en input (fase 2) kan hiervoor worden gebruikt. Het college geeft de concept ontwerp-structuurvisie vrij voor participatie. Gemeenteraad wordt hierover geïnformeerd. Fase 4: concept ontwerp-structuurvisie Alhoewel het opstellen van een Structuurvisie vormvrij is, zullen, vanwege het beleidsmatige karakter en de reikwijdte van de visie, ook externe partijen worden betrokken. Bewoners, ondernemers, belangengroeperingen en gemeenteraad krijgen de mogelijkheid om aan de hand van de concept ontwerp-structuurvisie hun visie, mening of bevindingen kenbaar te maken. Bij een gemeentelijke structuurvisie is de provincie meestal in een vroeg stadium betrokken bij de afstemming. De provincie heeft hierin geen formele rol, omdat de structuurvisie alleen 4
zelfbindend is. Juist door het strategische karakter zijn de gemeentelijke structuurvisies voor de provincies wel belangrijk. De aanpak zal worden uitgewerkt door het adviesbureau in samenspraak met de gemeente. Gedacht kan worden aan creatieve, originele werksessies. De opzet van de concept-versie moet deze mogelijkheid bieden. Verder moet de aanpak aansluiten bij de gemeentelijke visie voor wat betreft communicatie en burgerparticipatie. Bij de uitwerking van de werkstappen zal de aanpak van dit onderdeel al nadrukkelijk aandacht krijgen. Fase 5: Verwerking input en opstellen ontwerp-structuurvisie De input tot dat moment wordt samengebracht, verwerkt, beoordeeld en bediscussieerd. Resultaten en keuzes worden verwerkt in de ontwerp-structuurvisie (eventueel met bijbehorende PlanMer) welke uiteindelijk na besluitvorming door het college formeel in de inspraak wordt gebracht en voor overleg wordt aangeboden. Gemeenteraad wordt hierover geïnformeerd. Fase 6: Inspraak, bijstelling en besluitvorming Hierbij wordt aangesloten bij afdeling 3.4 van de Algemene wet bestuursrecht/inspraakverordening. De resultaten van inspraak en overleg zullen uiteindelijk worden verwerkt, afgewogen en beoordeeld, waarna de structuurvisie voor vaststelling door gemeenteraad kan worden aangeboden. Fase 7: uitvoering en monitoring Er zal uitvoering moeten worden gegeven aan de in het in de visie opgenomen uitvoeringsprogramma. Voorgesteld wordt om aan de hand van voortgangsrapportages de uitvoering van het programma te monitoren. Werkwijze Met de vaststelling van het Plan van Aanpak door college en raad zijn de kaders voor het opstellen van de structuurvisie vastgelegd. De externe projectleiding zal via de afdeling EWR/cluster Ruimtelijk Beleid worden aangestuurd. Voor de begeleiding van de totstandkoming van de structuurvisie wordt een stuurgroep ingesteld. In de stuurgroep zitten de wethouder RO, projectleider, beleidsmedewerker RO, beleidsmedewerker Stedenbouw en directeur. In de stuurgroep worden richtinggevende beslissingen genomen. De stuurgroep heeft de verantwoordelijkheid voor de aansturing van het project en bewaakt de voortgang. De stuurgroep komt op belangrijke keuzemomenten bij elkaar en neemt het initiatief voor de voorgestelde informatievoorziening richting de gemeenteraad. Wegens de complexiteit en de multidisciplinaire opgave is het noodzakelijk dat de vakspecialisten binnen de gemeente nadrukkelijk betrokken worden bij het opstellen van de structuurvisie. Het gaat dan om het verzamelen van de input, het uitdenken van ontwikkelingsrichtingen, opstellen van een uitvoeringsprogramma, inhoudelijke reageren op voorstellen, controle op de tussenproducten en het eindproduct. Voorgaande houdt in dat via een projectmatige aanpak verschillende afdelingen bij het opstellen van de Structuurvisie worden betrokken. Voorgesteld wordt om hiervoor een projectteam te formeren. Enerzijds functioneert dit team als ondersteuning voor de projectleider met veel vakinhoudelijke en gebiedskennis. Anderzijds heeft het projectteam een adviserende rol naar de externe projectleider. Een kernteam draagt zorg voor regulier overleg en terugkoppeling met extern bureau, het uitzetten van vragen, de voorbereidingen van de projectteamvergaderingen, organisatie externe betrokkenheid, controle op het proces en bestuurlijke terugkoppeling in de stuurgroep. Het kernteam bestaat uit de beleidsmedewerker RO, de beleidsmedewerker Stedenbouw, projectassistente en de externe projectleider. Op initiatief van de projectleider en het kernteam kunnen andere disciplines voor overleggen of input worden uitgenodigd. Hiermee wordt gezamenlijk het projectteam gevormd. Het projectteam kan bestaan uit medewerkers met de volgende disciplines/werkvelden: Wonen Economische zaken Verkeer en vervoer Beheer en groen 5
Ruimtelijke ordening Stedenbouw Milieu Water Grondbeleid Monumenten en archeologie Welzijn/onderwijs/zorg/sport Communicatie Belangrijk voordeel van een brede ambtelijke betrokkenheid bij het opstellen van de structuurvisie is dat alle relevante aspecten aan bod komen. Zo wordt de structuurvisie ook als integraal ruimtelijk toetsingskader verankerd in de organisatie. Voor het opstellen van de structuurvisie zal een adviesbureau worden ingeschakeld. Het bureau werkt binnen de door de gemeente opgelegde kaders, ondersteunt de gemeente in meedenkende zin en is uiteindelijk penvoerder bij het tot stand brengen van de structuurvisie. Het adviesbureau heeft voorts een belangrijke rol bij het overbrengen van informatie (bv. bij werksessies) en de uitvoering in het kader van burgerparticipatie. 6
4. PLANNING Voor het opstellen van een eerste globale planning is uitgegaan van een fasering zoals in dit document wordt beschreven en waarbij dit Plan van Aanpak aan college wordt voorgelegd. Zoals aangegeven zullen de werkstappen in overleg met het extern adviesbureau nog verder worden uitgewerkt. De planning zal dus in de loop van de tijd verder kunnen worden verfijnd. Uiteindelijke planning hangt tevens af van aanlevermomenten/vergaderdata van o.a. raad. Participatie en inspraakbijeenkomsten en ter visie legging vinden niet plaats tijdens vakantieperioden. 7