Behandeling van doorbraakpijn Vera Middel 7 november 2012
Doorbraakpijn Plotselinge optredende (vaak hevige) pijn tegen de achtergrond van chronische pijn: Spontane doorbraakpijn: pijn die geen relatie heeft met bepaalde houdingen, bewegingen of activiteiten Incidente pijn: vorm van doorbraakpijn die optreedt bij bepaalde houdingen, bewegingen of activiteiten End of dose pijn: pijn die optreedt kort voor de volgende gift van analgetica
Kenmerken doorbraakpijn Plotseling begin Hoge piekintensiteit, welke snel (3-15 min) wordt bereikt Korte duur (30-60 min) Gemiddeld aantal episoden: 3-4 per dag Komt voor bij ca 65% van oncologiepatiënten met pijn
Duur van doorbraakpijnepisodes
De ideale behandeling De ideale behandeling van doorbraakpijn bij kanker: Is effectief Werkt snel en heeft een korte werkingsduur Heeft minimale bijwerkingen Is gebruiksvriendelijk
Snelwerkende opioïden Snelwerkende opioïden: Morfine (Oramorph ) Oxycodon (Oxynorm ) Hydromorfon (Palladon-IR ) Werking: Start na 20-30 min Echte pijnverlichting na 30-40 min Werkingsduur: 4 uur
Snelwerkend fentanyl Effect soms al merkbaar binnen enkele minuten Significante afname van doorbraakpijn na 10-15 min Maximale afname van doorbraakpijn na 30 min (Instanyl ) 60 min (Actiq, Abstral en Effentora )
Onderzoek Gerandomiseerd, dubbelblind onderzoek: Alle middelen effectiever dan placebo Direct vergelijkend onderzoek 1 : Snellere werking en patiënten voorkeur voor fentanyl producten t.o.v. oraal morfine Systematische review 2 : Intranasaal effectiever en sneller 1. J Support Oncol. 2011 Nov-Dec;9(6):224-31. 2. Curr Med Res Opin. 2010 May;26(5):1037-45.
Actiq : oromucosaal Zuigtablet op applicator lolly Volwassenen + kinderen > 16jr: Aanvankelijk 200 µg per keer Maximum dosis 1600 µg per keer 15 min in mondholte tegen de wang houden en verplaatsen WEL zuigen/ NIET kauwen Bij onvoldoende effect binnen 30 min na aanvang eerste zuigtablet zo nodig herhalen Max. werking na 20-40 min
Effentora : oromucosaal Buccale tablet Volwassenen: Aanvankelijk 100 µg per keer Maximum dosis 800 µg per keer 14-25 min in buccale holte houden NIET zuigen/ NIET kauwen Bij onvoldoende effect binnen 30 min zo nodig herhalen Als alternatief kan buccale tablet sublinguaal Max. werking na 45 min
Abstral : sublinguaal Tablet Volwassenen: Aanvankelijk 100 µg per keer Maximum dosis 800 µg per keer Onder de tong op het diepste deel houden NIET zuigen/ NIET kauwen Bij onvoldoende effect binnen 15-30 min zo nodig herhalen Max. werking na 30 min
Instanyl : Intranasaal Neusspray Volwassenen: Aanvankelijk 50 µg per keer in één neusgat Zo nodig dosis per keer verhogen met 100 µg of 200 µg per keer Bij onvoldoende effect na 10 min zo nodig herhalen Max. werking na 12-15 min
Kosten 6-8 euro per gift afhankelijk van middel en dosering Voorkeursmiddel: Abstral
Nieuwe middelen PecFent neusspray Positief CHMP advies in 2010 Europees geregistreerd 100 of 400 µg per spray Staccato Fentanyl Inhalatie therapie Onderzoek bij gezonde vrijwilligers 3 Inhalatie is vergelijkbaar i.v. 3. Anesth Analg. 2012 Nov;115(5):1071-7.
Misbruik: landelijk
Misbruik: in eigen regio Patiënt haalt wekelijks op vrijdag 30 Actiq lollies op bij Hofdael apotheek 4 stuks per dag voor 1 week In oktober 20 extra mee via huisartsenpost Agressief en onredelijk aan balie + telefoon. Had herhaalrecepten bij Hofdael, AnnApotheek Tussen juli- ½ oktober: ca 1000 lollies opgehaald! Nu melding in alle apotheeksystemen Alleen op elektronisch recept afleveren voor één week
Vragen