Format Ondernemingsplan Algemene fondsen Geschreven door : de heer drs. M.J.M. van Dijk Datum : Revisiedatum : Versie : 2 Documentnaam : Format Ondernemingsplan.doc 2008 PPM Oost Participatiemaatschappij Oost Nederland NV Postbus 5215 6802 EE Arnhem (026) 38 44 044 info@ppmoost.nl www.ppmoost.nl Bestemd voor: PPM Oost
Toelichting bij format ondernemingsplan Het schrijven van een ondernemingsplan wordt vaak gezien als een tijdrovende en lastige klus. Wat moet er in een ondernemingsplan staan, in welke volgorde, hoe schrijf je het weg, zijn allemaal vragen die door schrijvers van ondernemingsplannen vaak worden gesteld. Teneinde ondernemers tegemoet te komen bij deze issues en het schrijven van een noodzakelijk ondernemingsplan te vergemakkelijken, is dit format ondernemingsplan ontstaan. Het format beoogt de schrijver van het ondernemingsplan een structuur te bieden en zo het schrijven van een ondernemingsplan eenvoudiger en minder tijdrovend te maken. In onderhavig format ondernemingsplan is uitgebreid ingegaan op de onderdelen die binnen een ondernemingsplan aan bod kunnen komen. Niet ieder item zal voor alle bedrijven relevant zijn, daar waar nodig kunnen items vanzelfsprekend worden verwijderd. Het format is zo opgezet dat op zoveel mogelijk facetten wordt ingegaan. Het is echter zeker niet de bedoeling dat een ondernemingsplan een zeer omvangrijk formaat krijgt. Waar nodig kan er kort en bondig op zaken worden ingegaan zodat een ondernemingsplan nooit meer dan 10 a 20 pagina s hoeft te bevatten. Wij hopen dat dit format u zal ondersteunen bij het maken van een doeltreffend ondernemingsplan. FORMAT ONDERNEMINGSPLAN 5
Inhoudsopgave 0. SAMENVATTING... 7 1. ALGEMEEN... 8 1.1 ALGEMEEN... 8 1.2 ACHTERGROND... 8 1.3 DOELSTELLINGEN EN OPBOUW ONDERNEMINGSPLAN... 8 2. MANAGEMENT EN AANDEELHOUDERS... 9 2.1 MANAGEMENT... 9 2.2 AANDEELHOUDERS (OPTIE)... 9 3. PRODUCTEN OF DIENSTEN... 10 3.1 VISIE... 10 3.2 PRODUCTEN / DIENSTEN... 10 3.2.1 Technologie producten of diensten... 10 3.2.2 Technologie productieproces... 10 3.3 ONTWIKKELING VAN DE VERSCHILLENDE PRODUCTEN / DIENSTEN... 10 4. MARKT... 11 4.1 MARKTPOTENTIEEL... 11 4.2 POSITIONERING... 11 4.3 DOELGROEPEN... 11 4.4 HUIDIGE KLANTEN EN PROSPECTS... 11 4.5 CONCURRENTIE... 12 5. MARKETING (COMMERCIËLE STRATEGIE)... 13 5.1 PROMOTIE... 13 5.2 PRIJSBELEID... 13 5.3 DISTRIBUTIEBELEID... 13 6. ORGANISATIE... 14 6.1 ORGANISATIE EN PERSONEEL... 14 6.2 BEDRIJFSVOERING... 14 6.3 KWALITEITSBELEID... 14 6.4 WETTELIJKE EISEN EN VERGUNNINGEN... 14 6.5 HUISVESTING EN OVERIGE UITRUSTING... 14 6.6 JURIDISCHE STRUCTUUR... 14 6.7 ACTIVITEITENPLANNING... 14 7. FINANCIËLE PARAGRAAF... 15 7.1 INLEIDING... 15 7.2 FINANCIËLE PROGNOSES... 15 7.2.1 Toelichting van de exploitatie- en liquiditeitsprognoses... 15 7.2.2 Toelichting Financieringsbehoefte... 15 7.3 FINANCIERINGSBEHOEFTE... 15 FORMAT ONDERNEMINGSPLAN 6
0. Samenvatting Beschrijving van uw onderneming en de markten waarin deze actief is of wil worden; de unieke eigenschappen van het product of de dienst ten opzichte van de concurrentie en de behoefte die het product of de dienst vervuld; beschrijving van het management, ervaring en specifieke vaardigheden van de managers; samenvatting van de financiële prognoses; samenvatting van de benodigde financiering en de besteding hiervan en de voorgestelde dealstructuur. FORMAT ONDERNEMINGSPLAN 7
1. Algemeen 1.1 Algemeen Inleiding (de aanleiding om te komen tot dit businessplan); een korte omschrijving van de activiteiten. omschrijving van de gewenste situatie en welke stappen reeds gezet zijn en nog gezet dienen te worden. 1.2 Achtergrond Een korte omschrijving van de achtergrond en activiteiten (diensten, producten); een korte omschrijving van de ontwikkeling van de onderneming; levensfase bedrijf: prestart, start, overname, groei, doorstart (oprichtingsdatum); beschrijving van de vorm en structuur van de onderneming inclusief een verkort organogram (zie ook 6.1) 1.3 Doelstellingen en opbouw ondernemingsplan De doelstellingen van dit ondernemingsplan is: verschaffen van inzichten in de financieringsbehoeften. Het ondernemingsplan is in zes onderdelen opgebouwd: management en aandeelhouders; beschrijving producten of diensten; markt; marketing (commerciële strategie); organisatie; financiële prognoses. FORMAT ONDERNEMINGSPLAN 8
2. Management en Aandeelhouders 2.1 Management Kwaliteiten, kennis en ervaring van de ondernemers of initiatiefnemers en andere sleutelfiguren; omschrijving van de sterke en zwakke punten van de ondernemers; functie of positie binnen het bedrijf; arbeidsduur (dienstverband) en aandelenbelang in de onderneming. CV s van de ondernemers 2.2 Aandeelhouders (optie) Aandeelhoudersverhoudingen (welke partijen hebben een belang in de onderneming); eventuele leningen, opties en andere aanspraken van de aandeelhouders. FORMAT ONDERNEMINGSPLAN 9
3. Producten of diensten 3.1 Visie Vanuit welke visie komen de producten of diensten tot stand? 3.2 Producten of diensten Opsomming en omschrijving individuele producten of diensten; omschrijving op welke behoeften deze producten of diensten inspelen; werkwijze en specifieke meerwaarde van producten; innovatieve en onderscheidende (deel); huidige status product / dienst: marktrijp, prototype, (door)ontwikkeling, pilot projecten. 3.2.1 Technologie producten of diensten Bescherming (octrooipositie), exclusieve licentie, intellectueel eigendom, uniekheid product of dienst; ontvangen R&D subsidies; kernachtige omschrijving van de productaansprakelijkheid en algemene voorwaarden. 3.2.2 Technologie productieproces Bescherming (octrooipositie), exclusieve licentie, uniekheid productieproces. 3.3 Ontwikkeling van de verschillende producten of diensten Ontwikkeling nieuwe producten of diensten; omschrijving van de nieuwe producten of diensten met daarbij een tijdsplanning; milestones in de ontwikkeling; wijze waarop tegenslag in het ontwikkelproces wordt geadresseerd; groeiscenario's. FORMAT ONDERNEMINGSPLAN 10
4. Markt 4.1 Marktpotentieel Beschrijving van het marktgebied (onder andere; lokaal, regionaal, nationaal, internationaal, de sector waarbinnen u actief bent); geef een indicatie van het marktpotentieel (de totale omvang van uw potentiële klanten); het beoogde marktaandeel (het aandeel dat daadwerkelijk klant wordt); de verwachte groeiontwikkelingen van de markt; algemene ontwikkelingen in de markt (wettelijk, economisch, technisch, sociaal, cultureel, Europees); specifieke regionale ontwikkelingen; omschrijving van hoe de organisatie inspeelt op deze ontwikkelingen. 4.2 Positionering Hoe wilt u dat uw klanten uw bedrijf zien? Hierbij kunt u rekening houden met het onderscheid ten opzichte van de concurrentie en USP's (Unique Selling Points) van uw bedrijf. 4.3 Doelgroepen Doelgroepkeuze: concentratie op één doelgroep of benadering van meerdere doelgroepen; omschrijving van de doelgroepen (bepaal daarbij eerst de belangrijkste kenmerken van de doelgroepen, zoals voor consumentengoederen: geografisch (woonplaats, regio, nationaliteit), demografisch (inkomen, leeftijd, gezinssamenstelling, opleidingsniveau, functie) koopgedrag (prijsbewust, merkbewust, kwaliteit) levensstijl (milieubewust, gebruik techniek). Voorbeelden voor industriegoederen: demografisch (bedrijfsgrootte, sector, locatie), koopgedrag (centraal of decentraal), situatiefactoren (ordergrootte, noodzaak voor gebruik); product/marktcombinatie: Door middel van een product/marktmatrix kan worden aangegeven welke producten (omschreven in hoofdstuk 3) aan welke doelgroepen worden geleverd. Deze matrix zou als volgt kunnen worden opgebouwd: Marktsegment Product Product 1 Product 2 Product 3.. Doelgroep 1 Doelgroep 2 Doelgroep.. 4.4 Huidige klanten en prospects Omschrijving van de huidige resultaten zoals huidige klanten, omzet, belangrijke leads, offertes en dergelijke. FORMAT ONDERNEMINGSPLAN 11
4.5 Concurrentie Omschrijving van de belangrijkste concurrenten; beschrijving van het onderscheid ten aanzien van deze concurrenten; (hierbij is het belangrijk om een aantal eigenschappen te benoemen waarmee u de concurrentie met uw eigen bedrijf vergelijkt, zoals: kwaliteit product, marktaandeel, prijs, gebruik, naamsbekendheid, service en dergelijke. Hiervoor kunt u het onderstaand voorbeeld gebruiken); Eigenschap Concurrent Concurrent 1 Concurrent 2.. Prijs Service.. Omschrijving van bekende initiatieven van concurrenten die in voor bereiding zijn of te verwachten zijn; omschrijving van potentiële toetreders; omschrijving eventuele substituut-producten of de dreiging daarvan; omschrijving van uw concurrentievoordeel? Bijvoorbeeld door toetredingsbarrières (hoge investeringen, klanten, patent/octrooi en dergelijke). FORMAT ONDERNEMINGSPLAN 12
5. Marketing (commerciële strategie) 5.1 Promotie Uit welke onderdelen bestaat de promotiemix (bijvoorbeeld zoekmachine marketing, beurzen, radio en tv, gratis publiciteit, advertenties, direct marketing, website) en een omschrijving van hoe deze instrumenten worden ingezet en uitgevoerd (zelf of uitbesteden); welke boodschap wil de organisatie overbrengen? welke doelstellingen zijn er voor promotie? wordt de effectiviteit van de reclame gemeten, en zo ja hoe? wat zijn de ervaringen tot nu toe? welke reclamebestedingen zijn er begroot? (zijn deze gekoppeld aan winst, omzet, marktaandeel of is er een vast budget). 5.2 Prijsbeleid Wat is de prijsstrategie? (op basis van de prijs in de markt of de prijs van de concurrentie, de laagste prijs willen neerzetten, nieuw product dus hoge prijs ); hoe is de prijs van het product opgebouwd met betrekking tot kostprijs, winstmarge, kortingen en verkoopprijs? welke factoren bepalen de prijsstelling? hoe verloopt de betaalprocedure en wat is de betalingstermijn? 5.3 Distributiebeleid Hoe worden uw producten verkocht? (distributeurs, agenten, winkels, internet) omschrijvingen van huidige en potentiële distributiepartijen met de daarbij behorende hoofdafspraken. FORMAT ONDERNEMINGSPLAN 13
6. Organisatie 6.1 Organisatie en personeel Geef de organisatiestructuur weer aan de hand van een organogram; huidige en toekomstige personeelssamenstelling (wie vervult welke functie, is dit vast of flexibel, wat is het aantal medewerkers); beschrijving van een eventuele Raad van Commissarissen en/of Raad van Advies; huidige en toekomstige taken en verantwoordelijkheden initiatiefnemers en personeel; eventueel aan te trekken personeel (profielschets); opleiding en training. 6.2 Bedrijfsvoering Kernachtige beschrijving bedrijfsprocessen (ontwikkeling, inkoop, productie- of dienstverleningsproces, distributie, ict-systemen, verkoop); omschrijving belangrijkste leveranciers van bovengenoemde bedrijfsprocessen en de daarmee gemaakte hoofdafspraken (betalingsvoorwaarden, exclusiviteit), schets ook de leveranciersafhankelijkheid; beschrijving activiteiten die door derden worden uitgevoerd (bank, boekhouding, facturering, service center, externe adviseurs); kernachtige beschrijving van de samenwerking (duur, exclusiviteit). beschrijving van eventuele Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) activiteiten. beschrijving van het belang van uw bedrijf voor de regio (bijvoorbeeld werkgelegenheid, scholing, ontwikkeling specifieke technologie, kennis, netwerk) 6.3 Kwaliteitsbeleid Geef een omschrijving van het eventuele kwaliteitsbeleid en certificering. 6.4 Wettelijke eisen en vergunningen Omschrijving van de vergunningen en diploma s die u nodig heeft om uw bedrijf te voeren? (Vakdiploma s milieuvergunning, vestigingsvergunning en dergelijke); omschrijving van de status van bovengenoemde wettelijke eisen en vergunningen (vergunning toegekend, aangevraagd op, aangevraagd door); BTW-nummer, KvK-nummer; verzekeringen. 6.5 Huisvesting en overige uitrusting Omschrijving van o.a. de locatie, koop of huurpand, ontwerp en inrichting, faciliteiten en toekomstige wensen en eisen. 6.6 Juridische structuur Vennootschappelijke structuur; eventueel een tijdspad met beslismomenten voor de rechtsvormkeuze; verdeling inbreng, zeggenschap; speciale kenmerken, samenwerkingsverbanden. 6.7 Activiteitenplanning Activiteit Aanvang Afronding Realiseren businessplan Onderhandelingen Financiering Inschrijving KvK FORMAT ONDERNEMINGSPLAN 14
7. Financiële paragraaf 7.1 Inleiding Als bijlage bij dit plan dient u de historische cijfers over de afgelopen drie jaar bij te voegen. Daarnaast dient u een financiële prognose bij te voegen, waarvan een liquiditeitsprognose deel uitmaakt. In dit deel van het ondernemingsplan dient u een aantal aspecten daarvan toe te lichten. In de afsluitende paragraven staat de vermogensbehoefte en gewenste vermogensstructuur. 7.2 Financiële prognoses 7.2.1 Toelichting van de exploitatie- en liquiditeitsprognoses Onderbouwing van de omzetverwachting; toelichting op de kosten, waaronder tenminste de huisvestingskosten, managementvergoeding, rentelasten en de personeelskosten. 7.2.2 Toelichting Financieringsbehoefte Licht de geprognosticeerde investeringen in vaste activa toe; licht de geprognosticeerde investeringen in vlottende activa toe, zoals: voorraden (grondstoffen, gereed product), debiteuren en dergelijke; kan er eigen vermogen worden ingebracht; is de bank bereid om aanvullend te financieren; wat zijn de looptijden, rentetarieven en aflossingsafspraken van huidige financieringen? 7.3 Financieringsbehoefte Hoe hoog is uw financieringsbehoefte en wanneer wordt het break-even point bereikt; op welk moment kunt u daarnaast uit de reguliere cashflow de rente- en aflossingskosten na verstrekking van een lening voldoen; hoe wilt u de financieringsbehoefte in vullen (bancaire lening, subsidies, eigen vermogen); zijn er milestones te verbinden aan de financiering. FORMAT ONDERNEMINGSPLAN 15