Inhoudsopgave A1 Bestuursverslag... 6 A1 1 Inleiding... 6 A1 2 Samenstelling Bestuur en Raad van Toezicht... 8 A1 3 Organisatorische ontwikkelingen

Jaarverslag 2014 3

Jaarverslag 2014 4

Inhoudsopgave A1 Bestuursverslag... 6 A1 1 Inleiding... 6 A1 2 Samenstelling Bestuur en Raad van Toezicht... 8 A1 3 Organisatorische ontwikkelingen Onderwijskundig Beleid Kwaliteitszorg... 9 1. Leiderschap en management... 10 3. Visie & Beleidsvorming... 12 4. Cultuur, werkklimaat en communicatie... 13 5. Middelen en voorzieningen... 14 6. Management van onderwijs- en ondersteunende processen... 15 7. Waardering medewerkers, leerlingen, ouders en maatschappij... 16 8. Resultaten en opbrengsten... 17 A1 4 Scholen van Attendiz... 19 A1 5 Leerlingaantallen... 23 A1 6 Ons onderwijs: inrichting en kwaliteit... 24 A1 7 Continuïteitsparagraaf... 31 A1 8 Toelichting cijfers 2014 t.o.v. de begroting 2014... 33 A1 9 Toelichting cijfers 2014 t.o.v. 2013... 33 A1 10 Toelichting balans per 31/12/2014... 33 A1 11 Toelichting Treasury, Prestatiebox, Interne controle en risico s... 34 A1 12 Ontwikkelingen 2015... 36 A2 Verslag Raad van Toezicht... 38 A3 Gemeenschappelijke Medezeggenschapsraad... 40 A4 Kengetallen en grafieken... 42 A5 Instellingsgegevens... 43 B Jaarrekening 2014... 44 B1 Grondslagen... 44 1. Algemeen... 44 2. Grondslagen voor de waardering van activa en passiva en resultaatbepaling... 44 3. Grondslagen voor het kasstroomoverzicht... 49 B2 Balans... 50 B3 Staat van baten en lasten... 51 B4 Kasstroomoverzicht... 52 B5 Toelichting op de balans per 31 december 2014... 53 B6 Niet in de balans opgenomen verplichtingen (passief)/niet uit de balans blijkende verplichtingen (actief)... 57 B7 Toelichting op de staat van baten en lasten... 58 C Overige gegevens... 61 C1 Gebeurtenissen na balansdatum... 61 C2 Overzicht verbonden partijen... 61 C3 Wet Normering Topinkomens... 62 C4 Controleverklaring... 63 C5 (Voorstel) bestemming van het resultaat... 66 5

A Toelichting op onderdelen van het jaarverslag A1 Bestuursverslag A1 1 Inleiding Over Attendiz Voor u ligt het jaarverslag Attendiz over 2014. Attendiz is een scholengemeenschap voor (voortgezet) speciaal onderwijs. Wij verzorgen onderwijs en begeleiding aan leerlingen met een of meer beperkingen. Het gaat daarbij om leerlingen die lichamelijk gehandicapt en/of langdurig ziek zijn of leerlingen met gedrags- en/of psychiatrische problemen. Tot 1 augustus 2014, de dag waarop de overdracht van onze cluster 2 scholen aan Kentalis een feit werd, behoorden ook de leerlingen met communicatieve beperkingen tot onze doelgroep. In het jaarverslag 2013 hebben wij uiteengezet waarom het belang van goed onderwijs aan deze doelgroep bij Koninklijke Kentalis in goede handen is en op termijn beter geborgd dan wanneer deze scholen bij Attendiz zouden blijven. In dit jaarverslag worden alleen nog de personele en financiële consequenties van de succesvolle overdracht verwerkt en verantwoord 1. Attendiz beschikt over 35 onderwijslocaties in de regio Twente, waar zowel de diverse typen onderwijs (20 scholen) als ook leerwerktrajecten (15 locaties) worden verzorgd aan ruim 2150 leerlingen. De locaties zijn gevestigd in Almelo, Enschede, Hengelo, Losser, Hof van Twente en Oldenzaal. Samenwerkingsverbanden Op 1 augustus 2014 is Passend Onderwijs gestart. Om elke leerling een passende onderwijsplek te bieden, werken scholen samen in regionale samenwerkingsverbanden (SWV en). Het SWV maakt onder meer afspraken over welke ondersteuning de reguliere scholen bieden, welke leerlingen een plek krijgen in het (voortgezet) speciaal onderwijs en over de verdeling van de ondersteuningsmiddelen. Attendiz maakt deel uit van de volgende samenwerkingsverbanden: Samenwerkingsverband Twente Noord PO (23-01 PO) Samenwerkingsverband Regio Almelo VO/VSO (23-01 VO) Samenwerkingsverband 23-02 (23-02 PO) SWV VO Twente Oost (23-02 VO) Gebied 23-01 omvat de gemeenten Twenterand, Rijssen-Holten, Hellendoorn, Almelo, Tubbergen en Wierden. Gebied 23-02 omvat de gemeenten Enschede, Hengelo, Dinkelland, Hof van Twente, Borne, Losser, Oldenzaal en Haaksbergen. Het SWV heeft vastgesteld wat het niveau van basisondersteuning is, waaraan alle deelnemende scholen dienen te voldoen. De scholen voor (voortgezet) speciaal onderwijs komen pas in beeld indien blijkt dat de ondersteuningsmogelijkheden van het regulier onderwijs ontoereikend zijn. Het SWV geeft in dat geval een toelaatbaarheidsverklaring af, waarmee een leerling geplaatst kan worden op één van onze scholen. 1 Verwezen wordt naar dl A1, 7-10, dl B3, B5 en B7 6

Een school voor (voortgezet) speciaal onderwijs maakt haar toegevoegde waarde voor het SWV zichtbaar door de arrangementen te beschrijven waarmee de school een antwoord kan bieden op specifieke onderwijs- en ondersteuningsbehoeften van leerlingen. Iedere school beschrijft de arrangementen die zij aanbiedt in een schoolondersteuningsprofiel. De 4 schoolbesturen voor (voortgezet) speciaal onderwijs in de bovengenoemde 4 SWV en Boslust, Sotog, Twog en Attendiz hebben besloten om voor het schoolondersteuningsprofiel eenzelfde format te ontwikkelen en te hanteren. Door de mogelijkheden van de verschillende scholen voor (voortgezet) speciaal onderwijs volgens een vergelijkbaar stramien te beschrijven, ontstaat goed zicht op het onderwijsaanbod in het SWV. Verbonden partijen De meest innige vorm van samenwerking krijgt vorm in zogeheten verbonden partijen, waarbij zowel een bestuurlijke als een financiële band wordt onderhouden. De vier hierboven genoemde samenwerkingsverbanden zijn partijen waarmee Attendiz verbonden is, maar ook de Stichting Fondsenbeheer Lichamelijke Handicap en School, de Stichting Basis op Kop en, tot hun opheffing op 1 augustus 2014, ook de Stichtingen REC Oostmarke (cluster 3) en REC Noordoost Nederland (cluster 4). Samenwerking op het terrein van onderwijs en zorg Attendiz verzorgt onderwijs aan leerlingen die zorg ontvangen van zogeheten residentiële instellingen. Dit is vastgelegd in samenwerkingsovereenkomsten. Op basis daarvan bekostigt het ministerie van OCW de leerlingen. Het gaat momenteel om de volgende instellingen: Stichting Ambiq: De Bouwsteen SO te Hengelo Stichting Ambiq: De Bouwsteen VSO te Hengelo Stichting Jarabee: Het Mozaïek SO onderbouw te Almelo Stichting Jarabee: Het Sloepje te Enschede Stichting Jarabee: De Zevensprong te Hengelo Stichting Karakter: Het Mozaïek SO te Almelo Stichting Karakter: Het Mozaïek VSO te Almelo Stichting Karakter: Het Mozaïek VSO te Enschede Roessingh Centrum voor Revalidatie: Onderwijscentrum Het Roessingh te Enschede Andere samenwerkingen Bestuurlijk en/of operationeel werken Attendiz en haar scholen samen met veel instanties en instellingen. Bestuurlijk neemt Attendiz deel aan het zogeheten op overeenstemming gerichte overleg met de gemeenten. Het gaat dan over onderwijshuisvesting en leerlingenvervoer, maar ook over meer onderwijsinhoudelijke vraagstukken, zoals het achterstandenbeleid en de opbrengsten van het onderwijs. Met de provincie Overijssel en de Regio Twente wordt samengewerkt bij innovatieve projecten zoals het 1000 jongerenplan. De Kapstok heeft een nauwe samenwerking met de stichting Op stap naar Werk. 7

A1 2 Samenstelling Bestuur en Raad van Toezicht Bestuur en management Sinds 1 augustus 2012 is de heer Ruud Zeeuwen bestuurder van Attendiz. De bestuurder is belast met het besturen van de Stichting Attendiz en stelt de beleidskaders vast ten aanzien van onderwijs, personeel, ICT, huisvesting en financiën. De Raad van Toezicht houdt toezicht op het functioneren van de bestuurder. Raad van Toezicht De RvT van Attendiz bestaat sinds 3 april 2013 uit 5 personen: De heer Koos Krabbendam (voorzitter sinds juni 2010) De heer Jeroen Goudt (lid sinds december 2010) Mevrouw Ellen van den Berg (lid sinds april 2013) De heer Antonio Bonetta (lid sinds april 2013) Mevrouw Barbara Wünsch (lid sinds april 2013) Alle Attendiz scholen zijn opgedeeld in drie divisies, elk geleid door een divisiedirecteur: Divisie Speciaal Onderwijs, geleid door Ronald Boers; Divisie Voortgezet Speciaal Onderwijs, geleid door Chiel Daanen; Regionale divisie, geleid door Harry Spies. Daarnaast is er de eenheid Attendiz Dienstverlening. Wekelijks vergadert het Kern MT (bestuurder, divisiedirecteuren en afvaardiging staf) over actuele onderwerpen. Zes keer per schooljaar komen bestuurder, divisie- en leidinggevenden van de scholen bijeen als MT-breed om de jongste ontwikkelingen op het terrein van onderwijskwaliteit en organisatie met elkaar te bespreken. Op alle scholen is een Medezeggenschapsraad (MR) geïnstalleerd, op stichtingsniveau is een Gemeenschappelijke Medezeggenschapsraad (GMR) geïnstalleerd. Code Goed Bestuur Attendiz is een schoolbestuur voor zowel SO als VSO scholen en valt onder de cao PO. Vanuit die invalshoek hanteert Attendiz de in januari 2014 volledig herziene Code Goed Bestuur voor het PO. De code wordt onverkort toegepast; er zijn, met andere woorden, geen onderwerpen waarop Attendiz gemotiveerd afwijkt. De Stichting Attendiz is ingeschreven in het stichtingsregister van de Kamer van Koophandel te Enschede, onder nummer 41029242. 8

A1 3 Organisatorische ontwikkelingen Onderwijskundig Beleid Kwaliteitszorg Attendiz hanteert al een aantal jaren het INK-model. In dit jaarverslag bespreken wij de relevante organisatorische ontwikkelingen, ons onderwijskundig beleid en de wijze waarop wij onze kwaliteit borgen ook aan de hand van dit model. Wij hanteren de volgende indeling: : 1. Leiderschap en management 2. Personeel 3. Visie en Beleidsvorming 4. Cultuur, werkklimaat en communicatie 5. Middelen en voorzieningen 6. Management van onderwijs- en ondersteunende processen 7. Waardering medewerkers, leerlingen, ouders en maatschappij 8. Resultaten en opbrengsten Attendiz is volop in beweging. Na de fusie in 2010 en de reorganisatie in 2012 volgden in 2013 de invoering van de wet Kwaliteit (V)SO, in 2014 de wet Passend Onderwijs en per 1 januari 2015 de transitie Jeugdzorg. In de jaren tot 2020 voelt Attendiz de druk van de herverdeling van het landelijke ondersteuningsbudget, de zgn. verevening. De stapsgewijze verlaging van het ondersteuningsbudget bedraagt in elk van de 4 samenwerkingsverbanden ruim 25%. Vorig jaar werd besloten het strategisch beleidsplan tot 2020 los te laten en ons vooral te richten op alle wijzigingen die vanuit de veranderende wetgeving op ons af komen. We voldoen aan wettelijke opdrachten, maar staan toch vooral voor goed onderwijs dat past bij de mogelijkheden van het kind. Het onderwijs verschuift van onderwijs per doelgroep naar onderwijs op basis van uitstroomprofielen. Dit vraagt ook de komende tijd veel aandacht. 9

1. Leiderschap en management Divisie Management Teams De organisatie is volop in beweging, vooral door de invoering van de wet Kwaliteit (V)SO en de wet Passend Onderwijs. Om het overleg en de afstemming op het niveau van de leiding te vergemakkelijken, is besloten dat de DMT s met ingang van dit schooljaar op dezelfde dag en locatie vergaderen. Zes keer per jaar vinden MT-breed bijeenkomsten plaats voor informatie en kennis deling. De kenniskringen en vakgroepen zijn nu ook zo samengesteld dat alle divisies deelnemen. Zij dragen bij aan het bottum up delen van deskundigheid in de organisatie. Directiecapaciteit bij Attendiz Het Ministerie van OCW gaat ervan uit dat een schoolbestuur maximaal 2 functionarissen per BRINnummer heeft die in een van de D(irecteurs)schalen bezoldigd wordt en dat overschrijding van deze norm uitgelegd wordt. Attendiz heeft 5 BRINnummers, maar heeft op dit moment 17 functionarissen die in een van de D-schalen bezoldigd worden. Deze overschrijding is het rechtstreeks gevolg van de bevriezing van het Plan van Scholen. Door die bevriezing werd in het speciaal onderwijs de groei van het leerlingtal opgevangen binnen de bestaande scholen. Onder 00KM werden in het jaar 2000 393 leerlingen geteld, in 2005 733 en op 1 oktober 2012 t.a.v. schooljaar 2013/2014 1630! De verhouding leerlingen/personeel leidt tot veel meer personeel en veel gebouwen. Daarvoor zijn in Almelo, Hengelo en Enschede nieuwe, afzonderlijke scholen gesticht. Op grond van artikel 29, 1e lid van de Wet op de expertisecentra dienen zij elk een directeur te hebben. Onder invloed van Passend Onderwijs dat op 1 augustus 2014 in werking trad, en dan in het bijzonder de verevening die in Twente ruim 25% bedraagt, verwachten we de komende jaren een forse vermindering van het aantal leerlingen. Het personeelsbestand zal min of meer evenredig krimpen. De behoefte aan schoolgebouwen en aan directeuren zal dan ook afnemen, mede door doelmatigheidsmaatregelen in de sfeer van organisatie en van huisvesting. Zelfevaluatie Twee keer per jaar vindt binnen het Kern MT zelfevaluatie plaats. Er wordt gekeken of de ingezette koers (nog) de juiste is en of de ingezette managementtools (nog) voldoen. Verbeterpunten in 2014 waren bijvoorbeeld de samenwerking tussen de staf en divisies, het verbeteren van de vergaderstructuur door middel van een jaarplanning, het meer op gang brengen van mobiliteit en het beter uitwerken van ideeën op het gebied van expertiseontwikkeling. Bij ieder verbeterpunt worden concrete afspraken gemaakt die tijdens de volgende evaluatie gecheckt worden. Met deze werkwijze houdt het management zicht op de effectiviteit van de beleids- en bedrijfsvoering. Schoolleidersregister De Stichting Schoolleidersregister PO is opgericht om het beroep van schoolleider verder te professionaliseren. Alle schoolleiders van Attendiz zijn in dit register opgenomen. Voor registratie heeft een schoolleider 30 ECTS (European Credit Transfer and Accumulation System) nodig, een adjunct 15. Er is vanaf januari 2014 drie jaar de tijd om het register te vullen en te voldoen aan de eisen voor registratie. Het Seminarium voor Orthopedagogiek verzorgt een schoolleidersopleiding op maat voor Attendiz. 10

2. Personeel Interne mobiliteit We zijn waar het werk is. Met de start van het nieuwe schooljaar zijn 74 medewerkers op een nieuwe werkplek begonnen en heeft de interne mobiliteit echt vorm gekregen. Als gevolg van de krimp en de daardoor noodzakelijke bezuinigingen is het meer dan ooit belangrijk dat medewerkers op meer plaatsen inzetbaar zijn. Het goed monitoren van het plaatsingsbeleid heeft inzicht gegeven in de succesfactoren van een geslaagde overplaatsing. Succesvolle overplaatsing Mijn naam is Peter ten Wolde, ik was werkzaam als Pedagogisch onderwijs assistent. Tot ik te horen kreeg dat ik in de mobiliteit moest. Na een stroeve start van het traject mocht ik medio april 2014 op gesprek bij Mota. In augustus 2014 ben ik gestart. Dit geeft mij veel plezier en voldoening. Het werken met jongeren, de combinatie van studie en praktijk, het overdragen van kennis is iets wat ik altijd heb willen doen. Op het moment dat ik in de mobiliteit zat heb ik vaak in zak en as gezeten en mij afgevraagd waar ik terecht zou komen en hoe het verder zou gaan. De mobiliteit heeft mij echter alleen maar goeds gebracht, ik ben heel blij met mijn nieuwe werkplek en met de collega s en ik heb al eens gezegd: Ik had dit jaren eerder moeten doen. Personeelssterkte In het afgelopen jaar is de personele bezetting afgenomen van 711 fte (31/12/2013) naar 598 fte (31/12/2014). Met de bestuursoverdracht van de cluster 2-scholen is 86 fte in dienst getreden bij Stichting Kentalis. Door ontwikkelingen rond Passend Onderwijs is Dienstverlening met 28 fte gekrompen. Een deel van de medewerkers is als leerkracht aan het werk bij een van onze scholen en een deel van de medewerkers is overgegaan naar het regulier onderwijs. Met de samenwerkingsverbanden zijn afspraken gemaakt over de inhuur van deskundigheid. Oprichting eigen vervangingspool Kwaliteit van onderwijs gaat samen met goede leerkrachten. De oprichting van onze eigen vervangingspool draagt in belangrijke mate bij aan de kwaliteit van ons onderwijs. Uitgangspunt bij langdurige ziekte is dat vervanging gedaan wordt door onze eigen goed gekwalificeerde medewerkers. Dit bekort de inwerktijd aanzienlijk. Momenteel zijn 5 medewerkers op deze wijze inzetbaar. Een belangrijk bijkomend voordeel is dat dit leidt tot een forse reductie van de kosten voor externe inhuur. In 2015 wil Attendiz de vervangingspool verder uitbreiden. Leeftijdsverdeling Het percentage oudere medewerkers (55+) is inmiddels 22%. In 2013 was dit 3% hoger. De vacaturestop maakt dat er geen sprake is van nieuwe jonge instroom. Leeftijdsbeleid blijft dan ook een belangrijk aandachtspunt. Attendiz Academie Zoals wij al aankondigden in ons jaarverslag 2013 hebben wij in 2014 de volgende stap gezet met onze Academie. Alle Attendizbrede nascholing wordt via de Academie aangeboden. Het aanbod van de Attendiz Academie omvat workshops, cursussen en begeleiding met als doel de medewerkers van Attendiz te ondersteunen bij het leren van nieuwe kennis en vaardigheden. Naast de interne (bij)scholing verzorgt de Attendiz Academie ook cursussen en trainingen voor externen. De Academie levert maatwerk, zowel voor groepen als individuen. De website van de academie is in oktober online gegaan: www.attendizacademie.nl. 11

3. Visie & Beleidsvorming Visie Bij het ontwerpen en aanbieden van passend onderwijs is de [impliciete] hulpvraag van de leerling het motief van ons handelen. Herinrichting onderwijs De VSO-scholen van Attendiz zijn ondergebracht in twee divisies, nl. in de Divisie VSO en in de Divisie Regionaal. Gezamenlijk verzorgen zij op dit moment een compleet VSO onderwijsaanbod in Twente. In 2013 is de Wet Kwaliteit (V)SO ingegaan. Voor het VSO betekent dit o.a. dat er gewerkt moet worden met een ontwikkelingsperspectief voor iedere leerling en dat de leerling geplaatst moet worden in een uitstroomprofiel. Het VSO kent drie uitstroomprofielen: Uitstroomprofiel vervolgonderwijs; Uitstroomprofiel arbeidsmarkt; Uitstroomprofiel dagbesteding. Projectplan Onderwijs en Kwaliteit In 2013 werd door de nieuw aangestelde Projectmanager Onderwijs & Kwaliteit een projectplan Onderwijs & Kwaliteit opgesteld met als doel de onderwijskwaliteit te borgen in een sterk veranderende omgeving. In 2014 is hier verder vorm aangegeven. Het werken met kwaliteitskaarten vormt een inhoudelijke oriëntatiebasis en biedt een gezamenlijk referentiekader. Het interne auditteam heeft niet alleen als serieuze partner van de schoolleider maar ook van de Inspectie zijn plaats verworven. De structuren die zijn aangebracht garanderen een toekomstbestendig kwaliteitszorgsysteem. In 2015 wordt het Project Onderwijs & Kwaliteit geëvalueerd. Missie Alle kinderen met specifieke onderwijsbehoeften: - krijgen de kansen die nodig zijn om zich optimaal te kunnen ontwikkelen; - bieden wij de ondersteuning die zij nodig hebben in hun ontwikkeling; - horen erbij, geen kind wordt om reden van een individuele beperking uitgesloten. Ook nu wij geconfronteerd worden met dalende leerlingenaantallen willen we thuisnabij een leeromgeving bieden waarin de leerlingen tot maximale ontplooiing en leerprestaties kunnen komen. Met deze overwegingen in het achterhoofd gaat Attendiz het VSO stedelijk organiseren: VSO Almelo, VSO Hengelo en VSO Enschede. De regionale divisie daarentegen heeft VSO leerlingen die afkomstig zijn uit heel Twente en een deel van Gelderland. Het werken op basis van uitstroomprofielen heeft in Hengelo en Enschede geleid tot samenvoeging van VSO Onder de Kap en VSO Mozaïek. 12

4. Cultuur, werkklimaat en communicatie In alle dynamiek die heerst hebben we tevens aandacht voor een eenduidige Attendiz uitstraling en dragen we zorg voor een veilige en gezonde werkomgeving voor leerlingen en medewerkers. Communicatie Social Media zijn niet meer weg te denken uit het dagelijks leven, niet bij onze medewerkers maar ook niet bij onze leerlingen. De gedragscode Social Media geeft niet alleen richtlijnen voor medewerkers over hoe om te gaan met Social Media maar stimuleert ook verantwoord gebruik door medewerkers en leerlingen. Attendiz zet via speciaal gemandateerde medewerkers Social Media bewust in om positieve informatie over (een deel van) Attendiz onder de aandacht te brengen. opgesteld voor alle locaties van Attendiz. Op dit moment zijn we bezig met het opstellen van protocollen voor diverse onderwerpen met als doel dat zaken structureel verbeteren en gelijktijdig geborgd worden. Voorbeeld hiervan zijn het protocol medisch handelen, het protocol keuring speeltoestellen en het schoolveiligheidsprotocol. Schoolnamenbeleid De koerswijziging die Attendiz doormaakt (loslaten doelgroepenbeleid, richten op uitstroomprofielen) heeft geleid tot de samenvoeging van een aantal scholen. Deze scholen grepen deze ontwikkeling aan om zich opnieuw te positioneren. Daarbij hoorde ook een nieuwe schoolnaam. De wens van een aantal van onze scholen leidde tot de ontwikkeling van Attendizbreed schoolnamenbeleid. Doel van het nieuwe schoolnamenbeleid is dat deze bijdraagt aan een overkoepelende uitstraling van de scholen, zodat duidelijk is dat zij onder Attendiz vallen, met behoud van de eigen identiteit van de school. De koers naar nieuwe schoolnamen, met bijbehorende nieuwe uitstraling, is ingezet. In 2015 worden de eerste scholen op nieuwe wijze gepresenteerd. RI&E, Arbo en BHV Goed onderwijs in een gezonde en veilige omgeving, dat is waar Attendiz voor staat. In 2014 hebben we grote stappen gezet met de start van het project Veilig Werken en Leren. Als uitgangspunt voor het project is de RI&E (ARBO & BHV) uit 2012 gebruikt. Er is een organisatiestructuur opgezet voor de borging van de ARBO en BHV. Het resultaat hiervan is een veilige omgeving voor leerlingen en medewerkers. De medewerkers die een rol hebben gekregen in deze ARBO/BHV organisatie werken aan het oplossen van de verbeterpunten uit de genoemde RI&E. Daarnaast zijn er bedrijfsnoodplannen Gezondheidsmanagement Alle leidinggevenden hebben het afgelopen jaar een training gezondheidsmanagement gevolgd. De nadruk lag in deze trainingen op het voorkomen van verzuim, op gezondheid en vitaliteit van medewerkers door een gezonde leefstijl, zowel thuis als op het werk. De trainingen zijn als zeer positief ervaren door het management. 13

5. Middelen en voorzieningen Huisvesting Passend Onderwijs zet in op thuisnabij onderwijs. De Wet Kwaliteit leidt tot een herstructurering van ons onderwijs. Daarnaast heeft een dalend leerlingaantal tot gevolg dat we minder ruimte nodig hebben. Welke mutaties zijn er 2014 geweest op het gebied van huisvesting? Door een interne verbouwing van de Prof. Huizingschool werd het mogelijk VSO Het Maatman in hetzelfde gebouwencomplex aan de Maatmanweg in Enschede in te passen. De oplevering viel samen met de overdracht van deze scholen aan Kentalis. Door bovengenoemde verhuizing kon het Panta Rhei College, dat tijdelijk gevestigd was in een oud en versleten gebouw aan de Madoerastraat, in de herfstvakantie verhuizen naar het voormalig schoolgebouw van het Maatman aan de Min. de S. Lohmanlaan 58 in Enschede. Perspectief Hengelo is verhuisd van de Weustinkstraat naar SO Onder de Kap aan de Krabbenbosweg in Hengelo. SO Onder de Kap Enschede is verhuisd naar SO Het Mozaïek en vormt daar het SO Enschede. SO Mozaïek Almelo had te kampen met ruimtegebrek en heeft tijdelijk met twee klassen onderdak gevonden bij De Triangel in Almelo. Centrale inkoopkalender Vanaf 1 januari 2013 is Attendiz gestart met centrale inkoop. Hiervoor is een inkoopkalender opgesteld met daarin producten en diensten die binnen 3 jaar centraal ingekocht worden. Gezien de contractwaarden is voor een aantal producten en diensten een Europese dan wel Nationale aanbesteding verplicht conform de Wet Aanbesteding voor overheidsdiensten. Het centraal inkopen heeft geleid tot grote kostenbesparing of kwaliteitsverbetering (soms zelfs tot beide) en een vereenvoudiging van het beheersmatige en administratieve proces. In 2014 is de aanbesteding schoonmaak, schoonmaakartikelen, energie, mobiele telefonie en onderhoud E-installaties afgerond en is gestart met de aanbesteding onderhoud blusmiddelen. Schatkistbankieren Uit oogpunt van risicovermindering is Attendiz in 2014, vooruitlopend op de wettelijke verplichting hiertoe, overgestapt op schatkistbankieren. Om daarnaast de efficiency te vergroten is het aantal bankrekeningen met 52 rekeningen omlaag gebracht. Interne audits Actuele, betrouwbare en valide informatie over de kwaliteit van het onderwijs op de scholen vormt de grondslag voor de verantwoording van Attendiz aan interne en externe belanghebbenden, waaronder ouders, ketenpartners en inspectie. Naast een systematisch, planmatig en doelgericht gebruik van managementcontracten en het gebruik van zelfevaluatie-instrumenten door de scholen, neemt het afnemen van audits een centrale plaats in bij het kwaliteitszorgbeleid van Attendiz. Attendiz heeft bij de invoering van de systematiek van interne audits nadrukkelijk gekozen voor het professionele gesprek als hoogste doel. De inspectie is lovend over de kwaliteit van de audits zoals die binnen Attendiz afgenomen worden. 14

6. Management van onderwijs- en ondersteunende processen Sociale Competentie Observatie Lijst (SCOL) Naast cognitieve aspecten brengen leraren kinderen ook sociale vaardigheden bij. Als leerlingen beschikken over voldoende sociale vaardigheden draagt dat niet alleen bij aan een positief en sociaal veilig klimaat in scholen maar ook daarbuiten. In vergelijking met de reken- en taalopbrengsten weten we echter weinig van de sociale opbrengsten van onderwijs. Het ontbrak Attendiz aan een genormeerd, niet methode-gebonden meetinstrument dat sociale opbrengsten meet. Op 1 december 2014 is de invoering van SCOL gestart, een webbased instrument waarin zowel de leraar als de leerling op basis van vragen het sociale gedrag van de leerling in kaart brengen. Attendiz heeft een kenniskring geformeerd voor verdere ontwikkeling van het instrument SCOL. Beleid op terugplaatsing Idealiter is plaatsing van een leerling op een school van Attendiz een tijdelijke plaatsing. Het doel is dat het kind uiteindelijk, indien mogelijk, onderwijs krijgt op een reguliere school. Om deze terugplaatsing naar de eigen school zo soepel mogelijk te laten verlopen voert Attendiz een actief terugplaatsingsbeleid. De handreiking Terugplaatsing leerling van Attendiz naar regulier beschrijft de zes opeenvolgende fasen die doorlopen worden om bij te dragen aan een succesvolle terugplaatsing. Schoolgidsen Jaarlijks geven alle scholen aan de onderwijsinspectie de uitstroomgegevens door. Deze gegevens worden ook opgenomen in de schoolgids. Elke school hanteerde hiervoor een eigen format, wat niet alleen het onderling vergelijken bemoeilijkte, maar ook kon leiden tot verkeerde interpretaties door de inspectie. Attendiz heeft voor alle scholen een uniform format opgesteld, dat is afgestemd op het format van de onderwijsinspectie. Dossiervorming Om goed onderwijs en goede ondersteuning binnen Attendiz te kunnen bieden moet er op meerdere terreinen aan professionele voorwaarden worden voldaan. Een van die terreinen is de dossiervorming. Met inachtneming van de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp) en het vrijstellingsbesluit Wbp hebben wij regels opgesteld om zorgvuldig en professioneel om te gaan met persoonsgegevens en vertrouwelijke informatie van onze leerlingen. Schorsen en verwijderen Het is belangrijk dat teamleden, ouders en leerlingen respect voor elkaar hebben, open en eerlijk met elkaar communiceren en vertrouwen in elkaar hebben. Hiertoe hebben wij gedragsregels opgesteld, die de basis vormen voor een goed en veilig klimaat. Iedereen wordt geacht zich aan die gedragsregels te houden. Bij overtreding van die regels wordt men aangesproken. De regels hieromtrent voor ouders en leerlingen hebben wij vastgelegd in een protocol dat op onze website te vinden is. 15

7. Waardering medewerkers, leerlingen, ouders en maatschappij Medezeggenschap De betrokkenheid van ouders bij het onderwijs blijkt uit ouders die zich actief in zetten voor de ouderraad en in de medezeggenschapsorganen. Elke school heeft zijn eigen MR waar op schoolniveau ouders en leerkrachten met elkaar overleggen over het te voeren beleid. Op stichtingsniveau vergadert de GMR met de bestuurder, waarin Attendiz-breed beleid besproken wordt. Intensivering samenwerking zorgpartners Door de invoering van de Wet Passend Onderwijs stromen er weliswaar minder kinderen in het speciaal onderwijs in, maar de problematiek is wel zwaarder en complexer. Naast onderwijs hebben deze leerlingen behoefte aan zorg. Attendiz richt zich vooral op het verzorgen van kwalitatief goed onderwijs. Door een goede samenwerking met de gemeenten en de zorgaanbieders worden onderwijs en zorg gekoppeld met als doel uitval en thuiszitten te voorkomen. ESF Award voor De Kapstok. Tijdens de jaarlijkse uitreiking van de ESF Award werd De Kapstok gekozen tot winnaar. Volgens de jury liet het project van De Kapstok op de beste wijze zien waarom het Europees Sociaal Fonds voor hen het verschil maakt. Bij De Kapstok zitten moeilijk bemiddelbare jongeren met specifieke problemen uit het VSO. Met een gerichte aanpak zorgt De Kapstok er voor dat praktisch elke deelnemer na een traject bij hen verder kan. Elke deelnemer kan met behulp van extra middelen, zoals de ESF-subsidie, zijn talenten benutten. Op 3 december werd de inzending van De Kapstok, de film Waar kan deze Kapstokker zijn jas ophangen?, gepresenteerd in Den Haag. Voor een volle zaal kreeg De Kapstok uit handen van staatssecretaris Jetta Klijnsma de ESF-award uitgereikt. Nieuwe bus voor OCR Het OCR was dringend aan een nieuwe schoolbus toe. Hiertoe is in het voorjaar van 2014 een actie op touw gezet om de aankoop te kunnen financieren. Dankzij de medewerking en tijdsinvestering van velen en de gulle bijdragen van een aantal externe sponsoren, kon op 17 juni 2014 aan de leerlingen van het OCR bekend gemaakt worden dat er voldoende was opgehaald om een nieuwe schoolbus aan te schaffen. 16

8. Resultaten en opbrengsten Uitstroom Uit de vergelijking van onze resultaten met landelijke cijfers blijkt dat Attendiz op de goede weg is. Op zowel tussentijdse uitstroom van leerlingen, uitstroom van onze leerlingen naar regulier onderwijs als de bestendiging van leerlingen die onze scholen verlaten hebben, scoort Attendiz op de meeste onderdelen beter dan het landelijk gemiddelde. Een kroon op dat werk mag wel genoemd worden dat het afgelopen schooljaar meer leerlingen dan ooit tevoren hun vmbodiploma uitgereikt kregen. Ontwikkeling schoolstandaarden Voor het regulier onderwijs zijn standaard normen om niveaus van leerlingen te bepalen. Het speciaal onderwijs kende deze standaard normen niet. Opbrengstgericht werken betekent dat leeropbrengsten meetbaar gemaakt dienen te worden. Attendiz heeft hiertoe eigen standaarden ontwikkeld die het mogelijk maken het niveau van een leerling op een bepaald onderdeel in kaart te brengen en te vergelijken. Inspectie De resultaten van ons onderwijs stemmen de inspectie tot tevredenheid, met uitzondering van het onderwijs op de locaties van het Schip. Zowel De Mast als Chez Nous en De Sluis kregen in februari 2014 het oordeel zwak. Inmiddels zijn alle zeilen bijgezet om ook het onderwijs op deze locaties van voldoende kwaliteit te krijgen. Weerstandsvermogen Het weerstandsvermogen is het Eigen Vermogen, minus materiële vaste activa als percentage van de Rijksbijdragen OCW. In 2013 heeft de Raad van Toezicht besloten dat het weerstandsvermogen dient te groeien naar 25%, vanwege het grote risico dat Attendiz loopt door het geringe aantal leerlingen per klas. Het weerstandsvermogen was eind 2014 24%. Dit stelt Attendiz in staat de eerste gevolgen van de dalende leerlingaantallen op te vangen. Verzuimcijfers 2014 Attendiz 2014 2013 VP 7.49% 6,76% MF 1.11 1.18 GVD 15,6 10.9 0-verzuim in % 40.36% 39,80% Het verzuimpercentage (VP) is in 2014 gestegen naar 7,49%. In de verzuimcijfers van dit jaarverslag zijn de tijdelijke contractanten niet meegenomen. Dit, tezamen met het niet meenemen van de cijfers van cluster 2, verklaart het verschil met de cijfers uit het jaarverslag van 2013. Het effect van de training gezondheidsmanagement is terug te zien in de daling van de ziekmeldingsfrequentie (MF), in de stijging van het aantal niet verzuimende medewerkers (0-verzuim) en in het feit dat de aanvankelijke groei in de 2 e helft van het jaar omsloeg in een stabilisatie van het verzuimniveau. Ontwikkeling Attendiz Dienstverlening Attendiz Dienstverlening is in 2014 verder gekrompen. Een aantal collega s is gestopt en 17 collega s zijn in dienst getreden van de scholen waaraan zij als Begeleider Passend Onderwijs verbonden waren. Nog 12 collega s werken als BPO-er op basisscholen en op een VO-school in onze regio en 5 collega s zijn daar werkzaam als onderwijsassistenten. Met de samenwerkingsverbanden zijn langjarige sluitende afspraken gemaakt over de inzet van deze collega s voor de komende jaren. Een mooie ontwikkeling, waarbij de betrokken collega s weer voldoende perspectief hebben en Attendiz de loonkosten van deze medewerkers vanuit de scholen of samenwerkingsverbanden vergoed krijgt. 17

Middelen Samenwerkingsverbanden Stichting Attendiz heeft van de diverse samenwerkingsverbanden middelen ontvangen. Deels zijn dit bijdragen (afgerond 42.000 EUR voor augustus t/m december 2014) voor personeel dat bij Stichting Attendiz in dienst is. Voor het andere deel (afgerond 138.000 EUR voor augustus t/m december 2014) zijn het baten in 2014, voornamelijk AWBZ middelen. Stichting Attendiz heeft dit deels besteed en deels als bestemmingsreserve op de balans gezet om te besteden in 2015 en latere jaren. Inzet additionele middelen L-klas Het VSO Mozaïek Almelo heeft van het REC een subsidie ontvangen voor de L- klas. Doelstelling van de L-klas: onderwijstoeleiding voor jongeren met ernstige schoolweigering. Het oppakken en normaliseren van de schoolgang en schoolse vaardigheden. En het terugplaatsen naar de school van herkomst of het toewerken naar een beter passende vorm van onderwijs. Opbrengsten van de extra middelden: samenwerking onderwijs en zorg zijn uitgebouwd, de één kind- één plan gedachte is leidend. Er is sprake van ernstige psychiatrische problematiek, waarbij samenwerking tussen onderwijs, hulpverlening, leerplicht, ouders en overige betrokkenen noodzakelijk is. Er is geïnvesteerd in communicatie en positionering binnen het samenwerkingsverband VO2301. 18

A1 4 Scholen van Attendiz Attendiz verzorgt met 20 scholen (voortgezet) speciaal onderwijs aan kinderen met een extra ondersteuningsvraag op onderstaande locaties in Twente. Op sommige locaties zijn meerdere scholen gevestigd: De Bouwsteen (V)SO Anna Reynvaanweg 50 7555 SG Hengelo T: 0880-203730 E: info@debouwsteen.net De Huifkar SO Keppelerdijk 2 7535 PE Enschede T: 053-4312148 E: info@de-huifkar.nl www.de-huifkar.nl De Kapstok Leerwerktrajecten Deldenerstraat 59 7551 AC Hengelo T: 074-2503890 E: info@dekapstok.nl www.dekapstok.nl Panta Rhei College Min. De S. Lohmanlaan 58 7522 AR Enschede T: 053-4801770 E: infovso@hetmaatman.nl www.hetmaatman.nl De Meander Oldenzaalsestraat 134 7581 PW Losser T: 0541-587456 E:info@meanderspeciaal.nl www.meanderspeciaal.nl Het Meerik VSO Lijsterstraat 117 7523 ES Enschede T: 053-4332240 E: info@hetmeerik.nl www.hetmeerik.nl 19

Scholen van Attendiz (vervolg) Mozaïek Almelo SO Midden en bovenbouw Beverdamlaan 11 7602 XR Almelo T: 0546-568158 E: so-almelo@mozaiektwente.nl www.mozaiektwente.nl Mozaïek Almelo SO Onderbouw Speenkruidpad 2 7601 CT Almelo T: 0880-103668 E: derietpluim@mozaiektwente.nl www.mozaiektwente.nl Mozaïek Almelo VSO Cesar Frankstraat 3 7604 JE Almelo T: 0880-203700 E: vso-almelo@mozaiektwente.nl www.mozaiektwente.nl Mozaïek Enschede SO Mekkelholtspad 4 7523 DC Enschede T: 0880-203898 E: so-enschede@mozaiektwente.nl www.mozaiektwente.nl Mozaïek Enschede VSO Mr. P.J. Troelstrastraat 9 7522 BD Enschede T: 0880-103670 E:vso-enschede@mozaiektwente.nl www.mozaiektwente.nl SO Hengelo J. Perkstraat 5-7 7552 JR Hengelo T: 074-2504540 E: so-hengelo@mozaiektwente.nl www.mozaiektwente.nl 20

Scholen van Attendiz (vervolg) VSO Hengelo Sportlaan Driene 8-10 7552 HA Hengelo T: 0880-203704 E: vso-hengelo@mozaiektwente.nl www.mozaiektwente.nl Het Sloepje Het Bijvank 250 7544 DB Enschede T: 053-4775826 E: info@hetsloepje.nl www.hetsloepje.nl VSO Hengelo Krabbenbosweg 91 7555 ED Hengelo T: 074-2917170 E: info@vso-odk.nl www.vso-odk.nl Onderwijscentrum Het Roessingh Roessinghsbleekweg 35 7522 AH Enschede T: 053-4335512 E: info@ocr.nl www.ocr.nl Het Schip J.J. Van Deinselaan 32 7541 PE Enschede T: 053-4321403 E: info@tschip.nl www.tschip.nl De Zevensprong Coornhertstraat 3 7552 MT Hengelo T: 0880-103695 E: hengelo@de7sprong.nl www.de7sprong.nl 21

Scholen van Attendiz (vervolg) Schutte s Bosschool Floraparkstraat 390 7531 HX Enschede T: 053-4327618 E: admin@schuttesbos.nl www.schuttesbos.nl 22

A1 5 Leerlingaantallen Divisie SO Aantal leerlingen 1/10/2012 Aantal leerlingen 1/10/2013 Aantal leerlingen 1/10/2014 Naam school De Huifkar SO 82 75 74 Mozaïek Almelo SO Midden en bovenbouw 114 120 122 Mozaïek Almelo SO Onderbouw 41 39 39 Mozaïek Enschede SO 115 108 120 SO Hengelo 145 156 176 Naar SO Hengelo en Mozaïek Enschede SO Onder de Kap SO 69 70 Schutte s Bosschool 104 103 99 Het Sloepje 50 52 42 De Zevensprong 69 72 62 Divisie VSO Aantal leerlingen 1/10/2012 Aantal leerlingen 1/10/2013 Aantal leerlingen 1/10/2014 Naam school De Kapstok Leerwerktrajecten 332 348 371 Het Schip 101 84 66 Het Meerik VSO 130 127 112 Mozaïek Almelo VSO 120 127 124 Mozaïek Enschede VSO 111 107 111 VSO Hengelo 136 129 140 Panta Rhei College 84 87 80 Divisie Regionale Scholen Aantal leerlingen 1/10/2012 Aantal leerlingen 1/10/2013 Aantal leerlingen 1/10/2014 Naam school De Bouwsteen (V)SO 85 83 76 De Meander 23 22 23 Onderwijscentrum Het Roessingh 328 329 317 Cluster 2 Aantal leerlingen 1/10/2012 Aantal leerlingen 1/10/2013 Aantal leerlingen 1/10/2014 Naam school Maatman VSO 97 90 Naar Kentalis Prof. Huizingschool SO 220 204 Naar Kentalis Totaal Attendiz 2.556 2.532 2.154 Tabel 1: Leerlingaantallen Toelichting Op 1 oktober 2014 is het aantal leerlingen van Attendiz gedaald ten opzichte van 1 oktober 2013. De Cluster 2 leerlingen zijn naar Kentalis gegaan. Daarnaast is er krimp in de SO Divisie en Regionale Divisie. 23

A1 6 Ons onderwijs: inrichting en kwaliteit In het kader van de kwaliteitswetgeving maakten we in de divisies SO en VSO de omslag door van scholen voor doelgroepen naar scholen met een of twee uitstroomprofielen. Dat proces werd stapsgewijs en zorgvuldig doorgevoerd, niet in de laatste plaats omdat de veiligheid voor elke leerling geborgd dient te blijven. De organisatorische en onderwijskundige samenvoeging van Het Mozaïek SO en Onder de Kap SO in Hengelo en in Enschede per schooljaar 2014-2015 is een zichtbare stap in deze ontwikkeling. Het VSO Hengelo is al behoorlijk op streek bij de integratie van de vroegere doelgroepen. Andere scholen maken zich op voor een samenvoeging per 2015-2016. Voorbereidingen daartoe zijn in 2014 op allerlei niveaus in gang gezet. De inspanning om goed onderwijs te geven met de hoogst mogelijke opbrengsten, is een opgave voor alle scholen en doorsnijdt de grenzen van de divisie-indeling. De vierjaarlijkse bezoeken van de Inspectie aan de scholen die een basisarrangement hebben, gaven geen aanleiding tot nadere kwaliteitsonderzoeken. De wijze waarop we via interne audits onszelf de maat nemen, droeg daar zeker toe bij. De uitstroom en de inspectie zijn reeds besproken bij A1 8: resultaten en opbrengsten. We gingen in 2014 onverminderd verder met de verbetering en doorontwikkeling van de kwaliteit van ons onderwijs. Bovenop het niveau van basisondersteuning van ieder samenwerkingsverband moeten en willen we een onderscheidend onderwijsconcept bieden, zodanig dat Attendiz volledig voldoet aan de onderwijsbehoefte van iedere leerling die ons is toevertrouwd. Het Attendizkwaliteitskader is in de vorm van kwaliteitskaarten de basis van elke school. In toenemende mate ontwikkelden we een bijbehorend ambitieus onderwijsconcept op onze scholen. Dus met het ontwikkelingsperspectief (OPP) als sturend instrument, de commissie van begeleiding (CvB) als regievoerder van de uitvoering daarvan in de klassen, de leerkracht die systematisch, planmatig en intentioneel handelt en over goede enkelvoudige en complexe didactische vaardigheden beschikt en waar een positief, stimulerend en veilig schoolklimaat heerst. Onderwijsinhoudelijk wil Attendiz zich blijven ontwikkelen, tot een scholengroep die leerlingen optimaal voorbereidt op de samenleving van de toekomst. De ontwikkeling van onze huisacademie, de Attendiz Academie, is onder leiding van onze eigen huisdecaan in 2014 voortvarend ter hand genomen. Door het inrichten van een kenniskring 21 e eeuwse vaardigheden wisselen we huidige kennis en ervaringen uit en komen we tot beleidsvoorstellen voor verdere verbetering van ons onderwijs. Opbrengsten Iedere school heeft tot taak onderwijs te bieden waarbij de leerlingen kennis, vaardigheden en houdingen verwerven. Uitgangspunt voor dat aanbod zijn de kerndoelen (voortgezet) speciaal onderwijs. De opdracht aan ons is om iedere leerling aan de hand van de daarin besloten kennis-, vaardigheids- en attitudedoelen tot optimale ontwikkeling te brengen. Centraal staat dat wij eruit halen wat erin zit : op het gebied van Nederlandse taal, rekenen en wiskunde en sociale competenties in het bijzonder. In de toekomst zullen er landelijke standaarden komen voor het (voortgezet) speciaal onderwijs. Omdat die er op dit moment niet zijn, vergelijken we de behaalde opbrengsten met school-eigen standaarden. Die standaarden hebben we vastgesteld door te kijken naar historische en huidige resultaten, zo mogelijk o.b.v. genormeerde toetsen. Daar bovenop formuleren we ambities en vergelijken we vervolgens de behaalde resultaten daarmee. We maken daarna duidelijk welke consequenties wij aan de uitkomsten van de evaluatie verbinden voor de inrichting van ons onderwijs. Dit gebeurt op de eerste plaats tijdens data gestuurde school-, groeps- en leerling besprekingen gedurende het schooljaar. Aan het einde van het schooljaar verantwoorden we ons per school over onze uitstroomcijfers. Deze worden op uniforme wijze gepubliceerd op iedere schoolwebsite, als bijlage van de schoolgids. Het gaat daarbij niet alleen om het opnemen van cijfers, maar veel meer om de analyse ervan door de school en de consequenties die de school daaraan verbindt. 24

In bijlage A1 6 Studieresultaten zijn de uitstroomgegevens van alle scholen van het afgelopen schooljaar slechts in absolute aantallen opgenomen. Vervolgens is in die bijlage weergegeven bij hoeveel leerlingen het Ontwikkelingsperspectief al dan niet behaald is. Tot slot wordt teruggekeken naar de uitstroom van twee jaar geleden: hoe vergaat het die leerlingen op hun vervolgplek? Eens SO, altijd SO? Buiten de kring van het speciaal onderwijs leeft nogal eens de verwachting dat kinderen, eenmaal in het speciaal onderwijs, hun schoolcarrière daar ook helemaal afmaken. Niets is minder waar. Daarom doen wij graag onder de titel van deze misvatting verslag van de resultaten die de scholen van Attendiz op het gebied van verwijzen en terugplaatsen boeken. Als Attendiz monitoren we al jarenlang onze leerlingenstromen. Met name de overstap van SO naar VSO heeft onze aandacht. Welke trends zien we, hoe zijn verschillen te verklaren, welke conclusies kunnen we trekken en wat betekent dat voor de inrichting van het onderwijs op onze scholen? In figuur 1 is te zien welke percentage onze scholen voor SO afzonderlijk en als geheel gedurende de basisschoolleeftijd in 2014 verwees naar het regulier onderwijs. Met een percentage van 33 scoort Attendiz hoger dan het SO landelijk doet. Percentage verwijzing vanuit so naar regulier 2014 (Tussentijds en aan het einde, langer en korter dan twee jaar) 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Figuur 1 Nog nauwkeuriger wordt het wanneer we de einduitstroom van de SO-scholen richting VSO bekijken, in figuur 2. Van alle leerlingen die aan het einde van het SO uitstromen richting V(S)O, stroomt in 2014 72% door richting VSO. Dit is incl. MG en ZML. 25

100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Percentage verwijzing van so naar vso 2014 Figuur 2 Gemiddelde cijfers sinds schooljaar 2008-2009 In figuur 3 tonen we niet alleen de gemiddelde cijfers van 2014, maar ook van de vijf jaren ervoor. Percentage verwijzing regulier: eind- en tussentijds. 40 30 20 10 Percentage verwezen leerlingen van so naar regulier onderwijs: bao, sbao, pro, vo 0 2008-2009 2009-2010 2010-2011 2011-2012 2012-2013 2013-2014 Figuur 3 Nb: Deze gegevens zijn gebaseerd op de opbrengstbevragingen van de Inspectie. Vanaf uitstroom schooljaar 2011-2012 zijn alleen getallen opgevraagd van de leerlingen die langer dan 2 schooljaren de school bezocht hebben. Leerlingen die korter verbleven zijn niet opgenomen in de gegevens van 2012. Gemiddeld stroomt van die groep zo n 35% door naar regulier onderwijs, gemeten over de afgelopen zes schooljaren (dus ook tussentijdse uitstroom). 26

100 Percentage verwezen leerlingen van so naar vso 80 60 40 20 0 2008-2009 2009-2010 2010-2011 2011-2012 2012-2013 2013-2014 Figuur 4 Gemiddeld stroomt 72,5% door van SO naar VSO, gemeten over de afgelopen zes schooljaren. De absolute aantallen van 2014 zijn opgenomen in bijlage 1: uitstroomgegevens 2013/2014. Verhouding einduitstroom richting Dagbesteding, Arbeid of Vervolgonderwijs Van de einduitstroom van onze VSO-scholen is bijgaand overzicht gemaakt. Niet opgenomen zijn de leerlingen die tussentijds zijn uitgestroomd (bijv. naar regulier of naar ander VSO). Eveneens zijn buiten beschouwing gelaten de leerlingen die uitstroomden in de categorieën Verhuisd, Detentie of Overig. In totaal stroomden 227 leerlingen uit naar één van de drie uitstroomrichtingen. Daarvan gingen 48 leerlingen naar een vorm van dagbesteding (= 21%). In totaal 58 leerlingen stroomden uit naar een vorm van arbeid ( = 26%). Meer dan de helft van alle leerlingen die onze VSO-scholen verlieten aan het einde van hun schoolcarrière bij ons ( 53% = 121 leerlingen), stroomde in bij een vervolgvoorziening voor onderwijs, in veel gevallen het MBO. Einduitstroom Dagbesteding Arbeid Vervolgonderwijs Figuur 5 27

Bijlage bij A1 6 Studieresultaten 1. Uitstroomgegevens 2013/2014 Hieronder - in absolute aantallen - de uitstroomgegevens van het schooljaar 2013/2014, weergegeven per school, met uitzondering van de kortverblijf plaatsingen van de residentiële afdelingen. Divisie SO BaO Havo/ Vwo Pro VMBO- T Uitstroomrichting SBO SO Thuis VMBO- B VMBO- K Naam school De Huifkar 1 3 11 1 Mozaïek Almelo M&Bbouw 1 4 1 2 1 11 Mozaïek Almelo SO Ond. 3 8 SO Enschede 4 2 6 4 5 8 33 6 SO Hengelo 1 3 4 2 2 28 Schutte's Bosschool 1 2 1 1 1 6 8 1 Sloepje 1 16 6 Zevensprong 8 21 2 Divisie VSO Arbeid Dagbesteding Detentie/JHV Havo/ Vwo Uitstroomrichting MBO Pro RMC Verhuisd VSO Overig VMBO VSO Overig Naam school De Kapstok 49 14 25 1 5 26 Het Schip 1 2 26 6 15 25 6 Meerik VSO 4 13 2 1 2 Mozaïek Almelo VSO 1 1 14 1 15 1 Mozaïek Enschede VSO 1 16 2 15 1 VSO Hengelo 2 15 1 2 36 1 Panta Rhei College 14 3 1 2 13 Divisie Regionale Scholen Arbeid HBO Dagbesteding Uitstroomrichting SBO MBO Pro SO Verhuisd VMBO VSO Overig Naam school Bouwsteen SO 3 1 7 7 1 Bouwsteen VSO 1 3 24 1 OCR SO 1 5 1 1 22 OCR VSO 1 1 21 8 1 3 2 2 2. Uitstroom vergeleken met het ontwikkelingsperspectief van de leerling In deze paragraaf wordt het oorspronkelijke OPP in verband gebracht met de uiteindelijke uitstroom. Dit geldt zowel ten aanzien van einduitstroom als tussentijdse uitstroom. Wanneer een leerling tussentijds is uitgestroomd en dit niet het oorspronkelijke OPP was, wordt dit tweeërlei geïnterpreteerd: positief indien de uitstroom hoger is dan het oorspronkelijke OPP, negatief indien de uitstroom is naar een leerroute lager is dan het OPP. In dit overzicht is het aantal RP leerlingen in enkele gevallen ook meegenomen, vandaar dat bij scholen met RP-plaatsen andere totalen dan bij 1. staan. 28

Divisie SO Naam school Lager dan OPP OPP behaald Hoger dan OPP Totaal De Huifkar 3 12 1 16 Mozaïek Almelo M&Bbouw 7 7 4 18 Mozaïek Almelo SO Ond. 1 16 0 17 SO Enschede 13 31 16 68 (8 onbek.) SO Hengelo 3 33 7 43 Schutte's Bosschool 1 19 1 21 Sloepje 3 9 22 34 Zevensprong 1 33 0 34 Divisie VSO Naam school Lager dan OPP OPP behaald Hoger dan OPP Totaal De Kapstok 34 54 32 120 Het Schip 14 52 3 72 (9 onbek.) Meerik VSO 1 20 2 23 Mozaïek Almelo VSO 3 28 2 33 Mozaïek Enschede VSO 2 18 15 35 VSO Hengelo 10 47 0 57 Panta Rhei College 11 19 4 34 Divisie Regionale Scholen Naam school Lager dan OPP OPP behaald Hoger dan OPP Totaal Bouwsteen SO 7 12 0 19 Bouwsteen VSO 3 21 5 29 OCR SO 2 27 1 30 OCR VSO 1 27 3 31 (8 onbek.) 3. Zit de leerling 1 jaar na uitstroomdatum nog op de uitstroombestemming? Uitgangspunt is dat de leerroute behorend bij het gekozen door- of uitstroomperspectief de leerling in voldoende mate toerust om met succes het onderwijs, al dan niet met extra ondersteuning, op de vervolgvoorziening te kunnen volgen. Dat betekent dat er van uit mag worden gegaan dat de leerling twee jaar na plaatsing in beginsel nog steeds op die plek zit. Als school spannen we ons in om er voor te zorgen dat we zicht hebben op de eisen die de vervolgscholen stellen aan onze leerlingen. We proberen ons onderwijsaanbod daarop af te stemmen. Ook verzamelen we informatie om zicht te houden op de bestendiging van de verworven plaatsen. Medewerkers van onze scholen houden contact met de leerlingen die de school hebben verlaten. Tot twee jaar na het moment van uitstromen bekijken wij of de gekozen uitstroomrichting passend was voor de leerling. Zit hij daar nu nog of niet meer? En wat leert ons dat? 29

Divisie SO Zit de leerling 2 jaar na uitstroom nog op dezelfde uitstroombestemming? Aantal leerlingen uitgestroomd Aantal leerlingen 2 jaar later op dezelfde uitstroombestemming (incl. verhuizing) Aantal leerlingen 2 jaar later niet op dezelfde uitstroombestemming (incl. opstroom qua niveau of schooltype en onbekend / Naam school anders) De Huifkar 18 17 1 Mozaïek Almelo M&Bbouw 19 16 3 Mozaïek Almelo SO Ond. 32 27 5 SO Enschede 20 17 3 SO Hengelo 28 23 5 Schutte's Bosschool 26 21 5 Sloepje 28 27 1 Zevensprong 51 48 3 Divisie VSO Zit de leerling 2 jaar na uitstroom nog op dezelfde uitstroombestemming? Aantal leerlingen uitgestroomd Aantal leerlingen 2 jaar later op dezelfde uitstroombestemming (incl. verhuizing) Aantal leerlingen 2 jaar later niet op dezelfde uitstroombestemming (incl. opstroom qua niveau of schooltype en onbekend / Naam school anders) De Kapstok 134 117 17 Het Schip 71 37 34 Meerik VSO 25 23 2 Mozaïek Almelo VSO 20 8 12 Mozaïek Enschede VSO 27 17 10 VSO Hengelo 30 27 3 Panta Rhei College 22 18 4 Divisie Regionale Scholen Zit de leerling 2 jaar na uitstroom nog op dezelfde uitstroombestemming? Aantal leerlingen uitgestroomd Aantal leerlingen 2 jaar later op dezelfde uitstroombestemming Aantal leerlingen 2 jaar later niet op dezelfde uitstroombestemming Naam school Bouwsteen SO 12 8 4 Bouwsteen VSO 26 24 1 OCR SO 20 19 1 OCR VSO 37 23 14 30