VERGA DERDAT UM 25 september 2012 SE CTO R/A FDEL ING ST UKDATUM NAAM ST ELLER 17 augustus 2012 E. Deiman ALGEMENE VERGADERING AGENDAPUNT ONDERWERP 8 Implementatie buitendijkse regionale keringen PROGRAMMA veiligheid PORTEFEUILLEHOUDER J. Nieuwenhuis PARAAF HOOFD AFDELING CCBO drs. E. Borsboom Voorstel 1. Kennisnemen van het aanbrengen van focus binnen de aangewezen buitendijkse gebieden voor de implementatie; 2. kennisnemen van de hoofdlijn van het beleid voor de regionale buitendijkse keringen en de opzet van de gebiedsavonden; 3. instemmen met het op orde brengen van de regionale keringen aan het minimum onderhoudsniveau voor 2015 en hierbij geen overgangstermijn te hanteren; 4. besluiten om vanuit het jaarresultaat 2012 (watersysteemtaak) een bestemmingsreserve buitendijks van 500.000,-- te vormen om de benodigde maatregelen voor het op orde brengen van de buitendijkse gebieden uit te kunnen voeren; 5. instemmen met het verwerken van de jaarlijks geraamde kosten voor de implementatie van de zorgtaak buitendijks tot 2015 en de jaarlijkse kosten van onderhoud vanaf 2015 in de meerjarenbegroting 2013-2016; 6. kennisnemen van het proces van de implementatie van buitendijkse regionale keringen tot 2013. Samenvatting Om de voortgang te waarborgen en vertraging te voorkomen wordt bij de implementatie gefocust op de tien buitendijkse keringen van bovenlokale betekenis. Op deze manier wordt de voortgang gewaarborgd en vertraging voorkomen. Op dit moment zijn de hoofdpunten van het beleid bekend. In de volgende maand wordt een maatschappelijke oriëntatie gehouden om te polsen hoe dit wordt ervaren in de omgeving. Dit betekent dat voor deze gebieden gestart wordt met gebiedsavonden en dat eind 2012 zowel beleidsregels als de uitwerking in de Keur en legger ter besluitvorming wordt voorgelegd aan de AV. Voor de overige veertien gebieden is er bestuurlijk overleg geweest met de provincie over hoe om te gaan met de zorgtaak voor deze gebieden. Tijdens de AV-behandeling wordt u geïnformeerd over de uitkomst van dit overleg. Op 31 januari 2012 heeft de AV een principebesluit genomen over taaktoedeling van de regionale buitendijkse keringen. In aanvulling op het besluit van de januari 2012 wordt u gevraagd in te stemmen met de voorgestelde aanpak hoe om te gaan met het op orde brengen voor 2015. Het waterschap zorgt dat gebieden op orde zijn voor 2015. Dit wil zeggen dat het waterschap de waterkeringen die onvoldoende score in de toetsing 2011 én de waterkeringen die niet voldoen aan het minimum onderhoudsniveau op orde brengt. Vanaf vaststelling van de Keur en legger zijn onderhoudsplichtigen aan zet voor gewoon en buitengewoon onderhoud. Hierbij wordt geen overgangstermijn gehanteerd. Bij specifieke situaties die optreden na 2015 is overleg met het waterschap mogelijk. De eenmalige kosten van de maatregelen voor het versterken en op orde brengen van de buitendijkse keringen worden geraamd op 500.000,--. De kosten hangen onder andere in belangrijke mate af van de uitkomsten van de evaluatie van de provincie, de definitieve toetsresultaten en het overleg met medeoverheden. 1/8
De uitkomsten hiervan kunnen zowel leiden tot aanpassing van de bedragen als tot verschuivingen in de planning. Om schommelingen in de kostenontwikkelingen en het risico op onderbesteding van het budget te beperken, wordt voorgesteld vanuit het jaarresultaat 2012 (watersysteemtaak) een bestemmingsreserve van 500.000,-- te vormen voor het op orde brengen van de buitendijkse keringen. De jaarlijkse kosten voor onderhoud voortkomend uit deze nieuwe taak worden geschat op 70.000,-- per jaar. Lelystad 6 september 2012, het college van Dijkgraaf en Heemraden, de secretaris-directeur, de dijkgraaf, ir. J.B. van der Veen. mr. ir. H.L. Tiesinga. 2/8
Toelichting Aanleiding Vanaf 2015 moet de zorgtaak voor de regionale buitendijkse waterkeringen operationeel zijn. Tot dat moment heeft het waterschap de tijd om de noodzakelijke voorbereidende werkzaamheden uit te voeren. Op 31 januari 2012 heeft de AV een principebesluit genomen over taaktoedeling van de regionale buitendijkse keringen. De strekking van dit besluit is dat Zuiderzeeland van de keringen in publiek eigendom het onderhoud uitvoert en financiert van traditionele keringen (talud met stortsteen) en dat de eigenaar dit doet voor ingerichte keringen. Bij private keringen zorgt de eigenaar in alle gevallen voor de uitvoering van onderhoud. In dit voorstel wordt u geïnformeerd over het voorliggende proces en de hoofdlijn van het beleid dat gaat gelden in deze gebieden. U wordt daarnaast gevraagd in te stemmen met de aanpak buitengewoon onderhoud particulieren en de financiële consequenties van de zorgtaak. Dit omvat zowel de eenmalige kosten als een doorkijk naar de structurele kosten vanaf 2015. 1. Focus binnen de aangewezen buitendijkse gebieden In totaal zijn er 24 buitendijkse bewoonde gebieden. De provincie voert op dit moment een evaluatie uit naar het provinciale buitendijkse beleid. Niet duidelijk is op dit moment of dit zal leiden tot wijzigingen die consequenties hebben voor de huidige zorgtaak. In overleg met de provincie wordt bekeken hoe hiermee wordt omgegaan. Om de voortgang te waarborgen en vertraging te voorkomen, wordt gefocust op onderstaande tien gebieden. Deze gebieden zijn: 1. Urk 2. Schokkerhaven 3. Maximacentrale 4. Parkhaven 5. Almeerderstrand/Muiderzand 6. Almere Haven 7. De Eemhof 8. Haven Zeewolde 9. Harderhaven 10. Harderstrand/Zuiderzee op Zuid Deze selectie is gemaakt op basis van de volgende criteria: a) kwetsbaarheid van de functie; b) economische waarde; c) no regret maatregelen. Ad a en b) In de geselecteerde gebieden is grootschalige bewoning de belangrijkste functie en daarnaast betreft het een energiecentrale. In de Verordening voor de fysieke leefomgeving Flevoland worden acht van de tien bovenstaande regionale keringen benoemd als zijnde van bovenlokale betekenis. Deze waterkeringen beschermen een hoog economisch belang. De Eemhof en Zuiderzee op Zuid zijn gebieden die recent grootschalig zijn herontwikkeld. De overige gebieden beschermen een geringer economisch belang. Ad c) Voor de overige buitendijkse gebieden is nog onzekerheid over de definitieve aanwijzing of over de definitieve begrenzing van het gebied in het kader van de provinciale beleidsevaluatie. Bij de implementatie loopt het waterschap tegen een aantal knelpunten aan. Het gaat samengevat om gebieden waar: - onduidelijk is wat er beschermd wordt. Het gaat om gebieden met stranden en beperkte bebouwing (b.v. loodsen en/of een strandpaviljoen); - de ligging en de aard van de regionale kering moeilijk uitlegbaar of herkenbaar is, waardoor het moeilijk is om tot afspraken over beheer en onderhoud te komen en de noodzakelijke regels in de legger op te nemen; 3/8
- de investeringen die nodig zijn om het gebied conform het vigerend beleid op orde te brengen niet in verhouding staan tot de waarde van de te beschermen objecten. Met de provincie is 3 september 2012 overlegd hoe om te gaan met de implementatie van de zorgtaak voor de overige veertien buitendijkse gebieden. De inzet is om voor deze veertien gebieden de implementatietermijn te verschuiven van 1 januari 2015 naar 1 januari 2018. Zo kan de implementatie worden uitgesteld totdat er meer duidelijkheid is over de uitkomsten van de evaluatie van de provincie. Tijdens de AV-behandeling wordt u geïnformeerd over de uitkomst van dit overleg. 2. Hoofdlijn beleid voor de tien gebieden van bovenlokaal belang Waterschap Zuiderzeeland zorgt ervoor dat de regionale waterkeringen buitendijks voldoen aan de vastgestelde norm. Dat betekent niet dat wateroverlast in alle gevallen voorkomen kan worden. De drie hoofdpunten voor het beleid voor regionale buitendijkse keringen zijn: 1. Als uitgangspunt voor het waterveiligheidsbeleid geldt: veilig, robuust en duurzaam, met oog voor de specifieke situatie van de regionale keringen en de functies in de buitendijkse gebieden. 2. Ten opzichte van de primaire keringen is de zonering aangepast en worden meer activiteiten toegestaan. Voor het huidige gebruik wordt een vergunning geacht te zijn verleend. Alleen wanneer dit een gevaar voor de waterveiligheid betekent, moeten maatregelen worden getroffen. Nieuwe ontwikkelingen worden zo veel mogelijk toegestaan mits, a. de stabiliteit is geborgd. b. er geen negatieve effecten zijn op de beschikbare ruimte voor beheer. c. er geen belemmering is voor toekomstige versterkingen. 3. Bij het toezicht op onderhoud wordt een risicobenadering gehanteerd. Het waterschap adviseert de onderhoudsplichtigen ten aanzien van onderhoud (levensduurverlengend), maar grijpt pas in zodra een minimumniveau is bereikt. Veilig, robuust en duurzaam in buitendijkse gebieden Deze uitgangspunten worden voor de regionale keringen toegepast met oog voor de specifieke situatie van de regionale keringen en de functies in de buitendijkse gebieden Veilig Voldoen aan de norm Voldoende ruimte voor beheer Bepaalde activiteiten worden niet toegestaan, conform de Keur Robuust Ruimte om te anticiperen op toekomstige ontwikkelingen Geen nieuwe polders creëren: maaiveld op hoogte van de kering Voorkeur groot eiland boven verschillende kleine eilanden (anders regionale kering om archipel van buitendijkse eilanden) Duurzaam Bij voorkeur een grondlichaam als kering A. Consultatie van de omgeving Er is voor gekozen DenH de hoofdpunten van beleid te laten vaststellen en daarna het gebied te consulteren. Hiermee wordt de maatschappelijke oriëntatie uitgevoerd voorafgaand aan de besluitvorming in de AV. Hierbij worden de gemeenten, Rijkswaterstaat en de particulieren eigenaren geconsulteerd. Per gemeente wordt ingezoomd op de lokale situatie en worden afspraken gemaakt over het onderhoud van de gemeentelijke eigendommen. Voor de tien gebieden van bovenlokaal belang ligt hierbij de nadruk op Urk, Almere en Zeewolde. 4/8
Opzet en doel gebiedsavonden Voor de tien gebieden van bovenlokaal belang waar het grootste gedeelte bestaat uit particulier eigendom wordt voorafgaand aan het formele traject een gebiedsavond gehouden. Deze bijeenkomsten worden gehouden in september en oktober. Het gaat om de gebieden: Schokkerhaven, Parkhaven, Muiderzand, Haven Zeewolde en eventueel Almere Haven. Vanuit het waterschap zal hierbij een bestuurlijke en ambtelijke afvaardiging aanwezig zijn. Voor de overige vijf gebieden wordt direct contact gezocht met de eigenaar of eigenaren. Het doel van deze avonden is om kennis te maken met de eigenaren en hun te informeren over de rol en taak van het waterschap in buitendijks gebied. Daarbij uitleg te geven over de zorgtaak voor de regionale buitendijkse keringen en over de wijze waarop het waterschap deze rol wil invullen. Tenslotte peilen bij de bewoners hoe het voorgestelde beleid wordt ervaren en welke informatiebehoefte er is. 3. Op orde brengen voor 2015 Bij de behandeling van het voorstel taakopvatting zorgtaak in de AV van 31 januari 2012 is aangegeven dat er op een later moment nog een keuze moet worden gemaakt hoe om te gaan met de ingangsdatum van de verantwoordelijkheid voor het buitengewoon onderhoud (voldoen aan kwaliteitsnormen beheer en onderhoud). Het voorstel is om op de huidige situaties te controleren (nulmeting). Wanneer de huidige situatie niet voldoet volgens de uitgangspunten die Zuiderzeeland gaat hanteren als minimum onderhoudsniveau, brengt het waterschap dit voor 2015 op orde. Het gaat hierbij alleen om onderhoudsmaatregelen gekoppeld aan de waterkeringstaak. Deze werkzaamheden zullen in samenhang met de verbetermaatregelen voortkomend uit de veiligheidstoetsing worden uitgevoerd. Het voordeel van deze aanpak is dat er vanaf het begin duidelijkheid is over wie zorg draagt voor de financiering en uitvoering van het onderhoud. Na 2015 wordt geen overgangstermijn gehanteerd. Voorstel: Waterschap Zuiderzeeland zorgt dat gebieden op orde zijn voor 2015. Dit wil zeggen dat het waterschap de waterkeringen die onvoldoende scoren in de toetsing 2011 én de waterkeringen die niet voldoen aan het minimum onderhoudsniveau op orde brengt. Vanaf vaststelling van de Keur en legger zijn onderhoudsplichtigen aan zet voor (gewoon) en buitengewoon onderhoud. Hierbij wordt geen overgangstermijn gehanteerd. Bij specifieke situaties die optreden na 2015 is overleg met het waterschap mogelijk. 4. Financiële consequenties van principebesluit Op basis van de inventarisaties en de uitgevoerde toetsing van de buitendijkse gebieden in 2011/2012 is een inschatting gemaakt van: 1) de te maken kosten voor maatregelen voortkomend uit de toetsing; 2) de te maken kosten voor het op orde brengen van de buitendijkse keringen vanuit eisen van beheer en onderhoud; 3) de te maken kosten voor de jaarlijks door Zuiderzeeland te maken kosten voor beheer en onderhoud vanaf het moment dat de keringen op orde zijn gemaakt (vanaf 2015); 4) de te maken projectkosten in de komende jaren om de buitendijkse zorgtaak te implementeren. Hierbij moet gezegd worden dat voor het maken van de kostenramingen een aantal aannames gedaan is. De kosten hangen onder andere in belangrijke mate af van de uitkomsten van de evaluatie van de provincie, de definitieve toetsresultaten en het overleg met medeoverheden. De uitkomsten hiervan kunnen zowel leiden tot aanpassing van de bedragen als tot verschuivingen in de planning. 5/8
In onderstaande tabel staan de verwachte uitgaven van de kosten inclusief projectkosten gespecificeerd voor de komende jaren. Tabel 1 raming uitgaven zorgtaak buitendijks Jaren 2013 2014 2015 en verder A. Kosten voortkomend uit toetsing 150.000 - B. Kosten op orde brengen conform eisen - 350.000 beheer en onderhoud Subtotaal kosten op orde brengen 500.000 C. Jaarlijkse kosten B&O vanaf 2015-70.000 D. Project kosten tbv implementatie 50.000 50.000 zorgtaak Totaal 50.000 550.000 70.000 A. Kosten voortkomend uit de toetsing In het kader van de Verordening voor de fysieke leefomgeving Flevoland heeft Waterschap Zuiderzeeland als beheerder in 2011 de eerste toetsing voor de regionale buitendijkse keringen afgerond. Een aantal gebieden voldoet op dit moment niet aan het vereiste veiligheidsniveau. Op basis van de toetsing 2011 is een aantal dijkvakken afgekeurd. Dit beeld is nog niet helemaal compleet. Er zijn gebieden waar nog geen definitief toetsoordeel is bepaald. Het gaat hierbij om het ontbreken van gegevens en het toetsen van strekdammen die nodig zijn voor de veiligheid. De verwachting is dat kosten voor verbetermaatregelen die hieruit voortkomen beperkt zullen zijn. Begin 2013 is hierover meer duidelijkheid. B. Waterkeringen op orde brengen conform eisen Keur en legger (kwaliteitsnormen beheer en onderhoud) Op basis van de inventarisatie is de inschatting dat de kosten om de waterkeringen te laten voldoen aan de onderhoudseisen circa 350.000,-- bedragen. Om de exacte omvang te bepalen wordt hiervoor nog een proefschouw (nulmeting) uitgevoerd. Deze kosten bestaan uit verschillende aspecten van groot onderhoud, bestaande uit het verwijderen van begroeiing tot het herstellen van zetwerk of beschoeiing. De maatregelen zijn gepland om uitgevoerd te worden in 2014. Mochten de voorbereidingen snel gaan, dan kan hiermee gestart worden voor de prioritaire gebieden in 2013. C. Structurele kosten vanaf 2015 De jaarlijkse onderhoudskosten vanaf 2015 bestaan uit kosten voor gewoon en buitengewoon onderhoud voor de waterkeringen die Zuiderzeeland moet onderhouden. Op basis van het principebesluit zorgt Waterschap Zuiderzeeland voor circa 5 km waterkeringen. Dit zijn waterkeringen die in eigendom zijn van Zuiderzeeland of traditionele waterkeringen in eigendom van gemeenten. De regionale keringen die in eigendom zijn van het waterschap zijn ook onderdeel van de primaire kering en dit levert geen toename op van de onderhoudskosten. Voor de begroting vanaf 2015 betekent deze nieuwe taak een structurele toename van de onderhoudskosten van ongeveer 70.000,-- per jaar. D. Projectkosten De projectkosten zijn voor 2013 en 2014 geraamd op 50.000,-- per jaar. Dit bedrag is opgebouwd uit kosten voortkomend uit het communicatietraject en aanvullend onderzoek en uitwerken operationeel beleid. Daarnaast is er rekening mee gehouden dat er nog aanvullend onderzoek nodig is voor de keringen waar nog onduidelijkheid is over de te nemen versterkingsmaatregelen. 6/8
5. Proces en planning In onderstaand figuur is de planning weergegeven voor de periode tot begin 2013 voor de tien grote gebieden. September DenH: vaststellen hoofdpunten beleid, opzet consultatie omgeving AV informeren over consultatie van de omgeving, proces en hoofdlijn beleid; besluitvorming over focus op de tien gebieden en financiële consequenties voor de begroting Start gebiedsbijeenkomsten en afstemming met eigenaren Oktober Gebiedsbijeenkomsten en afstemming met eigenaren Afspraken maken met gemeenten en Rijkswaterstaat over onderhoud November/december Vaststellen beleid, beleidsregels, aanpassingen Keur en de leggers van de tien gebieden 2013 Formeel inspraaktraject en definitieve vaststelling in DenH/AV. Na vaststelling Keur en legger, onderhoudsplicht van start Proefschouw (nulmeting), definitief bepalen opgave op orde brengen 2013/2014 Uitvoering werkzaamheden door het waterschap om het gebied eenmalig op orde te brengen in het kader van de zorgtaak en te laten voldoen aan de veiligheidsnorm en het minimum onderhoudsniveau. Personele consequenties Deze nieuwe taak levert extra werk op en vraagt vanaf 2014 om een andere werkwijze voor de beheerafdelingen (beheer & onderhoud en vergunningen). De grootte van deze extra belasting is beperkt. Deze extra taak komt wel boven op een aantal lopende ontwikkelingen en taakverzwaringen. Daarom moet de nieuwe taak wel in combinatie met andere ontwikkelingen beschouwd worden bij de begrotingsbehandeling 2014 om te bepalen of de huidige capaciteit van de verschillende afdelingen toereikend is. Financiële consequenties Uit tabel 1 valt af te leiden dat op basis van de huidige inschattingen een bedrag van 500.000,-- nodig is voor het op orde brengen van de buitendijkse keringen. Verder is in 2013 en 2014 nog een bedrag van 50.000,-- nodig voor de implementatie van de zorgtaak en wordt geschat dat vanaf 2015 jaarlijks een bedrag van 70.000,-- nodig is voor beheer en onderhoud. In de huidige meerjarenbegroting is jaarlijks een bedrag van 180.000,-- opgenomen voor de zorgtaak buitendijks. 7/8
Het bedrag van 500.000,-- dat nodig is voor het op orde brengen van de buitendijkse keringen is een eenmalige uitgave, waarbij nog een aantal onzekerheden bestaat ten aanzien van de planning en de omvang. Wanneer dit bedrag in de jaarlijkse exploitatiebegroting wordt opgenomen, leidt dit tot een schommeling in de kostenontwikkeling van Zuiderzeeland waarbij het tevens onzeker is of de uitgave ook feitelijk in het betreffende jaar zal plaatsvinden. Omdat de uitgaven naar aard van de kosten bestempeld worden als (groot) onderhoud, is het niet mogelijk deze als investering te zien en deze in een aantal jaren af te schrijven. Om schommelingen in de kostenontwikkelingen en het risico op onderbesteding van het budget te beperken, wordt voorgesteld om vanuit het jaarresultaat 2012 (watersysteemtaak) een bestemmingsreserve van 500.000,-- te vormen voor het op orde brengen van de buitendijkse keringen. Volgens de Berap (die ook in deze vergadering wordt behandeld) is het jaarresultaat 2012 naar verwachting voldoende om de bestemmingsreserve te vormen. Voorafgaand aan de uitvoering van de maatregelen zal de AV aparte voorstellen ontvangen waarin goedkeuring zal worden gevraagd voor onttrekking van de bestemmingsreserve. Ten aanzien van de kosten van de implementatie van de zorgtaak buitendijks en de jaarlijkse kosten voor beheer en onderhoud wordt voorgesteld om de meerjarenbegroting aan te passen aan de huidige ramingen. Dit leidt tot een voordeel ten opzichte van de voorjaarsnota van 130.000,-- in 2013 en 2014. In 2015 ontstaat een voordeel van 110.000,--. Bij de opstelling van de meerjarenbegroting zal hiermee rekening worden gehouden. Juridische consequenties Het waterschap brengt de waterkeringen op orde. De onderhoudsplicht zal worden belegd bij de particuliere eigenaren. Dit wordt geregeld in de Keur en de legger voor buitendijkse gebieden. Belanghebbenden kunnen hiertegen te zijner tijd bezwaar en beroep instellen. Consequenties voor Communicatie Voor het project buitendijks is begin 2012 een communicatietraject gestart met betrokken bewoners en bedrijven. In september en oktober zullen in dit kader gebiedsbijeenkomsten georganiseerd worden. Bijlagen 8/8