ECOVOC 1e IIntterrnattiionalle Biijjeenkomstt Gödöllllő,, Hongarriijje 7--9 novemberr 2011 Titel project: Beroepsopleiding voor biologische groente- en fruittelers Benaming van het programma: Leven Lang Leren programma Benaming subprogramma: Leonardo Da Vinci Innovatietransfer Contractnummer: 11/0029-L/4001 Inhoudsopgave: Inleiding 2 Deelnemers van de bijeenkomst 2 Doelstelling van de internationale bijeenkomst 3 Inhoudelijke opbouw van het programma van de bijeenkomst, introductie partners 3 Actieplan van het project 7 Praktische handleiding voor het opstarten van een zelfstandig biotuinbouwbedrijf 7 Communicatie, disseminatie, valorisatie 9 Officieel openingsevenement van het project 10 Professionele dag 11 Project monitoringprocedures van het Tempus kantoor 13 Partnercontract 13 Website van het project 13 Kwaliteitsbewaking van het project 14 Afsluiting van de partnerbijeenkomst, bespreking van verdere taken 14 Lijst met bijlagen 15 1
Inleiding De taken die nodig zijn voor de realisatie van de doelstellingen van het 2- jarige project met de naam ECOVOC zijn in 7 werkpakketten gegroepeerd om de taken eenvoudiger te kunnen identificeren. Voor een meer duidelijkheid en om de taken goed te kunnen uitvoeren zijn er voor de werkpakketten, de taken binnen de pakketten en nadat deze vervuld zijn, voor de gerealiseerde projectproducten verantwoordelijken benoemd. De werkpakketten van het project ECOVOC zijn de volgende: Werkpakket 1: Werkpakket 2: Opstarten project Internationale bijeenkomst Werkpakket 3: Oplossingen, overdracht innovaties, curricula beroepsopleiding, synthese van de pedagogische methodes Werkpakket 4: Werkpakket 5: Werkpakket 6: Werkpakket 7: Oplossingen in de praktijk (testen) Communicatie, disseminatie, valorisatie Kwaliteitsmanagement Projectmanagement Deelnemers van het bijeenkomst: 1. Mihály Horváth (GAK, HU) 2. Anikó Udud-Szabó (GAK, HU) 3. Beatrix Csapó (GAK, HU) 4. Aranka Kléger (GAK, HU) 5. Apolka Ujj (GAK, HU) 6. Matthew Hayes (SZIE, HU) 7. Imre Tirczka (SZIE, HU) 8. Katalin Balázs (SZIE, HU) 9. Zsuzsa Jeney (SZIE, HU) 10. Claudette Formantine (Ineopole, FR) 11. Michel Manadé (Ineopole, FR) 12. Charles-André Descombes (Manresa, CAT) 13. Jaume Brustenga (Manresa, CAT) 14. Arjen Huese (BDAC, UK) 15. Ruud Hedriks (Groenhorst College, NL) 16. Zoltán Galanics (gedipl. tuiningenieur) 17. Anna Holzmann (Naszály-Galga Regionaal Geïntegreerd Vakopleidingcentrum) 18. Dóra Dexler (ÖMKi-Biologisch Agrarisch Onderzoeksinstituut /Fibl) 19. Noémi Koczka (SZIE Faculteit Tuinbouw) 20. Margit Gelencsér (Biokultúra Egyesület (vereniging) 21. Orsolya Dene (Landbouwkamer van de provincie Bács) 22. Mónika Golovics-Wellner (Landbouwkamer van de provincie Bács) 2
23. Ilona Jakab-Baján (Tempus Nationaal Kantoor) Doelstelling van de eerste internationale bijeenkomst De agendapunten van de driedaagse internationale bijeenkomst werden overeenkomstig de doelstellingen van het project samengesteld (bijlage 1). De 1 e internationale bijeenkomst vormt een wezenlijk deel van werkpakket 1, alwaar onze partners elkaars onderwijsstelsels en opleidingsvormen kunnen leren kennen. Het actieplan van het project is bekendgemaakt, de projectproducten die in werkpakketten zijn gegroepeerd zijn tot in detail besproken en ook de verantwoordelijken zijn bij de eerste bijeenkomst benoemd. Het overdrachtsschema van de innovatie is geschetst en is in de vorm van een afbeelding aanschouwelijk gemaakt om dit makkelijker te kunnen begrijpen. Wij zijn begonnen met de uitwerking van de Praktische handleiding voor het opstarten van een zelfstandig biotuinbouwbedrijf en van HOPPNET oftewel de projectproducten van het netwerk van biologische landbouwers. De opbouw van de website van het ECOVOC project is bekendgemaakt, meningen erover uitgewisseld, gerezen vragen zijn opgehelderd en voor verzoeken zijn oplossingen gevonden. Er zijn communicatie- en disseminatiemiddelen geschetst. De inhoud van de partnercontracten en de financiële aspecten zijn bekendgemaakt. We zijn de verdere gang van zaken van de werkzaamheden en taken overeengekomen, verantwoordelijken voor de taken zijn benoemd en we hebben een datum die voor eenieder geschikt was voor de 2 e internationale bijeenkomst gezocht. Inhoudelijke opbouw van het programma van de bijeenkomst, introductie partners Op de eerste dag van de bijeenkomst lag er een grote nadruk op de kennismaking met de partnerinstellingen en hun vakopleidingen die met het thema van het project verband houden. Onze partners hebben hun lezingen op grond van het eerder afgegeven model samengesteld (bijlage 2), zodat we onze partners op grond van dezelfde benaderingspunten kunnen leren kennen. 3
Dr. Mihály Horváth (GAK Nonprofit Közhasznú Kft) heeft, nadat hij onze buitenlandse partners en de Hongaarse deelnemers welkom heeft geheten, de instelling die de projectbeheerder is, voorgesteld, terwijl Matthew Hayes over het opleidingspalet van de andere Hongaarse partnerinstelling, de Szent István Universiteit (MKK KTI) heeft gesproken, waarin het hoger beroepsonderwijs is ondergebracht. Hij heeft de betekenis van de praktijk in het thema groente- en fruitteelt benadrukt, waarna hij de ervaring van vele jaren van de partners op het gebied van het beroepsonderwijs heeft samengevat. Imre Tirczka heeft als antwoord op vragen over de vraag naar Hongaarse bioproducten op de binnenlandse markt uitgewijd en hij heeft gesproken over de beoordeling van de biolandbouw op landelijk niveau en op het niveau van het onderwijs. Michel Manadé (Ineopole Onderwijs- en Opleidingscentrum, Frankrijk) heeft na de presentatie van hun beroepsopleiding over hun project Incubatorhuis gesproken dat op 1 november 2011 begint, waarin 4 landbouwers (landbouwers die net hun beroepsopleiding afgerond hebben) de mogelijkheid wordt geboden om op een terrein van 7 ha voor een periode van 1 á 3 jaar hun eigen onderneming te beginnen. In de periode volgend op de beroepsopleiding legt Ineopole ook een grote nadruk op hulp aan degenen die een zelfstandige onderneming wensen te starten. Hun belangrijkste doel is om de landbouwers ter plaatse te houden, waardoor ook het lokale agrarische potentiaal maximaal benut wordt. In het opleidingsaanbod van Ineopole komt vanaf 2008 de opleiding voor, die voldoet aan het 3-jarige hogeschool-niveau na een zgn. ABcd eindexamen, in welk diploma ook de biologische landbouw wordt genoemd. De doelgroep 4
van hun eenjarige BP REA-opleiding (Beroepsopleiding voor leiders van een landbouwbedrijf) wordt door volwassenen gevormd. Hun doel is dat hun studenten na de opleiding van 1300 uur, die van december tot oktober duurt in staat zijn om een zelfstandige onderneming op te starten en te leiden, dat hun vakkennis niet beperkt blijft tot productie voor eigen gebruik. In het belang hiervan wordt het theoretische deel op school dat 24 weken duurt, gevolgd door een praktijk van 15 weken. Het interessante van de opbouw van de opleiding bestaat daaruit, dat het Franse Ministerie van Landbouw bepaalt wat de basisvakken van de opleiding zijn, maar de specialisatie hangt af van de onderwijsinstelling. In het teken hiervan is Ineopole gespecialiseerd in de biologische groenteteelt. Onder de korte opleidingen van Ineopole komen ook de ADEMA-opleiding die door het regionaal bestuur gesubsidieerd wordt en op de eerste plaats voor werklozen bedoeld is en de 3 maanden durende opleiding van het type voor de toepassing in de landbouw van dierlijke trekkracht voor. Het Catalaanse Opleidingencentrum Manresa kan op een 40-jarig verleden terugkijken, sinds 23 jaar worden er opleidingen in duurzame energie en bioteelt gegeven. Hun studenten beginnen op 16-jarige leeftijd met hun studie en na 2 jaar krijgen ze hun middelbare bevoegdheid, waarin ook de agrarisch-biologische vakrichting wordt vermeld. Hun leerbedrijf Can Poc Oli van 5 ha functioneert sinds 1990 als een bioboerenbedrijf. Kenmerkend voor de opbouw van hun opleiding is dat het theoretische onderwijs van het eerste jaar met beroepsgerichte studiebezoeken en 3 dagen praktijk in het leerbedrijf per week aangevuld wordt. De stage van 400 uur brengen hun studenten in bioboerenbedrijven door. De permanente vergelijking van de bioteelt met de conventionele vormt een onlosmakelijk onderdeel van hun pedagogische methode. 5
De Nederlandse Hogeschool Groenhorst (Warmonderhof Opleidingen) werd gepresenteerd door Ruud Hendriks, de leider van het praktijkonderwijs. Tijdens hun 4-jarige beroepsopleiding worden 80 studenten onderwezen en rechtstreeks ondergebracht op het terrein van een modelleerbedrijf. Er is ook een grote belangstelling voor hun 2-jarige correspondentiecursussen, het aantal studenten hiervoor bedraagt 90. Het modelleerbedrijf van 85 ha (+25 ha boomgaard) wordt door ondernemers geëxploiteerd, de roerende goederen zijn in het eigendom van de staat en een stichting. De roeping en spirituele benadering van de docenten kan ook in hun pedagogische methodes waargenomen worden. De samenwerking met de ondernemers die het modelleerbedrijf exploiteren (4 ondernemers werken met de studenten: in de branches akkerbouw, fruit-, groenteteelt en melk), het van dichtbij kennismaken met de onderneming, de verkoop van de geproduceerde producten, het gemeenschappelijke werk met de studenten uit lagere jaren verrijkt de studenten met vele ervaringen. De studenten brengen hun eerste jaar onder toezicht van de derdejaars door, die het werk van de eerstejaars evalueren. Na het tweede jaar volgt een praktijk van zes maanden (EU, Nederland). Afhankelijk van het aantal studenten houdt een derdejaars zich met 1 tot 3 eerstejaars bezig. Arjen Huese heeft over de opleiding aan de Engelse Biodynamische Hogeschool (BDAC) en de ars poetica van de school gesproken. 2 jaar geleden zijn ze onafhankelijk geworden van het Emerson College, waarvan ze 50 jaar lang deel hebben uitgemaakt. Ofschoon ze met een permanent aantal docenten werken (4 fulltime docenten), worden bij de opleiding ook veel gastdocenten betrokken. Hun twee voltijdsopleidingen (niveau 3 EU) zijn gespecialiseerd in de thema s biologisch-dynamische landbouw en biodynamische tuinbouw. Vanaf januari 2012 wordt hun onderwijsaanbod, vanwege de gerezen grote vraag ernaar, met een on line opleiding (niveau 4 EU) aangevuld. Kenmerkend voor hun onderwijsstelsel is dat de studenten de herfst en de winter op school doorbrengen, waar alleen maar in de 6
morgenuren theoretisch onderwijs wordt gegeven, de middagen brengen ze zonder uitzondering op boerenbedrijven met praktijk door. Vanaf maart gaan de studenten voor 6 maanden de praktijk in en na de volgende winterperiode ronden ze in maart hun studie af. Er zijn geen basisvereisten voor toelating tot de school. Aan de opleiding nemen personen tussen de 18 en 55 jaar deel. Voor de stage in de zomer worden de studenten op biodynamische boerenbedrijven geplaatst, de organisatie hiervan vormt geen probleem, want BDAC is lid van het goed functionerende Biodynamische Wereldnetwerk. Vragen en antwoorden over de opleidingen van de partnerinstellingen: Bij elke partnerinstelling rees de vraag over de financiering. De partners lossen deze op verschillende manieren, overeenkomstig de vorm van hun instelling op. Ineopole: Bij bepaalde opleidingen biedt het Regionale Bestuur subsidie en de praktijk wordt gedekt door de opleidingstoeslagen. Manresa: De opleiding wordt door de staat gesubsidieerd, ook bij de korte opleidingen hoeven de deelnemers slechts een minimaal bedrag te betalen. Warmonderhof: De staat subsidieert de docenten, de stichting en de gemeente het college. Vanwege de financiële crisis is hun budget met 40% afgenomen (net als bij Manresa). BDAC: Een klein deel van de financiering van het onderwijs wordt door de staat betaald, het merendeel wordt gedekt door het vrij hoge collegegeld. Actieplan van het project Apolka Ujj heeft het actieplan bekendgemaakt en gepresenteerd met behulp van het gedrukte Actieplan dat als apart projectproduct geldt. Het gedetailleerde actieplan biedt gedurende de volledige duur van het project de partners hulp bij het monitoren van hun taken, aangezien deze in de vorm van een tabel de taken en de doelstellingen van de taken illustreert, en als ze vervuld zijn de gerealiseerde projectproducten, tijdstip van leveringen, de gemeenschappelijk benoemde verantwoordelijken en de partners die aan de taak deelnemen. Natuurlijk zijn tijdens de driedaagse bijeenkomst bepaalde projectproducten opnieuw besproken, toen de taken bij bepaalde producten (bijv. bespreking van de hoofdstukken van de handleiding, producten in verband met de kwaliteitsbewaking etc.) gedetailleerd bediscussieerd werden. Het voor de partners opgemaakte Actieplan van het project bevat verder het door Matthew Hayes gepresenteerde schema van innovatietransfer), wat in 7
feite een op een tijdlijn afgebeelde versie van de overdracht van de innovaties en activiteiten in het project is (bijlage 2). Praktische handleiding voor het opstarten van een zelfstandige biotuinbouwbedrijf Matthew Hayes heeft het doel, stijl, de voorgestelde titels van de geplande handleiding (die tijdens de eerdere correspondentie door de partners zijn samengesteld) bekendgemaakt. Hij sprak van het belang van duurzaamheid en hij benadrukte de rol van de handleiding als invulling van een hiaat. Hij heeft een apart actieplan (Manual action plan) voor het werkproces van de praktische handleiding uitgewerkt, dat de leveringstermijnen van de deeltaken die volgen na de benoeming van de verantwoordelijken van de aparte hoofdstukken, bevat. Het vaststellen van de hoofdstukken en de benoeming van de verantwoordelijken is een tijdrovende taak, vandaar dat we op de derde dag van de bijeenkomst nog op het thema zijn teruggekomen, toen elke partner overeenkomstig zijn competentie 2 hoofdstukken heeft aangewezen, waarvoor hij het op zich genomen heeft om die te schrijven. De partners maken tot 15 maart 2012 een korte presentatie van de inhoud van de hoofdstukken. 8
Actieplan November 2011 1e internationale bijeenkomst (Hongarije). Begin Besluit over hoofdstukken Toewijzen van hoofdstukken aan elke partner 15 maart 2012 partners bereiden plan voor hoofdstukken (2 per partner) als ppt. presentaties Lente 2012 2e internationale bijeenkomst (Nederland) Elke partner presenteert plan van 2 hoodfstukken (in het Engels) Workshop op bijeenkomst voor kruisbestuiving hoofdstukken 15 juni 2012 elke partner legt minstens een hoofdstuk aan P0 in hun eigen taal voor, wat dan naar een werkconcept in het Engels wordt vertaald. 1e internationale bijeenkomst - Gödöllő - Start-up Manual 12 Actieplan 1 september 2012 elke partner overlegt concept van een tweede hoofdstuk aan P0 (in zijn eigen taal, dat naar het Engels zal worden vertaald) Herfst 2012 3e internationale bijeenkomst (Engeland) Workshop tijd om met elkaar de concept hoofdstukken te bespreken (verdeeld in werkgroepen) 31 december 2013 elke partner overlegt een definitieve versie van alle hoofdstukken aan P0 Lente 2013 4e internationale bijeenkomst (Catalonië) P1 en P3 presenteren geredigeerde conceptversie (in het Engels) Workshop kleine groepen om besluiten over laatste veranderingen te nemen 1e internationale bijeenkomst - Gödöllő - Start-up Manual 13 Actieplan 5 mei 2013 P1 en P3 versturen de hoofdstukken voor proof-reading (niet taalkundig) door een deskundige (2 per partner) 10 juni 2013 Deadline voor het terugsturen van de geredigeerde hoofdstukken aan P1 (in het Engels) 10 juni 31 juli 2013 vertaling en proof-reading 31 juli 2013 Deadline voor taalkundige proof-reading (P1) 1 september 2013 Publicatiedeadline (P0 en P1) September 2013 5e internationale bijeenkomst (Frankrijk) Officiele boekpresentatie September2013 Boekpresentatie in elk partnerland (persconferentie) 1st International Meeting - Gödöllő - Start-up Manual 14 9
Hoofdstuk Biologische landbouwsystemen (inclusief secties over biodynamische landbouw, permacultuur) Medewerkers Verantwoordelijke partner NL UK Hu UK Biologische certificatie Cat Hu Fra Fra Land en locatie UK Hu Fra Fra Plannen van de markt (marketing alternatieven en marketingplan) Oogsten, producten en productieplan Investeringen en bedrijfsplanning Middelen en benodigdheden Beschermde bebouwingen watersystemen Human potential management (menselijke ontwikkeling en human resource!) (Personeel en vrijwilligers) Ondersteunende diensten (EU structuurfondsen, voorlichtingsdiensten, informatie en advies) Multifunctionele gelegenheden (enkele case studies) NL Cat UK Hu NL Hu NL Cat Fra Cat UK Hu NL! Fra NL UK Hu Hu NL Hu Cat NL NL Cat NL UK Hu Hu Duurzaamheidscontroles (NL) Hu Hu Communicatie, disseminatie, valorisatie 10
Beatrix Csapó, de projectmedewerker verantwoordelijk voor de communicatie, disseminatie en valorisatie heeft de activiteiten in werkpakket 5, de verwachtingen ten opzichte van de partners en de taken bekendgemaakt. Qua tijdlijn beslaat dit werkpakket de volledige tweejarige looptijd van het project, daarom hebben we de partners gevraagd om met behulp van het Actieplan van het project de werkzaamheden bij te houden en om de taken te verrichten. Het reeds door de projectbeheerder, GAK Nonprofit Közhasznú Kft. verzamelde persmateriaal werd door Beatrix Csapó aan de partners getoond en ze heeft hen gevraagd om de perscommuniqués die in hun eigen land zijn verschenen in vergelijkbare vorm naar ons toe te sturen. Officieel openingsevenement van het project De officiële opening vond plaats op de eerste avond van de internationale bijeenkomst, waar projectmanager Apolka Ujj de deelnemers welkom heette en daarna heeft ze de projectdoeleinden en de belangrijkste projectproducten bekendgemaakt en heeft ze de partners aan de deelnemers voorgesteld, die op maandag nog geen gelegenheid hebben gehad om hen te ontmoeten. De vice-burgemeester van Gödöllő, Zoltán Pintér heeft in zijn openingsspeech het engagement voor biologische activiteiten van de stad Gödöllő benadrukt, wat met behulp van het ECOVOC bekrachtigd wordt. Hij heeft de hulp van de stad voor de succesvolle afwikkeling van het project aangeboden. Erika Micheli, plaatsvervanger van de rector, verantwoordelijk voor de Internationale Relaties van de Szent István Universiteit bracht zijn gelukwensen over voor de succesvolle start van het project en attendeerde op de mogelijkheid voor het verbeteren van de levensmiddelenkwaliteit die in het hoger beroepsonderwijs voor biologische groente- en fruitteelt verscholen ligt. Sándor Csányi, decaan van de Faculteit voor Landbouw- en Milieuwetenschappen van de Szent István Universiteit, attendeerde, net als Gábor Ónodi, de directeur van het Instituut voor Milieu- en Landschapsbeheer, op het praktische belang van de opleiding, gerealiseerd met de internationale samenwerking en wenst de partners van het project succesvolle werkzaamheden. 11
Professionele dag Op de internationale bijeenkomsten wordt altijd een dag uitgetrokken om de plaatselijke verhoudingen, mogelijkheden en factoren te illustreren, waarvoor een bezoek aan de plaatselijke biobedrijven het meest geschikt is. We bieden onze buitenlandse partners de mogelijkheid hiermee om rechtstreeks aan de landbouwer hun vragen te stellen en om de plaatselijke factoren te vergelijken met hetgeen ze in hun eigen land ervaren hebben. De biotuinderij van Babatvölgy ligt in het heuvellandschap van Gödöllő, alwaar op 7 ha biologische groente wordt geteeld. Matthew Hayes, de leider van de biotuinderij heeft het landbouwbedrijf aan de deelnemers laten zien, waarbij hij apart uitgewijd heeft over de omstandigheden in het gebied, de gekweekte plantensoorten, de mogelijkheden voor het terugdringen van onkruid, de mechanisatie en de verkoop van de gewassen. Na het bezoek aan het landbouwgroep vond de sessie in kleine groepen plaats (small group session), welk programma ook een wezenlijk deel van de internationale bijeenkomsten uitmaakt. Dit is een informeler gesprek, alwaar de deelnemers zonder demonstratiemiddelen, met actieve deelname diepgaander een bepaald thema bespreken. De notulen van de kleine groepsessie kunnen in een aparte bijlage gelezen (bijlage 3) worden gelezen. 12
13
Tegelijkertijd met de sessie in een kleine groep vond de persconferentie plaats, waarbij de televisiezenders Veres Tv en Hír Tv aanwezig waren. Op de middag van de professionele dag hebben we een bezoek aan Leányfalu gebracht, waar Áron Pető, een jonge ondernemer zijn biolandbouwbedrijf heeft laten zien. Áron Pető teelt op een terrein van 5 ha akkerplanten en groentesoorten. Na vragen over techniek en teelt rezen er van de zijde van de partners talloze vragen over de verkoop en de subsidies waarop in Hongarije aanspraak kan worden gemaakt. Áron Pető heeft gesproken over de consumptiegewoontes van de plaatselijke bevolking, de manier van rechtstreekse verkoop, wat niet alleen maar verkoop in marktvorm, maar ook verkoop voor een vaste prijs, op een vast wekelijks tijdstip op een afnameplek inhoudt (maandelijks vooraf betaald). Bij de verkoop in kisten voor een vaste prijs heeft de koper niet de mogelijkheid om de samenstelling van de goederen en het tijdstip van afname te veranderen, maar Áron Pető ging ook in op het positieve sociale effect ervan (meerdere buren werken met elkaar samen, ruilen goederen, nemen in plaats van de ander de goederen in ontvangst, etc.) Project monitoringprocedures van het Tempus kantoor De derde dag van de bijeenkomst zijn we begonnen met de lezing van Ilona Jakab-Baján, die vele nuttige adviezen heeft gegeven voor het doen van de rekening en verantwoording van het project. Het doen van rekening en verantwoording heeft zowel betrekking op de professionele verslagen, als op 14
het verloop van de financiële verslagen en afrekeningen. Ze legde nadruk op de verantwoordelijkheden die door de projectbeheerder uit het contract zijn aangegaan en ze ging in op de afwijkende verwachtingen van de verschillende Nationale Kantoren. Partnercontract Het volgende agendapunt, de door Anikó Szabó verstrekte informatie in verband met het sluiten van de contracten en de financiële afrekening, alsmede de partnercontracten op zich hebben vele vragen opgeworpen. Het onderstaande is nodig om de gerezen vragen op te helderen: Grondig doorlezen en goedkeuren van de voorbereide en uitgeprinte model-partnercontracten en de bijlagen ervan: tot en met 18 november 2011. Versturen aan de partners van de modeltabellen voor het verrekenen van de kosten (indien het Hongaarse Leonardo Kantoor de voor 2011 geüpdatete versie al toegankelijk maakt) Versturen van het model van de gang van zaken van het indienen van de facturen (stempel op facturen, overzicht van de facturen in het Engels, voorzien van stempel) Versturen van de verklaring voor de restitutie van de btw Website van het project Apolka Ujj heeft de door Aranka Kléger, webverantwoordelijke voorbereide, in het Hongaars functionerende website, functies en submenu s ervan getoond. We hebben de website in twee talen gepland (Engels-Hongaars), echter heeft zich het probleem voorgedaan dat deze de bezoekers van de website uit de partnerlanden niet in alle gevallen van bereikbare informatie zal voorzien. Voorts is een gemeenschappelijke mailing list nodig, waardoor de communicatie makkelijker verloopt. Opdat de website effectiever functioneert zijn tevens verdere kleinere aanscherpingen en aanvullingen nodig. Om de gerezen problemen te elimineren hebben we de onderstaande oplossingen gevonden: De partners sturen het precieze adres van de website (het webadres van hun instelling), waarheen er rechtstreeks doorgeklikt kan worden van de projectwebsite www.ecovoc.eu (deadline: 18 nov. 2011) 15
De volgende menu s en de inhoud ervan zullen in de taal van elk partnerland bereikbaar zijn: Over ons; Projectproducten (deadline: GAK maakt in het Engels de vertaling tot en met 20-11-2011, daarna sturen de partners de vertaling ervan in hun eigen taal tot en met 30 nov. 2011 terug) Mocht er een perscommuniqué verschijnen dan sturen de partners die naar de verantwoordelijke van de disseminatie in het project en ook naar de webverantwoordelijke, zodat dit onder hun eigen vlag op de website verschijnt (deadline: continu) Opdat de bezoekers van de website in hun eigen taal met de hiervoor aangewezen verantwoordelijke van de partnerinstellingen in contact kunnen treden, vragen we alle partners om een verantwoordelijke aan te wijzen en diens e-mailadres aan ons te sturen. (Deadline: 18 nov. 2011) We maken een gemeenschappelijke ECOVOC mailing list met het adres ECOVOCpartners@gak.hu (deadline 14 nov. 2011), we vragen elke partner om de lijst aan te vullen met degenen die ze in de lijst willen opnemen (deadline 18 nov. 2011) We zullen een gemeenschappelijke webhosting opzetten, zodat elke partner grote hoeveelheden materiaal kan uploaden, via toegang met een password http://docs.ecovoc.hu/ (Deadline: 30 nov. 2011) Kwaliteitsbewaking van het project Beatrix Csapó heeft de taken voor de kwaliteitsbewaking van het projectproces en de projectproducten uit werkpakket 6 bekendgemaakt. Ze heeft de partners geattendeerd op de taken die in het actieplan eenvoudig bijgehouden kunnen worden. De evaluatie van de internationale bijeenkomst vormt een onderdeel van de kwaliteitsbewaking, om de effectiviteit te verbeteren. De evaluatie heeft aan de hand van een vragenlijst die door de partners is ingevuld, plaatsgehad (bijlage 4). Afsluiting van de partnerbijeenkomst, bespreking van verdere taken Apolka Ujj heeft de gebeurtenissen van de bijeenkomst samengevat, ze heeft de partners aan de verdere taken en de leveringstermijn ervan herinnerd: Tot aan de volgende bijeenkomst overdenkt elke partner, langs welke weg hij zijn pedagogische methode presenteert. Illustratiemiddel kan power point, video-opname etc. zijn (deadline:15 maart 2012) 16
De partners maken de vakken van het curriculum die betrekking hebben op het thema van het project, tijdsduur, credits ervoor in een overzichtelijke manier op (deadline: 15 februari 2012) We zijn gezamenlijk het tijdstip van de volgende internationale bijeenkomst overeengekomen, waarvan de locatie Nederland wordt. Tijdstip: 28-29-30 maart 2012 Iedereen bedankt voor de hulp voor een succesvolle afwikkeling van de bijeenkomst en de partners voor hun medewerking! Lijst met bijlagen Bijlage 1: Programma van de internationale bijeenkomst Bijlage 2: Syllabus voor de presentatie van de partnerinstellingen en hun opleidingen Bijlage 3: Notulen van de bespreking in een kleine groepssessie Bijlage 4: Samenvatting evaluatie teamleden 17
Bijlage 1 Zondag, 6 november Programma van de 1e Internationale Bijeenkomst Aankomst van de deelnemers Maandag, 7 november Leonardo da Vinci - ECOVOC Gödöllő, Hongarije 7-9 november 2011 09:00-13:00 Opening van de bijeenkomst (dr. Mihály Horváth, directeur van GAK Kft) 13:00-14:30 Lunch Presentatie van de partners Systematisch inzicht van het profiel van elk partnerinstituut (elke partner/15 min.) Presentatie van de opleidingscursussen van elke partner, samenhangend met het projectsubject (elke partner/15 min.) 14:30-16:00 Presentatie van het project, actieplan, werkpakketten, resultaten van het project (Apolka Ujj) 16:00-16:15 Schematisch plan voor de innovatietransfer van het project (Matthew Hayes) 16:15-17:00 Inhoud van de Handleiding voor het opstarten van een biotuinbouwbedrijf (hoofdstukken, aangewezen partners) (Matthew Hayes) 17:00-18:00 Disseminatie van de resultaten (persconferenties, persberichten) (Beatrix Csapó) 19:00- Officiële opening van de bijeenkomst, biologisch diner Dinsdag, 8 november Professionele dag 8:30-10:00 Bezoek aan de Biologische Demonstratietuin Babat Vallei (Matthew Hayes) 10:00-10:30 Persconferentie (projectmanagers partners, Beatrix Csapó)/ facultatief bezoek aan het Hongaars boerenerf in Babat Vallei (Anikó Szabó) 18
10:30-12:00 Kleine groepsessie met plenaire (Katalin Balázs) 12:00-13:30 Lunch 14:30-16:00 Bezoek aan een biologische groentemarkt (Áron Pethő, Szentendre) 16:30-18:00 Bezichtiging van Szentendre 19:00 Biodiner met proeverij van biowijn (Gödöllő) Woensdag, 9 november 9:00-13:00 Follow-up activiteiten van het Nationale Kantoor van Leonardo Da Vinci (Ilona Baján van Openbare Stichting Tempus) 13:00-14:30 Lunch Ondertekenen van de contracten, financiële aspecten (Anikó Szabó) Eerste plan voor de Biologische Tuinbouw Praktijkplaatsingsnetwerk (HOPPNET) (Apolka Ujj) Project website (Aranka Kléger, Apolka Ujj) Kwaliteitsmanagement (Beatrix Csapó) 14:30-17:00 Samenvattingen van de taken, deadlines (Apolka Ujj) Donderdag, 10 november Data van de volgende internationale bijeenkomst Samenvattingen van de evaluatie door de groepsleden (Beatrix Csapó) Vertrek van de deelnemers 19
Bijlage 2 I. Richtlijn voor de presentatie van elke partner (15 min./partner) BEKNOPTE algemene beschrijving van het instituut (personeel, studenten, particulier of juridische status, enz.) hoofdprofiel van het instituut opleidingen aangeboden door het instituut op welk niveau wordt er lesgegeven overeenkomstig het Europese Kwalificatiekader (EQF)? II. Presentatie van de opleidingen van elke partner die verband houden met het onderwerp van het project (15 min./partner): Wat zijn uw cursussen, modules of onderwerpen, die nauw verband houden met het projectthema (biologische tuinbouw)? Hoe ziet de structuur van deze opleidingen eruit? Wat zijn de toelatingscriteria voor deze cursussen, modules, of onderwerpen? Welke kwalificatie krijgen de studenten? Hoe moet de stageplaatsing met betrekking tot deze cursussen, modules of onderwerpen opgelost worden? 20
Bijlage 3 Notulen van de kleine groepssessies 08 november 2011, 10.30-12.30 BK- Katalin Balázs MM Michel Manade UA Apolka Ujj MH Matthew Hayes TI Imre Tirczke CF Claudette Formatin KA Aranka Kléger CsB Beatrix Csapó SzA Anikó Szabó CD Charles-André Descombes RH Ruud Hendriks AH Arjen Huese JB Jaume Brustenga GM Margit Gelencsér Dit zijn aantekeningen van de discussie en geen complete notulen. Ik heb geprobeerd om de belangrijkste gebieden van de discussie te benadrukken, maar niet alles waarover in de 2 uur gesproken is, is hier opgenomen MH. BK Heeft de opdracht geïntroduceerd: We hebben een vragenlijst van vragen als kader opgesteld. Het kader dat we instellen is: vakopleiding ALLEEN, biologische groenten en fruit MM Bij de oprichting van een nieuwe opleiding beginnen we altijd met 2 vragen: 1. Hebben we het personeel (onderwijzend personeel) voor de cursus? 2. Hebben we de opleidingsfaciliteiten (bv. faciliteiten, voorwaarden) om de opleiding mogelijk te maken? Succes van de cursus hangt af van: Academisch niveau Erkende kwalificatie aan het einde van de cursus Ervaren professionals / personeel om de opleiding te leiden en ervaren deelnemende producenten / landbouwers. We stellen altijd een cursuscommissie samen om het succes van de training te meten. BK We willen graag uw reactie op elk van de secties. CF Zijn er geen vragen over Biodynamica? BK Aangenomen werd dat Biodynamica een deel van de cursus zou worden, opgenomen in de desbetreffende hoofdstukken. GM Bij de Biokultura Association (HU) krijgen we heel weinig vragen over biodynamische landbouw. AH Als we over lesmethoden praten, wat is dan de onderliggende pedagogische aanpak? (gericht aan RH) 21
RH Veel dingen zijn landenspecifiek. Bijvoorbeeld, wat zijn de dingen die winstgevend zijn voor ons eigen land. BK (Vraag gericht aan iedereen) - Hoe organiseren jullie (allemaal) de praktijklessen? Hoe organiseren de verschillende scholen deze zelf? JB We ervaren dat twee jaar een zeer beperkte tijd voor een beroepsopleiding is. CF Voor ons is een leerwegprogramma van een jaar voor de biologische tuinbouw zeer kort. AH We ervaren het voordeel dat we zeer vrij - zeer onafhankelijk zijn. We krijgen alleen een kleine hoeveelheid steun van de overheid (staatssubsidie). Financiering van onze cursussen hangt grotendeels af van particuliere kosten, en hoewel we een kleine hoeveelheid subsidie krijgen, merken we dat als het nodig zou zijn, we volledig van de gelden voor de cursus zouden kunnen bestaan. Onze cursus is vooral op artistieke benaderingen van opleiding en het opbouwen van sociale vaardigheden gebaseerd. We hebben een studieraad. Een groep van 4 personen die niet in dienst van het college zijn, maar bereid zijn om hun tijd hieraan te spenderen. De studieraad komt 2 tot 3 keer per jaar bijeen. De raad biedt educatieve ervaring en heeft een sterke inbreng van biologisch-dynamische boeren. BK Veranderen de cursussen of de inhoud ervan? AH We laten de studenten evalueren. Studentenevaluatie (van de cursus). Wekelijks 45 minuten om de week te evalueren. RH Onze situatie is heel anders. Onze beroepsopleiding is volledig gebaseerd op financiering. Gelukkigerwijs hebben we het geluk gehad om bijna pure vrijheid met betrekking tot de (inhoud van) de cursussen te krijgen - in principe is ons deze vrijheid toegestaan omdat we worden gezien als de experts op het gebied van biodynamische landbouw. Ik zie het als essentieel dat we vrijheid in het curriculum creëren MH Hoe kun je voor jezelf vrijheid scheppen en geaccepteerd worden? RH We zijn een kleine school in een grote organisatie. Wij zijn een soort van vitrine (etalage) voor de grote opleidingsorganisatie waartoe we behoren. We zijn in staat om een soort van "milieuvriendelijk" beeld voor de gehele organisatie te bieden. Het is een uitoefenen van een soort van public relations. We moeten zien hoe een algemeen belang in de biologische landbouw onszelf (en onze organisatie) ten goede komt. AH Op onze school is ons onderwijsmateriaal gebaseerd op de boeken waarin goede praktijken in de biologische landbouw (en tuinbouw) worden voorgelegd. We maken gebruik van deze teksten voor de technische productiemethoden. Voor de input (didactisch materiaal) voor biodynamica creëren we onze eigen materialen, omdat deze niet gemakkelijk te verkrijgen zijn. CD We hebben een zeer goede bibliotheek op onze school voor alle biologische onderwerpen. Op dit moment is er geen budget voor de aankoop van nieuwe boeken, maar we hebben al goed referentiemateriaal opgebouwd. Normaal gesproken vragen we onze studenten niet om boeken te kopen. We maken gebruik van ppt. presentaties en fotokopieën uit boeken, teksten, kranten, artikelen om ons 22
eigen lesmateriaal te creëren. We zitten in een continu proces, waarbij we ons eigen lesmateriaal maken. CF We ervaren in Frankrijk dat er veel goede boeken over biologisch tuinieren voor thuis of de hobbytuinder zijn, maar er is niet veel professioneel materiaal (boeken) die voor onderwijsdoeleinden geschikt zijn. CD We hebben ook baat erbij dat er een agrarisch team aan MANRESA universiteit (niet-biologisch) zit. Er zitten vijf collega's in dit team, en ze produceren uitstekende onderwijsmiddelen in de Catalaanse taal, die geraadpleegd kunnen worden via het internet (Manresa website van de Universiteit). RH 5 jaar geleden hebben vijf leerkrachten op onze school hun eigen boeken geschreven. We ervaren dat veel van de professionele en wetenschappelijke literatuur niet zo gemakkelijk voor studenten is om te gebruiken. Maar het is ook onze ervaring dat de boeren en onze studenten "dezelfde taal" gebruiken. Dat wil zeggen, wat leesbaar en toegankelijk voor de gemiddelde boer is, is ook leesbaar en begrijpelijk voor de gemiddelde student (op onze school). Het is een voordeel voor ons dat al het onderzoek in Nederland publiekelijk moet worden gepubliceerd. We maken van veel papers en artikelen gepubliceerd in vakbladen als basis voor ons lesmateriaal gebruik. Dus onze gesprekken zijn zeer modern en up-to-date, gebaseerd op wat de actuele vragen in het veld zijn. Onze ervaring toont dat niet meer dan 50% van de pagina (die een student ontvangt als lesmateriaal) dient te bestaan uit woorden. De andere 50% dienen afbeeldingen, tabellen, grafieken te zijn. Studenten van vandaag leven in een andere wereld. Ze zijn veel meer visueel ingesteld betreffende de manier waarop ze dingen benaderen dan het personeel. Studenten maken heel erg onderdeel van het heden uit, dus moeten we onze theoretische onderwijsstructuur aan de hand van de specifieke, actuele vragen structureren, die rechtstreeks verband houden met de voorhanden zijnde situatie. CD We werken al met een intranet-systeem, en werken aan een Moodle-systeem. Als dit is opgezet, kan het samengestelde materiaal meteen gebruikt worden door studenten (en andere personeelsleden). Moodle is een on line onderwijsplatform. In ons geval hebben wij een gesloten programma (curriculum) dat is ingesteld door de overheid. Bijvoorbeeld het staat vast dat we, laten we zeggen 2 uur over de vruchtbaarheid van de bodem moeten leren. Voor ons is dan de vraag, "hoe kunnen we die 2 uur van de onderwijstijd voor onze studenten gebruiken om hen een benul van bodemvruchtbaarheid te geven? MH Hoe vaak verandert jullie curriculum? CF Bij ons verandert het niet zo vaak. Zeg maar elke 2 of 3 jaar. RH We vinden dat dat afhangt van onze studenten. Bijvoorbeeld: dit jaar hadden we studenten die geïnteresseerd waren in veganistische (vee-vrije) landbouw. We moeten de wereld van de studenten binnentreden, van hoe ze denken en zo de leraar bij de les te houden! AH Ons curriculum is gebaseerd op het leren van competenties. Onderwijsresultaten en indelingscriteria zijn gebaseerd op een paar sleutelwoorden, die de onderwijseenheid omvat. Dus moeten we competenties dekken die door de 23
sleutelwoorden onderstreept worden. Dit is het verplichte onderdeel van het curriculum, maar wij vinden dat deze competentie gebaseerde benadering ons veel vrijheid biedt. MM In Frankrijk heeft de professionele vorming (beroepsopleiding) in de afgelopen jaren een revolutie ondergaan. Deze is veranderd van een academisch gebaseerd systeem naar een competentie-gebaseerd systeem. In feite betekent dit dat wij als leerkrachten onze ervaring moeten doorgeven aan studenten en niet onze theorieën. De details van wat we leren zijn afhankelijk van de huidige uitdagingen. We moeten ons onderwijs structureren volgens de vaardigheden en competenties waarvan we van oordeel zijn dat de leerlingen die aan het eind van de opleiding moeten beheersen. De kerncompetenties en resultaten zijn samengevat in 26 woorden. Dit is de tweede grote verandering binnen 2 jaar in Frankrijk. Vrijheid verschilt van land tot land (over wat nodig is / bepaald is in het curriculum). CD Op Manresa, voor onze beroepsopleiding niveau III, is de opleiding technisch gezien niet hoger dan onze opleiding van niveau II. Maar de cursus op niveau III omvat meer kennis van administratie en beheer (inclusief business management). RH - Bij het onderwijzen van jongere studenten, als we inhoudelijk les willen geven, dan ervaren we dat de leerlingen geïnteresseerd zijn in de houding van de docenten. De persoonlijkheid van de leraar. Studenten ontmoeten graag persoonlijkheden. Hoe denkt Bart? Hoe benadert Ruud dit? Het is een soort van "Facebookbenadering". Een sociaal netwerk-achtige kijk op het leven. Jongeren hebben helden nodig. Hun uitspraken zijn (en moeten dat ook zijn op hun leeftijd) zwart en wit. Dit zijn 16-, 17-, 18-jarigen, waar ik het over heb. AH We nodigen veel gastdocenten uit. De manier waarop onze cursus is opgezet, houdt in dat het zeer gemakkelijk is om er gastdocenten bij te betrekken. Wij ontwierpen het op deze manier om lesblokken te verkrijgen, die betrekking hebben op een bepaald onderwerp. Dit betekent dat het mogelijk is om ook externe personen (studenten) aan te trekken om specifieke lesblokken te volgen - om zich bij de studenten voor 1 of 2 jaar aan te sluiten. Dit stelt ons in staat om extra inkomsten te halen uit extra studenten die zich bij specifieke blokken aansluiten. TI Deze bijeenkomst is zeer nuttig geweest. Deze heeft veel van mijn vragen aangetipt, en nieuwe vragen doen opkomen. Veel nuttige praktische informatie werd er geboden. Wij vragen iedereen om de vragenlijst door te werken die we voorbereid hebben, en de opmerkingen en feedback op deze vragen (als basis voor een kader van waaruit vervolgens onze beroepsopleidingscurriculum opgezet kan worden) tot 31 december 2011 terug te sturen. TI Vraag gericht aan Jaume, van de biologische leerboerderij van Manresa: Hoe structureert u het onderwijs op uw leerboerderij? Kiest de docent het praktijkwerk of het personeel van de leerboerderij? JB De beslissing over wat er geleerd moet worden valt onder de leraar in kwestie. Maar we hebben elke week 10 minuten uitleg voor al het personeel van het onderhanden zijnde werk op de boerderij en de behoeften van de boerderij op het gebied van praktisch werk. Het praktijkwerk voor de studenten op de boerderij is meestal bepaald. 24
RH Tot nu toe hebben we in onze discussie van vandaag gefocust op alles over de HOE-vraag? We moeten ook rekening houden met de WIE-vraag?. Als we willen dat de studenten leren en voelen dat wat ze leren authentiek is dan hebben we leraren nodig die: 'Leven wat zij leren, en leren wat ze leven!". Dat zijn geen leraren van 9 tot 5 uur, maar leerkrachten die hun werk in hun leven tot uitdrukking brengen. AH - Voor ons is de beroepsopleiding een groepswerk. Wij zijn afhankelijk van de energie van de groep. CD In ons onderwijs vinden wij het belangrijk is om debatten te houden, en adviezen te bespreken. Wij vinden het ook erg handig om met rollenspelen te werken. Voor de student om zichzelf in de situatie van een andere persoon (met misschien een andere kijk dan die van de student zelf) te verplaatsen - bv als biologische consumenten, als conventionele consumenten, als biologische boeren, als conventionele boeren. We hebben gebruik gemaakt van rollenspelen waarbij bijvoorbeeld de klas in 4 groepen verdeeld werd, met studenten die de rol van boeren speelden die het eens zijn met de biologische landbouw en boeren die het niet eens zijn met de biologische landbouw. Binnen 10-15 minuten is het mogelijk om samen de meeste ideeën te verzamelen. We hebben samen afgesproken in de kleine groep sessie om bij de volgende ECOVOC internationale bijeenkomst een workshop te houden met voor elke partner (P1-P5) een 20 minuten durende sessie om de pedagogische methode te illustreren die de partner een bruikbare methode acht. CD Op onze school vormen de lesroosters voor ons een zeer grote uitdaging, zodat we nu elke dag een 2,5 uur durende lessessie met een leraar hebben, gevolgd door een drie uur durende sessie met een andere leraar. Deze lange sessies met een leraar houden in dat we de leervormen MOETEN variëren, als we de aandacht en de deelname van onze studenten willen vasthouden. AH Op het Bio-dynamische College roosteren we zo, dat we hetzelfde onderwerp voor 4 dagen in een blok (maandag-donderdag) onderwijzen. Er zijn geen lessen na de lunch. Wij geven onderwijs in 2 sessies in de ochtend. Studenten gaan elke middag voor praktijkstages naar tuinderijen in de buurt. We hebben geen enkel examen. De beoordeling is gebaseerd op hun portfoliowerk, zonder het vereiste van het memoriseren voor de examens. JB: Ter samenvatting van onze ervaringen: 1. Een tweejarige beroepsopleiding is te kort. 2. Het traditionele lesjaar (september-mei/juni) is niet goed voor de landbouwstudenten (die praktische ervaring op moeten doen op de leerboerderij in de zomer) 3. We hebben geen dieren op de biologische leerboerderij (we willen dit wel en zien dit als een hiaat, maar dit is de situatie op het moment) 4. Het boerenbedrijf is uiteindelijk een zeer lastige klus. Na een beroepsopleiding van 2 jaar hebben de studenten nog steeds niet het gevoel dat ze goed voorbereid zijn om landbouwer te worden. 25
Bijlage 4 SAMENVATTING VAN DE EVALUATIE VAN GROEPSLEDEN 1 e Internationale Bijeenkomst 7-9 november 2011, Gödöllő, Hongarije De teamleden hebben op de laatste middag van de 1 e Internationale Bijeenkomst een evaluatie opgemaakt. Het overzicht omvat de meningen van de 10 leden van het projectteam, met uitzondering van de leden van het coördinatieteam van de bijeenkomst. Uitleg voor de waarderingscijfers: 1 2 3 4 5 6 Slecht Onder gemiddeld Voldoende Goed Heel goed Uitmuntend Algemene beoordeling (gemiddelde) 1. Voorbereiding van de bijeenkomst 5,6 2. Accommodatie 4,5 3. Catering 5,6 4. Programma van de bijeenkomst 4,7 5. Bruikbaarheid van de aanvullende materialen 5,1 6. Presentatie van de partnerinstellingen 5,0 7. Presentatie van de partneropleidingen 4,8 8. Presentatie van het project 5,0 9. Professionele bezoeken 5,1 10. Groepsessie (dinsdag) 4,3 11. Communicatie en tolken 4,8 12. Beoordeling van het project 4,9 26
13. Algemene doeltreffendheid van de bijeenkomst 4,7 14. Onderwerpen die de deelnemers bij de bijeenkomst gemist hebben Uitstekende bijeenkomst! Een korte inleiding voor het land (aardrijkskunde, landbouw) en een aantal kenmerken van de "Magyar" taal zou fijn geweest zijn. Meer gedetailleerde situatie van de biologische productie en consumptie in Hongarije. Meer rechtvaardiging voor het kiezen van biologisch-dynamische oriëntatie. De bijeenkomst had alle relevante onderwerpen die ik nodig had. Er was er geen. Kick-off bijeenkomsten gericht op het elkaar leren kennen en hierin heeft de eerste EcoVoc bijeenkomst goed voorzien. Er waren goede gesprekken, het is de opstart van het werk, dus ik heb niet het gevoel dat er onderwerpen werden gemist. Een beetje meer achtergrondinformatie over waarom u het curriculum wilt ontwikkelen + handboek en wie is de doelgroep? En (hoe) u weet of er vraag is naar wat wij ontwikkelen. Een beetje meer over de biologische situatie in Hongarije, ofschoon dit door de uren tussen de sessies in kon worden ingevuld. De echte plaats die we biodynamica in dit project geven Om meer te weten te komen over beroepsopleidingen in Hongarije Uitwisseling met representatieve bioboeren 15. Sterke kanten van de bijeenkomst: Een goede kans om de partners te ontmoeten en samen te werken en het gemeenschappelijke uitgangspunt te ervaren. Organisatie Catering Accommodatie Jovialiteit Vrouwelijkheid Vorige wederzijdse kennis bij veel van de deelnemers Goed georganiseerde bijeenkomst Gezelligheid Effectiviteit Goede presentatie van de operationele middelen (project map, procedures) Animatie van de bijeenkomst door coördinatoren Goede persoonlijke relaties tussen de partners (positief voor de toekomst) Goed georganiseerd Documentatie over presentaties mooi voorbereid Goede balans tussen interne discussies en externe professionele bezoeken Goede karakter van de bijeenkomst Mooie biologische bedrijven bezocht Fijne presentatiematerialen en hand-outs Ontmoeten van de vertegenwoordigers van de partnerinstellingen Ik voelde me erg welkom en goed verzorgd 27
Goed om een indruk te krijgen van de situatie van de biologische landbouw in Hongarije De hele tijd samen zijn als een groep Tijd doorbrengen met gezelligheid De kwaliteit van de maaltijden, de zorg voor de gasten, de voorbereiding van de hele bijeenkomst was zeer goed Ervaring in biologische opleiding De vrijwilliger om onze ervaring te delen 16. Onderdelen van de bijeenkomst die verbeterd kunnen worden: Meer gestructureerd professionele bezoek - boer meer voorbereid Programma: 1e dag was een beetje te veel. Misschien is het beter om bezoeken met theoretische sessies af te wisselen. Groepsessie: Ik weet niet zeker of het erg heeft geholpen. Meer expliciete definitie van de doelgroep van recipiënten. Meer specifieke hulp voor partners die geen Hongaars/Engels spreken Pedagogische hulpmiddelen en methoden. Meer persoonlijke gesprekken Thematische rapporten Biodynamica moeten een bijzondere rol in de innovatietransfer krijgen De bijeenkomst in Nederland moet zich richten op biodynamica, gezien de ervaring van het Groenhorst College Vermijd dat de dagprogramma s in de avond doorlopen Zwaar programma (te) veel luisteren naar presentaties (vooral dag 1) Drie talen is erg verwarrend soms en doet geen goed aan de efficiëntie van de bijeenkomsten Time management kan strikter Niet alleen presentaties, presenteer jezelf door iets te doen Biodynamische specifieke kenmerken Specifieke kenmerken beroepsopleiding Plaats van professionele en boeren in dit project 17. Suggesties voor de volgende bijeenkomsten in het project: Kleine groep werksessies Veel kleine sessies, zeer gericht Sommige rollenspel bijvoorbeeld pedagogische situaties om bestaande ervaringen te verbeteren. Thematische kleine groepssessies Vier dagen durende bijeenkomst Volgende bijeenkomst in maart in plaats van mei Bewaar deze goede balans van de indoor / outdoor professionele activiteiten om het fijne karakter van de bijeenkomst te behouden en het efficiënt te houden. Minder zitten en luisteren, meer participatieve vormen van bijeenkomst Ik zal inzicht geven in de manier waarop we de praktische trainingen organiseren / presenteren / evalueren etc. 28
We zouden een vertegenwoordiger van de organische boeren moeten ontmoeten om zijn mening over dit project te weten te komen. 18. Aanvullende opmerkingen: Gefeliciteerd! We zullen proberen om onze bijeenkomst net zo goed als die van jullie voor te bereiden, maar het is moeilijk. De gerichtheid van het project (doelgroepen) moet verbeterd worden De professionele relaties moeten worden ontwikkeld tijdens en na het project Ik heb genoten van mijn verblijf en de mogelijkheid om leraren en collega's uit verschillende landen te ontmoeten. Hartelijk dank voor het warme welkom en het uitstekende eten! Ik wil u alleen complimenteren met de uitzonderlijk gedetailleerde organisatie Alles was op zijn best georganiseerd Hartelijk dank! Ik ben erg blij dat ik aan dit project mag deelnemen 29