Oplegnotitie Invoering van DifTar in de Gemeente Hengelo 20 april 2011 Op 27 mei 2009 heeft de raad van de gemeente Hengelo ervoor gekozen om in te zamelen middels de diftar systematiek. Diftar gaat uit van het principe de vervuiler betaalt en is op dit moment het meest effectieve middel om de stromen rest en GFT terug te dringen, meer scheiding aan te brengen in nuttige deelstromen, verlaging van de inzamelfrequentie door maximale belading van de container en een verlaging van de gemiddelde kosten te realiseren. Grof samengevat zijn de uitgangspunten van diftar: -Zorg voor milieu en oog voor duurzaamheid -Eerlijke verdeling van kosten -Uiteindelijk besparen op de totale kosten De gemeente Hengelo is voornemens om diftar in te voeren op basis van volumefrequentie. Bij deze methodiek wordt de burger afgerekend op: -Het aantal keren dat een container ter lediging wordt aangeboden (zowel rest als GFT) -Het aantal keren dat een vultrommel van een ondergrondse container wordt geopend en gevuld met. Alle vultrommels in Hengelo krijgen een grootte van 80 liter en zijn daarmee geschikt voor het aanbieden voor een gevulde standaard huisvuilzak van 60 liter. Hierdoor neemt het aanbod van ongescheiden en GFT- af en van de gescheiden stromen (Glas, papier, kunststofverpakkingsmateriaal) toe. Dit blijkt ook in andere gemeenten waar diftar is ingevoerd. Door de vermindering van het rest- en GFT- en door het aanbieden van vollere containers daalt het aantal aanbiedingen van minicontainers, waardoor routes geoptimaliseerd kunnen worden. Het aanbieden van gratis containerwisselingen (van 240 liter naar 140 liter voor rest) kan deze optimalisatiemogelijkheid beperken. In gemeenten waar diftar op identieke wijze is ingevoerd is het volgende effect op de gemiddelde stoffenheffing te zien (mensen die veel aanbieden betalen meer, mensen die minder aanbieden betalen minder) : Blad 1 van 6
Effecten op stoffenheffing Ongescheiden Ongescheiden Variabel deel Afvalstoffenheffing Afvalstoffen heffing Gescheiden Gescheiden Inzamelmiddelen Inzamelmiddelen Vaste deel Afvalstoffenheffing Inzameling Inzameling Voor tariefdifferentiatie Na tariefdifferentiatie Onderstaand een samenvatting van de belangrijkste beleidsuitgangspunten. De uitwerking van deze beleidsuitgangspunten zijn nader uitgewerkt in de beleidsnotitie in bijlage 1. De gevolgen van diftar op de stromen zijn nader uitgewerkt in de analyses bij invoering diftar in bijlage 2. Voor een beschrijving van diftar in andere gemeenten zie bijlage 3 Verhouding variabel deel 140 240 liter minicontainer en 80 liter ondergrondse container Voorgesteld wordt om voor een 140 liter minicontainer rest in verhouding hetzelfde variabele tarief te berekenen dan voor een 240 liter minicontainer voor rest. Voor GFT- zal het tarief eveneens naar rato van de containerinhoud worden berekend. Voor de berekening van de tarieven voor een klik van een ondergrondse container met een vulopening van 80 liter wordt uitgegaan van een standaard huisvuilzak van circa 60 liter per keer, die met gebruik van de milieupas in de ondergrondse container wordt gedeponeerd. Verhouding variabel deel rest en GFT Voorstel is om voor GFT- geen nul-tarief toe te passen, aangezien er aan GFT verwerkingskosten verbonden zijn. Het past bij de werkelijke kosten die gemoeid zijn met de verwerking van GFT, om ook voor het aanbieden van GFT- een tarief toe te passen. De verwerkingskosten voor GFT- (2011 53,16 per ton) zijn lager dan die voor fijn rest (2011 115,64 per ton). Op basis hiervan is het voorstel om het aanbiedingstarief (variabele tarief) voor GFT- lager te maken dan voor fijn rest. De gescheiden inzameling van GFT- in collectieve containers is jaren geleden om diverse redenen afgeschaft. Er is geen aanleiding om hierop terug te komen. Wel kunnen bewoners van hoogbouw op verzoek een groene minicontainer krijgen voor de scheiding van hun GFT, mits dit in de uitvoering mogelijk is en op de reguliere routes kan worden meegenomen. Dit wordt per geval bekeken. Blad 2 van 6
Wijze aanslagoplegging Gemeente Hengelo zal werken met een systematiek van voorlopige en definitieve aanslagen. De definitieve aanslag voor een bepaald jaar wordt daarbij aan het begin van het eerstvolgende kalenderjaar verstuurd. Het eerste jaar van invoering van diftar (2012) krijgen burgers een voorlopige aanslag met daarop een vast deel en een variabel deel op basis van het te verwachten aantal ledigingen. Het tweede jaar ontvangen burgers een definitieve aanslag van 2012 en een voorlopige aanslag 2013 op basis van de gegevens van 2012. De raad heeft in mei 2009 besloten om voor wie daarvoor in aanmerking komt- kwijtschelding te verlenen voor het volledige vaste deel van de stoffenheffing en voor wat betreft het variabele deel slechts voor het gemiddelde aanbiedpercentage voor fijn rest en GFT-. Containerwisseling Gemeente Hengelo zal in het kader van diftar periodiek een omruilactie voor minicontainers organiseren. Hierbij kan voor rest de 240 liter container geruild worden tegen een 140 liter container, voor GFT kan een 140 liter container gewisseld worden tegen een 240 liter container. De gebruikers worden in een zogenaamde gewenningsperiode voorafgaand aan de invoering van diftar door middel van ondersteunende communicatie bewust gemaakt van de hoeveelheid containers die zij aanbieden. De minicontainers kunnen, buiten de periodiek georganiseerde omruilacties, alleen worden geruild voor een ander volume container tegen betaling. Het huidige tarief voor het op eigen verzoek omruilen van een minicontainer is 28,50. Daarnaast zijn er de bijkomende kosten van 22,65 voor administratie en bezorging die voor rekening van de gemeente zijn. Tot drie maanden na verhuizing kan een container gratis worden omgeruild. Voorgesteld wordt deze tariefstelling bij de invoering van diftar niet te wijzigen. Bij diftar wordt uitgegaan van 10% extra mutaties,gebaseerd op betaalde omwisselingen, en dit betekent een kostenpost van 276.600,--, welk bedrag thans niet in de kostenramingen is opgenomen (mocht het omruilpercentage toenemen dan nemen de kosten uiteraard ook toe). Aanbieden meerdere minicontainers per aansluiting Een gratis toewijzing van een extra minicontainer past niet in een diftar-omgeving, aangezien mensen daarmee niet worden geprikkeld om hun maximaal te scheiden en doet het geen recht aan het principe de vervuiler betaalt.. Alleen voor situaties waarbij mensen om medische redenen fors meer produceren zal een regeling worden getroffen. De regeling zal de komende jaren opnieuw worden geëvalueerd.. Op welke wijze de kosten bij deze maatwerkregeling, zowel de vaste als de variabele kosten, kunnen worden gedispenseerd moet nog worden onderzocht. Voorgesteld wordt om de dienstverlening m.b.t. extra minicontainers ook in de diftaromgeving toe te blijven passen, waarbij voor elke extra container (met uitzondering van medische indicatie, dan zonder betaling) daarom een vast tarief en een variabel tarief in rekening gebracht wordt bovenop het al bestaande tarief (vast+variabel) voor de standaard groene en grijze container. Daarmee is dit een kostendekkend geheel. Gratis takkenronde voorjaar Er is tevens nog een keuzemogelijkheid, zoals in vele gemeenten wordt toegepast, om een gratis takkenronde te houden in het voor- of najaar, dit om burgers van het brengen van veel tuin te ontlasten. De bijkomende kosten ten gevolge van een Blad 3 van 6
gratis takkenperiode gedurende twee weken, zijn niet goed vooraf te calculeren omdat het aantal aanmeldingen niet bekend is en per jaar zeer verschillend kan zijn. Stel deze kostenpost in totaal op 50.000,-- dan kan daarvoor ca. 500 ton grof tuin gedurende een gratis takkenperiode worden ingezameld; dit is ca. 10% van het jaarlijkse totaal. Deze kosten zijn nog niet in de kostenraming voor de vaste kosten opgenomen. Stortquotum Inwoners van Hengelo hebben tot nu toe altijd een jaarlijks stortquotum gehad van 150 kg grof rest. Dit stortquotum staat op de milieupas die elk huishouden in 2011 heeft ontvangen. Het systeem van een gratis stortquotum geeft geen prikkel tot scheiding van stromen en doet ook geen recht aan het principe de vervuiler betaalt. Wel een stortquotum biedt service naar de burger en zorgt ervoor dat voor inwoners de drempel om naar het brengpunt te gaan wordt verlaagd. In 2010 werd van het totaal uitstaande gratis stortquotum (dus van alle uitgegeven strippenkaarten) voor 31% daadwerkelijk gebruik gemaakt van de totale omvang. Aangezien dit nu relatief laag lijkt, kan dit gebruik bij invoering van diftar stijgen. Hoe groot dit effect is kan niet vooraf worden voorspeld. Eventuele toename van gebruik kan worden bekostigd vanuit de reserve. Wordt toch gekozen om het stortquotum op te hogen naar 250 kg. per aansluiting,uitgaande van 31% gebruik, dan stijgen de kosten naar inschatting met 4,-per aansluiting per jaar ten opzichte van een stortquotum van 150 kg. Neemt het gebruik toe dan nemen uiteraard de kosten ook toe. Inzameling grof huishoudelijk aan huis Het gebruik van de op afroep gemeentelijke haalservice voor het grof rest, oud ijzer en AEEA (Afgedankte Elektrische en Elektronische Apparaten) is in het kader van diftar nader bekeken, evenals het gebruik van deze service bij andere gemeenten. Geconcludeerd moet worden dat deze service slechts door een kleine groep gebruikers wordt benut, zowel in Hengelo als nabijgelegen gemeenten. Een dergelijke op afroep haalservice zal op termijn, in het kader van diftar, meer richting een kostendekkende systematiek moeten gaan. Dit om reden dat ook deze tariefstelling in lijn moet zijn met het vervuiler betaalt uitgangspunt en dat daarmee de werkelijke kosten van deze haalservice ook voor degene zijn die er daadwerkelijk gebruik van maakt. Burgers kunnen het stortquotum gebruiken om het ophalen van grof huishoudelijk aan huis af te rekenen. Wanneer het stortquotum is verbruikt of onvoldoende is, betalen zij een voorrijtarief en eventuele stortkosten (dit door middel van een eenmalige bankmachtiging of op factuur). Dit voorrijtarief is veel lager dan de werkelijk gemaakte transportkosten. Het voorstel is om het tarief vanaf 2012 meer in overeenstemming te brengen met de daadwerkelijke kosten. Te beginnen in 2012 met een tarief van 15,-. De avondservice zoals de Gemeente Hengelo deze kent voor het ophalen van grof huishoudelijk kan in principe worden opgeheven. Dit moet dan nog als zodanig vanaf 2012 in de begroting worden verwerkt. Kosten en baten In de berekening van de tarieven is rekening gehouden met de volgende kosten en baten: Blad 4 van 6
soort kosten bedrag Opmerkingen 1. 18% gewichtsafname te verwerken rest niet meegenomen, omdat dit in de variabele verwerkingskosten zit 2. 15% gewichtsafname te verwerken GFT- niet meegenomen, omdat dit in de variabele verwerkingskosten zit 3. minder inzamelkosten Twente Milieu - 88.130,- (toename van meer 140 ltr. containers leidt tot minder afname inzamelkosten) 4. meerkosten GBT 46.500,- 5. groene containers voor 1.666,- hoogbouw 6. aanleveren geg door TM 56.700,- over aanbiedingen 7. ontwijkgedrag 20.000,- 8. Totaal 36.736,- Is per perceel extra vaste kosten van 1,04 Punt 1 en 2 zijn te beïnvloeden door de burger in het variabele tarief. De punten 3 tot en met 10 zijn opgenomen in het vaste tarief. In bovenstaand overzicht en de berekening van het vaste tarief is geen rekening gehouden met invloeden van kwijtschelding en mogelijke consequenties voor het niet halen van de aan te leveren tonnages door Twentse gemeenten bij Twence. Extra mogelijke meer- en minderkosten door gemaakte beleidskeuzes Door bepaalde beleidskeuzes kunnen extra kosten ontstaan. Onderstaand een overzicht van beleidskeuzes en de kosten per aansluiting per jaar. Deze zijn nog niet in de tarieven opgenomen. Door de bedragen per aansluiting kan worden bekeken met welk bedrag de vaste kosten en dus het vaste tarief toenemen, dan wel afnemen: Gratis takkenronde 50.000 ( 1,42 per aansluiting per jaar) Toename gebruik stortquotum tot 250 kg. 126.373 ( 4,- per aansluiting per jaar) Gratis omruilactie minicontainers 276.600 ( 7,85 per aansluiting per jaar (excl. kosten kapitaalvernietiging) Tariefstelling uitgaande van aanlevering volle containers Basis gegevens: Daadwerkelijk ingezameld rest in 2010 19.052.000 kg. Blad 5 van 6
Verwerkingskosten rest per 1000 kg. 124,78 (tarief Twence incl BTW comp.) Daadwerkelijk ingezameld GFT in 2010 7.500.000 kg. Verwerkingskosten GFT per 1000 kg. 57,36 (tarief Twence incl.btw comp.) Totaal aantal aansluitingen Hengelo is 35.252 (bron GBT) Aantal laagbouwaansluitingen is ca. 26.000 Vaste kosten stoffenheffing conform begroting gemeente Hengelo 193,50 (De gevolgen van diftar op de kwijtscheldingskosten is in bovenstaand tarief nog niet opgenomen) -In de variabele kosten zijn de verwerkingskosten van rest- en GFT- opgenomen -In de vaste kosten zijn de overige kosten meegenomen -Voor de berekening van de tarieven is gerekend met volle containers, omdat bij diftar burgers de containers voller gaan aanbieden en omdat hierdoor routes geoptimaliseerd kunnen worden Op basis van bovenstaande uitgangspunten zijn de variabele tarieven uitgerekend. Onderstaand de afgeronde (indicatieve) bedragen per containerlediging met daarachter tussen haakjes het niet afgeronde bedrag Rest 60 liter 1,25 140 liter 2,90 ( 2,91) 240 liter 5,00 ( 4,99) GFT 140 liter 1,85 240 liter 3,20 ( 3,21) -Bovenstaande tarieven zijn gebaseerd op de huidige verwerkingstarieven zoals deze gelden voor de Gemeente Hengelo bij Twence. Eventuele aanpassingen in de verwerkingstarieven hebben ook aanpassingen tot gevolg voor de hierboven genoemde tarieven. Blad 6 van 6