Uw Uw Dé methode van, voor en door docenten Met Plein M van leergebied naar eamenvak Alles over de kerndoelen in de onderbouw en de aansluiting op de eamenonderwerpen van de maatschappijvakken in de bovenbouw Vraag nu een beoordelingseemplaar aan! Noordhoff Uitgevers werkt voor de docent
Inleiding Lesgeven in het leergebied mens en maatschappij is in een aantal opzichten anders dan in de vertrouwde vakken aardrijkskunde, economie en geschiedenis. Als docent moet u vertrouwd raken met andere leerstof, maar ook met een andere leerstofordening. In het leergebied zijn de drie vakken van het leergebied immers tot een vak geïntegreerd. In Plein M is de belangrijkste onderbouwstof van aardrijkskunde, economie en geschiedenis op functionele en herkenbare wijze geïntegreerd. Daardoor kunt u duidelijke keuzes maken in de leerstof. De heldere structuur van Plein M helpt ook als uw leerlingen de overstap moeten maken van het leergebied in de onderbouw naar de eamenprogramma s in de bovenbouw. Deze brochure laat gedetailleerd zien op welke manier alle kerndoelen van de onderbouw zijn verwerkt in Plein M en hoe leerlingen zich met Plein M voorbereiden op het vernieuwde eamenprogramma van aardrijkskunde en de eamenonderwerpen van economie, geschiedenis, maatschappijleer 1 en maatschappijleer 2. Met Plein M weet u zeker dat deze zaken goed geregeld zijn. onderbouw vmbo leerjaren 1 en 2 mens en maatschappij bovenbouw vmbo leerjaren 3 en 4 aardrijkskunde economie geschiedenis maatschappijleer 1 maatschappijleer 2 Inhoud De tien sterke punten van Plein M 3 Plein M en de kerndoelen van het leergebied mens en maatschappij 4 Plein M en de eamenvakken in de bovenbouw 6 Plein M en de eamenonderwerpen aardrijkskunde 7 Plein M en de eamenonderwerpen economie 8 Plein M en de eamenonderwerpen geschiedenis 9 Plein M en de eamenonderwerpen maatschappijleer 1 10 Plein M en de eamenonderwerpen maatschappijleer 2 11 2
De tien sterke punten van Plein M 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Diverse leeromgevingen Plein M past in roosters van twee tot zes lesuren per week voor het vak mens en maatschappij. Er is een aparte editie voor vmbo-lbk en vmbo-kgt. U kunt Plein M op uw eigen manier gebruiken in diverse leeromgevingen: van traditionele klassen tot leerpleinen, desgewenst in afstemming met andere vakken zoals verzorging. Actief leren Uw leerlingen leren actief met Plein M. Ze kunnen aan de slag met de vele praktische vragen en opdrachten. Het leerwerkboek is overzichtelijk en helder en nodigt uit om de leerstof zelfstandig en gedoseerd te verwerken. Afwisselende werkvormen Plein M biedt veel afwisselende werkvormen zoals individueel of samenwerkend leren. Met open en gesloten opdrachten, met kleur-, knip- en plakopdrachten, met diverse gespreks- en presentatievormen en leerzame aanvullende middelen. Functioneel geïntegreerde lesstof In Plein M vindt u de belangrijkste lesstof voor aardrijkskunde, economie en geschiedenis in de onderbouw. Functioneel en herkenbaar geïntegreerd. Voor levensbeschouwing biedt Plein M afzonderlijke taken. Wilt u uw leerling voorbereiden op het eamenprogramma economie? Dan maakt u gebruik van de facultatieve delen Verdieping economie waarmee uw leerlingen dieper ingaan op de leerstof van economie. Ook rekenvaardigheid komt hierin uitgebreid aan de orde. Betekenisvolle vragen De leerstof is geordend rondom betekenisvolle vragen. Leerlingen passen de verworven geografische, historische en economische kennis, inzicht en vaardigheden toe op een deeltaak over een betekenisvolle vraagstelling. Chronologisch geordend In de delen A, B en C van de leerjaren 1 en 2 zijn de thema s chronologisch geordend op basis van de tien tijdvakken en hun kenmerkende aspecten. Zo ontwikkelen uw leerlingen hun historisch besef. Naarmate u verder komt in het boek worden de hoofdstukken geleidelijk moeilijker. Vetgedrukte begrippen markeren de leerstof. Uw leerlingen krijgen een heldere uitleg in conteten en de begrippen komen herhaaldelijk terug. De samenvatting aan het eind van het hoofdstuk voorziet in de behoefte om alles nog eens overzichtelijk op een rijtje te zetten. Leerwerkboek en Plein M Online De wens om te kunnen variëren is vertaald in de combinatie leerwerkboek en Plein M Online. Daarom krijgt u Plein M Online standaard meegeleverd met het leerwerkboek. Beide zijn goed gestructureerd en fleibel opgebouwd. Dat stelt u in staat om duidelijke keuzes te maken en uw leerlingen goed te instrueren. Leerzame afbeeldingen De leerstof van de cursussen is opgebouwd rondom boeiende en leerzame afbeeldingen, waardoor uw leerlingen tekstuele en visuele informatie in combinatie met elkaar verwerven en verwerken. Rijke en gevarieerde ICT Plein M heeft rijk en aantrekkelijk digitaal lesmateriaal voor leerlingen. Met Plein M Online kunnen uw leerlingen er zelfstandig mee aan de slag. Het blijkt een effectieve manier van leren. Ze krijgen namelijk direct feedback op de gemaakte opdrachten. In de digitale leeromgeving vinden ze een heel scala aan interactieve opdrachten, toetsen, educatieve games, audio en filmpjes. Voor de docent is er een uitgebreid online docentenpakket met onder meer toetsen en antwoorden, een digitaal magazine en digitale wandkaarten. Dit docentenpakket is uw dagelijkse ondersteuning voor maimaal resultaat en veel werkplezier. Veel te dóen! Plein M sluit aan bij de belevingswereld van uw leerlingen. Daardoor werken ze met plezier aan het ontwikkelen van hun competenties zoals kennis, inzicht, vaardigheden en houding. Het losbladig leerwerkboek heeft zijn succes in de praktijk bewezen. Makkelijk in het gebruik en ook nog eens betaalbaar. U kunt het altijd met eigen materiaal of speciale opdrachten aanvullen en voor uw leerlingen is het een ideaal instrument om hun leerresultaten te tonen (portfolio). 3
Plein M en de kerndoelen van het leergebied mens en maatschappij Vanaf 2006 gelden in de onderbouw van het voortgezet onderwijs twaalf kerndoelen van het leergebied mens en maatschappij. In Plein M zijn al deze kerndoelen verwerkt in de delen A, B en C. Voorbeelden daarvan zijn hieronder aangegeven. De delen Verdieping economie zijn gebaseerd op de zes domeinen van de meer uitgebreide kerndoelen economie uit 1998. Deel 1A 1 Mijn eigen omgeving Taken over routes naar school en over verleden en heden - werken met kaart en atlas - tijd rekenen en tijd indelen 2 Arm en rijk Taken over wonen wereldwijd en over geld uitgeven - welvaart en armoede in de wereld - bezit van jager-verzamelaars en boeren (prehistorie) 3 Samen leven Taken over regels en wetten en over respect - kleurrijk Nederland - De kleurrijke Romeinse samenleving (oudheid) 37 38 41 37 46 37 43 Deel 1B 4 Krachten van de natuur Taken over aardplaten en over Pompeii - aardbevingen en vulkanen - Pompeii, toerisme en budgetteren 5 Mensen en regels Taken over winkelsluiting en over levensbeschouwing - regels, wetten en godsdiensten - het Frankische en 6 Leven in de stad Taken over beroepen en over woonplaatsen - stad en platteland nu - stad en platteland in de late middeleeuwen Arabische rijk 42 37 44 37 47 Deel 1C 7 Ontdek de wereld 8 Hoe ontstond Nederland? Taken over wereldreizen en Taken over bezienswaardigheden in Nederland over indianen - ontdekkingsreizen in de - de Nederlandse opstand 16e eeuw - Nederlands vroeger en nu - verspreiding van culturen 36 37 37 39 40 Kerndoelen Kerndoel 36 De leerling leert betekenisvolle vragen te stellen over maatschappelijke kwesties en verschijnselen, daarover een beargumenteerd standpunt in te nemen en te verdedigen, en daarbij respectvol met kritiek om te gaan. Kerndoel 37 De leerling leert een kader van tien tijdvakken te gebruiken om gebeurtenissen, ontwikkelingen en personen in hun tijd te plaatsen. De leerling leert hierbij over kenmerkende aspecten van de volgende tijdvakken: - tijd van jagers en boeren (prehistorie tot 3000 voor Chr.); - tijd van Grieken en Romeinen (3000 voor Chr. 500 na Chr.); - tijd van monniken en ridders (500 1000); - tijd van steden en staten (1000 1500); - tijd van ontdekkers en hervormers (1500 1600); - tijd van regenten en vorsten (1600 1700); - tijd van pruiken en revoluties (1700 1800); - tijd van burgers en stoommachines (1800 1900); - tijd van wereldoorlogen (1900 1950), en - tijd van televisie en computer (1950 ). De leerling leert daarbij in elk geval de relatie te leggen tussen de gebeurtenissen en ontwikkelingen in de 20e eeuw (waaronder de Wereldoorlogen en de Holocaust), en hedendaagse ontwikkelingen. De leerling leert over de Canon van Nederland. Kerndoel 38 De leerling leert een eigentijds beeld van de eigen omgeving, Nederland, Europa en de wereld te gebruiken om verschijnselen en ontwikkelingen in hun omgeving te plaatsen. Deel Verdieping economie 1 1 Kopen kost geld? Taken over betaalwijzen en over de beste koop - geld - consumptie 2 Aan het werk! Taken over waarom werken en over opleidingen - betaald en onbetaald - werk en opleiding 3 De zorg van de overheid Taken over de overheid, werk en toeslagen - financiën van het rijk - waarvoor zorgt de overheid Kerndoel 39 De leerling leert een eenvoudig onderzoek uit te voeren naar een actueel maatschappelijk verschijnsel en de uitkomsten daarvan te presenteren. Kerndoel 40 De leerling leert historische bronnen te gebruiken om zich een beeld van een tijdvak te vormen of antwoorden te vinden op vragen, en hij leert daarbij ook de eigen cultuurhistorische omgeving te betrekken. 4
Deel 2A Kerndoel 41 De leerling leert de atlas als informatiebron te gebruiken en kaarten te lezen en te analyseren om zich te oriënteren, zich een beeld van een gebied te vormen of antwoorden op vragen te vinden. Kerndoel 42 De leerling leert in eigen ervaringen en in de eigen omgeving effecten te herkennen van keuzes op het gebied van werk en zorg, wonen en recreëren, consumeren en budgetteren, verkeer en milieu. Kerndoel 43 De leerling leert over overeenkomsten, verschillen en veranderingen in cultuur en levensbeschouwing in Nederland, leert eigen en andermans leefwijze daarmee in verband te brengen, en leert de betekenis voor de samenleving te zien van respect voor elkaars opvattingen en leefwijzen. Kerndoel 44 De leerling leert op hoofdlijnen hoe het Nederlandse politieke bestel als democratie functioneert en leert zien hoe mensen op verschillende manieren bij politieke processen betrokken kunnen zijn. Kerndoel 45 De leerling leert de betekenis van Europese samenwerking en de Europese Unie te begrijpen voor zichzelf, Nederland en de wereld. Kerndoel 46 De leerling leert over de verdeling van welvaart en armoede over de wereld, hij leert de betekenis daarvan te zien voor de bevolking en het milieu, en relaties te leggen met het (eigen) leven in Nederland. 1 Lage landen aan de zee Taken over landschappen en over de waternoodsramp - landschappen - waterwerken 2 Wonen en werken in één wereld Taken over slavernij en over productielanden - klimaten en gebieden - wereldhandel en slavernij (17e eeuw) 36 37 37 44 Deel 2B 4 Mensen en machines Taken over de opkomst van de wolindustrie en over het milieu - arbeidssectoren - industriële revolutie (19e eeuw) 5 De prijs van vrijheid Taken over vrijheid en oorlogsgetuigen - Eerste en Tweede Wereldoorlog - dekolonisatie 37 37 37 45 Deel 2C 7 Besluiten en besturen Taken over jouw gemeente en over jouw toekomst - bestuur van land en stad - normen en waarden (jaren 1960) 8 De wereld is een dorp Taken over ICT en over mensen op de hele wereld - informatie en communicatie - spanningen, conflicten, oorlogen 37 40 43 37 42 46 47 Deel Verdieping economie 2 3 Wat mag wel en wat mag niet? Taken over rechten en plichten en artikel 1 van de Grondwet - rechten en plichten - revoluties in de 18e eeuw 6 Eenheid en verdeeldheid Taken over Europese landen en Europese boodschappen - de EU: historisch, aardrijkskundig en economisch - Koude Oorlog Kerndoel 47 De leerling leert actuele spanningen en conflicten in de wereld te plaatsen tegen hun achtergrond, en leert daarbij de doorwerking ervan op individuen en samenleving (nationaal, Europees en internationaal), de grote onderlinge afhankelijkheid in de wereld, het belang van mensenrechten en de betekenis van internationale samenwerking te zien. 1 We maken er wat van Taken over bedrijven en over productie - productie en bedrijfskolom - bedrijven en prijzen 2 De wereld is een winkel Taken over eport en over eerlijke producten - de wereldmarkt - samen werken aan welvaart 3 De prijs van onze welvaart Taken over afval en over energievriendelijke producten - milieuproblemen - verstandig met energie 5
Plein M en de eamenvakken in de bovenbouw Met Plein M werkt u in het vmbo aan een doorlopende leerlijn van onderbouw naar bovenbouw. De kennis, inzicht, vaardigheden en houding die leerlingen met Plein M ontwikkelen, vormen een goede basis voor de eamenprogramma s van de vakken aardrijkskunde, economie, geschiedenis, maatschappijleer 1 en maatschappijleer 2*. Op de volgende bladzijden vindt u voorbeelden uit Plein M per eamenvak en eamenonderwerp. Met Plein M leren leerlingen ook twintig vaardigheden die ook in de eamenprogramma s voorkomen. U vindt ze per vak in het onderstaande overzicht. Eamenvakken De M&M-vaardigheden van Plein M ML1 AK EC GS ML2 1 Diverse onderzoeksvragen bedenken en gebruiken (kerndoel 36) 2 De bruikbaarheid van bronnen vaststellen (kerndoel 39) 3 Informatie uit diverse bronnen halen (kerndoelen 39 en 40) 4 ICT-vaardigheden (kerndoel 39) 5 Informatie kritisch beoordelen (kerndoel 39) 6 Gegevens in hun contet plaatsen (kerndoel 39) 7 Ruimtelijke gegevens op diverse schaal analyseren (kerndoel 41) 8 Historische indelingen gebruiken (kerndoel 37) 9 Situaties en verschijnselen met elkaar vergelijken (kerndoel 43) 10 Bij ontwikkelingen vaststellen wat wel en wat niet verandert (kerndoel 37) 11 Van verschijnselen mogelijke voor- en nadelen voor anderen noemen 12 Gegevens in kaarten, schema s en grafieken verwerken (kerndoel 39) 13 Rekenvaardigheden (kerndoel 42) 14 Soorten oorzaken en gevolgen onderscheiden en ermee rekening houden dat tegenwoordige en toekomstige verschijnselen worden beïnvloed door verschijnselen in het verleden en op andere plaatsen (kerndoel 42) 15 Ermee rekening houden dat gedrag en ideeën van mensen bepaald worden door hun plaats, tijd en achtergrond (kerndoel 43) 16 Uitleggen wat de leerstof te maken heeft met het eigen leven 17 In eigen ervaringen en in de eigen omgeving maatschappelijke keuzes herkennen 18 Conclusies trekken (kerndoel 36) 19 Een standpunt innemen en met argumenten uitleggen (kerndoel 36) 20 Gegevens in diverse producten en presentatievormen verwerken (kerndoel 39) * Maatschappijleer 1 is een verplicht vak voor alle leerlingen in de bovenbouw van het vmbo. Scholen bepalen welke van de keuzevakken aardrijkskunde, economie, geschiedenis en maatschappijleer 2 door leerlingen kunnen of moeten worden gevolgd in het derde en vierde leerjaar. De complete eamenprogramma s en syllabi met een uitleg per vak staan downloadbaar op www.eamenblad.nl. 6
Plein M en de eamenonderwerpen aardrijkskunde vmbo 2015 In dit overzicht ziet u welke Plein M-onderwerpen aansluiten bij de onderwerpen uit de kernstof van het eamenprogramma aardrijkskunde. Eamenonderwerpen Arm en rijk Bronnen van energie Grenzen en identiteit Weer en klimaat Water Bevolking en ruimte Voorbeelden van hoofdstukken/cursussen uit Plein M 1 Arm en rijk Wat hebben mensen nodig? Ontwikkelingen gaan door Wees verstandig met energie Europa in delen De Europese eenwording Krachten van de natuur Klimaten en plantengroei Landschappen van Nederland Problemen met water 11 5 Stad en land Kleurrijk Nederland 12 10 7 6 2 3 4 8 9 1 2 3 4 Afbeelding uit Plein M deel BK 1A Afbeelding uit Plein M deel BK 1A 5 6 Afbeelding uit Plein M deel BK 2A Afbeelding uit Plein M deel BK 2VE 7 8 Afbeelding uit Plein M deel BK 2B Afbeelding uit Plein M deel BK 2B Afbeelding uit Plein M deel BK 1B 9 10 11 Afbeelding uit Plein M deel BK 2A 12 Afbeelding uit Plein M deel BK 2VE Afbeelding uit Plein M deel BK 1B Afbeelding uit Plein M deel BK 2A Afbeelding uit Plein M deel BK 1A 7
Plein M en de eamenonderwerpen economie In dit overzicht ziet u welke Plein M-onderwerpen aansluiten bij de onderwerpen uit de kernstof van het eamenprogramma economie. Eamenonderwerpen Consumptie Arbeid en productie Arbeid en bedrijfsleven Overheid en bestuur Internationale economische ontwikkelingen Natuur en milieu Voorbeelden van cursussen uit Plein M - Wat hebben mensen nodig? - Van ruilen tot pinnen - Elk doet zijn werk - Betaald en onbetaald 13 A 14 A 15 B 16 A 17 B 18 - Welk werk kun je doen? - Bedrijven zoeken elkaar op - Jouw rechten en plichten - Hoe rijk is het Rijk? - Economie in Europa - Economische ontwikkeling - Wat doet de overheid? - Een beter milieu begint bij jezelf B 13 16 A Afbeelding uit Plein M deel 1A, hoofdstuk 2, cursus 1 Afbeelding uit Plein M deel 2A, hoofdstuk 3, cursus 1 14 17 Deel Verdieping economie 1 hoofdstuk 1 (cursus 2), hoofdstuk 2 (cursus 1) en hoofdstuk 3 (cursus 2) B hoofdstuk 4, cursus 1 hoofdstuk 6, cursus 4 15 18 Deel Verdieping economie 2 8 Afbeelding uit Plein M deel 1A, hoofdstuk 2, cursus 4 Afbeelding uit Plein M deel 2C, hoofdstuk 7, cursus 2 hoofdstuk 1 (cursus 4), hoofdstuk 2 (cursus 2) en hoofdstuk 3 (cursus 2)
Plein M en de eamenonderwerpen geschiedenis In dit overzicht ziet u welke Plein M-onderwerpen aansluiten bij de onderwerpen uit de kernstof van het eamenprogramma geschiedenis. Eamenonderwerpen De koloniale relatie Indonesië - Nederland Staatsinrichting van Nederland De industriële samenleving in Nederland Sociale zekerheid en verzorgingsstaat in Nederland Cultureel-mentale ontwikkelingen in Nederland na 1945 De Koude Oorlog Historisch overzicht vanaf 1900 Voorbeelden van cursussen uit Plein M Naar een ander soort samenleving Vertegenwoordigers van het volk Naar een ander soort samenleving Naar een ander soort samenleving Rechten en plichten De Koude Oorlog 24 23 Bezetting, vervolging, bevrijding 19 20 25 21 22 19 22 24 hoofdstuk 4, cursus 3 20 hoofdstuk 6, cursus 2 25 hoofdstuk 4, cursus 3 23 Afbeelding uit Plein M deel 2C, hoofdstuk 7, cursus 1 hoofdstuk 5, cursus 1 21 Afbeelding uit Plein M deel 2C, hoofdstuk 7, cursus 4 hoofdstuk 4, cursus 3 9
Plein M en de eamenonderwerpen maatschappijleer 1 In dit overzicht ziet u welke Plein M-onderwerpen aansluiten bij de onderwerpen uit de kernstof van het eamenprogramma maatschappijleer 1. Eamenonderwerpen Cultuur en socialisatie Sociale verschillen Macht en medezeggenschap Beeldvorming en stereotypering Voorbeelden van cursussen uit Plein M Elk doet zijn werk 26 Doen wat gezegd wordt Hoe zijn rechten en plichten geregeld? Omgaan met verschillen 27 29 28 26 27 hoofdstuk 4, cursus 1 28 Afbeelding uit Plein M deel 1B, hoofdstuk 5, cursus 1 Afbeelding uit Plein M deel 2A, hoofdstuk 3, cursus 3 29 Afbeelding uit Plein M deel 1A, hoofdstuk 3, cursus 4 10
Plein M en de eamenonderwerpen maatschappijleer 2 In dit overzicht ziet u welke Plein M-onderwerpen aansluiten bij de onderwerpen uit de kernstof van het eamenprogramma maatschappijleer 2. Eamenonderwerpen Politiek en beleid Mens en werk De multiculturele samenleving Massamedia Criminaliteit en rechtsstaat Voorbeelden van cursussen uit Plein M Doen wat gezegd wordt Elk doet zijn werk Kleurrijk Nederland 31 Televisie en computer 32 33 Jouw rechten en plichten 30 34 30 32 Afbeelding uit Plein M deel 1B, hoofdstuk 5, cursus 1 31 Afbeelding uit Plein M deel 1A, hoofdstuk 3, cursus 1 33 Afbeelding uit Plein M deel 2C, hoofdstuk 8, cursus 1 34 hoofdstuk 1, cursus 1 Afbeelding uit Plein M deel 2A, hoofdstuk 3, cursus 1 11
Arrangement Leerjaar 1 vmbo-lbk Leerwerkboek 1A + online Leerwerkboek 1B + online Leerwerkboek 1C + online Verdieping economie + online MIJN Plein M Leerjaar 1 vmbo-kgt Leerwerkboek 1A + online Leerwerkboek 1B + online Leerwerkboek 1C + online Verdieping economie + online Leerjaar 2 vmbo-lbk Leerwerkboek 2A + online Leerwerkboek 2B + online Leerwerkboek 2C + online Verdieping economie + online Peter Overbeek Bornego College - Heerenveen Voor de meeste VMBO-leerlingen is structuur tijdens de lessen enorm belangrijk. Plein M biedt veel structuur door de stof overzichtelijk aan te bieden. Elk hoofdstuk bestaat uit vier cursussen, met leerteksten en opdrachten. Daaraan zijn twee taken gekoppeld waardoor de geleerde lesstof verwerkt kan worden in de praktijk. Voor de leerlingen is daardoor elk hoofdstuk herkenbaar en afwisselend. Leerjaar 2 vmbo-kgt Leerwerkboek 2A + online Leerwerkboek 2B + online Leerwerkboek 2C + online Verdieping economie + online Voor beide leerjaren en alle streams is er het Docentenpakket Online! vo@noordhoff.nl Komt u ook naar Plein M? 050 522 67 76 Noordhoff Uitgevers Afd. klantenservice VO Postbus 58 9700 MB Groningen Maak kennis met de methode en vraag via de bijgevoegde antwoordkaart een beoordelingseemplaar aan. Tevens verzorgen wij graag een presentatie op school. Voor een afspraak kunt u contact opnemen met onze salesafdeling via e-mail salessupport.vonu@noordhoff.nl Bent u benieuwd naar ervaringen van collega s die al werken met Plein M? Neem dan eens een kijkje op het blog van Plein M: http://pleinm.wordpress.com U kunt ons ook volgen op Twitter: http://twitter.com/pleinm www.pleinm.noordhoff.nl MANR: 9028