Nieuwsgierig maken / motiveren voor een tijdvak of historisch onderwerp Vragen / hypothesen kunnen formuleren over historische verschijnselen

Transcriptie

1 Werken met afbeeldingen in het examenprogramma geschiedenis havo/vwo OPDRACHTEN EXAMENPROGRAMMA FUNCTIE AFBEELDING 1. De afbeelding als motivator Tien tijdvakken met kenmerkende aspecten Geschiedenis van de rechtsstaat en parlementaire democratie Nieuwsgierig maken / motiveren voor een tijdvak of historisch onderwerp Vragen / hypothesen kunnen formuleren over historische verschijnselen Oefenen in het stellen van vragen over historische verschijnselen 2. Een afbeelding interpreteren Tien tijdvakken met kenmerkende aspecten Een kenmerkend aspect verduidelijken Geschiedenis van de rechtsstaat en parlementaire democratie 3. Ordenen van afbeeldingen Tien tijdvakken met kenmerkende aspecten Voorbeelden herkennen van kenmerkende aspecten van tijdvakken Gebeurtenissen in de tijd ordenen Oefenen van het in de tijd plaatsen van historische gebeurtenissen, personen, verschijnselen en ontwikkelingen Verklaringen geven voor historische verschijnselen Oefenen in het onderscheiden en benoemen van (soorten) oorzaken en gevolgen 4. Vergelijken van afbeeldingen Betekenis van historische gebeurtenissen voor het heden aangeven Oefenen in het beschrijven van de relatie tussen heden en verleden Aspecten van verandering en continuïteit aangeven oefenen in het onderscheiden van aspecten van verandering en continuïteit Bij het oordelen over historische gebeurtenissen rekening houden met onderscheid feiten/meningen, tijd- en plaatsgebondenheid van interpretaties en de rol van waardenpatronen Oefenen met het herkennen van meningen, interpretaties en waarden in afbeeldingen 5. Beoordelen van afbeeldingen Bij het oordelen over historische gebeurtenissen rekening houden met onderscheid feiten/meningen, tijd- en plaatsgebondenheid van interpretaties en de rol van waardenpatronen 6. Afbeelding zoeken Voor een vraag bruikbaar bronnenmateriaal verwerven en gegevens eruit selecteren Oefenen van: a) onderscheiden van feiten en meningen; b) herkennen van standplaatsgebondenheid en waardenpatronen; c) beoordelen op bruikbaarheid; d) beoordelen van betrouwbaarheid en representativiteit Oefenen van het zoeken van bruikbaar bronnenmateriaal voor een vraag Oefenen van het herkennen van voorbeelden van kenmerkende aspecten Landelijk Expertisecentrum Mens- en Maatschappijvakken Amsterdam 1

2 OPDRACHTEN EXAMENPROGRAMMA FUNCTIE AFBEELDING 7. Afbeeldingen als informatiebron gebruiken in een onderzoek Tien tijdvakken met kenmerkende aspecten Geschiedenis van de rechtsstaat en parlementaire democratie Kennis verwerven over kenmerkende aspecten / historische onderwerpen Op grond van situaties in de verschillende tijdvakken ontwikkelingen op langere termijn beschrijven Kennis verwerven over ontwikkelingen die op de lange termijn plaatsvinden Voor een vraag bruikbaar bronnenmateriaal verwerven en gegevens eruit selecteren Oefenen in het selecteren van gegevens voor een vraag Landelijk Expertisecentrum Mens- en Maatschappijvakken Amsterdam 2

3 1. De afbeelding als motivator voorbeeld geschiedenis Bron: Geheugen van Nederland. Opdracht: Bekijk de foto. Op de foto staat een doosje met daarin enkele persoonlijke bezittingen. a) Bedenk van wie het doosje kan zijn geweest, wat er in zat en waarom het doosje gemaakt is. a) Bij dit doosje hoort een persoonlijk verhaal. Zoek het doosje en het verhaal dat erbij hoort op: Landelijk Expertisecentrum Mens- en Maatschappijvakken Amsterdam 3

4 2. Een afbeelding interpreteren voorbeeld geschiedenis Bron: Geheugen van Nederland. Deze tekening komt uit Je gaat eerst de tekening goed bekijken. Vervolgens ga je de tekening uitleggen. Opdracht 1 Analyse a) Kijk goed naar de persoon op de tekening: Wie stelt de persoon voor? Hoe wordt de persoon afgebeeld? b) Kijk goed naar het voorwerp op de tekening: Welk voorwerp zie je? Wat stelt dit voorwerp voor? Hoe is het voorwerp afgebeeld? Landelijk Expertisecentrum Mens- en Maatschappijvakken Amsterdam 4

5 c) Kijk goed naar de teksten in de tekening: Waar gaan de teksten rechtsboven, links en onder de vrouw over? d) Het onderschrift luidt: Quo Vadis? [Waarheen?] Hopelijk naar wereldsamenwerking, ontwapening en vrede, ten bate van Oost en West! Welke wens heeft de tekenaar? Opdracht 2 Interpretatie a) De tekening is in 1951 gemaakt en geeft een interpretatie van de situatie in die tijd. Leg met behulp van onderdelen van de tekening uit hoe in die tijd de situatie in Europa was. Gebruik ook je kennis van kenmerkende aspecten van de tijd van televisie en computer. b) Leg aan de hand van onderdelen van de afbeelding uit welke mening de tekenaar over de situatie in Europa heeft. c) Is de wens van de tekenaar volgens jou uitgekomen? Leg je antwoord uit. 3. Ordenen van afbeeldingen voorbeeld geschiedenis Hieronder staan drie afbeeldingen die te maken hebben met het communisme. 1. Bekijk de drie afbeeldingen. a) Koppel elke afbeelding aan een van de historische ontwikkelingen die hieronder genoemd worden. Leg uit wat de afbeelding met de ontwikkeling te maken heeft. Je kunt kiezen uit: blokvorming, dekolonisatie, economische crisis, Koude Oorlog, Tweede Wereldoorlog, opkomst parlementaire democratie, Landelijk Expertisecentrum Mens- en Maatschappijvakken Amsterdam 5

6 b) Zet nu de afbeeldingen op de juiste plaats in de tijdbalk Vergelijken van afbeeldingen voorbeeld geschiedenis Landelijk Expertisecentrum Mens- en Maatschappijvakken Amsterdam 6

7 Bron: Geheugen van Nederland A Klas in Bron: Geheugen van Nederland B Klas in 1956 Landelijk Expertisecentrum Mens- en Maatschappijvakken Amsterdam 7

8 C Schoolklas in onze tijd Opdracht a) Noem zoveel mogelijk verschillen tussen de schoolklassen van 1941/1956 en de schoolklas uit onze tijd. b) Wat is er als je de afbeeldingen van de jaren veertig/vijftig vergelijkt met die van nu veranderd op school? Noem twee veranderingen. c) De veranderingen op school hebben te maken met een aantal ontwikkelingen in de samenleving. Met welke sociaal-culturele veranderingen uit de tijd van televisie en computer hebben ze te maken? Leg je antwoord uit. d) Wat is er -als je de afbeeldingen vergelijkt- hetzelfde gebleven? 5. Beoordelen van afbeeldingen Landelijk Expertisecentrum Mens- en Maatschappijvakken Amsterdam 8

9 Bron: Geheugen van Nederland. Opdracht: Bekijk de poster. a) Beschrijf kort welke mening over de multiculturele samenleving in de poster naar voren komt. b) Welke waarde ligt aan deze mening ten grondslag? Verklaar dit vanuit de organisatie die de poster liet maken. c Deze poster laat zien dat mensen begin jaren negentig positief dachten over de multiculturele samenleving Kun je dit zo stellen? Leg uit waarom wel of niet. d) Bedenk een onderzoeksvraag over de geschiedenis van de multiculturele samenleving in Nederland waarbij deze poster een bruikbare informatiebron is. Landelijk Expertisecentrum Mens- en Maatschappijvakken Amsterdam 9

10 6. Afbeelding zoeken voorbeeld geschiedenis Nederland, een pluriforme samenleving Een pluriforme samenleving is een samenleving waarin mensen wonen met verschillende normen, waarden, gewoonten en leefstijlen. Nederland werd vanaf de jaren zestig een meer pluriforme samenleving. Dat had te maken met de komst van verschilende groepen migranten, maar ook met de individualisering en het loslaten van traditionele waarden en normen. Opdracht Zoek in de database van het Geheugen van Nederland naar drie afbeeldingen of videofragmenten die passen bij de hierboven beschreven ontwikkeling. Leg bij elke afbeelding uit waarom het volgens jou om een voorbeeld gaat van het pluriformer worden van de Nederlandse samenleving vanaf de jaren zestig. Besteed in je beschrijving aandacht aan het volgende: - wat precies te zien is op de afbeelding - wat de afbeelding laat zien van de pluriformiteit in de Nederlandse samenleving - met welke historische ontwikkeling(en) het afgebeelde te maken heeft Tip: zoek met de termen multiculturele samenleving, culturen en individualisering. 7. Afbeeldingen als informatiebron gebruiken in een onderzoek voorbeeld geschiedenis Opdracht: Je gaat een klein onderzoekje doen naar het dagelijks leven in Nederland ten tijde van de Duitse bezetting. Je doet dat aan de hand van een foto die je zelf kiest. Ga als volgt te werk: Landelijk Expertisecentrum Mens- en Maatschappijvakken Amsterdam 10

11 a) Ga naar de Topstukken van Illegale fotografie tijdens de Duitse bezetting : ezetting Kies een foto die iets laat zien van het leven in Nederland tijdens de Duitse bezetting en die jij interessant vindt om verder te onderzoeken. b) Zoek zelf meer informatie over het onderwerp waar jouw foto mee heeft te maken (bijvoorbeeld onderduikers, isolatie van joden, hongerwinter, verzet). c) Schrijf een toelichting bij de foto van aan half tot 1 A4. Geef je toelichting een aansprekende titel. Begin met een beschrijving van wat je op de foto ziet. Relateer dit vervolgens aan de informatie die je gevonden hebt over het leven tijdens de bezetting. Je kunt daarbij aandacht besteden aan vragen als: Was wat je op de afbeelding ziet uitzonderlijk of niet? Hoe was deze situatie ontstaan? Hoe reageerde de Duitse bezetters? Hoe liep het af? Landelijk Expertisecentrum Mens- en Maatschappijvakken Amsterdam 11