LEER- EN TOETSPLAN A. ONDERWERP EN DOELEN. Vak: Geschiedenis Leerjaar: 1 Onderwerp: Introductie geschiedenis Kerndoel:

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "LEER- EN TOETSPLAN A. ONDERWERP EN DOELEN. Vak: Geschiedenis Leerjaar: 1 Onderwerp: Introductie geschiedenis Kerndoel:"

Transcriptie

1 LEER- EN TOETSPLAN A. ONDERWERP EN DOELEN Vak: Geschiedenis Leerjaar: Onderwerp: Introductie geschiedenis Kerndoel: 0. De leerling leert historische bronnen te gebruiken om zich een beeld van een eigen cultuurhistorische omgeving te betrekken. *. Leren wat geschiedenis voor vak is.. Leren wat je aan geschiedenis hebt.. Eerste kennismaking met standplaatsgebondenheid. Eerste kennismaking met diversiteit aan bronnen: geschreven/ongeschreven, primair/secundair (ook in krantenles) Onderwerp: Aangeboden in: Periode: Aantal Toetsvormen: Weging: Introductie gs Geschiedenis Opdracht tijdbalk Schriftelijk (SO H)

2 Vak: Geschiedenis Leerjaar: Onderwerp: De eerste mensen Kerndoelen: 6. De leerling leert betekenisvolle vragen te stellen over maatschappelijke kwesties en verschijnselen, daarover een beargumenteerd standpunt in te nemen en te verdedigen, en daarbij respectvol met kritiek om te gaan. (in AC) 7. De leerling leert een kader van tien tijdvakken te gebruiken om gebeurtenissen, ontwikkelingen en personen in hun tijd te plaatsen. De leerling leert hierbij over kenmerkende aspecten van het volgende tijdvak: - tijd van jagers en boeren (prehistorie tot 000 voor Chr.) 0. De leerling leert historische bronnen te gebruiken om zich een beeld van een eigen cultuurhistorische omgeving te betrekken.. de belangrijkste kenmerken benoemen van de eerste mensen, zoals jagen, verzamelen, magie en godsdienst.. de oorzaken en gevolgen van de overgang naar de landbouw uitleggen.. vergelijken van evolutieleer en scheppingsverhaal (in AC). leren archeologische bronnen te gebruiken 5. (leren nadenken over) oorzaken en gevolgen van culturele verschillen. Onderwerp: De eerste mensen Aangeboden in: Periode: Aantal Toetsvormen: Geschiedenis Schriftelijk (SO H) Weging:

3 Vak: Geschiedenis Leerjaar: Onderwerp: Het oude Egypte Kerndoelen: 7. De leerling leert een kader van tien tijdvakken te gebruiken om gebeurtenissen, ontwikkelingen en personen in hun tijd te plaatsen. De leerling leert hierbij over kenmerkende aspecten van het volgende tijdvak: - tijd van jagers en boeren (prehistorie tot 000 voor Chr.) - tijd van Grieken en Romeinen (000 voor Chr. 500 na Chr.) 0. De leerling leert historische bronnen te gebruiken om zich een beeld van een eigen cultuurhistorische omgeving te betrekken.. de ontstaansgeschiedenis van Egypte beschrijven. relatie natuur/cultuur (de Nijl) uitleggen. kenmerken van een gelaagde samenleving benoemen. kenmerken benoemen van de oud-egyptische cultuur en deze koppelen aan de omstandigheden waarin de Egyptenaren leefden 5. het belang van de uitvinding van het schrift uitleggen 6. leren archeologische bronnen te gebruiken 7. leren een gefundeerd antwoord te geven op een vraag aan de hand van historische bronnen 8. leren de bruikbaarheid van boeken vast te stellen 9. Persoonlijke beschrijvingen in bronnen vergelijken met feitelijke gegevens en daaruit conclusies trekken. Onderwerp: Aangeboden in: Periode: Aantal Het oude Geschiedenis Egypte Toetsvormen: Weging: Schriftelijk (so) BegrippenSo Schriftelijk (pw H) Historisch werkstuk / Bedenken vraagstelling ws Beantwoorden vragen ws

4 Vak: Geschiedenis Leerjaar: Onderwerp: Het oude Griekenland Kerndoelen: 7. De leerling leert een kader van tien tijdvakken te gebruiken om gebeurtenissen, ontwikkelingen en personen in hun tijd te plaatsen. De leerling leert hierbij over kenmerkende aspecten van het volgende tijdvak: - tijd van Grieken en Romeinen (000 voor Chr. 500 na Chr.) 8. De leerling leert een eigentijds beeld van de eigen omgeving, Nederland, Europa en de wereld te gebruiken om verschijnselen en ontwikkelingen in hun omgeving te plaatsen. 9. De leerling leert een eenvoudig onderzoek uit te voeren naar een actueel maatschappelijk verschijnsel en de uitkomsten daarvan te presenteren. (in AC) 0. De leerling leert historische bronnen te gebruiken om zich een beeld van een eigen cultuurhistorische omgeving te betrekken.. Kenmerken van de polis (i.h.b. Athene en Sparta) benoemen. Kenmerken van de Griekse democratie benoemen. Kenmerken en uitingen van de Griekse cultuur en godsdienst benoemen, waaronder de Olympische Spelen. Oorzaken en gevolgen uitleggen van de verspreiding van de Griekse cultuur 5. Betrouwbaarheid van bronnen vaststellen: onderscheiden van feit en mening 6. Het stellen van vragen naar aanleiding van bronnen 7. Inleven in (en dramatiseren van) een historisch personage / fenomeen Onderwerp: Het oude Griekenland Aangeboden in: AC Periode: Aantal Toetsvormen: Collage democratie Presentatie Antigone/ ostracisme Schriftelijk (pw) Weging: AC Powerpointpresentatie Schriftelijk (pw) NB: deze stof wordt getoetst in het vak AC

5 Vak: Geschiedenis Leerjaar: Onderwerp: Het Romeinse Rijk Kerndoelen: 7 De leerling leert een kader van tien tijdvakken te gebruiken om gebeurtenissen, ontwikkelingen en personen in hun tijd te plaatsen. De leerling leert hierbij over kenmerkende aspecten van de tijd van Grieken en Romeinen (000 v Chr na Chr.). 8 De leerling leert een eigentijds beeld van de eigen omgeving, Nederland, Europa en de wereld te gebruiken om verschijnselen en ontwikkelingen in hun omgeving te plaatsen. 9 De leerling leert een eenvoudig onderzoek uit te voeren naar een actueel maatschappelijk verschijnsel en de uitkomsten daarvan te presenteren. (in Gamma) 0 De leerling leert historische bronnen te gebruiken om zich een beeld van een eigen cultuurhistorische omgeving te betrekken.. De leerling leert de atlas als informatiebron te gebruiken en kaarten te lezen en te analyseren om zich te oriënteren, zich een beeld van een gebied te vormen of antwoorden op vragen te vinden. Leerdoel(en):. Verschillende soorten reacties op de Romeinse veroveringen beschrijven. Kenmerken noemen van de Pax Romana. Bekijken en benoemen van Romeinse monumenten.. Oorzaken geven voor het uiteenvallen van het Romeinse Rijk 5. Kenmerken en uitingen van de Romeinse cultuur en godsdienst benoemen, waaronder de gladiatoren (ook in AC) 6. Vergelijken van de Romeinse met de Griekse cultuur (ook in AC) 7. Kenmerken en oorzaken noemen van de Romeinse gelaagde samenleving (in Trier leerjaar ) 8. Verschil uitleggen tussen gevolgen op korte en lange termijn, en tussen bedoelde en onbedoelde gevolgen 9. Herkennen en verklaren van continuïteit en discontinuïteit 0. De Romeinse gebiedsuitbreidingen in kaart brengen

6 Onderwerp: Romeinen Aangeboden in: Geschiedenis AC Periode: Aantal Toetsvormen: Schriftelijk (so) Posterrondleiding Begrippen So Schriftelijk (pw) Schriftelijk (pw) Weging: AC Trier (lj) Powerpoint presentatie Schriftelijk (pw) NB: deze stof wordt ook getoetst in het vak AC Vak: Geschiedenis Leerjaar: Onderwerp: De Middeleeuwen Kerndoelen: 7. De leerling leert een kader van tien tijdvakken te gebruiken om gebeurtenissen, ontwikkelingen en personen in hun tijd te plaatsen. De leerling leert hierbij over kenmerkende aspecten van de volgende tijdvakken: - tijd van monniken en ridders ( ); - tijd van steden en staten ( ); 8. De leerling leert een eigentijds beeld van de eigen omgeving, Nederland, Europa en de wereld te gebruiken om verschijnselen en ontwikkelingen in hun omgeving te plaatsen. 9. De leerling leert een eenvoudig onderzoek uit te voeren naar een actueel maatschappelijk verschijnsel en de uitkomsten daarvan te presenteren. (in Amersfoort) 0. De leerling leert historische bronnen te gebruiken om zich een beeld van een eigen cultuurhistorische omgeving te betrekken.. De leerling leert over overeenkomsten, verschillen en veranderingen in cultuur en levensbeschouwing in Nederland, leert eigen en andermans leefwijze daarmee in verband te brengen, en leert de betekenis voor de samenleving te zien van respect voor elkaars opvattingen en leefwijzen.. gevolgen van de val van het Romeinse Rijk uitleggen. kenmerken van de samenleving in de Vroege Middeleeuwen benoemen, waaronder leenstelsel, standensamenleving en belang van de kerk

7 . oorzaken, kenmerken en gevolgen benoemen en uitleggen van (de opkomst van) de Middeleeuwse stad. oorzaken, kenmerken en gevolgen benoemen en uitleggen van (de opkomst van) de nationale staten 5. kenmerken benoemen van de middeleeuwse kunst en cultuur 6. kenmerken benoemen van (de opkomst van) de Islam 7. kenmerken benoemen van de contacten tussen moslims en christenen 8. geschiktheid van bronnen: representativiteit van bronnen vaststellen 9. een rondleiding geven (in een Middeleeuwse stad): onderzoekje doen en presenteren (in Amersfoort) 0. Maken van een plattegrond van een Middeleeuwse stad. Kenmerken van een van de drie standen weergeven in een tekening Onderwerp: De Middeleeuwen Aangeboden in: Geschiedenis Periode: Aantal Toetsvormen: Schriftelijk so Schriftelijk pw Weging: Thema (Amersfoort) Opdracht plattegrond Presentatie Schriftelijk pw Vak: Geschiedenis Leerjaar: Onderwerp: Drie monotheïsmen Kerndoelen: 6. De leerling leert betekenisvolle vragen te stellen over maatschappelijke kwesties en verschijnselen, daarover een beargumenteerd standpunt in te nemen en te verdedigen, en daarbij respectvol met kritiek om te gaan. 7. De leerling leert een kader van tien tijdvakken te gebruiken om gebeurtenissen, ontwikkelingen en personen in hun tijd te plaatsen. De leerling leert hierbij over kenmerkende aspecten van alle tien tijdvakken. 8. De leerling leert een eigentijds beeld van de eigen omgeving, Nederland, Europa en de wereld te gebruiken om verschijnselen en ontwikkelingen in hun omgeving te plaatsen. 0. De leerling leert historische bronnen te gebruiken om zich een beeld van een eigen cultuurhistorische omgeving te betrekken.

8 . De leerling leert over overeenkomsten, verschillen en veranderingen in cultuur en levensbeschouwing in Nederland, leert eigen en andermans leefwijze daarmee in verband te brengen, en leert de betekenis voor de samenleving te zien van respect voor elkaars opvattingen en leefwijzen. 7. De leerling leert actuele spanningen en conflicten in de wereld te plaatsen tegen hun achtergrond, en leert daarbij de grote onderlinge afhankelijkheid in de wereld, het belang van mensenrechten en de betekenis van internationale samenwerking te zien.. Je kunt een vergelijking maken tussen de drie monotheïsmen en hebt kennis van de verschillende culturen daarbinnen. Je doet kennis op omtrent de ontstaansgeschiedenis en ontwikkeling van Jodendom, Christendom en Islam.. Je doet kennis op omtrent religieuze symboliek van Jodendom, Christendom en Islam.. Je verwerft inzicht in de cultuurhistorische achtergrond van politieke en religieuze conflicten tussen aanhangers van Jodendom, Christendom en Islam. 5. Je verwerft inzicht in de hedendaagse betekenis van joodse, christelijke en moslimopvattingen. 6. Je verwerft vaardigheid in het samenwerken om te komen tot een gemeenschappelijke presentatie. 7. Je leert informatie op te zoeken/verkrijgen middels internet, mediatheek, atlas, etc. 8. Je leert een interview op te zetten en af te nemen 9. Je leert informatie te geven door middel van een artikel. 0. Je leert dat je afhankelijk bent van elkaar om een goed resultaat te bereiken. Onderwerp: Aangeboden in: Periode: Aantal Toetsvormen: Weging: Drie monotheïsmen Thema Schriftelijk (PW) NB: dit cijfer telt niet mee voor geschiedenis

9 Vak: Geschiedenis Leerjaar: Onderwerp: De Nieuwe Tijd begint Kerndoel(en): 7. De leerling leert een kader van tien tijdvakken te gebruiken om gebeurtenissen, ontwikkelingen en personen in hun tijd te plaatsen. De leerling leert hierbij over kenmerkende aspecten van het volgende tijdvak: tijd van ontdekkers en hervormers ( ) 0. De leerling leert historische bronnen te gebruiken om zich een beeld van een tijdvak te vormen of antwoorden te vinden op vragen, en hij leert daarbij ook de eigen cultuurhistorische omgeving te betrekken.. De leerling leert over overeenkomsten, verschillen en veranderingen in cultuur en levensbeschouwing in Nederland, leert eigen en andermans leefwijze daarmee in verband te brengen, en leert de betekenis voor de samenleving te zien van respect voor elkaars opvattingen en leefwijzen. 6. De leerling leert over de verdeling van welvaart en armoede over de wereld, hij leert de betekenis daarvan te zien voor de bevolking en het milieu, en relaties te leggen met het (eigen) leven in Nederland. 6. Belangrijke kenmerken benoemen van de overgang Middeleeuwen - Nieuwe tijd, zoals renaissance, opkomst van machtige vorsten, en ontdekkingsreizen 7. De oorzaken en gevolgen van de overgang van middeleeuwen naar de nieuwe tijd. 8. Vergelijken van de middeleeuwen en de nieuwe tijd. 9. leren onderscheid te maken tussen gevolgen op korte en lange termijn en tussen bedoelde en onbedoelde gevolgen. 0. leren onderscheid te maken tussen middeleeuwse kunst en renaissance kunst.. leren een gefundeerd antwoord te geven op een vraag aan de hand van historische bronnen. persoonlijke beschrijvingen in bronnen vergelijken met feitelijke gegevens en daaruit conclusies trekken. Onderwerp(en): Aangeboden Periode: Aantal Toetsvormen: Weging: Het begin van de Nieuwe Tijd. Lodewijk de e in: Geschiedenis AC NB: de cijfers voor AC tellen niet mee voor gs. Schriftelijk (PW) Schriftelijk (PW)

10 Overzicht van de in te voeren cijfers voor geschiedenis in leerjaar : Periode code weging Naam T Krantenlesmap T Opdracht Tijdbalk T Proefwerk drie Monotheïsmen T SO eerste mensen T5 SO Egypte T6 Begrippen SO T7 Vraagstelling werkstuk historisch onderwerp T8 Antwoorden vragen historische werkstuk T9 Proefwerk Egypte T0 SO Romeinen T Begrippen SO T Posterpresentatie T PW Romeinen en ontstaan Middeleeuwse samenleving T Boekje drie standen T5 SO Middeleeuwen T6 Presentatie Amersfoort T7 Proefwerk Middeleeuwen en begin Nieuwe Tijd

11 B. VAARDIGHEDEN Vaardigheden rubrieken: Onvoldoende Voldoende Ruim voldoende Goed Presentatie De leerling leest voortdurend op van een blaadje of van de sheets. Veel taalfouten / stijlfouten. Niet of nauwelijks illustratie De leerling leest op van een blaadje of sheet. Illustreert zijn verhaal soms en taalgebruik is redelijk. uit zijn hoofd vertellen en illustreert zijn verhaal mbv beeldmateriaal of voorwerp/monum ent aanwijzen. Mooi taalgebruik. uit zijn hoofd levendig vertellen en illustreert zijn verhaal mbv beeldmateriaal of voorwerp/monume nt aanwijzen. De leerling maakt contact met de groep. Mooi taalgebruik en Samenwerken Bronnen selecteren Afbeeldingen selecteren De leerling houdt zich niet aan de taakverdeling of werkt in een groep contraproductief (ofwel omdat hij niets doet, ofwel omdat hij alles op zich neemt) bronnen niet onderscheiden van niet of minder bronnen. geen De leerling houdt zich aan de taakverdeling. bronnen onderscheiden van niet of minder bronnen, maar kan zijn keuze niet goed beargumenteren. De leerling houdt zich aan de taakverdeling, die hij mede zelf gemaakt heeft en neemt initiatieven die het groepsproces bevorderen. bronnen onderscheiden van niet of minder bronnen. De leerling kan zijn keuzes redelijk uitleggen en houdt rekening met standplaatsgebon denheid, representativiteit en betrouwbaarheid. gebruik van jargon. De leerling houdt zich aan de taakverdeling, die hij mede zelf gemaakt heeft en spant zich in om ieder groepslid zijn werk te laten doen en zich prettig te voelen in de groep. (Mede) dankzij hem functioneert de groep als geheel. een onderverdeling maken tussen bronnen, minder bronnen en on bronnen. De leerling kan zijn keuzes uitleggen en houdt rekening met standplaatsgebond enheid, representativiteit en betrouwbaarheid. de juiste afbeeldingen

12 Oorzaken en gevolgen onderscheiden Interpreteren van bronnen Samenvatten afbeeldingen selecteren. geen oorzaken en gevolgen onderscheiden. bronnen niet koppelen aan de leerstof. Hij kan niet de juiste informatie uit de bron halen. geen onderscheid maken tussen hoofd-, bij- en irrelevante zaken. De samenvatting bevat hele zinnen die onderling afbeeldingen selecteren, maar kan zijn keuze niet goed beargumenteren. De afbeelding wordt voorzien van een uitleg/ onderschrift. oorzaken en gevolgen van elkaar onderscheiden, maar kan ze niet classificeren (zie goed). bronnen soms koppelen aan de leerstof. Hij kan informatie uit de bron halen maar geeft hiermee niet altijd een duidelijk antwoord op de vraag. soms onderscheid maken tussen hoofd-, bij- en irrelevante zaken. De samenvatting bevat ook hele afbeeldingen selecteren en houdt daarbij rekening met aantrekkelijkheid van de afbeelding. De afbeelding wordt voorzien van een goede uitleg/onderschrift. oorzaken en gevolgen van elkaar onderscheiden, maar kan ze maar deels classificeren (zie goed). bronnen koppelen aan de leerstof en houdt rekening met standplaatsgebon denheid, representativiteit en betrouwbaarheid. Hij kan de informatie die hij uit de bron haalt redelijk verwoorden en daarmee antwoord geven op de vraag. onderscheid maken tussen hoofd-, bij- en irrelevante zaken. Hij kan schematiseren en verbanden selecteren en houdt daarbij rekening met aantrekkelijkheid van de afbeelding en de representativiteit. De afbeelding wordt voorzien van een goede uitleg/onderschrift. goed oorzaken en gevolgen onderscheiden en onderscheid maken in soorten oorzaken en gevolgen (meer/minder belangrijk, korte/lange termijn, bedoeld/ onbedoeld). bronnen goed koppelen aan de leerstof en houdt rekening met standplaatsgebond enheid, representativiteit en betrouwbaarheid. Hij kan de informatie die hij uit de bron haalt goed verwoorden en daarmee duidelijk antwoord geven op de vraag. goed onderscheid maken tussen hoofd-, bij- en irrelevante zaken. Hij kan schematiseren en verbanden

13 Het stellen van vragen naar aanleiding van bronnen Inleven in een historisch personage / fenomeen weinig verband houden. geen beantwoordbare vragen stellen. De vragen houden ook geen verband met de leerstof. zich niet gedragen als iemand uit een andere tijd. zinnen die echter wel verband houden. beantwoordbare vragen stellen over een bron die echter geen verband houden met de leerstof. zich gedragen als iemand uit een andere tijd. aangeven. beantwoordbare vragen stellen over een bron. De vragen houden verband met de leerstof maar zijn alleen beschrijvend. zich zodanig inleven dat hij zich gedraagt als iemand uit een andere tijd, plaats, leeftijd, kortom van een andere standplaats. Hij kan zijn nieuwe standplaats goed verwoorden of uitbeelden. aangeven. verklarende en opiniërende vragen stellen over een bron. Het antwoord volgt uit bron gekoppeld aan leerstof. zich zodanig inleven dat hij zich gedraagt als iemand uit een andere tijd, plaats, leeftijd, kortom van een andere standplaats. Hij kan zijn nieuwe standplaats goed verwoorden of uitbeelden en hiermee een fenomeen verduidelijken.

A. LEER EN TOETSPLAN. Vak: Geschiedenis Leerjaar: 3 Onderwerp: De Eerste en Tweede Wereldoorlog (H1 en 2) Kerndoel(en):

A. LEER EN TOETSPLAN. Vak: Geschiedenis Leerjaar: 3 Onderwerp: De Eerste en Tweede Wereldoorlog (H1 en 2) Kerndoel(en): A. LEER EN TOETSPLAN Vak: Geschiedenis Leerjaar: Onderwerp: De Eerste en Tweede Wereldoorlog (H1 en ) Kerndoel(en): 7. De leerling leert een kader van tien tijdvakken te gebruiken om gebeurtenissen, ontwikkelingen

Nadere informatie

A. LEER EN TOETSPLAN. Vak: Geschiedenis Leerjaar: 2 Onderwerp: De Nieuwe Tijd (extra uitgereikt materiaal) Kerndoel(en):

A. LEER EN TOETSPLAN. Vak: Geschiedenis Leerjaar: 2 Onderwerp: De Nieuwe Tijd (extra uitgereikt materiaal) Kerndoel(en): A. LEER EN TOETSPLAN Vak: Geschiedenis Onderwerp: De Nieuwe Tijd (extra uitgereikt materiaal) tijd van ontdekkers en hervormers (1500 1600); tijd van regenten en vorsten (1600 1848). 40. De leerling leert

Nadere informatie

Mens en maatschappij (aardrijkskunde, economie, geschiedenis, godsdienst)

Mens en maatschappij (aardrijkskunde, economie, geschiedenis, godsdienst) Mens en maatschappij (aardrijkskunde, economie, geschiedenis, godsdienst) Kerndoelen 36. De leerling leert betekenisvolle vragen te stellen over maatschappelijke kwesties en verschijnselen, daarover een

Nadere informatie

Naam leerlingen. Groep BBL1 Mens & Maatschappij. Verdiepend arrangement. Basisarrange ment

Naam leerlingen. Groep BBL1 Mens & Maatschappij. Verdiepend arrangement. Basisarrange ment Groep BBL1 Mens & Maatschappij Leertijd; 3 keer per week 45 minuten werken aan de basisdoelen. - 3 keer per week 45 minuten basisdoelen toepassen in verdiepende contexten. Verdieping op de basisdoelen

Nadere informatie

PTO Aardrijkskunde

PTO Aardrijkskunde PTO ardrijkskunde 2016-2017 Vereniging voor Protestants-Christelijk Onderwijs te Curaçao Sectie aardrijkskunde r. lbert Schweitzer havo/vwo [meesteradmiraal@gmail.com] Vak: ardrijkskunde Leerjaar: H1 Schooljaar:

Nadere informatie

Mens en maatschappij vaardigheden (PO-vmbo)

Mens en maatschappij vaardigheden (PO-vmbo) Mens en maatschappij vaardigheden (PO-vmbo) Sectoren kerndoelen primair onderwijs kerndoelen onderbouw vmbo bovenbouw exameneenheden Vakkernen 1. Informatievaardigheden 50: De leerlingen leren omgaan met

Nadere informatie

Voorstel van de Taakgroep Vernieuwing Basisvorming voor nieuwe kerndoelen onderbouw VO

Voorstel van de Taakgroep Vernieuwing Basisvorming voor nieuwe kerndoelen onderbouw VO Voorstel van de Taakgroep Vernieuwing Basisvorming voor nieuwe kerndoelen onderbouw VO Voorstel van de Taakgroep Vernieuwing Basisvorming voor nieuwe kerndoelen onderbouw VO Onderdeel van de eindrapportage

Nadere informatie

Lesopzet bij de film: Versie 3.0

Lesopzet bij de film: Versie 3.0 Lesopzet bij de film: Zwartboek Versie 3.0 HAVO/VWO (onderbouw) Onderwerp: verzet & verraad (of 'collaboratie en verzet') Beginsituatie De leerlingen kunnen de Tweede Wereldoorlog en de bezetting van Nederland

Nadere informatie

Keurmerk: Duurzame school

Keurmerk: Duurzame school Keurmerk: Duurzame school Doorlopende leerlijn voor duurzame ontwikkeling van basisonderwijs (PO) t/m voortgezet onderwijs (VO) PO-1 Kennis en inzicht (weten) Vaardigheden (kunnen) Houding (willen) Begrippen

Nadere informatie

2 Er begint een nieuwe periode in de geschiedenis als er veel verandert

2 Er begint een nieuwe periode in de geschiedenis als er veel verandert Antwoordkernen bij Eureka 2mavo-de herziene druk, Amersfoort 2009-2010 Antwoordkernen zijn vrijwel nooit volledige zinnen. Antwoordkernen geven alleen aan, wat er beslist in het antwoord moet staan. De

Nadere informatie

De VOGGP Wat is eigenlijk een VOGGP? De V staat voor een verschijnsel. Wat zijn verschijnselen?

De VOGGP Wat is eigenlijk een VOGGP? De V staat voor een verschijnsel. Wat zijn verschijnselen? De VOGGP Wat is eigenlijk een VOGGP? De V staat voor een verschijnsel. Wat zijn verschijnselen? Toestanden, instellingen die gedurende een lange tijd min of meer onveranderd hebben bestaan, een verschijnsel

Nadere informatie

De VOGGP Wat is eigenlijk een VOGGP? De V staat voor een verschijnsel. Wat zijn verschijnselen?

De VOGGP Wat is eigenlijk een VOGGP? De V staat voor een verschijnsel. Wat zijn verschijnselen? De VOGGP Wat is eigenlijk een VOGGP? De V staat voor een verschijnsel. Wat zijn verschijnselen? Toestanden, instellingen die gedurende een lange tijd min of meer onveranderd hebben bestaan, een verschijnsel

Nadere informatie

Instroom pabo geschiedenis

Instroom pabo geschiedenis Keuzedeel mbo Instroom pabo geschiedenis gekoppeld aan één of meerdere kwalificaties mbo Code K0050 Penvoerder: Sectorkamer zorg, welzijn en sport Gevalideerd door: Sectorkamer Zorg, welzijn en sport Op:

Nadere informatie

Leerlijn historisch denken havo

Leerlijn historisch denken havo Leerlijn historisch denken havo Albert van der Kaap vwo Tijd en chronologie klas 1 klas 2 klas 3 vwo 6 gebeurtenissen uit zijn eigen leven alsmede verschijnselen, gebeurtenissen en personen uit de geschiedenis

Nadere informatie

Historisch denken. Historische benaderingen

Historisch denken. Historische benaderingen Historisch denken Inleiding Mensen hebben een besef van verleden, heden en toekomst. Ze hebben een bepaald beeld van wat er in hun leven is gebeurd tot op de dag van vandaag. Ze kunnen hun bestaan in het

Nadere informatie

Aardrijkskunde vaardigheden (PO-vmbo)

Aardrijkskunde vaardigheden (PO-vmbo) Aardrijkskunde vaardighed (PO-vmbo) Sector kerndoel primair onderwijs kerndoel onderbouw kerndoel ob vmbo kb/gl/tl vmbo bovbouw bb examhed vmbo bovbouw kb examhed vmbo bovbouw gl/tl examhed Kern 1. Werk

Nadere informatie

2 juni 2019 [STUDIEPLANNER GESCHIEDENIS VWO TOT KERST] overig. Lesweek. activiteiten. / verrijken/ verdiepen *

2 juni 2019 [STUDIEPLANNER GESCHIEDENIS VWO TOT KERST] overig. Lesweek. activiteiten. / verrijken/ verdiepen * Vanaf Vaste activiteiten PERIODE 1 34 19/8 di: start lessen Leerdoelen hoe tijd voor geschiedenis werkt en kunnen er zelf mee aan de slag 35 26/8 de belangrijkste gebeurtenissen in het tijdvak van jagers

Nadere informatie

JOC YSSELSTEYN Midweek Mensenrechten ß Oorlog Programma details

JOC YSSELSTEYN Midweek Mensenrechten ß Oorlog Programma details JOC YSSELSTEYN Midweek Mensenrechten ß Oorlog Programma details Inleiding Als onderdeel van het thema 2017 'Mensenrechten & Oorlog' bieden we deze 5 daagse themaweek aan. Vanuit de verhalen uit het verleden

Nadere informatie

GROTE-LIJN-OVERZICHT VAN TIJDVAKKEN BEHANDELD IN LEERJAAR 1

GROTE-LIJN-OVERZICHT VAN TIJDVAKKEN BEHANDELD IN LEERJAAR 1 GROTE-LIJN-OVERZICHT VAN TIJDVAKKEN BEHANDELD IN LEERJAAR 1 Tijdvak Jagers en boeren; van de eerste mensen 3000 v. C. prehistorie; van de eerste mensen - 3000 v.c. Samenlevingstype: eerst jagers/verzamelaars,

Nadere informatie

Aardrijkskunde vaardigheden (PO-vmbo)

Aardrijkskunde vaardigheden (PO-vmbo) Aardrijkskunde vaardighed (PO-vmbo) Sector kerndoel primair onderwijs kerndoel onderbouw kerndoel ob vmbo kb/gl/tl vmbo bovbouw bb examhed vmbo bovbouw kb examhed vmbo bovbouw gl/tl examhed Kern 1. Werk

Nadere informatie

Kerndoelen onderbouw voortgezet onderwijs (op basis van artikel 11b WVO)

Kerndoelen onderbouw voortgezet onderwijs (op basis van artikel 11b WVO) Kerndoelen onderbouw voortgezet onderwijs (op basis van artikel 11b WVO) Onderdeel A: Nederlands De eerste tien kerndoelen zijn vooral gericht op de communicatieve functie van de Nederlandse taal en kennen

Nadere informatie

# 4 De leerling leert strategieën te gebruiken bij het verwerven van informatie uit gesproken en geschreven teksten.

# 4 De leerling leert strategieën te gebruiken bij het verwerven van informatie uit gesproken en geschreven teksten. A. LEER- EN TOETSPLAN Onderwerp: Grammatica De leerlingen kunnen onderscheiden. De leerlingen kennen elementen van het verbuiging- en vervoegingsysteem. De leerlingen kunnen m.b.v. de betekenis van een

Nadere informatie

Nieuwsgierig maken / motiveren voor een tijdvak of historisch onderwerp Vragen / hypothesen kunnen formuleren over historische verschijnselen

Nieuwsgierig maken / motiveren voor een tijdvak of historisch onderwerp Vragen / hypothesen kunnen formuleren over historische verschijnselen Werken met afbeeldingen in het examenprogramma geschiedenis havo/vwo OPDRACHTEN EXAMENPROGRAMMA FUNCTIE AFBEELDING 1. De afbeelding als motivator Tien tijdvakken met kenmerkende aspecten Geschiedenis van

Nadere informatie

LANDSEXAMEN MAVO

LANDSEXAMEN MAVO LANDSEXAMEN MAVO 2017-2018 Examenprogramma GESCHIEDENIS M.A.V.O. 1 Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het commissie-examen. Het centraal examen wordt afgenomen in één zitting

Nadere informatie

Voorbereiding en planning van een thema

Voorbereiding en planning van een thema Voorbereiding en planning van een thema Thema: Bouw / groep(en): Periode: Doelstellingen: Kernbegrippen relatie kerndoelen en vakken: Wat is de inbreng van kinderen? (Wat zijn de interesses van leerlingen

Nadere informatie

Examenprogramma geschiedenis havo

Examenprogramma geschiedenis havo Examenprogramma geschiedenis havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Domein B Domein C Domein

Nadere informatie

Tijdwijzer. Het begin. Voor en na Christus

Tijdwijzer. Het begin. Voor en na Christus 138 Tijdwijzer Het begin Op deze tijdbalk past niet de hele geschiedenis van de mens. Er lopen namelijk al zo n 100.000 jaar mensen rond op aarde. Eigenlijk zou er dus nog 95.000 jaar bij moeten op de

Nadere informatie

Heilig Schrift. Tanach Bijbel Koran Docentenhandleiding OMG!

Heilig Schrift. Tanach Bijbel Koran Docentenhandleiding OMG! 2 Museum Catharijneconvent, 2016 De tentoonstelling informeert u en uw leerlingen op een interactieve manier over de heilige geschriften van de drie monotheïstische wereldreligies. Ondanks onderlinge verschillen

Nadere informatie

Een kasteel in de buurt bezoeken

Een kasteel in de buurt bezoeken Een kasteel in de buurt bezoeken Als leerkracht heb je hier een begeleidende en sturende rol. Het is afhankelijk of jij als leerkracht de kinderen meeneemt en dingen aan ze verteld of dat er bijvoorbeeld

Nadere informatie

Archeologie op school. Handleiding voor de leerkracht

Archeologie op school. Handleiding voor de leerkracht Archeologie op school Handleiding voor de leerkracht 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Aan de slag: verkorte handleiding 4 3. Verantwoording 5 Archeologie en erfgoededucatie 5 Kerndoelen 5 Didactisch concept

Nadere informatie

Kiezen Theorieles 1 1 Schriftelijke toets

Kiezen Theorieles 1 1 Schriftelijke toets A. LEER EN TOETSPLAN Onderwerp: Kiezen Kerndoel(en): 40 De leerling leert betekenisvolle vragen te stellen over maatschappelijke kwesties 46 De leerling leert in de eigen omgeving effecten te herkennen

Nadere informatie

Vakles 1 / 2 / 3 / 4. # 3 De leerling leert strategieën te gebruiken voor het uitbreiden van zijn woordenschat.

Vakles 1 / 2 / 3 / 4. # 3 De leerling leert strategieën te gebruiken voor het uitbreiden van zijn woordenschat. A. LEER- EN TOETSPLAN Onderwerp: Grammatica De leerlingen kunnen onderscheiden. De leerlingen kennen elementen van het verbuiging- en vervoegingsysteem. De leerlingen kunnen m.b.v. de betekenis van een

Nadere informatie

Bijlage behorend bij artikel 1 van het Besluit kerndoelen onderbouw VO 1. Kerndoelen onderbouw voortgezet onderwijs

Bijlage behorend bij artikel 1 van het Besluit kerndoelen onderbouw VO 1. Kerndoelen onderbouw voortgezet onderwijs Bijlage behorend bij artikel 1 van het Besluit kerndoelen onderbouw VO 1 Kerndoelen onderbouw voortgezet onderwijs I. Kerndoelen op basis van artikel 11b WVO Onderdeel A: Nederlands De eerste tien kerndoelen

Nadere informatie

Tijd van jagers en boeren? 3000 v. Chr. Prehistorie. Kenmerkende aspecten. Begrippen

Tijd van jagers en boeren? 3000 v. Chr. Prehistorie. Kenmerkende aspecten. Begrippen Tijd van jagers en boeren? 3000 v. Chr. Prehistorie 1. De levenswijze van jager-verzamelaars. 2. Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen. 3. Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen.

Nadere informatie

Aardrijkskunde inhouden (PO-havo/vwo)

Aardrijkskunde inhouden (PO-havo/vwo) Aardrijkskunde inhouden (PO-havo/vwo) Sectoren kerndoelen primair onderwijs kerndoelen onderbouw havo bovenbouw exameneenheden vwo bovenbouw exameneenheden Kernen 1. Burgerschap 36: hoofdzak de Nederlandse

Nadere informatie

Verslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 2: tijd van Grieken en Romeinen

Verslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 2: tijd van Grieken en Romeinen Verslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 2: tijd van Grieken en Romeinen Verslag door Lotte 1570 woorden 19 juni 2017 3 4 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks Tijdvak: Tijd van Grieken

Nadere informatie

SLO Leerdoelenkaart geschiedenis: gedifferentieerde beheersingsniveaus voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs

SLO Leerdoelenkaart geschiedenis: gedifferentieerde beheersingsniveaus voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs 1. Jagers en boeren (tot -3000 v C) 2. Grieken en Romeinen ( -3000 v. Chr. - 500 na Chr.) 1. Je plaatst historische gebeurtenissen, in de tijd van jagers en boeren (-3000 v C) en je geeft er betekenis

Nadere informatie

Examenprogramma geschiedenis havo/vwo

Examenprogramma geschiedenis havo/vwo Examenprogramma geschiedenis havo/vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Historisch besef

Nadere informatie

Opdracht Inhoud Hoe uitvoeren? Inleveren? Becijfering 1. Onthouden Leswijsopdrachten

Opdracht Inhoud Hoe uitvoeren? Inleveren? Becijfering 1. Onthouden Leswijsopdrachten Geschiedenis Klas 2 Havo/Vwo H1 Leswijs Tijd van Ontdekkers & Hervormers Leerdoel Je kunt op basis van een zelf gemaakte tijdbalk (bestaande uit bronnen) de continuïteit en verandering tijdens de Tijd

Nadere informatie

Rijk Romeins Leven. Museum Park Matilo Cultuurlijn Tijd Groep 5. Handleiding voorbereidende les

Rijk Romeins Leven. Museum Park Matilo Cultuurlijn Tijd Groep 5. Handleiding voorbereidende les Les Rijk Romeins Leven Museum Park Matilo Cultuurlijn Tijd Groep 5 Handleiding voorbereidende les Rijk Romeins Leven INHOUD Inleiding Kader Begrippen Leerdoelen Aansluiting kerndoelen De lessen INLEIDING

Nadere informatie

Examentraining klas 4 mavo

Examentraining klas 4 mavo Examentraining klas 4 mavo Historische vaardigheden Maken van een examen 100 minuten Bespreken examen Overige vragen m.socrative.com Room number: 65459 Vul je naam in Maak de quiz - Historische personen

Nadere informatie

Examenprogramma geschiedenis vwo vanaf CE 2015

Examenprogramma geschiedenis vwo vanaf CE 2015 Examenprogramma geschiedenis havo/vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Historisch besef

Nadere informatie

Tijdvakken en kenmerkende aspecten.

Tijdvakken en kenmerkende aspecten. Tijdvakken en kenmerkende aspecten. Tijdvak 1: Tijd van Jagers en Boeren. Periode: Prehistorie 1 De levenswijze van jagers-verzamelaars (Hoe zag deze samenleving eruit?) 2 Het ontstaan van landbouw en

Nadere informatie

Programma van Toetsing klas 1 Cobbenhagenmavo 2012/2013

Programma van Toetsing klas 1 Cobbenhagenmavo 2012/2013 Programma van Toetsing klas Cobbenhagenmavo 0/0 Oktober 0 Beste leerlingen, geachte ouders, Voor jullie ligt het Programma van Toetsing zoals dat voor dit schooljaar is vastgesteld. Je kunt daarin vinden

Nadere informatie

Het is een wonder! Onderwijsprogramma over de Heilig Bloedprocessie van Boxtel groep 5-6 en groep 7-8 primair onderwijs.

Het is een wonder! Onderwijsprogramma over de Heilig Bloedprocessie van Boxtel groep 5-6 en groep 7-8 primair onderwijs. Het is een wonder! Onderwijsprogramma over de Heilig Bloedprocessie van Boxtel groep 5-6 en groep 7-8 primair onderwijs Beknopte versie 1 Inhoudsopgave Doelgroep... 2 Algemene leerdoelen...2 Opzet van

Nadere informatie

Waar Bepaal ten slotte zo nauwkeurig mogelijk waar het onderwerp zich afspeelt. Gaat het om één plek of spelen meer plaatsen/gebieden een rol?

Waar Bepaal ten slotte zo nauwkeurig mogelijk waar het onderwerp zich afspeelt. Gaat het om één plek of spelen meer plaatsen/gebieden een rol? Hoe word ik beter in geschiedenis? Als je beter wilt worden in geschiedenis moet je weten wat er bij het vak geschiedenis van je wordt gevraagd, wat je bij een onderwerp precies moet kennen en kunnen.

Nadere informatie

Nieuws in de klas Postbus 12040 1100 AA Amsterdam t: 020-4309190 f: 020-4309199 e: info@nieuwsindeklas.nl w: www.nieuwsindeklas.nl

Nieuws in de klas Postbus 12040 1100 AA Amsterdam t: 020-4309190 f: 020-4309199 e: info@nieuwsindeklas.nl w: www.nieuwsindeklas.nl Aansluiting Nieuwsservice bij curriculum Bijlage bij Handleiding Nieuwsservice Voortgezet Onderwijs is een uitgave van Nieuws in de klas. Deze bijlage hoort bij de Handleiding Nieuwsservice Voortgezet

Nadere informatie

Bloom. Taxonomie van. in de praktijk

Bloom. Taxonomie van. in de praktijk Bloom Taxonomie van in de praktijk De taxonomie van Bloom kan worden toegepast als praktisch hulpmiddel bij het differentiëren in denken en doen. Het helpt je om in je vraagstelling een plaats te geven

Nadere informatie

Onderzoekend en ontwerpend leren met zaakvakken. Heleen van Ravenswaaij MSc, Dr. Tim van Wessel

Onderzoekend en ontwerpend leren met zaakvakken. Heleen van Ravenswaaij MSc, Dr. Tim van Wessel Onderzoekend en ontwerpend leren met zaakvakken Heleen van Ravenswaaij MSc, Dr. Tim van Wessel Programma Terugblik rekenles Introductie zaakvakken en OOL zand en water oefenen onderzoeksvragen formuleren

Nadere informatie

Programma van Toetsing klas 1 Cobbenhagenmavo 2013/2014

Programma van Toetsing klas 1 Cobbenhagenmavo 2013/2014 Programma van Toetsing klas Cobbenhagenmavo 0/0 September 0 Beste leerlingen, geachte ouders, Voor jullie ligt het Programma van Toetsing zoals dat voor dit schooljaar is vastgesteld. Je kunt daarin vinden

Nadere informatie

Didactische verantwoording. Frequentie 1550. De stad als speelveld. 15-02-05 Freq1550Did_Verantw.sxw 1 van 10

Didactische verantwoording. Frequentie 1550. De stad als speelveld. 15-02-05 Freq1550Did_Verantw.sxw 1 van 10 Didactische verantwoording Frequentie 1550 De stad als speelveld 15-02-05 Freq1550Did_Verantw.sxw 1 van 10 Waag Society Nieuwmarkt 4 1012 CR Amsterdam 020-5779898 15-02-05 Freq1550Did_Verantw.sxw 2 van

Nadere informatie

Wij Beatrix, bij de gratie Gods, Koningin der Nederlanden, Prinses van Oranje-Nassau, enz. enz. enz.

Wij Beatrix, bij de gratie Gods, Koningin der Nederlanden, Prinses van Oranje-Nassau, enz. enz. enz. Besluit van 7 juni 2006, houdende vaststelling van de kerndoelen voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs alsmede aanpassing van het Inrichtingsbesluit W.V.O. (Besluit kerndoelen onderbouw VO) Wij

Nadere informatie

Programma van toetsing en bevordering. 1 vmbo-bkl. Schooljaar 2014-2015

Programma van toetsing en bevordering. 1 vmbo-bkl. Schooljaar 2014-2015 Programma van toetsing en bevordering Schooljaar 2014-2015 Inhoud: - godsdienst - Nederlands - Engels - Frans - geschiedenis - aardrijkskunde - wiskunde - biologie - informatica - techniek - techniek praktijk

Nadere informatie

Canon en kerndoelen geschiedenis PO

Canon en kerndoelen geschiedenis PO Canon en kerndoelen geschiedenis PO bron: http://www.entoen.nu/primair-onderwijs/didactisch-concept/leerplan-(slo)/geschiedenis In dit hoofdstuk over canon en geschiedenis wordt eerst ingegaan op de recente

Nadere informatie

Programma van toetsing en bevordering. 1 vmbo-gtl. Schooljaar 2014-2015

Programma van toetsing en bevordering. 1 vmbo-gtl. Schooljaar 2014-2015 Programma van toetsing en bevordering Schooljaar 2014-2015 Inhoud: - godsdienst - Nederlands - Engels - Frans - geschiedenis - aardrijkskunde - wiskunde - biologie - informatica - techniek - techniek praktijk

Nadere informatie

COSMETICA GEN- EN DIERPROEF VRIJ?

COSMETICA GEN- EN DIERPROEF VRIJ? COSMETICA GEN- EN DIERPROEF VRIJ? KORTE BESCHRIJVING:COSMETICA GEN- EN DIERPROEFVRIJ? Bedoeld voor VO onderbouw Doelgroep Vmbo/Havo/VWO Thema Genetische modificatie en dierproven Soort lesmateriaal Prakticum

Nadere informatie

Mentor Datum Groep Aantal lln

Mentor Datum Groep Aantal lln Lesvoorbereidingsformulier Fontys Hogeschool Kind en Educatie, Pabo Eindhoven Bron: Didactisch model van Gelder Student(e) Klas Stageschool Plaats Dilia Couwenberg P14EhvADT t Startblok Eindhoven Mentor

Nadere informatie

Taxonomie van. Bloom in de praktijk van de kleuterklas

Taxonomie van. Bloom in de praktijk van de kleuterklas Taxonomie van Bloom in de praktijk van de kleuterklas De taxonomie van Bloom kan worden toegepast als praktisch hulpmiddel bij de ontwikkeling van lesmateriaal en activiteiten. Het model gaat ervan uit

Nadere informatie

612671 Speelkaarten.indd 1 12-06-2006 16:14:06

612671 Speelkaarten.indd 1 12-06-2006 16:14:06 NEDERLANDS > Mondeling taalonderwijs De leerlingen leren informatie te verwerven uit gesproken taal. Ze leren tevens die informatie, mondeling of schriftelijk, gestructureerd weer te geven. 1 612671 Speelkaarten.indd

Nadere informatie

Stappenplan voor een onderzoek

Stappenplan voor een onderzoek Stappenplan voor een onderzoek Stap 1: Onderwerp * A) Kies een onderwerp Denk bij het kiezen van een onderwerp aan de volgende punten: - vind ik het onderwerp interessant - zijn er genoeg bronnen over

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 18139 5 september 2012 Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 4 juli 2012, nr. VO/419920, houdende

Nadere informatie

Citizen science Waterkwaliteit en de aansluiting bij het onderwijs. Reina Kuiper - SME Advies

Citizen science Waterkwaliteit en de aansluiting bij het onderwijs. Reina Kuiper - SME Advies Citizen science Waterkwaliteit en de aansluiting bij het onderwijs Reina Kuiper - SME Advies Inhoud Onderwijsontwikkeling Relevante vakken Kerndoelen Begrippen en concepten Waarde voor het onderwijs Onderwijsontwikkeling

Nadere informatie

Leerplan geschiedenis tweede fase. Albert van der Kaap

Leerplan geschiedenis tweede fase. Albert van der Kaap Leerplan geschiedenis tweede fase Albert van der Kaap Leerplan geschiedenis tweede fase Albert van der Kaap Enschede, juli 2008 Verantwoording 2008 Stichting leerplanontwikkeling (SLO), Enschede Alle

Nadere informatie

Mens en maatschappij inhouden (PO-vmbo)

Mens en maatschappij inhouden (PO-vmbo) Ms maatschappij inhoud (PO-vmbo) Sector kerndoel primair onderwijs kerndoel onderbouw vmbo bovbouw examehed vmbo bovbouw bb examehed bb vmbo kb/gl/tl examehed Vakkern 1. Communicatie 37: zich te gedrag

Nadere informatie

Algemene Docentenhandleiding bij de lesmaterialen over de archeologie van Vlaardingen

Algemene Docentenhandleiding bij de lesmaterialen over de archeologie van Vlaardingen Algemene Docentenhandleiding bij de lesmaterialen over de archeologie van Vlaardingen Inhoudsopgave INLEIDING... 3 1 DE LESPAKKETTEN IN HET KORT... 3 2 DE OPBOUW VAN DE LESSEN... 4 3 ACHTEGRONDINFORMATIE

Nadere informatie

geschiedenis waardoor opgroeiende generaties meer zicht krijgen op wezenlijke aspecten van het mens-zijn.

geschiedenis waardoor opgroeiende generaties meer zicht krijgen op wezenlijke aspecten van het mens-zijn. geschiedenis Belang van het vak Geschiedenisonderwijs is van essentieel belang voor ontwikkeling van historisch besef, dat de samenhang omvat tussen de interpretatie van het verleden, het begrijpen van

Nadere informatie

Een leerlijn met vakdoelen en taaldoelen. Marijke Peeters (taalcoördinator) Monique van Luffelen (taalsatelliet)

Een leerlijn met vakdoelen en taaldoelen. Marijke Peeters (taalcoördinator) Monique van Luffelen (taalsatelliet) Een leerlijn met vakdoelen en taaldoelen Marijke Peeters (taalcoördinator) Monique van Luffelen (taalsatelliet) Taalbeleid op het Kandinsky Schets van de geschiedenis Stand van zaken sinds 2009 Definitie

Nadere informatie

De Tien Tijdvakken. Tijd van de jagers en boeren, tot 3000 v.c.

De Tien Tijdvakken. Tijd van de jagers en boeren, tot 3000 v.c. De Tien Tijdvakken Tijd van de jagers en boeren, tot 3000 v.c. KA1: De levenswijze van jagersverzamelaars KA2: Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen KA3: Het ontstaan van de eerste stedelijke

Nadere informatie

Om een zo duidelijk mogelijk verslag te maken, hebben we de vragen onderverdeeld in 4 categorieën.

Om een zo duidelijk mogelijk verslag te maken, hebben we de vragen onderverdeeld in 4 categorieën. Beste leerling, Dit document bevat het examenverslag voor leerlingen van het vak geschiedenis vwo, tweede tijdvak (2018). In dit examenverslag proberen we een zo goed mogelijk antwoord te geven op de volgende

Nadere informatie

Om een zo duidelijk mogelijk verslag te maken, hebben we de examenvragen onderverdeeld in 4 categorieën.

Om een zo duidelijk mogelijk verslag te maken, hebben we de examenvragen onderverdeeld in 4 categorieën. Beste leerling, Dit document bevat het examenverslag van het vak Geschiedenis vwo, eerste tijdvak (2015). In dit examenverslag proberen we zo goed mogelijk antwoord te geven op de volgende vraag: In hoeverre

Nadere informatie

lesbrief vervolgles Ulrum

lesbrief vervolgles Ulrum lesbrief vervolgles Ulrum Terpen- en Wierdenland lesbrief Ulrum Inhoud Inleiding 3 Lesoverzicht 4 Introductie 5 Kerndoelen 6 Aansluiting bij de canon 7 Deze lesbrief is ontwikkeld door erfgoedjuf Dineke

Nadere informatie

SaNdWiCh RoBoT. Wat leren leerlingen van deze les?

SaNdWiCh RoBoT. Wat leren leerlingen van deze les? SaNdWiCh RoBoT leer programmeren zonder een computer te gebruiken! Bij deze les speelt de leraar of gastdocent de rol van een robot. Een robot die boterhammen maakt met boter en hagelslag. De leerlingen

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 9955 23 februari 2017 Regeling van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 12 februari 2017, nr.

Nadere informatie

LANDSEXAMEN VWO Het examenprogramma Het examenprogramma voor het commissie-examen Aardrijkskunde bestaat uit de volgende (sub)domeinen:

LANDSEXAMEN VWO Het examenprogramma Het examenprogramma voor het commissie-examen Aardrijkskunde bestaat uit de volgende (sub)domeinen: Examenprogramma AARDRIJKSKUNDE V.W.O. LANDSEXAMEN VWO 2017-2018 1 Het eindexamen Het vak Aardrijkskunde kent slechts het commissie-examen. Er is voor Aardrijkskunde dus geen centraal examen. Vanaf het

Nadere informatie

vaardigheden - 21st century skills

vaardigheden - 21st century skills vaardigheden - 21st century skills 21st century skills waarom? De Hoeksteen bereidt leerlingen voor op betekenisvolle deelname aan de wereld van vandaag en de toekomst. Deze wereld vraagt kinderen met

Nadere informatie

Aansluiting op het actuele curriculum (2014)

Aansluiting op het actuele curriculum (2014) Aansluiting op het actuele curriculum (2014) De verschillende modules van GLOBE lenen zich uitstekend om de leerlingen de verschillende eindtermen en kerndoelen aan te leren zoals die zijn opgesteld door

Nadere informatie

Programma van Toetsing en Afsluiting

Programma van Toetsing en Afsluiting Vak: Aardrijkskunde Afdeling: Havo 4 20 Domein B: Wereld Arm en Rijk S 100 Stof W afgesloten 20 22 Domein C: Aarde Systeem Aarde S 100 Stof W afgesloten 20 23 Domein A: Vaardigheden:Functies Binnenstad

Nadere informatie

Profielwerkstuk: stappenplan, tips en ideeën

Profielwerkstuk: stappenplan, tips en ideeën Pagina 1 Profielwerkstuk: stappenplan, tips en ideeën Je gaat een profielwerkstuk maken. Dan is euthanasie een goed onderwerp. Het is misschien niet iets waar je dagelijks over praat of aan denkt, maar

Nadere informatie

Tentoonstelling Beeldende Kunst Middeleeuwen

Tentoonstelling Beeldende Kunst Middeleeuwen Tentoonstelling Beeldende Kunst Middeleeuwen De Middeleeuwen kennen verschillende stijlen en uitingsvormen van religieuze thema s Om de leerlingen hier een goed inzicht in te geven en zelf mee aan te slag

Nadere informatie

PTA Kunst VWO Belgisch Park cohort

PTA Kunst VWO Belgisch Park cohort Examenprogramma Kunst Het eindexamen Kunst bestaat uit: een schoolexamen Kunst Beeldende Vormgeving en een centraal schriftelijk examen Kunst Algemeen. Domeinen Kunst Beeldende Vormgeving Domein A: Vaktheorie

Nadere informatie

Openbare Scholengemeenschap Apeldoorn Aantal pagina's: 6 Leerling_KSG HAVO Inrichting toetsdossier lj

Openbare Scholengemeenschap Apeldoorn Aantal pagina's: 6 Leerling_KSG HAVO Inrichting toetsdossier lj HAVO 1 2017-2018 / aardrijkskunde Afnamevorm omschrij Resultaatweergave 1 TT H1RT1 Repetitie H1 Bevolking Cijfer1-10 Geen N 0 J 300 TT H1RT2 Repetitie H2 Klimaat Cijfer1-10 Geen N 0 J 300 TT H1RT3 Repetitie

Nadere informatie

Examenprogramma maatschappijleer

Examenprogramma maatschappijleer Examenprogramma maatschappijleer Informatiewijzer Preambule 1 Leeswijzer 2 maatschappijleer 3 1. Preambule De zes algemene onderwijsdoelen die voor alle vakken en sectoren in het vmbo gelden, zijn 1 Werken

Nadere informatie

Handleiding Echt gebeurd!

Handleiding Echt gebeurd! Handleiding Echt gebeurd! Inhoud 1. Introductie Pag. 1 2. Echt gebeurd! lessen Pag. 1 3. Kerndoelen Pag. 2 4. Excursies, lezingen en workshops Pag. 3 5. De website Pag. 4 7. Pag. 5 1. Introductie Welkom

Nadere informatie

Met Plein M van leergebied naar examenvak

Met Plein M van leergebied naar examenvak Uw Uw Dé methode van, voor en door docenten Met Plein M van leergebied naar eamenvak Alles over de kerndoelen in de onderbouw en de aansluiting op de eamenonderwerpen van de maatschappijvakken in de bovenbouw

Nadere informatie

A. LEER EN TOETSPLAN 2014-2015

A. LEER EN TOETSPLAN 2014-2015 Vak: Leerjaar: 1 Onderwerp: fictie (creatief lezen) Kerndoel(en): (nr)-2, 3, 4, 5, 7, 10. 1-smaakontwikkeling bevorderen 2-soorten verhalen onderscheiden 3-beoordelingswoorden 4-begrippen: spanning en

Nadere informatie

HAVO / aardrijkskunde. HAVO / Engelse taal. HAVO / Franse taal. Aantal pagina' / 11:49:54 GMT+02

HAVO / aardrijkskunde. HAVO / Engelse taal. HAVO / Franse taal. Aantal pagina' / 11:49:54 GMT+02 HAVO 1 2018-2019 / aardrijkskunde 1 RT H1RT1 Repetitie H1 Bevolking 1 RT H1RT2 Repetitie H4 Natuurrampen (selectie) TW 2 1 RT H1RT3 Repetitie H2 Klimaat 1 SO H1SO1 SO H1 Bevolking 1 SO H1SO2 SO H2 Klimaat

Nadere informatie

Klassieke culturele vorming. Staatsexamen vwo. Programma van toetsing en afsluiting

Klassieke culturele vorming. Staatsexamen vwo. Programma van toetsing en afsluiting Klassieke culturele vorming Staatsexamen vwo Programma van toetsing en afsluiting 2008 Inhoudsopgave Opzet van het examen... 3 Het examenprogramma... 3 Het commissie-examen... 3 Formaat praktische opdracht

Nadere informatie

Leerplan VVKBaO. Verbondenheid door middel van rituelen tijdens speciale gelegenheden. Jenthé Adriaens, Elise Buts & Sharis Vertommen

Leerplan VVKBaO. Verbondenheid door middel van rituelen tijdens speciale gelegenheden. Jenthé Adriaens, Elise Buts & Sharis Vertommen 2014 2015 Leerplan VVKBaO Verbondenheid door middel van rituelen tijdens speciale gelegenheden Jenthé Adriaens, Elise Buts & Sharis Vertommen THOMAS MORE KEMPEN VORSELAAR INHOUDSOPGAVE 1 Wereldoriëntatie...

Nadere informatie

Examenprogramma maatschappijleer havo/vwo

Examenprogramma maatschappijleer havo/vwo Examenprogramma maatschappijleer havo/vwo Havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Rechtsstaat

Nadere informatie

Programma van Toetsing klas 1 Cobbenhagenmavo 2014/2015

Programma van Toetsing klas 1 Cobbenhagenmavo 2014/2015 Programma van Toetsing klas Cobbenhagenmavo 0/05 September 0 Beste leerlingen, geachte ouders, Voor jullie ligt het Programma van Toetsing zoals dat voor dit schooljaar is vastgesteld. Je kunt daarin vinden

Nadere informatie

Examenprogramma aardrijkskunde vmbo vanaf schooljaar 2014-2015

Examenprogramma aardrijkskunde vmbo vanaf schooljaar 2014-2015 Eamenprogramma aardrijkskunde vmbo vanaf schooljaar 2014-2015 Eamenprogramma aardrijkskunde vmbo Informatiewijzer 1. Preambule 2. Leeswijzer 3. Aardrijkskunde vmbo 1. Preambule De zes algemene onderwijsdoelen

Nadere informatie

Basiseducatie LEERGEBIED Maatschappijoriëntatie

Basiseducatie LEERGEBIED Maatschappijoriëntatie Basiseducatie LEERGEBIED Maatschappijoriëntatie Opleiding Maatschappijoriëntatie - Cultuur 027 Versie 1.0 BVR Pagina 1 van 17 Inhoud 1 Opleiding... 3 1.1 Relatie opleiding referentiekader... 3 1.2 Inhoud...

Nadere informatie

Programma van toetsing en bevordering. 1 vmbo-bkl. Schooljaar 2013-2014

Programma van toetsing en bevordering. 1 vmbo-bkl. Schooljaar 2013-2014 Programma van toetsing en bevordering Schooljaar 2013-2014 Inhoud: - godsdienst - Nederlands - Engels - Frans - geschiedenis - aardrijkskunde - wiskunde - biologie - informatica - techniek - techniek praktijk

Nadere informatie

Nieuws in de klas Postbus 12040 1100 AA Amsterdam t: 020-4309190 f: 020-4309199 e: info@nieuwsindeklas.nl w: www.nieuwsindeklas.nl

Nieuws in de klas Postbus 12040 1100 AA Amsterdam t: 020-4309190 f: 020-4309199 e: info@nieuwsindeklas.nl w: www.nieuwsindeklas.nl Aansluiting Nieuwsservice bij curriculum Bijlage bij Handleiding Nieuwsservice Primair Onderwijs is een uitgave van Nieuws in de klas. Deze bijlage hoort bij de Handleiding Nieuwsservice Primair Onderwijs

Nadere informatie

MULTIPERSPECTIVITEIT EN ERFGOEDEDUCATIE

MULTIPERSPECTIVITEIT EN ERFGOEDEDUCATIE MULTIPERSPECTIVITEIT EN ERFGOEDEDUCATIE Carla van Boxtel Meerstemmig erfgoed - 8 juni 2016 Genk MULTIPERSPECTIVITEIT Vormen van multiperspectiviteit Het belang van multiperspectiviteit Didactiek PERSPECTIEVEN

Nadere informatie

Promotie Cultuur en Maatschappij werkboek Waar woon je? (methode Cultuur & Maatschappij)

Promotie Cultuur en Maatschappij werkboek Waar woon je? (methode Cultuur & Maatschappij) Basis Groep: AGL fase 1 Leerjaar 1 Vak: Mens & Maatschappij 2x per week 45 minuten werken aan de basisdoelen Promotie Cultuur en Maatschappij werkboek Waar woon je? (methode Cultuur & Maatschappij) Promotie

Nadere informatie

Leerjaar 2: Lesopbouw en suggesties (incl. bewijzenblad) voor leerroute A

Leerjaar 2: Lesopbouw en suggesties (incl. bewijzenblad) voor leerroute A Leerjaar 2: Lesopbouw en suggesties (incl. bewijzenblad) voor leerroute A Thema 11: Mijn vrije tijd besteden c: Kiezen van een vrijetijdsbesteding Thema 1 Introles De leerling benoemt clubs, verenigingen

Nadere informatie

DE STAD. Projectboek Mens en Maatschappij HET HOOGHUIS. ZUID/WEST Leerjaar 1 b/k

DE STAD. Projectboek Mens en Maatschappij HET HOOGHUIS. ZUID/WEST Leerjaar 1 b/k DE STAD Projectboek Mens en Maatschappij HET HOOGHUIS ZUID/WEST Leerjaar 1 b/k Inhoud Introductie... 2 Ruimteverdeling... 3 Bouwstijl... 5 Het stadswapen... 7 Onderzoek en presentatie... 12 Beoordelingscriteria...

Nadere informatie