Onderzoekend en ontwerpend leren met zaakvakken. Heleen van Ravenswaaij MSc, Dr. Tim van Wessel
|
|
- Fanny van der Pol
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Onderzoekend en ontwerpend leren met zaakvakken Heleen van Ravenswaaij MSc, Dr. Tim van Wessel
2 Programma Terugblik rekenles Introductie zaakvakken en OOL zand en water oefenen onderzoeksvragen formuleren mate van openheid / sturing in opdrachten OOL ontwerpen voor zaakvakken Groep 1: vanuit methode Groep 2: vanuit thema / kerndoelen Afsluiting en vooruitblik bijeenkomst 5: taal
3 Verwachte dilemma s: Groepswerk, voorkennis, praktische uitvoering Groep 8: Inhoud zandbak Groep 1/2: Moestuin Groep 3: 50 cent Groep 7: Omtrek Terugblik Rekenles Groep 4: Kubus Groep 6: Grafiek Groep 5 Staafdiagram Anders doen Hetzelfde doen?
4 Rivieren en delta s zand en water Link naar filmpjes waarin Prof. Maarten Kleinhans zijn onderzoek aan rivieren en delta s uitlegt, te vinden via: riviermeandering: De Wereld Leert Door (televisie): En nieuws over onderzoek naar riviermondingen (ook met filmpje):
5 vlechtend overgangsvorm meanderend
6 Allier chute cutoff
7 0. Zien 1. Vragen 5.Schrijven / rapporteren 2. Denken Hoe 4. Antwoorden 3. Meten & Doen H. Kleinhans De Ontdekkingsreis, Doorn
8 Vlechtend of meanderend? alleen zand T = 120 hr met klei -15 (mm) 0 T = 120 hr
9 Model van water en zand
10 Sunwapta River, USA Rakaia River, NZ, Geoff Leeming Ganges, India, Google Earth Brahmaputra, Bangladesh, Google Earth
11 Verleg zelf een rivier?
12 Start vanuit verwondering welke vragen?
13 Type opdrachten en sturing Leraargestuurd onderzoek Gezamenlijk gestuurd onderzoek Leerlinggestuurd onderzoek
14 Onderzoek in de klas youtube: meanderende modder spelen met zand en water
15 Leren ontwerpen
16 Vormen van onderzoekend leren Type onderzoek Wat is het? In welke context gebeurt dit? Tanis et al. 2014
17 Geschiedenis / Aardrijkskunde
18 De Rijn-Maas delta n laatste ijstijd: vlechtende rivier 18/42
19 Rijn-Maas delta n laatste 8000 jaar met klei en planten 19/42
20 OOL ontwerpen voor zaakvakken Groep 1: vanuit methode > Heleen Groep 2: vanuit thema / kerndoelen > Tim
21 Deel 2: concept ontwikkeling 4.ZIJN DE CONCEPTEN VAN KINDEREN VERANDERD 1 CONFRONTATIE 3.HOE KUN JE DAT CONCEPT VERDER ONTWIKKELEN? 2. WAT IS HET CONCEPT VAN KINDEREN?
22 Doelen integreren
23 Kerndoelen zaakvakken - OJW doelen per bouw / groep: TULE slo 51 De leerlingen leren gebruik te maken van eenvoudige historische bronnen en ze leren aanduidingen van tijd en tijdsindeling te hanteren. 52 De leerlingen leren over kenmerkende aspecten van de volgende tijdvakken: jagers en boeren; Grieken en Romeinen; monniken en ridders; steden en staten; ontdekkers en hervormers; regenten en vorsten; pruiken en revoluties; burgers en stoommachines; wereldoorlogen en holocaust; televisie en computer. 40 De leerlingen leren in de eigen omgeving veel voorkomende planten en dieren onderscheiden en benoemen en leren hoe ze functioneren in hun leefomgeving. 41 De leerlingen leren over de bouw van planten, dieren en mensen en over de vorm en functie van hun onderdelen. 53 De leerlingen leren over de belangrijke historische personen en gebeurtenissen uit de Nederlandse geschiedenis en kunnen die voorbeeldmatig verbinden met de wereldgeschiedenis. 42 De leerlingen leren onderzoek doen aan materialen en natuurkundige verschijnselen, zoals licht, geluid, elektriciteit, kracht, magnetisme en temperatuur. 43 De leerlingen leren hoe je weer en klimaat kunt beschrijven met behulp van temperatuur, neerslag en wind. 44 De leerlingen leren bij producten uit hun eigen omgeving relaties te leggen tussen de werking, de vorm en het materiaalgebruik. 45 De leerlingen leren oplossingen voor technische problemen te ontwerpen, deze uit te voeren en te evalueren. 46 De leerlingen leren dat de positie van de aarde ten opzichte van de zon, seizoenen en dag en nacht veroorzaakt. 47 De leerlingen leren de ruimtelijke inrichting van de eigen omgeving te vergelijken met die in omgevingen elders, in binnen- en buitenland, vanuit de perspectieven landschap, wonen, werken, bestuur, verkeer, recreatie, welvaart, cultuur en levensbeschouwing. In ieder geval wordt daarbij aandacht besteed aan twee lidstaten van de Europese Unie en twee landen die in 2004 lid werden, de Verenigde Staten en een land in Azië, Afrika en Zuid-Amerika. 48 Kinderen leren over de maatregelen die in Nederland genomen worden/werden om bewoning van door water bedreigde gebieden mogelijk te maken. 49 De leerlingen leren over de mondiale ruimtelijke spreiding van bevolkingsconcentraties en godsdiensten, van klimaten, energiebronnen en van natuurlandschappen zoals vulkanen, woestijnen, tropische regenwouden, hooggebergten en rivieren. 50 De leerlingen leren omgaan met kaart en atlas, beheersen de basistopografie van Nederland, Europa en de rest van de wereld en ontwikkelen een eigentijds geografisch wereldbeeld.
24 0. Introductie van probleem en/of materiaal (kan spontaan). Ontdekken Kennismaken Aanrommelen Denken: hé, hoe zit dat?? 5. Laat je eigen lichtje stralen - Rapportage Schrijf je uitkomsten op en presenteer ze aan anderen. 4. Nadenken Evalueren, hypothese toetsen Kloppen de data met wat je dacht? Waarom? Wat betekent dat voor je hypothese? Klopt het, of niet of een beetje?... als je nu gaat verzinnen hoe dat komt, zit je weer in stap Verzinnen van vragen - Hypothese formuleren Wat wil je (nog meer) weten? Hoe zit het (dan) met...? Hoe komt het (dan) dat? Denken over het antwoord: Hoe denk je dat het in elkaar zit/gaat/werkt? Dit is je hypothese! Ik denk dat als... dat er dan...; Ik denk dat... komt door...; Ik denk dat om... te doen er... nodig is. 2. Hoe ga je dit uitvinden Testsituatie ontwerpen Welk onderdeel zou je kunnen testen? Hoe doe pak je dat aan? Wat heb je daar bij nodig? 3. Uitvoeren Data verzamelen & vastleggen Testopstelling maken Test uitvoeren (data verzamelen) Uitkomsten opschrijven
25 Afronding en vooruitblik n Wat neem je mee van vandaag? n Taal q 8 juni 9:00-13:00 q OOL verbinden aan taal q Terugblik bijeenkomsten + opbrengsten
Voorbereiding en planning van een thema
Voorbereiding en planning van een thema Thema: Bouw / groep(en): Periode: Doelstellingen: Kernbegrippen relatie kerndoelen en vakken: Wat is de inbreng van kinderen? (Wat zijn de interesses van leerlingen
Nadere informatie612671 Speelkaarten.indd 1 12-06-2006 16:14:06
NEDERLANDS > Mondeling taalonderwijs De leerlingen leren informatie te verwerven uit gesproken taal. Ze leren tevens die informatie, mondeling of schriftelijk, gestructureerd weer te geven. 1 612671 Speelkaarten.indd
Nadere informatieNieuws in de klas Postbus 12040 1100 AA Amsterdam t: 020-4309190 f: 020-4309199 e: info@nieuwsindeklas.nl w: www.nieuwsindeklas.nl
Aansluiting Nieuwsservice bij curriculum Bijlage bij Handleiding Nieuwsservice Primair Onderwijs is een uitgave van Nieuws in de klas. Deze bijlage hoort bij de Handleiding Nieuwsservice Primair Onderwijs
Nadere informatieAan welke kerndoelen heb je gewerkt?
Leergebied overstijgende kerndoelen (1) Werkhouding 1 De leerlingen hebben belangstelling voor de wereld om hen heen en ze zijn gemotiveerd deze te onderzoeken A ze kunnen gerichte vragen stellen B ze
Nadere informatieLeerlijnen TULE SLO. Jory Tolkamp
Leerlijnen TULE SLO Jory Tolkamp Om de doelen van mijn les te bepalen ging ik uit van de leerlijnen. Wat past bij de leerlingen qua stof van een ontwikkelingsgebied, waar zit het niveau? Maar een duidelijke
Nadere informatieAAN WELKE KERNDOELEN HEB JE GEWERKT?
AAN WELKE KERNDOELEN HEB JE GEWERKT? Leergebied overstijgende kerndoelen (1) Werkhouding 1 De leerlingen hebben belangstelling voor de wereld om hen heen en ze zijn gemotiveerd deze te onderzoeken A B
Nadere informatieEen kasteel in de buurt bezoeken
Een kasteel in de buurt bezoeken Als leerkracht heb je hier een begeleidende en sturende rol. Het is afhankelijk of jij als leerkracht de kinderen meeneemt en dingen aan ze verteld of dat er bijvoorbeeld
Nadere informatieAardrijkskunde vaardigheden (PO-vmbo)
Aardrijkskunde vaardighed (PO-vmbo) Sector kerndoel primair onderwijs kerndoel onderbouw kerndoel ob vmbo kb/gl/tl vmbo bovbouw bb examhed vmbo bovbouw kb examhed vmbo bovbouw gl/tl examhed Kern 1. Werk
Nadere informatieAardrijkskunde vaardigheden (PO-vmbo)
Aardrijkskunde vaardighed (PO-vmbo) Sector kerndoel primair onderwijs kerndoel onderbouw kerndoel ob vmbo kb/gl/tl vmbo bovbouw bb examhed vmbo bovbouw kb examhed vmbo bovbouw gl/tl examhed Kern 1. Werk
Nadere informatieKTWT module rekenen-wiskunde. Rekenen is leuker als je denkt
KTWT module rekenen-wiskunde Rekenen is leuker als je denkt Vincent Jonker n freudenthal instituut / o&t n www.rekenweb.nl n grote rekendag Inhoud n Deel 1: Startactiviteit n Deel 2: Onderzoekende houding
Nadere informatieMens en maatschappij (aardrijkskunde, economie, geschiedenis, godsdienst)
Mens en maatschappij (aardrijkskunde, economie, geschiedenis, godsdienst) Kerndoelen 36. De leerling leert betekenisvolle vragen te stellen over maatschappelijke kwesties en verschijnselen, daarover een
Nadere informatieRichtlijn Kerndoelen. Verwijzing naar - Datum vaststelling April 2010. Datum bijstelling 01-10-2013
Richtlijn Kerndoelen Omschrijving Bijlage kerndoelen Verwijzing naar - Doelgroep Opsteller Teamleden en ouders Directie De Drift Datum vaststelling April 2010 Datum bijstelling 01-10-2013 Ons basisonderwijs
Nadere informatieAardrijkskunde. Thema / onderwerp Aardrijkskundeles met gebruikmaking van de geografische vierslag. Betekenis. Bedoeling
Aardrijkskunde Thema / onderwerp Aardrijkskundeles met gebruikmaking van de geografische vierslag. Betekenis Welke betekenis heeft het thema / onderwerp voor de kinderen? Hoe leg je de relatie met de beginsituatie?
Nadere informatieSchoon water voor iedereen?
Doelen Kerndoel 43: De leerlingen leren hoe je weer en klimaat kunt beschrijven met behulp van temperatuur, neerslag en wind. Kerndoel 47: De leerlingen leren de ruimtelijke inrichting van de eigen omgeving
Nadere informatieWereldoriëntatie en de kerndoelen
Wereldoriëntatie en de kerndoelen In de inleidende tekst van de kerndoelen bij 'Oriëntatie op jezelf en de wereld staat onder andere het volgende: 'Kinderen zijn nieuwsgierig. Ze zijn voortdurend op zoek
Nadere informatieStadswerken. Kerndoelen. Programma NMC. Groep 1 t/m 8. www.utrecht.nl/nmc
Stadswerken Kerndoelen www.utrecht.nl/nmc Programma NMC Groep 1 t/m 8 Kerndoelen nader toegelicht De NMC-programma s geven met kerndoelen over Mens en Samenleving, Natuur en Techniek en Ruimte vooral invulling
Nadere informatieIPC en de kerndoelen
1 IPC en de kerndoelen 2 IPC en de kerndoelen Doel: Ik weet in hoeverre het IPC kerndoelendekkend is. (of zelfs meer?) IPC en de kerndoelen Ouders: Mijn kinderen doen maar wat. Ze leren niet alles wat
Nadere informatieKTWT module rekenen- wiskunde. rekenen is leuker als je denkt
KTWT module rekenen- wiskunde rekenen is leuker als je denkt Inhoud Deel 1: Startac
Nadere informatieKeurmerk: Duurzame school
Keurmerk: Duurzame school Doorlopende leerlijn voor duurzame ontwikkeling van basisonderwijs (PO) t/m voortgezet onderwijs (VO) PO-1 Kennis en inzicht (weten) Vaardigheden (kunnen) Houding (willen) Begrippen
Nadere informatieWaar halen ze de ENERGIE. vandaan? Leerlijn
Leerlijn Waar halen ze de ENERGIE vandaan? Inleiding De lesmethode van Solarkids heeft een doorgaande leerlijn voor het basisonderwijs. De leerlijn is gebaseerd op de kerndoelen die zijn opgelegd door
Nadere informatieMens en maatschappij vaardigheden (PO-vmbo)
Mens en maatschappij vaardigheden (PO-vmbo) Sectoren kerndoelen primair onderwijs kerndoelen onderbouw vmbo bovenbouw exameneenheden Vakkernen 1. Informatievaardigheden 50: De leerlingen leren omgaan met
Nadere informatieWereldoriëntatie en de kerndoelen
Wereldoriëntatie en de kerndoelen In de inleidende tekst van de kerndoelen bij 'Oriëntatie op jezelf en de wereld staat onder andere het volgende: 'Kinderen zijn nieuwsgierig. Ze zijn voortdurend op zoek
Nadere informatieAlgemene Docentenhandleiding bij de lesmaterialen over de archeologie van Vlaardingen
Algemene Docentenhandleiding bij de lesmaterialen over de archeologie van Vlaardingen Inhoudsopgave INLEIDING... 3 1 DE LESPAKKETTEN IN HET KORT... 3 2 DE OPBOUW VAN DE LESSEN... 4 3 ACHTEGRONDINFORMATIE
Nadere informatieHandleiding Echt gebeurd!
Handleiding Echt gebeurd! Inhoud 1. Introductie Pag. 1 2. Echt gebeurd! lessen Pag. 1 3. Kerndoelen Pag. 2 4. Excursies, lezingen en workshops Pag. 3 5. De website Pag. 4 7. Pag. 5 1. Introductie Welkom
Nadere informatieVeilig leren lezen kim-versie en Wereldoriëntatie
Veilig leren lezen kim-versie en Wereldoriëntatie Veilig leren lezen is een geïntegreerde taal-leesmethode waarin een compleet aanbod zit voor het domein van taal. Zowel schriftelijke taalvaardigheden
Nadere informatiePrimair Onderwijs. 6 lessen
Maak je eigen land! Voor de docent Vak(gebied) Schooltype/afdeling Oriëntatie op jezelf en de wereld, Aardrijkskunde Primair Onderwijs Leerjaar Groep 3/4 Tijdsinvestering Vakinhoud Kerndoelen 6 lessen
Nadere informatieLeerdoelen en kerndoelen
Leerdoelen en kerndoelen De leerdoelen in de leerlijn vallen in het leerdomein Oriëntatie op jezelf en de wereld. Naast de gebruikelijke natuur en milieukerndoelen (kerndoelen 39, 40 en 41) zijn ook de
Nadere informatieCanon en kerndoelen geschiedenis PO
Canon en kerndoelen geschiedenis PO bron: http://www.entoen.nu/primair-onderwijs/didactisch-concept/leerplan-(slo)/geschiedenis In dit hoofdstuk over canon en geschiedenis wordt eerst ingegaan op de recente
Nadere informatieArcheologie op school. Handleiding voor de leerkracht
Archeologie op school Handleiding voor de leerkracht 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Aan de slag: verkorte handleiding 4 3. Verantwoording 5 Archeologie en erfgoededucatie 5 Kerndoelen 5 Didactisch concept
Nadere informatieRijk Romeins Leven. Museum Park Matilo Cultuurlijn Tijd Groep 5. Handleiding voorbereidende les
Les Rijk Romeins Leven Museum Park Matilo Cultuurlijn Tijd Groep 5 Handleiding voorbereidende les Rijk Romeins Leven INHOUD Inleiding Kader Begrippen Leerdoelen Aansluiting kerndoelen De lessen INLEIDING
Nadere informatieLeerkrachtenhandleiding Peperduur
Leerkrachtenhandleiding Peperduur Geachte mevrouw/meneer, Voor u ligt de leerkrachtenhandleiding bij het onderwijsprogramma Peperduur. In deze handleiding vindt u informatie over het museumbezoek. Het
Nadere informatieAardrijkskunde inhouden (PO-havo/vwo)
Aardrijkskunde inhouden (PO-havo/vwo) Sectoren kerndoelen primair onderwijs kerndoelen onderbouw havo bovenbouw exameneenheden vwo bovenbouw exameneenheden Kernen 1. Burgerschap 36: hoofdzak de Nederlandse
Nadere informatieAgenda Datum Activiteit. Jarigen. Doelen. Jaargang 1, nieuwsbrief 5 10 januari 2017
Jaargang 1, nieuwsbrief 5 10 januari 2017 Agenda Datum Activiteit 11 jan. Studiedag, kinderen vrij! 12 jan. Luizencontrole 16-28 jan. Cito-toetsen 17 jan. 13.30-15.30 uur: Kijk- en doemiddag Agnieten College
Nadere informatielesbrief vervolgles Ulrum
lesbrief vervolgles Ulrum Terpen- en Wierdenland lesbrief Ulrum Inhoud Inleiding 3 Lesoverzicht 4 Introductie 5 Kerndoelen 6 Aansluiting bij de canon 7 Deze lesbrief is ontwikkeld door erfgoedjuf Dineke
Nadere informatieGeschiedenis/erfgoed
Geschiedenis/erfgoed Kerndoel: Oriëntatie op jezelf en de wereld Tijd Kerndoel 51 De leerlingen leren gebruik te maken van eenvoudige historische bronnen en ze leren aanduidingen van tijd en tijdsindeling
Nadere informatieSaNdWiCh RoBoT. Wat leren leerlingen van deze les?
SaNdWiCh RoBoT leer programmeren zonder een computer te gebruiken! Bij deze les speelt de leraar of gastdocent de rol van een robot. Een robot die boterhammen maakt met boter en hagelslag. De leerlingen
Nadere informatieOnder onze voeten Schoolbezoek Min40Celsius. Lesbrief
Onder onze voeten Schoolbezoek Min40Celsius Lesbrief Lesbrief Onder onze voeten U gaat met uw klas een bezoek brengen aan Min40Celsius, aan de hand van deze lesbrief kunt het bezoek (kort) voorbereiden.
Nadere informatieDuurzaamheidscentrum Assen
lesaanbod Duurzaamheidscentrum Assen contactgegevens Duurzaamheidscentrum Assen Bosrand 2 9401 SL Assen T 0592 703018 duurzaamheidscentrum@assen.nl duurzaamheidscentrum.assen duurzaamheidscentrum www.duurzaamheidscentrumassen.nl
Nadere informatieMentor Datum Groep Aantal lln
Lesvoorbereidingsformulier Fontys Hogeschool Kind en Educatie, Pabo Eindhoven Bron: Didactisch model van Gelder Student(e) Klas Stageschool Plaats Dilia Couwenberg P14EhvADT t Startblok Eindhoven Mentor
Nadere informatieINHOUD THIS IS HOLLAND IN DE KLAS / DOCENTENHANDLEIDING - BLAD 1 1 INLEIDING 2
THIS IS HOLLAND IN DE KLAS / DOCENTENHANDLEIDING - BLAD 1 INHOUD 1 INLEIDING 2 2 THIS IS HOLLAND: EEN EDUCATIEF PAKKET 3 Doelstellingen 3 Doelgroepen 4 Inzet van de lessen 4 Aansluiting bij methoden en
Nadere informatieMentor Datum Groep Aantal lln
Lesvoorbereidingsformulier Fontys Hogeschool Kind en Educatie, Pabo Eindhoven Bron: Didactisch model van Gelder Student(e) Klas Stageschool Plaats Dilia Couwenberg P14EhvADT t Startblok Eindhoven Mentor
Nadere informatieWATER TOOLKIT HANDLEIDING
WATER TOOLKIT HANDLEIDING Inhoudsopgave Algemeen Inleiding Materiaal Water Toolkit Digitaal lesmateriaal Groep 1/2 Lesinhoud Werkbladen Groep 3/4 Lesinhoud Werkbladen Groep 5/6 Lesinhoud Werkbladen Groep
Nadere informatieInstroom pabo geschiedenis
Keuzedeel mbo Instroom pabo geschiedenis gekoppeld aan één of meerdere kwalificaties mbo Code K0050 Penvoerder: Sectorkamer zorg, welzijn en sport Gevalideerd door: Sectorkamer Zorg, welzijn en sport Op:
Nadere informatieDe zaken van zwijsen INLEIDING. Toelichting op de samenhang. De Zaken van Zwijsen bestaat uit:
INLEIDING De Zaken van Zwijsen bestaat uit: Tijdzaken: digibordmethode voor geschiedenis Wereldzaken: digibordmethode voor aardrijkskunde Natuurzaken: digibordmethode voor natuur en techniek Nieuwe Zaken:
Nadere informatieEnergie: hoe duurzaam is jouw school? Esther van der Meer. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.
Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Esther van der Meer 05 June 2013 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/31896 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
Nadere informatieWereldgrachten. Ontdek de geschiedenis van de Amsterdamse grachtengordel. handleiding. groep 7+8
Wereldgrachten Ontdek de geschiedenis van de Amsterdamse grachtengordel handleiding groep 7+8 Wereldgrachten Ontdek de geschiedenis van de Amsterdamse grachtengordel Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 Algemene
Nadere informatieAgenda Datum Activiteit
Jaargang 1, nieuwsbrief 3 5 oktober 2016 Agenda Datum Activiteit 30 sept. Start Kinderboekenweken 13 okt.? Fietsenkeuring (Komt in de algemene nieuwsbrief te staan.) 17-21 okt. Herfstvakantie 22 okt. Gelderse
Nadere informatieTerwijl veel plaatsen in de buurt van Veenendaal al in april waren bevrijd, duurde dit in Veenendaal veel langer.
VEENENDAAL BEVRIJD Inleiding Terwijl veel plaatsen in de buurt van Veenendaal al in april waren bevrijd, duurde dit in Veenendaal veel langer. In Veenendaal waren veel Nederlandse en Duitse SS ers gestationeerd,
Nadere informatieNaam leerlingen. Groep BBL1 Mens & Maatschappij. Verdiepend arrangement. Basisarrange ment
Groep BBL1 Mens & Maatschappij Leertijd; 3 keer per week 45 minuten werken aan de basisdoelen. - 3 keer per week 45 minuten basisdoelen toepassen in verdiepende contexten. Verdieping op de basisdoelen
Nadere informatieJagers & boeren Waarvan leefden de jagers-verzamelaars? Jagers & boeren Waarvan leefden de boeren? Van de jacht en van vruchten en planten
Jagers & boeren Waarvan leefden de jagers-verzamelaars? Jagers & boeren Waarvan leefden de boeren? Van de jacht en van vruchten en planten Van de oogst van hun land en van hun dieren Jagers & boeren Wat
Nadere informatieDe zaken van zwijsen INLEIDING. Toelichting op de samenhang. De Zaken van Zwijsen bestaat uit:
INLEIDING De Zaken van Zwijsen bestaat uit: Tijdzaken: digibordmethode voor geschiedenis Wereldzaken: digibordmethode voor aardrijkskunde Natuurzaken: digibordmethode voor natuur en techniek Nieuwe Zaken:
Nadere informatieHistorisch denken. Historische benaderingen
Historisch denken Inleiding Mensen hebben een besef van verleden, heden en toekomst. Ze hebben een bepaald beeld van wat er in hun leven is gebeurd tot op de dag van vandaag. Ze kunnen hun bestaan in het
Nadere informatiePoep & Plas Handleiding voor leerkrachten
Poep & Plas Handleiding voor leerkrachten onderwerp Educatie over reststromen in het basisonderwijs afzender IVN Flevoland Inhoudsopgave Inleiding... 3 Doel... 3 Over de handleiding... 3 Achtergrondinformatie...
Nadere informatieProject UK. Boris Berlijn ; ; CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.
Auteurs Laatst gewijzigd Licentie Webadres Boris Berlijn ; ; 17 May 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/74746 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
Nadere informatieThemabrief Groei. In deze themabrief lezen jullie wat er per atelier de komende 9 weken gaat gebeuren. Heel veel plezier en GROEI toegewenst!
Themabrief Groei Deze week zijn we gestart met het nieuwe thema Groei. Groeien staat dicht bij de kinderen, ze groeien elke dag! Het lijf van uw kind, maar ook de vaardigheden en talenten groeien. Ook
Nadere informatieBijeenkomst Techniek PPOZO
Bijeenkomst Techniek PPOZO 25-11-2015 Terugkom bijeenkomst Opzet middag Intro: een paar voorbeelden Inventarisatie: waar denk je aan bij techniek in de klas? Hoe ging het tot nu toe? Wat heb je gedaan
Nadere informatieNEDERLAND VIERT 100 JAAR DE STIJL
NEDERLAND VIERT 100 JAAR DE STIJL ONTDEK HET IN UTRECHT & AMERSFOORT! HANDLEIDING PRIKKELENDE EN LAAGDREMPELIGE LESSUGGESTIES VOOR HET BASISONDERWIJS 1 HANDLEIDING LESSUGGESTIES MONDRIAAN TOT destijlflyer_achterkant.pdf
Nadere informatiePTO Aardrijkskunde
PTO ardrijkskunde 2016-2017 Vereniging voor Protestants-Christelijk Onderwijs te Curaçao Sectie aardrijkskunde r. lbert Schweitzer havo/vwo [meesteradmiraal@gmail.com] Vak: ardrijkskunde Leerjaar: H1 Schooljaar:
Nadere informatieToelichting beelden tijdbalk Argus Clou Geschiedenis
Toelichting beelden tijdbalk Argus Clou Geschiedenis groep 6 Hierbij treft u een toelichting aan bij de beelden die in de tijdbalk van Argus Clou Geschiedenis groep 6 zijn opgenomen. Inhoud Thema 1 Eerste
Nadere informatieStedelijk Dalton Lyceum locatie Overkampweg
SLU Soort afsluiting 1 Toetstijd (min) Herkansbaar? Weging S.E. cijfer leerjaar Afsluitingsweek 2 Resultaat Stedelijk Dalton Lyceum locatie Overkampweg Schooltype: VWO Vak: Geschiedenis cohort: 2011 Programma
Nadere informatieNieuwe stappers en stenen per augustus 2015 Aan deze lijst kunnen geen rechten worden ontleend
Groep -2 Nieuwe stappers en stenen per augustus 205 L0866 Schilder een haan Zorgen voor dieren L0867 Maak een vriendschapsarmband Omgaan met elkaar L0868 Maak een huisje Inrichten van je omgeving L0869
Nadere informatieAfval: hoe duurzaam is jouw school? Esther van der Meer. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.
Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Esther van der Meer 01 October 2013 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/31580 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
Nadere informatieVan de regen in de drup
Doelen Kerndoel 43: De leerlingen leren hoe je weer en klimaat kunt beschrijven met behulp van temperatuur, neerslag en wind. De leerlingen leren de waterkringloop. Kerndoel 47: De leerlingen leren de
Nadere informatieBruggen. elsmarlon smithuis. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/60956
Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres elsmarlon smithuis 30 april 2015 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/60956 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet.
Nadere informatieLEER- EN TOETSPLAN A. ONDERWERP EN DOELEN. Vak: Geschiedenis Leerjaar: 1 Onderwerp: Introductie geschiedenis Kerndoel:
LEER- EN TOETSPLAN A. ONDERWERP EN DOELEN Vak: Geschiedenis Leerjaar: Onderwerp: Introductie geschiedenis Kerndoel: 0. De leerling leert historische bronnen te gebruiken om zich een beeld van een eigen
Nadere informatieDE RODE DRAAD VAN TWENTE
groep ERFGOEDEDUCATIE Het zinvol beleven van het erfgoed is een centraal begrip in de didactiek voor erfgoededucatie. Het werken met het erfgoed wordt gestuurd door het stellen van betekenisvolle vragen.
Nadere informatieProgramma van Toetsing en Afsluiting. Havo 4
Programma van Toetsing en Afsluiting Havo 4 Schooljaar 2016 2017 Aardrijkskunde Het schoolexamen voor het vak aardrijkskunde omvat de volgende onderdelen, waarvoor cijfers gegeven worden: Mexico en de
Nadere informatieHandleiding leerkracht
Meer van Galilea Inleiding Thema: het Meer van Galilea en de watervoorziening. Er komt aan de orde waar het Meer van Galilea ligt, bijzonderheden van het meer, het Meer Galilea van de Bijbel en het meer
Nadere informatieWetenschap & Technologie en zaakvakonderwijs. [naam trainer]
Wetenschap & Technologie en zaakvakonderwijs [naam trainer] Inhoud Startactiviteit Ideeën genereren voor onderzoeksvragen / ontwerp problemen Intervisie / mini-les aan de hand van uitgevoerde les / lesontwerp
Nadere informatieWetenschap en techniekonderwijs op
Inleiding verzorgt ervarings- en ontwikkelingsgericht onderwijs. Wij bieden de kinderen basisvaardigheden waarmee ze de wereld om hen heen leren kennen. Wetenschap en techniek (W&T) worden steeds belangrijker
Nadere informatieTijdwijzer. Het begin. Voor en na Christus
138 Tijdwijzer Het begin Op deze tijdbalk past niet de hele geschiedenis van de mens. Er lopen namelijk al zo n 100.000 jaar mensen rond op aarde. Eigenlijk zou er dus nog 95.000 jaar bij moeten op de
Nadere informatiePTA - HAVO
- HAVO 4 2018-2019 Nederlandse taal en literatuur Engelse taal en literatuur Franse taal en literatuur Wiskunde A Wiskunde B Wiskunde D Rekenen Biologie Natuurkunde Scheikunde Aardrijkskunde Economie Profielwerkstuk-Handelingsdeel
Nadere informatieGeschiedenis kwartet Tijd van jagers en boeren
Geschiedenis kwartet jagers en boeren jagers en boeren jagers en boeren Reusachtige stenen die door mensen op elkaar gelegd zijn. Zo maakten ze een begraafplaats. * Hunebedden * Drenthe * Trechterbekers
Nadere informatieCitizen science Waterkwaliteit en de aansluiting bij het onderwijs. Reina Kuiper - SME Advies
Citizen science Waterkwaliteit en de aansluiting bij het onderwijs Reina Kuiper - SME Advies Inhoud Onderwijsontwikkeling Relevante vakken Kerndoelen Begrippen en concepten Waarde voor het onderwijs Onderwijsontwikkeling
Nadere informatieJong in Brabant docentenhandleiding
in Brabant Jong in Brabant docentenhandleiding In deze docentenhandleiding vindt u informatie over het project Jong in Brabant en over de lessuggesties die ontwikkeld zijn bij dit project. Het lesmateriaal
Nadere informatieMETHODEN EN THEMA S (1/6)
METHODEN EN THEMA S (1/6) DAVINCI Onderbouw DaVinci Lente Onderbouw 35 Januari DaVinci Zomer Onderbouw 35 Januari DaVinci Herfst Onderbouw 35 Januari DaVinci Winter Onderbouw 35 Januari Middenbouw DaVinci
Nadere informatieLeerlijn Oriëntatie op Tijd VSO
Leerlijn Oriëntatie op Tijd VSO Kerndoel 19: De leerlingen leren gebruik te maken van eenvoudige historische bronnen, zoals aanwezig in ons cultureel erfgoed, en ze leren aanduidingen van tijd en tijdsindeling
Nadere informatieKerndoelen onderbouw voortgezet onderwijs (op basis van artikel 11b WVO)
Kerndoelen onderbouw voortgezet onderwijs (op basis van artikel 11b WVO) Onderdeel A: Nederlands De eerste tien kerndoelen zijn vooral gericht op de communicatieve functie van de Nederlandse taal en kennen
Nadere informatieAansluitmogelijkheden van projecten bij methodes Natuuronderwijs en Kerndoelen 2006
Aansluitmogelijkheden van projecten bij methodes Natuuronderwijs en Kerndoelen 2006 Onderstaande projecten (2006) zijn bekeken op hun relatie met de nieuwe kerndoelen (2006) en aansluitmogelijkheden bij
Nadere informatieLEVENDE OCEANEN DOCENTENHANDLEIDING
LEVENDE OCEANEN DOCENTENHANDLEIDING Leuk dat je aan de slag gaat met het lesmateriaal van Greenpeace! Leerlingen verwerven inzicht in de oceaanproblematiek en ontdekken wat ze hier zelf aan kunnen doen.
Nadere informatieHistorisch café. Verhaal van Ede. 16 april 2014
Historisch café 16 april 2014 Verhaal van Ede www.mijngelderland.nl/ede PROGRAMMA 14.00 uur: Welkom Peter van Beek 14.05 uur: Verhaal van Ede Inke Camphens 14.25 uur: Airborne Gerard Gijsbertsen 14.50
Nadere informatieMARNE COLLEGE PTA 4 HAVO 2016/2017 COHORT
MARNE COLLEGE PTA 2016/2017 COHORT 2016-2018 Vak Aardrijkskunde Biologie CKV Duitse taal en literatuur Economie Engelse Taal & Letterkunde Filosofie Franse taal en literatuur Geschiedenis Informatica Kunst
Nadere informatieMentor Datum Groep Aantal lln. Helma Goudsmits a 32
Lesvoorbereidingsformulier Fontys Hogeschool Kind en Educatie, Pabo Eindhoven Bron: Didactisch model van Gelder Student(e) Klas Stageschool Plaats Dilia Couwenberg P14EhvADT t Startblok Eindhoven Vak-
Nadere informatieGebruikswijzer. De Techniek Coach. Waarom techniek?
De Techniek Coach Gebruikswijzer Waarom techniek? Techniek is overal! Van de broek die je draagt tot een computergame, alles is gemaakt met behulp van techniek. Techniek brengt ons in de diepste zeeën,
Nadere informatieVisie op wereldoriëntatie. Chaam, 7 november 2014 Auteur: Patricia Jansen Bs. de Driesprong, Chaam. Bs. de Driesprong, Chaam sept.
Visie op wereldoriëntatie Chaam, 7 november 2014 Auteur: Patricia Jansen Bs. de Driesprong, Chaam Bs. de Driesprong, Chaam sept. 14 1 Bs. de Driesprong, Chaam sept. 14 2 Voorwoord Het vak wereldoriëntatie
Nadere informatieDe vijftig vensters en de kenmerkende aspecten van de tien tijdvakken van de commissie De Rooy
De vijftig vensters en de kenmerkende aspecten van de tien tijdvakken van de commissie De Rooy In blauw: de tijdvakken en de kenmerkende aspecten (alleen uitgewerkt voor het en ). In oranje: de canonvensters,
Nadere informatieINHOUD. Inleiding en inhoudelijke toelichting 3. Doelgroep en doelen 4. Opzet van de thematische lesmodule 6. Differentiatie in de klas 9
DOCENTENHANDLEIDING Deze handleiding maakt onderdeel uit van de lesmodule De waterwereld tussen Ooijen en Wanssum en hoort bij www.waterwereldooijenwanssum.nl Het lesmateriaal is geschikt voor groep 5
Nadere informatieToelichting beelden tijdbalk Argus Clou Geschiedenis groep 7
Toelichting beelden tijdbalk Argus Clou Geschiedenis groep 7 Hierbij treft u een toelichting aan bij de beelden die in de tijdbalk van Argus Clou Geschiedenis groep 7 zijn opgenomen. Inhoud Thema 1 Boze
Nadere informatieHIERIN VINDT U DE OPBOUW VAN HET PROGRAMMA EN DE GANG VAN ZAKEN IN DE PRAKTIJK
COMPLETE DOCENTENINFORMATIE: HIERIN VINDT U DE OPBOUW VAN HET PROGRAMMA EN DE GANG VAN ZAKEN IN DE PRAKTIJK DE TIJDSWINKEL VOOR GROEP 3-4 HET LEVEN VAN MENSEN IN VERSCHILLENDE TIJDSPERIODEN AAN DE HAND
Nadere informatieHandleiding bij de cd-rom Terug in de Tijd behorende bij een bezoek aan de Menkemaborg en het gebruik van de junior-audiotour
Handleiding bij de cd-rom Terug in de Tijd behorende bij een bezoek aan de Menkemaborg en het gebruik van de junior-audiotour 1.1 Algemeen De cd-rom is te gebruiken in de klas ter verdieping van het bezoek
Nadere informatieToelichting beelden tijdbalk Argus Clou Geschiedenis groep 5
Toelichting beelden tijdbalk Argus Clou Geschiedenis groep 5 Hierbij treft u een toelichting aan bij de beelden die in de tijdbalk van Argus Clou Geschiedenis groep 5 zijn opgenomen. Inhoud Thema 1 Stenen
Nadere informatieProgramma van Toetsing in de Onderbouw Schooljaar VWO 2. Gemeentelijke Schoter Scholengemeenschap, Het Schoter
Programma van Toetsing in de Onderbouw Schooljaar 2017-2018 VWO 2 Gemeentelijke Schoter Scholengemeenschap, Het Schoter Vak: Nederlands R1 PW leesvaardigheid RT1 2 101 R1 SO nog nader te bepalen 1 102
Nadere informatieHANDLEIDING DOCENTEN. Welkom bij de Volvo Ocean Race, de grootste en spectaculairste zeilwedstrijd om de wereld.
1 HANDLEIDING DOCENTEN Welkom bij de Volvo Ocean Race, de grootste en spectaculairste zeilwedstrijd om de wereld. Voor u ligt de handleiding met daarin beschreven op welke wijze de lessen zijn ingericht
Nadere informatieProgramma van Toetsing in de Onderbouw Schooljaar BRUGKLAS MAVO. Gemeentelijke Schoter Scholengemeenschap, Het Schoter
Programma van Toetsing in de Onderbouw Schooljaar 2017-2018 BRUGKLAS MAVO Gemeentelijke Schoter Scholengemeenschap, Het Schoter Vak: Nederlands R1 SO Basisvaardigheden 1 1 101 R1 PW Basisvaardigheden 2
Nadere informatieVOORSTEL HERZIENE KERNDOELEN BASISONDERWIJS
VOORSTEL HERZIENE KERNDOELEN BASISONDERWIJS Inhoud Preambule 3 Nederlands 4 Engels 7 Friese taal 8 Rekenen/wiskunde 10 Oriëntatie op jezelf en de wereld 12 Kunstzinnige oriëntatie 15 Bewegingsonderwijs
Nadere informatieKleine onderzoekers in de zandbak van een aardwetenschapper
Faculty of Geosciences River and delta morphodynamics Kleine onderzoekers in de zandbak van een aardwetenschapper Maarten G. Kleinhans www.geo.uu.nl/fg/mkleinhans Dit verhaal rivieren en delta s op Aarde
Nadere informatieINHOUD DE TIJDSWINKEL. groep 3-4 HOE MENSEN IN VERSCHILLENDE TIJDEN LEVEN
ERFGOEDEDUCATIE Het zinvol beleven van het erfgoed is een centraal begrip in de didactiek voor erfgoededucatie. Het werken met het erfgoed wordt gestuurd door het stellen van betekenisvolle vragen. De
Nadere informatieTijd van jagers en boeren? 3000 v. Chr. Prehistorie. Kenmerkende aspecten. Begrippen
Tijd van jagers en boeren? 3000 v. Chr. Prehistorie 1. De levenswijze van jager-verzamelaars. 2. Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen. 3. Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen.
Nadere informatieProgramma van Toetsing in de Onderbouw Schooljaar Gemeentelijke Schoter Scholengemeenschap, Het Schoter
Programma van Toetsing in de Onderbouw Schooljaar 2017-2018 HAVO 2 Gemeentelijke Schoter Scholengemeenschap, Het Schoter Methode Nieuw Nederlands (5 e editie) Lesuren per week 3 Vak: Nederlands Bij schriftelijk
Nadere informatieHAVO / aardrijkskunde
HAVO 18- / aardrijkskunde Leerjaar 4 1 Tc TT SE411 A vaardigheden en E leefomgeving Wateroverlast. SO tijdens de les. Paragraaf 4.1 t/m 4.3. Schriftelijk 25 Cijfer1- Geen 2 1 Tc TT SE412 A vaardigheden
Nadere informatie