Geachte relatie, Met nog pas een maand achter de rug, belooft 2009 nu al een veelbesproken jaar te worden. En verder heeft de EU 2009 uitgeroepen tot het jaar van creativiteit en innovatie. Na enige tijd weg geweest te zijn, is hier dan weer een Nieuwsbrief met strategische en innovatieve artikels. Deze keer aandacht voor onder andere: trends in online winkelen, assortimentsmanagement en een zelftest voor innovatie. Nieuwsbrief sluit af met het laatste nieuws over Frank van Ormondt Advies en Educatie. Veel leesplezier! Frank van Ormondt RUBRIEK: UIT DE PERS E N Z A Z A D E N W I N T F R U I T L O G I S T I C A I N N O V A T I O N A W A R D Met het product Sweetgreen heeft Enza Zaden dit jaar de Fruit Logistica Innovation Award gewonnen. Deze prestigieuze prijs is vrijdag 6 februari 2009 tijdens de Fruit Logistica-beurs in Berlijn aan het Nederlandse bedrijf uitgereikt. De Fruit Logistica is de grootste internationale groente- en fruitbeurs ter wereld. Elk jaar wordt daar een Innovation Award uitgereikt aan het bedrijf met het meest innovatieve product uit de branche. De Sweetgreen van Enza Zaden is een heerlijke zoete groene paprika, met een hoog vitamine C-gehalte. Wat maakt de Sweetgreen zo innovatief? De gebruikelijke groene paprika, in feite nog een onrijpe vrucht, smaakt meestal niet zoet. De Sweetgreen is een paprikaras dat tijdens het rijpen zijn groene kleur behoudt en daardoor wel zoet smaakt. Bovendien heeft Sweetgreen 50% meer vitamine en is daarmee te vergelijken met een oranje paprika. Vorig jaar was dit innovatieve bedrijf uit Enkhuizen ook al genomineerd. Toen eindigde het op de tweede plaats met de Oerkomkommer. RUBRIEK: UIT DE BOEKENKAST H O E O N L I N E D I S T R I B U T I E E N P R O D U K T A S S O R T I M E N T O P E L K A A R A F T E S T E M M E N Bij de meeste bedrijven wordt de totale omzet maar met een beperkt deel van het produktassortiment verdiend. Een veelgehoorde conclusie is dat 80% van de omzet door slechts 20% van het assortiment behaald wordt. Dit soort 80/20-regels is bekend van de Italiaanse econoom Vilfredo Pareto (1848-1923) en de Amerikaanse linguïst en filoloog George Kingsley Zipf (1902-1950). Door de komst van internet wordt deze regel aan de kaak gesteld. Frank van Ormondt Advies en Educatie Copyright 2009 www.frankvanormondt.nl Pagina: 1
De 80/20-regel is te zien in onderstaande grafiek, waarbij sprake is van een zogenaamde "kop" en een "staart". Er zijn bedrijven die zich daarom gaan richten tot het goed verkopende deel van 20%: de "kop". Dit zijn bijvoorbeeld boekwinkels die zich beperken tot de top 10 bestsellers. Chris Anderson, eindredacteur van het Amerikaanse high-tech magazine Wired, ziet een aantal internetbedrijven zich echter juist richten op het ontwikkelen van business uit de "staart". Hij verklaart hiermee het succes van bedrijven als Amazon.com. Dit bedrijf heeft als voordeel dat het enorm brede assortiment niet in relatief dure winkels uitgestald hoeft te worden. In zijn in 2006 verschenen boek "The Long Tail" beschrijft Anderson hoe ook in nichemarkten goed zaken te doen is. Uiteraard komt de 80/20-verhouding in dit soort branches dan heel anders te liggen. Als bij traditionele bedrijven de "staart" slechts voor 20% meedoet aan de omzet en soms maar voor 0% aan de winst, kan deze volgens Anderson bij distributie via internet wel oplopen tot 25% omzetbedrage en - nog belangrijker - 33% winstbijdrage. De adviezen van Anderson snijden absoluut hout. Er kunnen echter ook enkele kanttekeningen bij geplaatst worden. Ik noem er hier twee. Ten eerste is het weglaten van de "staart" niet voor ieder bedrijf een optie of een verstandige keuze. Voor een bedrijf dat zich met een groot aantal speciaalzaken als brede aanbieder opstelt en een hoge service- en klantgerichtheid nastreeft, kan de "staart" maar beter niet laten vallen. Klanten zullen dit niet begrijpen, ze konden altijd zo goed terecht voor de meest bijzondere producten. Kijken we verder dan distributie, bijvoorbeeld naar het productieproces, dan kan de "staart" een groot deel van de ontwikkel- en productiekosten van de "kop" dragen. Snijden in de "staart" betekent dan een margeverslechtering van de "kop". Ten tweede is het voor sommige bedrijven juist gunstiger om de "kop" op internet te zetten in plaats van de "staart". Dit is op dit moment bijvoorbeeld gaande in de verzekeringsbranche. Daar staan de veel verkochte standaardverzekeringen zó onder prijsdruk van concurrentie dat díe producten juist op internet worden geplaatst. De "staart", bestaande uit adviesgevoelige producten zoals bijvoorbeeld levensverzekeringen en hypotheken, wordt dan door de adviseur in een persoonlijk gesprek afgehandeld. RUBRIEK: UIT DE MARKT B E N C H M A R K S T H U I S W I N K E L E N Tegenwoordig kopen veel mensen wel eens iets op het internet, zoals een reisje, kaartjes voor het theater of een boek. Online shoppen begint daarmee een geaccepteerde manier van thuiswinkelen te worden. Maar wat zeggen de cijfers hierover? En hoe presteert Nederland ten opzichte van andere landen? Binnen thuiswinkelen kan onderscheid gemaakt worden tussen online winkelen (bestellen via internet) en offline winkelen (bestellen via telefoon of post). In Nederland is de detailhandel zeer dichtbij waardoor offline winkelen in het verleden nooit een populariteit heeft bereikt als in landen als Duitsland en Frankrijk het geval was. Maar de afgelopen jaren is online winkelen in Nederland enorm gegroeid. Er is nu geen land binnen Europa waarbij online winkelen zo'n groot aandeel van thuiswinkelen vormt. Intussen heeft meer dan de helft van de Nederlanders wel eens online gewinkeld. Online winkelen is niet alleen gemakkelijker, maar de enorm hoge adoptie van PC en breedbandaansluitingen in de huishoudens speelt ook een rol. Hiervoor kan worden verwezen naar een eerder artikel: "Benchmarks voor de digitale economie". Frank van Ormondt Advies en Educatie Copyright 2009 www.frankvanormondt.nl Pagina: 2
Hoewel online winkelen dus zeer populair is en de omzet met dubbele cijfers groeit, is de omzet van thuiswinkelen in absolute termen nog niet zo groot. De omzet van thuiswinkelen is bijvoorbeeld slechts een fractie van de totale consumptie. En vergeleken met de online inkopen van bedrijven is online winkelen door consumenten qua omzet ook nog maar klein. Bovenstaande conclusies kunnen worden onderbouwd door een aantal benchmarks hierna omschreven. Volgens het Centraal Bureau voor Statistiek konden in 2008 7,7 miljoen personen in de leeftijd van 12-74 jaar zogenaamde e- shoppers genoemd worden. Branchevereniging Thuiswinkel.org schat dat de online winkelomzet over 2008 als geheel hoogstwaarschijnlijk meer dan 5 miljard euro bedroeg. Verder vergelijkt figuur 1 de jaarlijkse uitgaven aan thuiswinkelen (online én offline) per Nederlander met het buitenland. Hoewel de Nederlander meer uitgeeft dan de gemiddelde Europeaan, geeft de inwoner van de UK van alle Europeanen het meeste uit op internet. Maar de gemiddelde Amerikaan besteedt nog het meeste van allemaal. 226 287 444 143 584 NL NL* UK EU USA Figuur 1: Uitgaven aan thuiswinkelen (online en offline) per inwoner in 2006 (* voor 2007). Hoewel Nederland niet de snelste groeier van Europa is, groeit de gemiddelde omzet van thuiswinkelen met 14% sneller dan het Europese gemiddelde van 11% (figuur 2). Het onderdeel online winkelen groeit sneller, terwijl het onderdeel offline winkelen (telefoon, post, enz.) in Nederland daalt. In Nederland groeit de omzet van online winkelen zelfs sneller dan in Amerika. a. Thuiswinkelen: NL 14% EU 11% b. Online winkelen: NL 32% USA 22% Figuur 2: Gemiddelde jaarlijkse omzetgroei van thuiswinkelen berekend over de periode 2003-2006. (a): Online en offline winkelen; (b): Online winkelen apart. Ondanks de vele aanbieders en afnemers van thuiswinkels en de dubbele cijfergroei ervan, is het aandeel van de totale consumptie nog niet zo groot (figuur 3). Nederland heeft een bovengemiddeld percentage thuiswinkelen als omzetaandeel van de consumptie, maar het hoogste percentage online winkelen als omzetaandeel an de consumptie. Dit percentage is zelf groter dan in de USA. De verklaring voor dit laatste is dat binnen de Nederlandse thuiswinkelbranche het aandeel online winkelen met 77% (in 2007 zelfs 83%) het grootst is van alle Europese landen gevolgd door Frankrijk met 66%. Wat dat betreft kent Nederland niet zo'n goede traditie als bijv. Duitsland waar thuiswinkelen het grootst van Europa is (6,8%) maar waar thuiswinkelen voor het merendeel bestaat uit offline winkelen (nl. 62%, want online is maar 38%). Frank van Ormondt Advies en Educatie Copyright 2009 www.frankvanormondt.nl Pagina: 3
NL 4,4% a. Thuiswinkelen / consumptie: FR 3,0% DE 6,8% EU 3,0% NL 3,4% b. Online winkelen / consumptie: FR 2,0% DE 2,6% EU 1,4% USA 2,1% NL 77% c. Online winkelen / thuiswinkelen: NL* 83% FR 66% DE 38% EU 48% Figuur 3: Omzetaandeel thuiswinkelen berekend over 2006 (* voor 2007). (a): Aandeel thuiswinkelen van totale consumptie; (b): Aandeel online winkelen van consumptie; (c) Aandeel online winkelen van thuiswinkelen. Online winkelen van consumenten (B2C) is in vergelijking met bedrijven (B2B) echter nog véél kleiner (figuur 4). B2C 7,5% B2B 92,5% Figuur 4: Omzetaandeel B2C (consumenten) en B2B (bedrijven) totale e-business berekend voor USA over 2006. Dit artikel is gebaseerd op diverse bronnen, waaronder: Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Thuiswinkel.org, European Central Bank (ECB), Eurostat, European e-commerce and Mail Order Trade Association (EMOTA) en US Census Bureau. Indien u belangstelling heeft kan Frank u meer gegevens verstrekken of helpen bij het interpreteren ervan. RUBRIEK: ALGEMEEN Hoe innovatief is uw bedrijf? Ondernemen betekent innoveren. Het vermogen van uw bedrijf tot innoveren moet in balans zijn met de marktbehoefte aan innovatie. Het is goed om daar een eigen overzicht van te hebben. De online InnovatieScan van Frank helpt u daarbij. Die werkt heel simpel en kost u slechts een paar minuten tijd. Op de website kunt u de InnovatieScan doen Frank van Ormondt Advies en Educatie Copyright 2009 www.frankvanormondt.nl Pagina: 4
Praktijk groeit door nieuwe projecten Afgelopen jaar heeft Frank zijn praktijk voor strategie- & innovatiemanagement verder uitgebouwd. Bijvoorbeeld als interim-manager heeft hij een verzekeraar geadviseerd over twee strategische marktsegmenten en over de distributiestrategie, en geholpen zaken in gang te zetten. Voor een MBA school heeft hij een consulting skills seminar georganiseerd. En voor een andere business school een strategie- & innovatiemanagement trainingsmodule. Interview RSM Erasmus Universiteit De Rotterdam School of Management schreef in haar corporate magazine een artikel over Frank en zeven andere alumni rond de kernvraag "What it takes to be an entrepreneur". Frank's sleutelwoorden zijn: passie en ervaring. Holland Innovation beurs Zoals elk jaar stond Frank wederom in de Jaarbeurs te Utrecht. Hij ontving diverse gasten met een hapje en een drankje en demonstreerde er onder andere zijn InnovatieScan. De stand werd goed bezocht en was naast die van zijn innovatiepartner Movinnio gelegen. Poll over innovatie in Nederland Dit keer is de stelling: "Het Innovatie-Platform van J.P. Balkenende maakt Nederland innovatief". Stemmen gaat heel snel met één simpele klik! U ziet ook meteen wat anderen stemden. COLOFON Nieuwsbrief wordt uitgegeven door Frank van Ormondt Advies en Educatie en een aantal maal per jaar kosteloos per e-mail verstuurd naar relaties. Heeft u vragen naar aanleiding van deze Nieuwsbrief? Neem dan contact op via onderstaande contactgegevens. Frank van Ormondt Advies en Educatie Strategieadvies, interim-management, training & coaching Eekhoornstraat 36, 1216 AT Hilversum, Nederland Tel. 035 6237721 www.frankvanormondt.nl info@frankvanormondt.nl Frank van Ormondt Advies en Educatie Copyright 2009 www.frankvanormondt.nl Pagina: 5