Het basisonderwijs in Antwerpen 1
www.dspa.be Het basisonderwijs in Antwerpen in kaart gebracht Schooljaar 2001-2002 schooljaar 2002-2003 en schooljaar 2003-2004 Ellen Schryvers Vlaamse Gemeenschap, Departement Onderwijs, LOP basis - Antwerpen december 2005 2
Hoe verdeelt de Antwerpse diversiteit zich over de Antwerpse basisscholen? 3
1. Antwerpen in cijfers en kleuren 4
5 Ekeren Merksem Antwerpen Borgerhout Berchem Wilrijk Hoboken Antwerpen T09- R31- E14- Q03- B721 Q14- D34- V01- G54- B752 A10- J84- V312 T10- F62- D32- Q001 A00- S19- S02- C42- T04- R401 J85- T20- B742 T22- V00- Q212 H83- S43- F64- H492 H41- A12- Q242 C23- D31- Q091 F12- A04- A01- V03- H44- C43- E131 C28- D35- C21- R00- T02- S13- J83- T19- C31- C491 A14- R482 C20- D38- E19- S20- F223 districten district 2001 Zuid - Berchem extra muros T09- R31- E14- Q03- B721 Q14- D34- V01- G54- B752 A10- J84- V312 T10- F62- D32- Q001 A00- S19- S02- C42- T04- R401 J85- T20- B742 T22- V00- Q212 H83- S43- F64- H492 H41- A12- Q242 C23- D31- Q091 F12- A04- A01- V03- H44- C43- E131 C28- D35- C21- R00- T02- S13- J83- T19- C31- C491 A14- R482 C20- D38- E19- S20- F223 T09- R31- E14- B721 Q14- Q03- R401 D34- J85- V01- T20- G54- B752 A10- J84- V312 B742 T10- F62- D32- Q001 T22- A00- V00- S19- Q212 H83- S43- F64- H492 A12- Q091 F12- A04- A01- V03- E131 R00- T02- J83- T19- E19- S20- F223 deelgebieden en districten district 2001 Op basis van de recrutering van scholen werden 9 deelzones onderscheiden op het Antwerpse grondgebied. Deze vallen samen met aaneengesloten bebouwde zones en worden afgebakend door niet of minder bebouwde natuurlijke grenzen, zoals hoofdwegen, groenzones, treinsporen en waterwegen. Vaak maar niet steeds komen deze grenzen overeen met de administratieve grenzen van districten en/of postzones. Het indelen van de stad in deze deelgebieden werd door de algemene vergadering van het LOP goedgekeurd.
Allochtonen* Stedelijk gemiddelde: 24% * allochtonen zijn alle niet-belgen en nieuwe Belgen 3 tot 12-jarige allochtonen* Stedelijk gemiddelde: 26,5% * allochtonen zijn alle niet-belgen en nieuwe Belgen % allochtonen tov de totale bevolking <=10% >10% en <=15% >15% en <=30% >30% en <=40% >40% en met minder dan 100 inwoners Q212 Q14- Q242 Q091 J85- H41-H44- C491 B752 A01- A00- C21- C42- A10- C20- A04-A12- C31- S02- E19- E131 E14- D34- D38- R31- D32- D31- D35- S13- T04- F12- F64- F62- T19-T10- V312 V01- V03-V00- Zuid - Berchem extra muros % allochtone 3 tot 12-jarigen tov het totaal aantal 3 tot 12-jarigen <=10% >10% en <=15% >15% en <=30% >30% en <=40% >40% en met minder dan 20 3 tot 12 jarigen Q212 Q14- Q242 Q091 J85- H41-H44- C491 B752 A01- A00- C21- C42- C23- C43- A10- C20- A04- A12- C31- S02- E19- E131E14- D34- D38- R31- D32- D31- D35- S13- T04- F12- F64- F62- T19-T10- V312 V01- V03-V00- Zuid - Berchem extra muros Bron: Dienst Bevolking Stad Antwerpen - begin 2005 Bewerkingen door Databank Sociale Planning Bron: Dienst Bevolking Stad Antwerpen - begin 2005 Bewerkingen door Databank Sociale Planning Maar liefst 1 op 4 inwoners van Antwerpen heeft een niet-belgische afkomst. Vooral in het deelgebied binnenstad wonen veel allochtonen. Ook het, een wijk binnen het deelgebied Wilrijk West Hoboken kent een hoge concentratie aan allochtone inwoners. Het percentage allochtonen stijgt wanneer enkel de doelgroep van het basisonderwijs in rekening wordt genomen. Maar liefst 26,5% van de 3- tot 12-jarigen heeft een niet-belgische herkomst. De hoogste concentratie aan allochtone kinderen vinden we in Antwerpen, Oud-Borgerhout, het,, en Europapark. 6
niet werkende werkzoekenden huishoudens met leefloon of levensminimum Stedelijk gemiddelde: 11,6% Stedelijk gemiddelde: 3% de verhouding niet werkende werkzoekenden op beroepsactieve leeftijd (18 t.e.m. 64 jaar) op de totale bevolking op beroepsactieve leeftijd <=5% >5% en <=10% >10% en <=15% >15% en <=20% >20% en met minder dan 100 inwoners V312 V01- V03- V00- Q212 Q14- F62- J85- B752 A01- A00- C21- C42- A10- C20- C28- A14- A04- A12- C31- S02- E19- E131 E14- D34- D38- R31- D32- D31-D35- T04- F12- F64- T19- T10- Q242 Q091 Zuid - Berchem extra muros buurten ingekleurd volgens de verhouding leefloon en levensminimumdossiers op het totaal aantal huishoudens <=1% >1% en <=3% >3% en <=5% >5% en met minder dan 50 huishoudens V312 V01- V03- V00- Q212 Q14- F62- J85- B752 A01- A00- C21- C42- C23- C43- A10- C20- C28- A14- A04- A12- C31- S02- E19- E131 E14- D34- D38- R31- D32- D31-D35- T04- F12- F64- T19- T10- Q242 Q091 Zuid - Berchem extra muros Bron: VDAB - begin 2005 Dienst Bevolking Stad Antwerpen - begin 2005 Bewerkingen door Databank Sociale Planning Bron: OCMW - begin 2004 Dienst Bevolking Stad Antwerpen - begin 2004 Bewerkingen door Databank Sociale Planning In Antwerpen is 11,6% van de bevolking op beroepsactieve leeftijd werkzoekend. Niet alle wijken worden in dezelfde mate getroffen door werkloosheid. In Antwerpen, oud- Borgerhout,, en op ligt het percentage werkzoekenden veel hoger. In Antwerpen leeft 3% van de huishoudens van een ocmw-uitkering. Ook de ocmw-steuntrekkers verdelen zich niet evenredig over de stad. Opnieuw kleuren dezelfde wijken donker. 7
pasgeborenen in kansarm gezin mediaan inkomen mediaan Stad Antwerpen: 17.226 Stedelijk gemiddelde: 14% de verhouding als "kansarm" geëvalueerde gezinnen met een pasgeboren kind op het totaal aantal gezinnen waar geboortebezoeken van Kind en Gezin plaatsvonden <=5% >5% en <=10% >10% en <=20% >20% en <=30% >30% en met minder dan 15 pasgeborenen Q212 Q14- Q242 Q091 J85- B752 A01- A00- C21- C42- A10- C20- A04-A12- C31- S02- E19- E131E14- D34- D38- R31- D32- D31-D35- T04- F12- F64- F62- T19-T10- V312 V01- V03-V00- Zuid - Berchem extra muros het mediaan netto belastbaar inkomen van alle aangiften per buurt (in euro) 10.507-14.000 14.001-17.000 17.001-20.000 20.001-33.544 en met minder dan 100 aangiften V312 V01- V03- V00- Q212 Q14- F62- J85- B752 A01- A00- C21- C42- A10- C20- A04- A12- C31- S02- E19- E131 E14- D34- D38- R31- D32- D31- D35- T04- F12- F64- T19- T10- Q242 Q091 Zuid - Berchem extra muros Bron: Kind en Gezin, 2001 en 2002 Bewerkingen door SOMA VZW, DSP Bron: NIS, inkomensgegevens 2001 bewerkingen door SOMA vzw, DSP Ook de kaarten van kansarme gezinnen en het mediaan inkomen tonen aan dat er grote verschillen zijn tussen de wijken in Antwerpen. Procentueel gezien worden er veel meer kinderen in kansarme gezinnen geboren in Oud-Borgerhout en Antwerpen-. Deze buurten worden eveneens gekenmerkt door een laag mediaan inkomen. Het mediaan inkomen ligt ook erg laag in de kernstad, op, op het en de. 8
en worden ingekleurd volgens hun score op de algemene kansarmoede-index. Deze is gebaseerd op de volgende indicatoren: - % niet werkende werkzoekenden - % OCMW-rechthebbenden (BM en LM) - % kansarme gezinnen volgens Kind en Gezin - mediaan inkomen Maximumscore=8 (hoogste graad van kansarmoede) 0 1-2 3-4 5-6 7-8 en met minder dan 100 inwoners V312 V01- V03-V00- Q212 Q14- Q242 Q091 F62- Kansarmoede-index T19-T10-2003 J85- B752 A01- A00- C21- C42- A10- C20- A04- A12- C31- S02- E19-E131E14- D34- D38- R31- D32- D31-D35- T04- F12- F64- Zuid - Berchem extra muros De ongelijke verdeling van kansarmoede in Antwerpen De kaarten van Antwerpen tonen aan dat de aanwezigheid van werkloosheid, ocmw-steuntrekkers, kinderen geboren in kansarme gezinnen en de lage mediaan inkomens ongelijk verdeeld zijn over de wijken van de stad. De kansarmoede-index geeft een samenvattend overzicht en legt de vinger op de wonde: Antwerpen-, Oud-Borgerhout,,, en Europapark () worden in grotere mate getroffen door kansarmoede dan de andere wijken van de stad. Dit zijn ook de wijken die gekenmerkt worden door een hoog percentage allochtone kinderen. Daarnaast kent ook een grote concentratie aan jonge allochtonen. Omgekeerd stellen we vast dat de randdistricten, en meer in het bijzonder, Ekeren, Zuid, Berchem extra-muros en Wilrijk vrijwel gespaard blijven van kansarmoede. Meer nog dan in het secundair onderwijs mogen we verwachten dat de basisscholen een spiegel zijn van de buurt. Of niet? In hoofdstuk 3 gaan we na hoe de scholen gekleurd zijn. Maar eerst worden een aantal leerlingkenmerken gepresenteerd. Bronnen: Dienst bevolking Stad Antwerpen, begin 2003 VDAB, begin 2003 OCMW, begin 2003 Kind en Gezin, 2001-2002 NIS 2000 Departement Onderwijs schooljaar 2002-2003 9