Leiderschaps(werk)conferentie 2016 Dagvoorzitter: Leonie ter Braak Leidinggeven aan: z Da 1 Wat gaan we doen?: Wat is er in ons onderwijsleiderschap OVO nodig om te komen tot een aantoonbare vertaling van de koers 2020 Buitengewoon onderwijs in de klas? Doelen: inspiratie en gezamenlijk beeld op onderdelen van het onderwijsleiderschap Het leiderschapsprofiel 2020 OVO Gezamenlijk inzicht in de leerbehoefte onderwijsleiderschap Door: Sprekers en gedachtegoed bespreken aan de worldcafe tafels: leidinggeven aan de koers, veranderkunde en leren & verbeteren Stemmen over het onderwijsleiderschap Buitengewoon onderwijs Delen van inzichten met alle leidinggevenden van OVO Mindmapping tijdens de middag door Hans Ter Hurne Afsluitend met een buffet 2 1
Programma: 13.15: Onderwijsleiderschap OVO en schoolleidersregister door Barbara Dijkgraaf 14.00: leidinggeven aan de koers 2020 door Leen de Waal 14.45: Worldcaferonde 1: leidinggeven aan de koers o.l.v. moderatoren 15.15: pauze 15.30: Veranderkundige interventies binnen de koers 2020 door Leen de Waal 16.15: Worldcaferonde 2: Veranderkunde binnen de koers o.l.v. moderatoren 17.00: Plenaire terugkoppeling van de tafels o.l.v. de dagvoorzitter 17.30: Drankje en snack 18.00: Verbetercultuur, kennisuitwisseling en leren op de werkplek door Jos Arets 18.45: Stemronde Wat is het onderwijsleiderschap OVO volgens de leidinggevenden 19.00: Wat is de leerbehoefte onderwijsleiderschap o.l.v. de moderatoren aan tafel 19.15: Start buffet, ondertussen leerbehoefte noteren op flaps 19.45: Samenvatting en afronding door Barbara Dijkgraaf en dagvoorzitter 3 Tafels en moderatoren: Tafel 1: Edwin Siemons Tafel 2: Marijke Hendriks Tafel 3: Kees Laan Tafel 4: Sieta Buma Tafel 5: Annalies Zwart Tafel 6: Leen de Waal/Jos Arets De indeling van de tafels wisselt per ronde, zie ontvangen overzicht 4 2
Onze koers tot 2020 Leiderschap Wat is er in ons onderwijsleiderschap OVO nodig om te komen tot een aantoonbare vertaling van de koers 2020 in de klas? -> inzicht in de koers Buitengewoon onderwijs -> Onderwijsleiderschap OVO Zaanstad -> Schoolleidersprofiel VO-raad (en registratie) Het leiderschapsprofiel OVO 2020 (wat moeten we doen en kunnen?) -> wat is onze leerbehoefte: leiderschapsprogramma 2020 3
Buitengewoon goed onderwijs Leidinggeven aan de vorming van: Hoofd, hart en handen in 2020 Structuur biedt ruimte in 2020 Docent als lerende professional in 2020 Vanuit visie op buitengewoon goed onderwijs Gedreven door onze kernwaarden Herkenbaar en aantoonbaar in de klas.. 20-4-2016 Titel 8 4
Onze kernwaarden Iedereen is welkom Wederzijds respect Aandacht voor waarden en normen Een open karakter Sociale betrokken -heid Vrijheid van levensbeschouwing 9 Onze overtuigingen Wij gaan de dialoog over onze kernwaarden aan op basis van drie overtuigingen: Ambitieuze onderwijscultuur Maatschappelijke opdracht Omgangsvormen 10 5
Hoofd, hart en handen Onze leerlingen ontwikkelen zich cognitief (hoofd), sociaal (hart), kunstzinnig en ambachtelijk (handen), zowel in de breedte als in de diepte. Het onderwijs dat wij bieden, verbindt vakmanschap met de ontwikkeling van vaardigheden voor de toekomst. We verbinden de theorie met de praktijk, zodat elke leerling volledig tot zijn recht komt. 11 Structuur biedt ruimte Elke leerling is anders, heeft andere leerbehoeften en ontwikkelingsvragen en ontplooit capaciteiten op een andere manier. We kijken naar de mogelijkheden, capaciteiten en competenties van de leerling en passen daarop de schoolstructuur aan. Voor die leerlingen die daarbij gebaat zijn, creëren we leerroutes waarbij we de strikte scheidingen tussen havo/vwo, vmbo en praktijkschool loslaten. 12 6
Lerende professional Docenten werken continu aan hun eigen ontwikkeling. Docenten vervullen verschillende rollen: ze inspireren, motiveren en gidsen de leerlingen en bieden individueel maatwerk. Docenten ondersteunen leerlingen in persoonlijke en maatschappelijke dilemma s. 13 De 8 ste school 14 7
1. Koers 2020, vertaling in schoolplannen en wat zien we in de klas? Wat betekent dit voor het leiderschapsprofiel? 1.hoofd/hart/handen, 2.Structuur biedt ruimte en 3.docent als lerende professional Onderwijsleiderschap OVO Wat doen we dan als leidinggevenden? 15 Kenmerken Onderwijsleiderschap OVO Wat moeten we als leidinggevenden dan doen?) Geeft leiding aan school, afdeling, teams en medewerkers die komen tot een herkenbare en aantoonbare vertaling van de koers 2020 in de klas Stemt de leiderschapsstijl af op de benodigde onderwijsvernieuwende ontwikkelingen binnen de teams en de medewerkers Doet dit conform veranderkundige interventies: binnen de school, de afdeling, het team en de medewerker Geeft teams en medewerkers de (professionele) ruimte en structuur om eigenaar met H3 te zijn van de koers 2020 Faciliteert bij alle betrokkenen om te komen tot een veilig en ambitieus leerklimaat en constante verbetercultuur ( lerende docent) en past dit toe in de gesprekkencyclus Activeert kennisuitwisseling tussen de OVO-scholen 16 8
Schoolleidersprofiel VO Wat moeten we als leidinggevenden dan kunnen?) Basis elementen, gebaseerd op schoolleidersregister VO van toepassing vanaf 2016 en integreren tot een leiderschapsprofiel OVO Het profiel en de beroepsgroep Het leiderschapsprofiel 2020 is van toepassing op de volgende functionarissen: Rectoren/Directeuren Afdelingsleiders Leidinggevenden binnen het stafbureau Het algemene profiel kent een nadere uitwerking per niveau leidinggevende. Doel is dat alle leidinggevenden zich gaan registreren in het schoolleidersregister van de VO-raad per 9
Competenties profiel: 1. Een gezamenlijke visie en richting creëren: 2. Een coherente organisatie voor het primaire proces realiseren 3. Samenwerking, leren en onderzoek bevorderen 4. Strategisch omgaan met de omgeving 5. Analyseren en probleemoplossen (hogere-ordedenken): Bekwaamheden per competentie Competentie gezamenlijke visie creeren: Bijvoorbeeld: Samen met andere leidinggevenden een proces van visieontwikkeling in gang zetten en te volbrengen met inbreng van kennis en ervaring van interne/externe belanghebbenden en wetenschap; Competentie samenwerking, leren en onderzoek bevorderen: Bijvoorbeeld: Een professionele dialog stimuleren, kwetsbaarheden (h)erkennen en elkaar ondersteunen in reflective op de doelmatigheid van het professionele handelen; 10
Professionele normen profiel Beroepsethiek en moraliteit: De leidinggevende is bereid om zijn eigen professionele waarden en normen te formuleren; Transparantie en verantwoordelijkheid: De leidinggevende maakt aan belanghebbenden kenbaar door welke waarden en normen hij zich laat leiden; Reflectie als onderdeel van professionaliteit: De leidinggevende kent zijn sterktes en zwaktes, zoekt actief feedback, reflecteert op zijn functioneren en stelt zich daarbij kwetsbaar en leerbaar op; Voorbeeldfunctie: De leidinggevende is zich bewust van zijn voorbeeldfunctie en laat dit zien in zijn werk; Leiderschapsprofiel 2020 OVO (gekoppeld aan register VO) Onderwijsleiderschap OVO: (koers 2020) Hoofd, hart en handen Structuur biedt ruimte Lerende professional Doen Kunnen 11
Vervolg in 2016: 1. Koers 2020, vertaling in schoolplannen en wat zien we in de klas? Wat betekent dit voor het leiderschapsprofiel OVO 2020 2. Wat is er dan nodig om daar te komen in veranderaanpak, leerbehoefte OVO-breed 2020 1.hoofd/hart/handen, 2.Structuur biedt ruimte en 3.docent als lerende professional Onderwijsleiderschap OVO Herziening leiderschapsmenu 2020 3. Vertaling MT per school, ontwikkel-vlootschouw, opnemen gesprekkencyclus 4. Samenhang schoolleidersregister 23 Kenmerken Onderwijsleiderschap OVO Wat moeten we als leidinggevenden doen? Geeft leiding aan school, afdeling, teams en medewerkers die komen tot een herkenbare en aantoonbare vertaling van de koers 2020 in de klas Stemt de leiderschapsstijl af op de benodigde onderwijsvernieuwende ontwikkelingen binnen de teams en de medewerkers Doet dit conform veranderkundige interventies: binnen de school, de afdeling, het team en de medewerker Geeft teams en medewerkers de (professionele) ruimte en structuur om eigenaar met H3 te zijn van de koers 2020 Faciliteert bij alle betrokkenen om te komen tot een veilig en ambitieus leerklimaat en constante verbetercultuur ( lerende docent) en past dit toe in de gesprekkencyclus Activeert kennisuitwisseling tussen de OVO-scholen 24 12
Vandaag verder werken aan hoe leidinggeven te geven aan de vorming van: Hoofd, hart en Handen in 2020 Structuur biedt ruimte in 2020 Docent als lerende professional Herkenbaar en aantoonbaar in de klas Zijn de kenmerken van het onderwijsleiderschap dan passend? Het succesvol implementeren van de koers gaat vooral over veranderen. Veranderen kent vele gezichten en vormen die allemaal om een eigen aanpak vragen. Iedereen wil veranderen maar niemand wil veranderd worden!. De kernvraag voor iedere leidinggevende binnen OVO Zaanstad is hoe je succesvol leiding geeft aan die veranderingen op een manier die bij jou past. 25 Eerst nog even kennismaken met schoolleidersregister: BC- scan https://www.youtube.com/watch?v=emiv 2QPYIYs Verkennen inschrijving en account aanvragen https://www.schoolleidersregistervo.nl/re gistreren/aanmelden/schoolleider/#/ Website: www.schoolleidersregistervo.nl Ga naar registreren en maak een account aan..voor ieder die dat nog niet heeft gedaan. 26 13
Hoofd, Hart en Handen De samenleving verandert ingrijpend. Het is onze verantwoordelijkheid leerlingen goed voor te bereiden op hun toekomst in het vervolgonderwijs, op de arbeidsmarkt en in de maatschappij. In 2020 zijn in al onze scholen hoofd, hart en handen met elkaar verbonden. In een uitdagende, veilige omgeving verbinden we theorie en praktijk; op alle niveaus en in alle onderwijssoorten. Door dit aanbod ontdekken leerlingen wat ze nodig hebben en ontwikkelen zij zich breed: cognitief, creatief, fysiek én sociaal. 27 Structuur biedt ruimte Iedere leerling is anders. In 2020 spelen we beter in op deze verschillen zodat we iedere individuele leerling de kans geven zijn dromen, ambities en talenten te realiseren. Dit maatwerk in leren vraagt om het doorbreken van bestaande structuren en het realiseren van nieuwe. 28 14
Lerende professional De leerling is medeverantwoordelijk voor zijn eigen ontwikkeling. In 2020 is de docent de professional die hem daartoe uitdaagt met activerende lesvormen in een inspirerende educatieve omgeving. De docent leert de leerling eigen keuzes te maken, ondersteunt en gidst de leerling. Zo kan deze zijn eigen pad ontdekken naar het verwezenlijken van dromen en ambities. Als professional is de docent verantwoordelijk voor de leerresultaten. Samen met collega s en leerlingen leeft en werkt hij in een leeromgeving waar hij kennis deelt, anderen inspireert en zelf geïnspireerd wordt. De docent is betrokken, nieuwsgierig en ondernemend. 29 Kenmerken Onderwijsleiderschap OVO Wat moeten we als leidinggevenden dan doen?) Geeft leiding aan school, afdeling, teams en medewerkers die komen tot een herkenbare en aantoonbare vertaling van de koers 2020 in de klas Stemt de leiderschapsstijl af op de benodigde onderwijsvernieuwende ontwikkelingen binnen de teams en de medewerkers Doet dit conform veranderkundige interventies: binnen de school, de afdeling, het team en de medewerker Geeft teams en medewerkers de (professionele) ruimte en structuur om eigenaar met H3 te zijn van de koers 2020 Faciliteert bij alle betrokkenen om te komen tot een veilig en ambitieus leerklimaat en constante verbetercultuur ( lerende docent) en past dit toe in de gesprekkencyclus Activeert kennisuitwisseling tussen de OVO-scholen 30 15
Competenties profiel: Een gezamenlijke visie en richting creëren: De leidinggevende kan richting geven aan de toekomst van de organisatie. Hij creëert daarvoor commitment door leiding te geven aan het ontwikkelen, concretiseren en communiceren van een gezamenlijke inspirerende visie op leren en onderwijzen. Een coherente organisatie voor het primaire proces realiseren: De leidinggevende kan in dialoog met medewerkers optimale condities realiseren voor leren en onderwijzen, vanuit kennis van de onderlinge samenhang van organisatiekenmerken. Met organisatiekenmerken wordt bedoeld: structuur, cultuur, onderwijsorganisatie, personeel en faciliteiten. Samenwerking, leren en onderzoek bevorderen: De leidinggevende kan strategieën hanteren die gericht zijn op het stimuleren en organiseren van samenwerking en professionele ontwikkeling van leraren. Hij stimuleert onderzoek op alle niveaus binnen de organisatie om een continu proces van school- en onderwijsontwikkeling te realiseren. Strategisch omgaan met de omgeving: De leidinggevende kan anticiperen op ontwikkelingen in de omgeving. Hij zet de omgeving doelbewust in om onderlinge relaties, onderwijsprocessen en leerresultaten te optimaliseren. Analyseren en probleemoplossen (hogere-ordedenken): De leidinggevende kan problemen creatief oplossen door zaken diepgaand te analyseren. Daartoe verzamelt hij op adequate wijze informatie en gebruikt alternatieve denkmodellen. Hij is in staat om verbanden te leggen met persoonlijke waarden en met alle factoren in de bredere organisatie die een rol spelen bij het leren van leerlingen. Bekwaamheden per competentie Competentie gezamenlijke visie creeren: Samen met andere leidinggevenden een proces van visieontwikkeling in gang zetten en te volbrengen met inbreng van kennis en ervaring van interne/externe belanghebbenden en wetenschap; Competentie samenwerking, leren en onderzoek bevorderen: Een professionele dialog stimuleren, kwetsbaarheden (h)erkennen en elkaar ondersteunen in reflective op de doelmatigheid van het professionele handelen; Competentie strategisch omgaan met de omgeving: Inspelen op toekomstige ontwikkelingen in de omgeving en samenleving en te vertalen naar de onderwijsomgeving; Competentie analyseren problemen en problemen oplossen: Samen reflecteren op ontwikkelingen binnen en buiten de school; Competentie coherente organisatie voor het primaire process realiseren: Het gesprek over onderwijsdoelen en vormgeving met docenten zo voeren dat zij zowel richting als ruimte ervaren voor het dragen van individuele en gezamenlijke verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van leren en onderwijzen en het curriculum dat daarbij hoort 16
Professionele normen profiel Beroepsethiek en moraliteit: De leidinggevende is bereid om zijn eigen professionele waarden en normen te formuleren; hanteert succes en welzijn van de leerlingen als fundamentele waarde in alle beslissingen en acties; geeft aan hoe hij invulling geeft aan zijn moreel kompas. Transparantie en verantwoordelijkheid: De leidinggevende maakt aan belanghebbenden kenbaar door welke waarden en normen hij zich laat leiden; is zichtbaar en aanspreekbaar; is bereid uit te leggen welke beweegredenen tot zijn keuzes hebben geleid en is bereid zich hierover te verantwoorden. Reflectie als onderdeel van professionaliteit: De leidinggevende kent zijn sterktes en zwaktes, zoekt actief feedback, reflecteert op zijn functioneren en stelt zich daarbij kwetsbaar en leerbaar op; toetst geregeld zijn innerlijk kompas door zijn keuzes en overwegingen voor te leggen aan anderen. Neemt geregeld afstand van de dagelijkse praktijk om te reflecteren op zijn eigen handelen. Voorbeeldfunctie: De leidinggevende is zich bewust van zijn voorbeeldfunctie en laat dit zien in zijn werk; is zich ervan bewust dat plezier in zijn werk bijdraagt aan succes, straalt dit uit, en geeft hierin het goede voorbeeld. Leiderschapsprofiel 2020 OVO (gekoppeld aan register VO) Onderwijsleiderschap OVO: (koers 2020) Hoofd, hart en handen Structuur biedt ruimte Lerende professional Doen Kunnen 17
Kenmerken Onderwijsleiderschap OVO Wat moeten we als leidinggevenden doen? Geeft leiding aan school, afdeling, teams en medewerkers die komen tot een herkenbare en aantoonbare vertaling van de koers 2020 in de klas Stemt de leiderschapsstijl af op de benodigde onderwijsvernieuwende ontwikkelingen binnen de teams en de medewerkers Doet dit conform veranderkundige interventies: binnen de school, de afdeling, het team en de medewerker Geeft teams en medewerkers de (professionele) ruimte en structuur om eigenaar met H3 te zijn van de koers 2020 Faciliteert bij alle betrokkenen om te komen tot een veilig en ambitieus leerklimaat en constante verbetercultuur ( lerende docent) en past dit toe in de gesprekkencyclus Activeert kennisuitwisseling tussen de OVO-scholen 35 18