Informatiepaper Transitie en Transformatie Jeugdzorg Groeidocument bij het transitieproces Jeugd Versie: fase 2 Harderwijk juni 2012
1. Inleiding Tussen 2014 en 2016 wordt de jeugdzorg gedecentraliseerd naar de gemeenten. In deze notitie wordt een toelichting gegeven op het doel, de inhoud en omvang van deze operatie. Ook wordt aangegeven op welke aspecten nog onduidelijkheden bestaan in de plannen van het rijk. Voor de gemeente is deze decentralisatie een grote operatie, die grondig voorbereid moet worden. Door het samenvoegen van verschillende financieringsstromen en het laten vervallen van het recht op zorg verwacht het rijk dat gemeenten beter in staat zijn om een samenhangend aanbod van toegankelijke hulp en ondersteuning te organiseren en gespecialiseerde vormen van zorg efficiënter in te zetten. De verwachting is ook dat de decentralisatie van de jeugdzorg gemeenten de mogelijkheid biedt om zorg en ondersteuning aan jeugdigen en gezinnen op een andere manier vorm te geven, zo wordt in de visie van de G32 verwoord. De inhoudelijke kanteling dient bij de decentralisatie dan ook nadrukkelijk als doelstelling meegenomen te worden. Komt deze inhoudelijke verandering niet of niet voldoende tot stand, dan loopt de gemeente een extra financieel risico met deze operatie. De laatste jaren is de jeugdzorg met enige regelmaat in het nieuw s gew eest vanw ege fouten of tekortkomingen met betrekking tot individuele cliënten. In dit kader moet erop gewezen worden dat het een illusie is te denken dat een stelselwijziging er voor kan zorgen dat voortaan alle fouten kunnen worden voorkomen. De parlementaire werkgroep toekomstverkenning jeugdzorg wijst er in dit kader op dat jeugdzorg mensenwerk is en blijft en dat door het verhogen van de verantwoordingsdruk, als reactie op incidenten, juist gevaren ontstaan omdat het oog op het dossier gericht is en minder op het kind/gezin. 2
2. Waarom deze transitie? Regeerakkoord In het regeerakkoord geeft het kabinet Rutte aangegeven zich grote zorgen te maken over het functioneren van de jeugdzorg. Het kabinet wil dan ook de effectiviteit van de jeugdzorg verbeteren door middel van een stelselherziening. Hiertoe neemt het kabinet de volgende maatregelen: Er moet één financieringssysteem komen voor het huidige preventieve beleid, de huidige provinciale jeugdzorg, de jeugd-lvg (licht verstandelijk gehandicapten) en de jeugd-ggz (geestelijke gezondheidszorg). Gemeenten worden financieel en uitvoeringstechnisch verantwoordelijk voor alle jeugdzorg die nu onder het rijk, de provincies, de gemeenten, de AWBZ en de Zvw (zorgverzekeringsw et) valt. De CJG s zullen bij de overheveling naar (samenw erkende) gemeenten gaan dienen als front-office voor alle jeugdzorg van de gemeenten Hoew el de decentralisatie dus om meer dan alleen de jeugdzorg gaat, w ordt de hele operatie aangeduid als decentralisatie of transitie van de jeugdzorg. Waarom ook een transformatie? De evaluatie van de wet op de jeugdzorg vormt de aanleiding voor de stelselwijziging. De bevindingen van de evaluatie kunnen als volgt worden samengevat: w e zien problemen te laat we handelen niet snel genoeg, o.a. door de regeldruk het speelveld is te vol en daardoor hebben we afstemmingsproblemen er is sprake van opw aartse druk: te veel doorverw ijzing naar zw aardere zorg lijks is er een forse toename van gebruik en kosten De conclusie is dat de jeugdzorg anders en beter moet. Waar staan we nu? Ontw ikkelingen vanuit het rijk De uitkomsten van de evaluatie van de wet op de jeugdzorg en de plannen voor een stelselwijzing worden kamerbreed gesteund. Ook gemeenten zijn positief over het principe om de preventieve en curatieve jeugdzorg bij elkaar en onder gemeentelijke verantw oordelijkheid te brengen. Het bestuursakkoord tussen rijk, gemeenten en provincies geeft zicht op de invulling die het rijk aan de plannen w il geven, maar een aantal zaken moeten nog uitgewerkt worden. Zo is nog niet duidelijk of de kabinetsplannen in de volledige breedte zullen worden doorgezet of dat wellicht enkele groepen worden uitgesloten. Er wordt nog flink gelobbyd in Den Haag. Ook is nog niet duidelijk welke kaders door het rijk aan gemeenten gesteld zullen worden en hoe de verantwoordelijkheden ten aanzien van de kwaliteit belegd zullen worden. Volgens het bestuursakkoord start de invoering in 2014 en moet deze in 2016 zijn afgerond. Het rijk stelt middelen beschikbaar voor de invoering en voor de uitvoering. 3
In onderstaande tabel is in beeld gebracht hoe de verantwoordelijkheid voor de jeugdzorg op dit moment ligt en hoe het plaatje er na de stelselw ijziging vermoedelijk uit zal zien. Wat Soort zorg Huidige verantwoordelijkheids -verdeling Opvoed- en opgroeiondersteuning preventief Gemeente Jeugdgezondheidszorg Licht ambulante zorg Verantwoordelijkheid na de decentralisatie Ambulante jeugdzorg Dagbehandeling jeugdzorg Vrijw illige residentiële jeugdzorg Spoedeisende jeugdzorg Pleegzorg Gesloten jeugdzorg Jeugdbescherming Jeugdreclassering curatief provincie Gemeente Jeugd-LVG Jeugd-GGZ PGB (jeugd-lvg of jeugd- GGZ) curatief AWBZ Zorgverzekeraar AWBZ 3. De relatie van de transitie jeugdzorg met flankerende beleidsmaatregelen Naast de decentralisatie van de jeugdzorg heeft het rijk nog een aantal andere ontwikkelingen ingezet die in dit kader relevant zijn. Sommigen daarvan zijn met de val van het kabinet vervallen of controversieel verklaart: Decentralisatie van AWBZ-begeleiding naar gemeenten. Waar AWBZ-begeleiding wordt ingezet ten behoeve van jongeren, overlapt dit met de decentralisatie jeugdzorg. Deze decentralisatie is controversieel verklaard. Invoeren Wet werken naar vermogen als één integrale regeling voor de onderkant van de arbeidsmarkt. Het gaat om het samenvoegen van de Wsw (Wet sociale w erkplaatsen), Wet Wajong (werk en arbeidsondersteuning jong gehandicapten) en WWI (Wet werk en inkomen) en WIJ (Wet investeren in jongeren). De uitvoering ligt bij de gemeenten, in te voeren per 2013. Ook hier is sprake van samenhang met jeugdzorg. Jongeren die een periode gebruik hebben gemaakt van residentiële zorg moeten daarna terug naar school of arbeid. En ook de jongeren die blijvend kwetsbaar zijn moeten een plek in het arbeidsproces krijgen. Deze samenhang is dus niet zozeer van organisatorische, maar meer van inhoudelijke aard. Deze decentralisatie is controversieel verklaard. De Bezuinigingen op passend onderwijs per 2013 gaat niet door. De verevening gaat voor de regio wel door. Dit betekent voor de regio Noord-Veluw e een forse verlaging van het budget, aangezien in onze regio een relatief hoog aantal kinderen hier gebruik van maken. De uitvoering ligt bij de schoolbesturen, maar er is wel de verplichting tot samenwerking tussen gemeenten en schoolbesturen op het gebied van zorg in en om de school. Door de beperktere middelen op passend onderwijs is er een toenemende behoefte aan het inzetten van (lichte vormen van) jeugdzorg binnen de school. IQ-maatregel: deze voorgenomen maatregel is in het lenteakkoord geschrapt. De cliëntondersteuning door MEE (ondersteuning voor mensen met een beperking) paste volgens het kabinet ook prima in de Wmo en zou daarom (na afronding decentralisatie AWBZ) gedecentraliseerd worden met als doel dat alle cliëntondersteuning met ingang van 2015 volledig bij de gemeenten is ondergebracht. De status van deze maatregel is momenteel onduidelijk. Samenhangende thema s van de transitie met flankerend beleid: 1. Arbeidsmatige dagbesteding en beschut werk De zorg voor de uitvoering van de dagbesteding voor mensen met zeer uiteenlopende aandoeningen en beperkingen komt naar de gemeenten. Vanuit de commissie Toekomst 4
en Transitie Sociale werkvoorziening (cie. Westerlaken) wordt geadviseerd om beschut w erk en arbeidsmatige dagbesteding aan elkaar te verbinden. Je hebt hier w el een derde partij bij nodig. 2. Vervoer van doelgroepen. Gemeenten zijn nu al verantwoordelijk voor leerlingen-, Wsw - en Wmo-vervoer. Daarbij heeft de keuze voor de plaats(en) van dienstverlening een impact op deze kosten. 3. Bijdragen aan voorzieningen voor anderen De invoer van het principe tegenprestatie naar vermogen (wwb/wwnv) en de kanteling van de diverse Wmo-voorzieningen biedt mogelijkheden voor slimme koppelingen (klussendienst, eenvoudige voorzieningen en dienstverlening (bouwkundig of sociaal). Hier is geen decentralisatie als voorw aarde voor nodig. 4. Koopkracht en stapeling van maatregelen. Ondanks het (tijdelijk) niet doorgaan van een aantal maatregelen zal de koopkracht van diverse (vaak kw etsbare) groepen dalen. Zorg, w onen en onderw ijs w orden duurder. Gemeenten zullen moeten bekijken w elke compenserende maatregelen ze al dan niet willen nemen binnen het armoedebeleid en de schuldhulpverlening. 5. Nieuw dienstverleningsconcept De toenemende verantw oordelijkheid van de gemeenten op diverse terreinen zal zich ook na de verkiezingen in september 2012 naar verwachting doorzetten. Ook nu bij de huidige wetgeving dringt zich steeds meer de vragen op: hoe integreren we bestaande diensten beter vanuit de gedachte 1 huishouden, 1 plan, 1 regisseur en zo dicht mogelijk bij de burger/klant? Het gaat om beter en goedkoper, voor gemeenten en de voor de klant. 6. Kw aliteit Binnen alle domeinen wordt gevraagd om kwaliteit van dienstverlening. Bij het stellen van eisen aan professionalisering, kengetallen en indicatoren kan aan meer uniformiteit gewerkt worden. 7. Informatievoorziening In de verschillende domeinen zal gewerkt worden aan het verzamelen van gegevens van de klanten. Onduidelijk is w at er precies nodig is om tot effectieve en efficiënte prestaties te komen. Ook hier kan samen worden opgetrokken om zaken uniform te verzamelen en beschikbaar te krijgen. 5
4. Preventieve en geïndiceerde Jeugdzorg. Preventief Jeugdbeleid is het traditionele terrein van de gemeenten. In de loop van de jaren zijn vele vormen en activiteiten ontw ikkelt, over het algemeen los georganiseerd van het Jeugdzorggebied. Al meerdere jaren wordt gestreefd naar meer afstemming en verbondenheid tussen Jeugdbeleid en jeugdzorg. De CJG s in alle gemeenten zijn daar een resultaat van. De preventieve jeugdzorg kent vele (lokale) gezichten, zoals: Opgroei en opvoedondersteuning via o.a. het CJG (JGZ, spreekuren, lezingen, enz.) Gezondheidspreventie op de scholen (PGO, voorlichting) Zorgnetw erken Jeugd en jongerenwerk Peuterspeelzaalw erk, Integrale vroeghulp Tegengaan schoolverzuim Voor- en vroegschoolse educatie Schoolmaatschappelijk werk Schoolbegeleiding Speelruimtebeleid Nazorg na Jeugdzorg Tot nu toe zijn alle vormen van gespecialiseerde zorg alleen toegankelijk met een indicatie. Deze indicaties worden gesteld door Bureau Jeugdzorg voor: Provinciale jeugdzorg, Jeugd-GGZ, Jeugd-GGZ langdurig verblijf, Jeugdbescherming en Jeugdreclassering. Huisarts/jeugdarts voor: Jeugd-GGZ Centrum indicatiestelling Zorg (CIZ) voor: Jeugd-GGZ langdurig verblijf en Jeugd-LVB Gesloten Jeugdzorg Gesloten Jeugdzorg of JeugdzorgPlus wordt in Gelderland geleverd door OG Helderingen en LSG- Rentray. JeugdzorgPlus. Deze organisaties verantwoorden naar het ministerie van VWS. De soorten jeugdzorg en de cijfers Tot op heden heeft het Transitieteam Jeugd ervoor gekozen om geen groot onderzoek te laten plaatsvinden naar de cijfers van de Jeugdzorg. Daar zijn drie redenen voor: Er zouden nieuwe branche cijfers worden geleverd vanuit de Jeugdzorg. Het transitieteam w ilde afw achten om te zien hoever ze daarmee kw amen; In andere delen van Gelderland wordt onderzoek naar cijfers gedaan. Ook die resultaten w ilden ze afw achten om te bezien, of extra onderzoek in onze regio veel toe zou voegen; Het zou meer passend zijn als de hogere overheden de jeugdzorg overdragen met de cijfers erbij, in plaats dat elke gemeente veel geld moet investeren in onderzoek naar cijfers. De cijfers die we hebben betreffen alle provinciale Jeugdzorg en grotendeels de ambulante Jeugdzorg. De cijfers van de GGZ zijn lastiger te achterhalen. Deze cijfers moeten vrijkomen via het Zorgkantoor. 6
Aantallen jeugdigen in de regio Om straks een beeld te krijgen w aar w e het over hebben geven w e eerst de aantallen jongeren zoals deze nu staan geregistreerd in de demografische gegevens van de gemeenten. 0-3 4-11 12-17 18-22 0-22 23 en ouder totale bevolking Elburg 1.129 2.499 1.784 1.302 6.714 15.596 22.310 Ermelo 955 2.323 2.213 1.675 7.166 18.967 26.133 Harderw ijk 2.280 4.694 3.309 2.634 12.917 32.015 44.932 Nunspeet 1.317 2.889 2.302 1.756 8.264 18.421 26.685 Oldebroek 1.068 2.473 1.797 1.499 6.837 15.822 22.659 Putten 1.131 2.522 2.000 1.482 7.135 16.611 23.746 Totaal: 7.880 17.400 13.405 10.348 49.033 117.432 166.465 A-aantal jongeren van 0-17 B-Aantal allochtone jongeren van 0-17 jr C-Kinderen 0-24 jr in eenoudergezinnen D-Gew ogen allochtonen (Bx1,395) E- Gew ogen eenouder (Cx2,69) F- Niet gew ogen kinderen (A-B-C) G- Gew ogen jongeren (D+E+F) Wegings percenta ge (G/A) Elburg 5.412 290 522 405 1.404 4.600 6.409 118% Ermelo 5.491 642 670 896 1.802 4.179 6.877 125% Harderw ijk 10.283 2.091 1.475 2.917 3.968 6.717 13.602 132% Nunspeet 6.508 397 605 554 1.627 5.506 7.687 118% Oldebroek 5.338 285 388 398 1.044 4.665 6.106 114% Putten 5.653 447 542 624 1.458 4.664 6.746 119% Totaal: 38.685 4.152 4.202 5.794 11.303 30.331 47.427 123% 5. Cijfers Jeugdzorg Voor het achterhalen van de cijfers van de Jeugdzorg hebben we direct gebruik kunnen maken van de cijfers die door de Branchorganisaties Jeugdzorg zijn aangeleverd. Deze cijfers op verzoek van de Provincie Gelderland geïnventariseerd. Jeugd Hulp Verlening De Jeugdzorg kent een grote mate van diversiteit die aansluit bij de complexiteit van de zorgvragende cliënten en hun betrokken gezinsleden. Dit is te zien n de beschikbare beleidsinformatie: Grote diversiteit van ambulante ondersteuning tot intensieve residentiële hulp. Zorgtrajecten met vaak een volgtijdelijke en/of gelijktijdige inzet van meerdere zorgvormen. Trajecten w orden regelmatig aangeboden door meerdere branchepartijen. Zorgtraject is nooit eenduidig en kent diverse toeleidingsroutes. Zorgtraject kan starten vanuit zorgmelding, acute crisissituatie of zonder indicatie BJz. 7
BJZ - totaal JHV Gemeente JHV 31-12-2011 JHV 2011 instroom JHV 2011 uitstroom 12-12- 12-0-3 4-11 17 0-3 4-11 17 0-3 4-11 17 18+ totaal 18+ totaal 18+ totaal Elburg 9 44 25 0 78 10 64 50 0 124 9 65 59 0 133 Ermelo 9 35 41 0 85 8 62 89 0 159 9 62 85 0 156 Harderw ijk 31 87 70 0 188 29 109 127 2 267 29 101 111 2 243 Nunspeet 8 47 38 0 93 12 48 54 0 114 9 44 51 0 104 Oldebroek 8 28 21 0 57 5 56 45 0 106 10 52 44 0 106 Putten 6 34 27 0 67 8 43 59 1 111 9 42 50 1 102 Totaal: 71 275 222 0 568 72 382 424 3 881 75 366 400 3 844 Conclusie: Op 31 december namen 568 jeugdigen deel aan enige vorm van Jeugdzorg. Op 31 december 2012 waren dat er 545. Over heel 2011 zijn er 37 jeugdigen meer ingestroomd dan uitgestroomd. Dat betekent niet meteen een toenemende tendens in de jeugdzorg. Dit hangt vooral samen met het moment w aarop een begeleidingstraject afloopt. Dat kan een later andersom zijn. Sinds 2005 stijgt de provinciaal gefinancierde jeugdzorg lijks met 7%. Sinds 2010 lijken de aantallen zich te stabiliseren. Momenteel voeren we de Noord-Veluw e een experiment uit onder de naam Ambulante Hulpverlening Zonder Indicatie. Het experiment is erop gericht om de hulpvraag sneller en directer te koppelen aan hulpverlener. Dat betekent dat in dit experiment niet Bureau Jeugdzorg wordt gevraagd eerst een indicatiebesluit af te geven. Belangrijk hierbij is om in het voorveld (CJG) de kennis over het terrein van de jeugdzorg te verhogen evenals de kundigheid in het omgaan met de veiligheidsindicatoren voor het kind. Cijfers over 2012 (januari-mei): 36 trajecten (Pactum, Joozt en Lijn5 samen). Jeugdbescherming Jeugdbescherming vindt alleen plaats met tussenkomst van een rechter met advies van de Raad voor de Kinderbescherming. Het gaat om ondertoezichtstelling (OTS) of een voogdijmaatregel. Doel van de Jeugdbescherming is om de veiligheid van kind te waarborgen. BJZ - totaal JB JB 31-12-2011 JB 2011 instroom JB 2011 uitstroom 12-12- 17 17 18+ totaal 18+ totaal 12-17 18+ totaal Gemeente 0-3 4-11 0-3 4-11 0-3 4-11 Elburg 6 12 6 0 24 2 1 2 0 5 1 3 5 1 10 Ermelo 12 17 8 0 37 1 7 3 0 11 Harderw ijk 20 30 17 0 67 8 10 4 0 22 Nunspeet 5 12 3 0 20 1 7 1 0 9 0 1 6 1 8 Oldebroek 6 13 7 0 26 2 4 2 0 8 1 3 5 1 10 Putten 9 20 5 0 34 0 6 2 0 8 Totaal: 58 104 46 0 208 14 35 14 0 63 2 7 16 3 28 Conclusie: Er zijn 2011 35 jongeren meer ingestroomd, dan uitgestroomd. Dat is opmerkelijk, omdat BJz aangeeft, dat dit niet overeenkomt hun waarneming. Dit wordt uitgezocht. In 2011 w as het aantal cliënten op 31 december 150. Dat is een stijging van 58 (mits deze cijfers kloppen). Overigens is de instroom en uitstroom in geheel Gelderland t.o.v. 2011 toegenomen. Jeugdreclassering Bij Jeugdreclassering is er sprake van een delict. Over het algemeen gaat het om een complexe doelgroep met veel problematiek en w einig stabiliteit in de maatschappelijke omgeving. 8
BJZ - totaal JR JR 31-12-2011 JR 2011 instroom JR 2011 uitstroom Gemeente 0-3 4-11 12-17 18+ totaal 0-3 4-11 12-17 18+ totaal 0-3 4-11 12-17 18+ totaal Elburg 0 0 3 1 4 0 0 3 0 3 0 0 2 1 3 Ermelo 0 1 8 2 11 0 0 5 4 9 0 0 3 0 3 Harderw ijk 0 0 19 2 21 0 0 15 2 17 0 0 5 0 5 Nunspeet 0 0 6 1 7 0 0 3 0 3 0 0 4 0 4 Oldebroek 0 0 2 1 3 0 0 3 1 4 0 0 2 0 2 Putten 0 0 5 0 5 0 0 2 0 2 0 0 3 1 4 Totaal: 0 1 43 7 51 0 0 31 7 38 0 0 19 2 21 Conclusie: De instroom van 19 nieuwe jongeren klopt wel met de waarneming van BJz. In 2011 waren er op 31 december 37 cliënten binnen de Jeugdreclassering. Dat zou betekenen dat er ook op dit terrein sprake is van een redelijke toename. Ook hier wordt met de branche contact over opgenomen. BJZ - totaal - Samenloop Jeugdbescherming en Jeugdreclassering 2011 Gemeente 0-3 4-11 12-17 18+ totaal Elburg 0 0 1 0 1 Harderw ijk 0 0 5 0 5 Oldebroek 0 0 1 0 1 Totaal: 0 0 7 0 7 Conclusie: In totaal 7 jongeren die Jeugdbescherming genoten hebben ook een delict hebben gepleegd. Dat is de reden dat zij onder de tw ee trajecten tegelijkertijd w orden geteld. Dat is een stijging van 4 t.o.v. 2011. Advies- en Meldpunt Kindermishandeling Aantal onderzoeken in 2011 Gemeente Aantal onderzoeken Elburg 14 Ermelo 14 Harderw ijk 41 Nunspeet 7 Oldebroek 10 Putten 16 Totaal: 102 Conclusie: In 2011 waren 109 beroepen op de AMK in onderzoek. Een minimaal verschil. Jeugd en opvoedhulp Jeugd en opvoedhulp kant vele soorten hulpaanbod. Het is de zw aardere vorm van hulpverlening. De cijfers zijn geteld binnen de hoofdgroepen en niet gedifferentieerd naar de verschillende soorten hulpaanbod binnen de hoofdgroep. Het gaat om: Hoofdgroep Hulpaanbod Ambulante zorg o Ambulante zorg o Specialistische ambulante zorg o Therapeutische ambulante zorg 9
o Ambulante spoedhulp Pleegzorg: 24 uur o Crisispleegzorg o Hulpverleningsvariant o Opvoedingsvariant o Therapeutische pleegzorg Daghulp: deeltijd o Kinderopvang plus o Medisch kinderdagverblijf o Boddaertcentra o Daghulp niet-schoolgaande jeugd o Dag- en deeltijdbehandeling jeugd- en kinderpsychiatrie (vallend onder GGZ-Jeugd) o Naschoolse dagbehandeling voor jeugdigen met een licht verstandelijke beperking (vallend onder LVB) Residentieel: 24 uur o Open groepen Fasehuizen Behandelgroep Kamertrainingscentra o Gezinshuizen Hulpverleningsvariant Opvoedingsvariant Therapeutische gezinshuizen Jeugdzorg plus BJZ - Herkomst unieke jeugdigen naar zwaarste zorgvorm op 1-1-2012 In zorg op w achtlijst én in zorg op w achtlijst én niet in zorg Ambulant Pleegzorg Daghulp Residentieel Ambulant Pleegzorg totaal totaal totaal Elburg 13 9 6 3 31 1 1 Ermelo 19 24 7 10 60 2 1 3 6 6 Harderw ijk 35 18 14 11 78 1 2 2 5 5 1 2 8 Nunspeet 21 19 5 2 47 1 1 2 6 1 1 8 Oldebroek 16 21 3 9 49 3 1 4 4 1 1 6 Putten 18 10 4 4 36 2 1 2 5 5 2 7 Daghulp Residentieel Observatie diagnostiek Ambulant Pleegzorg Daghulp Residentieel Totaal: 122 101 39 39 301 9 3 5 2 19 26 3 6 1 36 Toelichting: Deze cijfers geven een indeling van de unieke cliënten aan op peildatum 01-01-2012 naar de zwaarste vorm van jeugdzorg. Ambulant wordt het meest ingezet en is tevens de goedkoopste vorm van de zw aarder hulpverlening. Sommige jeugdigen komen op de wachtlijst, maar krijgen toch alvast enige vorm van hulp/begeleiding, omdat de nood te hoog is. Anderen niet en blijven dan alleen op de wachtlijst. Jeugd en opvoedhulp - Herkomst instroom 2011 0-5 6-11 12-15 16-17 18+ Totaal Elburg 7 10 8 4 29 Ermelo 6 10 8 4 28 Harderw ijk 24 18 16 8 66 Nunspeet 8 8 7 7 30 Oldebroek 5 8 8 2 23 Putten 10 9 10 4 33 Totaal: 60 63 57 29 209 10
Jeugd en opvoedhulp - Herkomst uitstroom naar zwaarste zorgvorm 2011 0-5 6-11 12-15 16-17 18+ Totaa l Ambulant Daghulp Pleegzorg Residentieel terug trekking Ambulant Daghulp Pleegzorg Residentieel terug trekking Ambulant Daghulp Pleegzorg Residentieel terug trekking Ambulant Daghulp Pleegzorg Residentieel terug trekking Ambulant Daghulp Pleegzorg Residentieel terug trekking Elburg 3 2 1 9 1 1 1 7 1 1 2 4 3 2 1 1 40 Ermelo 3 2 8 1 2 1 8 1 1 6 3 1 1 1 1 40 Harderw ijk 7 8 1 1 11 2 2 2 7 1 1 3 9 2 1 3 4 4 1 70 Nunspeet 2 7 2 2 1 1 4 1 4 1 1 2 1 2 31 Oldebroek 1 2 2 4 1 2 4 1 1 4 1 1 3 27 Putten 5 7 2 1 1 5 3 1 1 1 1 1 1 30 Totaal: 21 14 1 4 46 8 8 4 6 35 6 5 5 3 28 3 4 4 6 12 6 8 1 238 Conclusie: Van de kinderen onder de 12 komen velen bij ambulante zorg. Kinderen onder 5 komen niet zo snel in pleegzorg terecht. Uit de cijfers is goed terug te zien dat opvoedhulp na de pubertijd snel afneemt. Daarbij moet in ogenschouw worden genomen dat jeugdzorg in principe boven 18 niet verplicht is. Aanbieders Jeugdzorg in Regio Noord Veluwe De cijfers over het aantal cliënten, de instroom en de uitstroomgegevens komen van de Branche Jeugdzorg Gelderland. Deelnemers aan deze Branche en tevens aanbieders van Jeugdzorg in de regio Noord-Veluw e zijn: Bureau Jeugdzorg Joozt (onderdeel van LSG Rentray) Lijn 5 Nové Pact um Leger des Heils Gelderland Stichting Gereformeerd Jeugdwerk (SGJ/Eleos) 11
JeugdzorgPlus Jeugdzorgplus (gesloten jeugdzorg) is een vorm van zorg en behandeling voor jongeren met ernstige gedragsproblemen. Jongeren worden gedwongen opgenomen en krijgen in hun eigen belang hulp in een gesloten omgeving. Jeugdzorgplus is niet bedoeld als straf. J&O Gesloten Jeugdzorg: unieke jeugdigen geplaatst in gesloten JZ Noordw est Veluw e: gezinsvoogdij Noordw est-veluw e 5 Toelichting: Deze cijfers zijn niet toereikend. Het Transitiebureau heeft de jeugdzorg-plus nog niet in kaart kunnen brengen. Omdat deze voorzieningen sterk landelijk werken lijkt het verstandig te w achten op gegevens van het Transitiebureau te wachten in dit kader. Uit landelijke vergelijkingen blijkt, dat 40% van de jongeren in de JeugdzorgPlus jongeren met LVB zijn. Aanbieders JeugdzorgPlus in Regio Noord Veluwe Gesloten Jeugdzorg is een mate van specialistische hulpverlening, die meer op provinciale en landelijke schaal is georganiseerd. Dit heeft te maken met de specialistische aard, maar ook met de omvang waarin het beschikbaar moet zijn. Aanbieders van JeugdzorgPlus in RNV-regio zijn: Otto Gerard Heldering Stichting LSG Rentray Minder in onze regio actief zijn: Hoederloogroep (onderdeel Pluryn) Avenier Spoedeisende zorg Spoedeisende zorg betreft die zorg, waar meteen tot actie moet w orden overgegaan, crisisinterventie. Besluiten spoedeisende zorg naar regio; NW Veluwe: JB 5 JR 0 JHV 35 Totaal 40 Aantal besluiten spoedeisende zorg met onmiddellijke inzet van zorg naar regio; NW Veluwe: 27 Conclusie: De 27 cliënten die onmiddellijke spoedeisende zorg nodig hebben gaan direct door naar pleegzorg. Van de totaal 40 blijken er voor 13 een oplossing in het eigen netwerk te zijn gevonden. 12
Jeugd Geestelijke GezondheidsZorg De Jeugd GGZ biedt hulp aan kinderen, jongeren en volw assenen met psychiatrische of psychosociale klachten, die zo ernstig zijn dat zij daardoor in hun ontwikkeling worden bedreigd. Hoofdgroep Hulpaanbod Jeugd-GGZ 1 e lijns o Preventie o Eerstelijns psychologische zorg Jeugd-GGZ 2 e lijns Ambulante zorg/ o Dag- en deeltijdbehandeling jeugd- en kinderpsychiatrie DBC zonder verblijf o E-health o Verslavingszorg o Crisiszorg Intramurale zorg/ o Klinische opname en behandeling. Dit is meestal kortdurend van aard. DBC met verblijf o Langdurige klinische zorg en begeleiding. o Logeerzorg o Beschermd en begeleid wonen. o Verslavingsklinieken o Forensische psychiatrische hulp CPB en Cebeon hebben, in het kader van een opdracht van VWS, de gegevens in kaart gebracht die op dit moment beschikbaar zijn. Deze gegevens zijn in de vorm van factsheets per gemeente via de w ebsite van het Transitiebureau in te zien. Regio RNV 2009 Oldebroek Elburg Nunspeet Harderw ijk Ermelo Putten Totaal Het aantal kinderen van 0 t/m 22 dat in 347 347 431 767 642 436 een gebruik heeft gemaakt van de GGZ 2970 Waarvan: eerstelijnspsychologische zorg 56 46 113 220 197 160 792 een DBC zonder verblijf 280 275 287 516 415 231 2004 een DBC met verblijf 23 39 50 69 59 65 305 Bron: College voor Zorgverzekeringen en Vektis (bew erking door APE) Toelichting Bij deze gebruikcijfers gaat het om jongeren die op enig moment in het gebruik maakten van geneeskundige GGZ. Het aantal jongeren met een Diagnose Behandeling Combinatie (DBC) wordt geteld. Daarnaast w ordt het aantal jongeren dat gebruik maakte van de eerstelijns GGZ geteld. Dus ook als een kind twee DBC's (met of zonder verblijf) heeft, dan telt hij in het totaalcijfer maar één keer mee. In de afzonderlijke categorieën (met verblijf / zonder verblijf) telt hij w el elke keer afzonderlijk mee. Daarom zal het totaalcijfer per gemeente in deze tabel meestal lager zijn dan de som der delen. De bronnen van de gegevens over de jeugd-ggz zijn het College voor Zorgverzekeringen en Vektis. De gegevens zijn onttrokken aan de administratie van de zorgverzekeraars. De cijfers geven een overzicht van het gebruik van de geneeskundige GGZ (het deel dat nu in de Zorgverzekeringswet zit. Dit in tegenstelling tot het GGZ-deel dat nu onder de AWBZ valt) door jongeren van 0 t/m 22 op gemeenteniveau. De gegevens zijn uitsplitsbaar naar het aantal kinderen met: eerstelijnspsychologische zorg, met een DBC zonder verblijf of, met een DBC met verblijf. 13
De uitsplitsing van jongeren met DBC's met en zonder verblijf voor 2009 is gemaakt op basis van verhoudingen per groep in 2008 (Vektis). Er is gebruik gemaakt van cijfers uit 2009 omdat dit het laatste w aarvan de cijfers beschikbaar zijn. Gezien de overheveling van de GGZ van de AWBZ naar de Zorgverzekeringswet in 2008 is bekend dat de cijfers van Vektis minder goed geregistreerd zijn dan over 2010. Zodra 2010 per gemeenten bekend zijn, wordt bezien of dit tot een significante wijziging leidt op gemeentelijk niveau. Dit wordt in ieder geval meegenomen in het verdeelmodel van het SCP en Cebeon. SCP en Cebeon zullen in het verdeelmodel dan ook meerdere jaren betrekken. Het aandeel verblijf in de jeugd-ggz op basis van de AWBZ wordt landelijk geschat op 300 tot 700 kinderen, onder andere voor beschermd wonen. Deze groep zit niet in de cijfers over de jeugd-ggz en zijn ook niet uitgesplitst naar gemeenten. Aanbieders GGZ in Regio Noord Veluwe GGZ is een mate van specialistische hulpverlening, die merendeels via de Zorgverzekeringsw et wordt betaald. Aanbieders zijn categorale instellingen. Voor de RNV-regio zijn de belangrijksten: Tactus Verslavingszorg GGZ Centraal Fornhese Bosman GGZ Eleos Lindenhout Pact um Dimence Psychologenpraktijk Putten Leger des Heils RIBW Centraal Bureau Deze lijst is niet afdoende, maar zeer w aarschijnlijk w el het meest relevant. Sinds 2008 zijn enkele nieuw e aanbieders actief (al dan niet op commerciële basis). Licht Verstandelijke Beperking (LVB) Kinderen en jongeren met een licht verstandelijke beperking (LVB) hebben niet alleen een lagere intelligentie met een IQ-score tussen de 50 en 85. Ze hebben daarnaast een beperkt sociaal aanpassingsvermogen waardoor hun sociale redzaamheid laag is. Bij kinderen met LVB is dan ook sprake van bijkomende problematiek, zoals leerproblemen, een psychiatrische stoornis en problemen in het gezin en de sociale omgeving. Indicatiestelling voor zorgaanbod vindt plaats d.m.v. het vaststellen van de hoogte van het IQ van de betrokkene. Hoofdgroep Hulpaanbod Extramurale begeleiding Persoonlijke verzorging o Begeleiding Individueel o Sociale zelfredzaamheid o Contact maken en vasthouden o Eigen regie in dagelijks leven o Inzicht in gevolgen van gedrag o Inslijten van vaardigheden o Oefenen van vaardigheden Begeleiding Groep o Samen w erken en samen spelen o Opbouwen structuur en ritme o Ontlasten van ouders en mantelzorgers o Vervanging van onderwijs bij volledige leerplichtontheffing Kortdurend Verblijf o Permanent toezicht op een kind in verband met gedragsproblemen o Bevorderen van structuur o Ontlasting van ouders 14
Cijfers van het Transitie Bureau Regio RNV Extramurale begeleiding: Het aantal kinderen van 0 t/m 22 met een extramurale VB-indicatie (dominante grondslag) en een IQ van 50 t/m 85 (afbakening CIZ) op peildatum Oldebroek Elburg Nunspeet Harderw ijk Ermelo Putten Totaal Peildatum: 01-01-08 36 27 40 65 44 22 234 01-01-09 40 30 46 71 63 32 282 01-01-10 42 34 46 70 52 36 280 Bron: CIZ (bew erkt door het SCP) Toelichting Het Sociaal en Cultureel Planbureau heeft op basis van CIZ-bestanden geprobeerd per gemeente zowel het aantal jeugd-lvb cliënten met een indicatie voor extramurale zorg in kaart te brengen. Op dit moment bleek het nog niet mogelijk de cijfers voor intramurale zorg voor deze doelgroep geheel zuiver te krijgen. Daarom is ervoor gekozen de cijfers over intramurale ondersteuning en zorg nu niet op gemeenteniveau w eer te geven. De gegeven cijfers zijn dus beperkt tot het extramurale deel. De cijfers in de extramurale jeugd-lvb zijn door het SCP berekend door het aantal jongeren te tellen dat op bepaalde peildata: een (nog steeds) geldige CIZ-indicatie voor extramurale voorzieningen had op basis van de dominante grondslag Verstandelijk Beperking (met daarnaast eventueel een andere, bijkomende grondslag); een IQ-score tussen de 50 en 85 heeft; ten hoogste 22 is. Deze cijfers zijn dus inclusief de zwakbegaafden (IQ: 70 t/m 85). Het aantal is ook inclusief de uitstaande PGB s voor jeugd-lvb op peildata die verstrekt zijn aan jongeren van ten hoogste 22. Het aantal is exclusief de vraag naar intramurale jeugd-lvb voorzieningen. Dit betekent dat alle kinderen die (ook) een indicatie voor intramurale zorg hebben uit de cijfers zijn gelaten. Ongeveer een derde van het landelijk totaal van de vragers zijn vragers naar intramurale voorzieningen. Deze cijfers betreffen de vraag en niet per se het gebruik: niet iedereen met een geldige CIZ indicatie maakt gebruik van een AWBZ-voorziening. Alle cijfers betreffen zow el de PGB s als de Zorg In Natura (ZIN). De cijfers van het Transitie Bureau zijn exclusief de cijfers van Bureau Jeugdzorg. Het is nog onduidelijk of dit betekent dat beide cijfers moeten worden opgeteld. Dat zou betekenen dat w e aan extramurale begeleiding op ongeveer 750 jongeren zouden komen. Dat lijkt hoog gezien de landelijke normen. Hierbij moet bedacht worden dat gemiddeld 40% van de cliënten in deze sector intramurale cliënten zijn, dan zou het totaal aantal LVB cliënten in onze regio rond 1250 komen te liggen. Dat zijn er 500 meer dan bv. de regio Arnhem. Dat lijkt niet helemaal w aarschijnlijk. Hier zal verder onderzoek naar moeten worden gedaan. 15
Aanbieders LVB in Regio Noord Veluwe LVB is een mate van specialistische hulpverlening, w aarbij indicatie loopt via BJZ en het CIZ. Aanbieders zijn categorale instellingen. Voor de RNV-regio zijn de belangrijksten: Stichting Philadelphia Zorg Careander s Heerenloo Lijn 5 Stichting Adullam Rudolphstichting Deze lijst is niet afdoende, maar w aarschijnlijk w el het meest relevant. Er zijn nog tal van kleine aanbieders, w aaronder bv. zorgboerderijen. Hoe verder met de cijfers? In ieder geval de cijfers m.b.t. jeugd-ggz en jeugd-lvb geven reden tot verder onderzoek. Het betekent in ieder geval dat instellingen op termijn op dezelfde wijze hun gegevens registreren. Wanneer het w erkgebied van de meeste instellingen groter is dan onze regio (of welke regio dan ook), is het handiger om afspraken over een dataset landelijk aan te pakken. Daarnaast is het nog volstrekt onduidelijk hoe de kostenopbouw er uitziet. 6. Landelijke cijfers Jeugdzorg en budgetten De geïndiceerde jeugdzorg, ook wel tweede- en derdelijns jeugdzorg genoemd, valt tot nu toe buiten de gemeentelijke verantwoordelijkheid. Deze wordt gefinancierd door de provincie, de AWBZ en de zorgverzekeraars. Landelijk w ordt lijks ruim 3 miljard euro uitgegeven aan de geïndiceerde jeugdzorg (gegevens 2008). Er is een lijkse groei van ruim 10%; met name in het gebruik van PGB s (persoonsgebonden budgetten) zit een enorme groei. In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van de middelen die lijks landelijk worden ingezet voor de jeugdzorg en de aantallen trajecten die het betreft. Wat Trajecten (2008) Budgetten (2008) Ambulante jeugdzorg 44.276 Dagbehandeling 9.816 Provinciaal aanbod 917 Vrijw illige residentiële jeugdzorg 11.805 mln Spoedeisende zorg 9.132 + Pleegzorg 20.144 toegangstaken BJZ 186 mln Gesloten jeugdzorg 3.225 160 mln Jeugdbescherming (voogdij) 37.820 275 mln Jeugdreclassering 10.883 57 mln Jeugd-LVG 12.970 510 mln Jeugd-GGZ 147.000 470 mln PGB (jeugd-lvg of jeugd-ggz) 33.600 497 mln Totaal 3.072 mln Voor dezelfde jongeren of hun gezinnen worden vaak meerdere trajecten tegelijkertijd of na elkaar ingezet. Daarom is het op dit moment nog steeds lastig om zicht te krijgen op het juiste aantal jongeren/gezinnen dat gebruik maakt van jeugdzorg. 16
Bijlage 1 Kengetallen Jeugdzor g Landelijke Cijfers geschat aantal clienten per 1000 budget per budget per budget per jeugdige budget per jeugdige jeugdigen geschat aantal jeugdige in zor g jeugdige in zor g algemeen algemeen x Type zor g (landelijke schatting) (1) jeugdigen in zor g in < > (landelijke schatting) x geschat aantal cliënten < > (landelijke schatting) (2) aantal jeugdigen < > BJZ toeleiding hulp 41,11 123.330,00 totaal aantal aanmeldingen 28,5 86 waarvan geaccepteerd (3) 18,1 54 2.272,00 123.369,60 Jeugdbescherming 14,5 44 5.391,00 234.508,50 77,96 233.880,00 J eugdr eclasser i ng 6,6 20 2.458,00 48.668,40 16,16 48.480,00 AMK (4) 16,9 51 690,00 34.983,00 11,62 34.860,00 advi ezen 8,3 25 58,00 1.444,20 0,54 1.620,00 consulten 2,6 8 106,00 826,80 0,31 930,00 onder zoeken 4,2 13 2.293,00 28.891,80 10,77 32.310,00 Jeugd en opvoedhulp (5) 28,8 86 9.030,00 780.192,00 259,97 779.910,00 ambulante hulp 12,7 38 4.145,00 157.924,50 56,70 170.100,00 verblijf deeltijd 2,7 8 9.255,00 74.965,50 51,03 153.090,00 ver bli j f pl eegzor g 6,2 19 7.824,00 145.526,40 48,19 144.570,00 verblijf 24 uurs 3,3 10 28.195,00 279.130,50 92,14 276.420,00 cr i si szor g 3 9 3.926,00 35.334,00 11,91 35.730,00 Jeugdzor g plus 0,9 3 49.860,00 134.622,00 45,36 136.080,00 Jeugd GGZ ZvW (6) 76,32 229 1.756,00 402.053,76 133,24 399.720,00 ambulante zorg 72,82 218 17
deel t i j d 0,5 2 r esi dent i eel 1,8 5 gemengd 0,8 2 GGZ 1e lijn zelfst.gevestigd 0,4 1 Jeugd-lvg AWBZ OBC's (7) 3,7 11 25.306,00 280.896,60 93,27 279.810,00 Jeugd-lvg AWBZ over ig 51,31 153.930,00 Jeugd-ggz+lvg PGB (8) 7,6 23 18.500,00 140,90 422.700,00 TOTAAL 870,90 2.612.700,00 Contr ol e 3.427.470,00 Br on: Yper en, T.A. van & Woudenberg, A. van (2011). Werk in uitvoering. Bouwen aan het nieuwe jeugdstelsel. Utrecht: Nederlands Jeugdinstituut. (Te down De tabel is gemaakt samen met het ministerie van VWS. Ci jfer s van het aantal jeugdigen in zorg zijn met grote zorgvuldigheid samengesteld. De registratiesystemen van zorgaanbieders zijn echter niet zo ingericht uniforme en betrouwbare wijze kunnen registreren. Daarom kan geen 100 procent betrouwbaarheidsgarantie worden gegeven over deze cijfers. Deze cijfers zijn gebaseerd op het geregistreerd zorggebruik van 2009 van de zorginstellingen. Het kan dus zo zijn dat er sprake is van dubbelingen door dat j maken voor meerdere vormen van zorg. Het optellen van jeugdigen in zorg over de deelsectoren heen geeft geen goed beeld van het aantal cliënten. (1) Definities van aantallen cliënten zijn niet eenduidig. Zo betreft het aantal cliënten Jeugd- en Opvoedhulp gebruikers: het aantal kinderen in zorg op 1 jan bij de instroom in dat. (2) Gerekend over alle jeugdigen in Nederland 0-17. Budget per jeugdige is niet gewogen naar r isicofactor en. (2) Bij enkele BJZ's wordt het een nieuwe aanmelding genoemd, wanneer een jeugdige een herindicatie ontvangt, andere bureaus laten het dossier openstaan dit geen nieuwe aanmelding. (4) De uitsplitsing van de bedragen over de functies advies, consult en onderzoek zijn door VWS geschat. (5) Bron: Jeugdzorg Neder land, 2010. Bedr agen per zor gsoor t door VWS geschat. Geschat aantal unieke cliënten in 2009 is 75.323. Bedragen per jeugdige in zorg zijn berekend over gebruikers, niet de unieke cliënten. 18
(6) Gegevens volgens VWS. Het sectorrapport ggz (2010). Berekent andere aantallen en bedragen. I ets meer dan de helft van de personen in behandeling in 20 het sectorrapport jeugdigen, de rest zijn ouders; ZvW= Zorgverzekeringswest (7) Aantal cliënten in Orthopedagogische Behandelcentra (OBC's); zie verder kerncijfers LVG (PWC, 2009). Het aantal clienten jeugd-lvg AWBZ over ig is niet goed bekend. (8) Het gemiddelde PGB-budget dat wordt toegekend is 18.500 euro. Op basis daarvan is het aantal cliënten (PGB-houders) berekend. Op peildatum 31-01-2009. 19