ARBEIDSMARKTMONITOR Regio / POWI Uitgave 12 van 211 Werkloosheid in stijgt minder snel dan landelijk De werkloosheid in is in november licht gestegen (+2%). Over de maanden september t/m november blijkt de ontwikkeling van de geregistreerde werkloosheid echter beter is dan landelijk. De werkloosheid in ligt nog bijna 5% onder het niveau van vorig jaar, landelijk is het niveau 4% lager dan vorig jaar. Verwacht wordt dat eind januari de stijgende werkloosheid het niveau van een jaar eerder kan bereiken. Ook de ontwikkelingen van de werkloosheidsuitkeringen WW en WWB zijn in beter dan landelijk. Het aantal WWB uitkeringen is in op jaarbasis bijna 2,9% hoger, terwijl landelijk het aantal WWB uitkeringen 4,3% hoger is dan vorig jaar eind november. loopt daarmee langzaam een deel van de achterstand op landelijke cijfers in. De komende maanden wordt duidelijk of de verschillen in ontwikkeling zich voortzetten, of dat zoals in het verleden na enkele maanden toch de landelijke trend op afstand volgt. Het aantal openstaande vacatures in de regio is ten opzichte van vorig jaar nog hoog, maar daalt in het laatste kwartaal van ± 5.3 naar ± 4.7. In tegenstelling tot vorig jaar ligt een verdere daling van vacatures in het verschiet. Myra Koomen, voorzitter van het Platform Onderwijs, Werk en Inkomen (POWI): Het is belangrijk dat mensen aan het werk blijven of van werk naar werk schakelen, om niet in een langdurige uitkeringssituatie te komen. Bij een toename van tijdelijke arbeidscontracten kunnen eigen netwerk en sites van werkpleinen in hulp bieden bij een goede en tijdige oriëntatie op ander werk Verder blijkt uit de arbeidsmarktmonitor: Overheidsbezuinigingen maakt meer samenwerking in aanpak noodzakelijk. Werkloosheid zal de komende maanden in ieder geval seizoensmatig stijgen, verwacht wordt dat de economische ontwikkeling voor extra stijging gaat zorgen. De vacaturemarkt wordt minder transparant: aanwezige vacatures worden minder zichtbaar in wervingsacties en publieke sites. Werkgevers worden kritischer bij aanname van personeel. Lichte stijging van WW en lichte daling WWB in november; in december en januari is een stijging van zowel WW als WWB te verwachten. De jaar- en maandontwikkeling van WW is in verhoudingsgewijs beter als in. Er is een lichte trend zichtbaar in dalende starters en stijgende faillissementen. Toelichting: De Maandelijkse Arbeidsmonitor van de Regio is gemaakt in opdracht van het POWI (Platform Onderwijs Werk en Inkomen). Tussen bekend worden van data en het verschijnen van de monitor zit de verwerkingstijd van cijfermatige informatie. De arbeidsmarktmonitor is gevuld met cijfers van eind afgelopen maand. Reacties op deze editie kunt u mailen naar p.mollink@regiotwente.nl Colofon: Samenstelling en coördinatie: P. Mollink (Regio ) Meegewerkt hebben: P. Kuiper (gemeente Almelo J. Irtürk (UWV Werkbedrijf), M. Locht (UWV WERKbedrijf), P. Winkelhorst (Stadsbank Oost-), B. Bakker-Mulder (gemeente Hengelo en ROZ), W. de Jong en H. Seker (gemeente Hengelo), H. te Walvaart en P. Mollink (Regio ) Ambtelijk opdrachtgever: T. Windmulder (Regio ) Bestuurlijk opdrachtgever: M. Koomen (voorzitter POWI) Arbeidsmarktmonitor Regio 1
Ontwikkeling werkloosheid (NWW, percentage van de beroepsbevolking) NWW percentage ontwikkeling 1,% 9,% 8,% 7,% 6,% 5,% 4,% 3,% Het CBS geeft op basis van haar landelijke enquête een lichte stijging van de landelijke werkloosheid aan. Uit landelijke UWV cijfers blijkt dat het aantal geregistreerde nietwerkende werkzoekenden in 4,3 % lager als eind november 211. In is dat 4,7% lager. De laatste maand stijgt zowel in als landelijk de werkloosheid met 1,8%. Het percentage geregistreerde werkloosheid is zowel in als in licht gestegen; in van 7,3% naar 7,4%, in van 5,8 naar 5,9%. Deze NWW werkloosheidspercentages zijn nog steeds lager dan vorig jaar in dezelfde periode. De hoogste percentages geregistreerde werkloosheid zitten in de steden. De verwachting is dat in de komende maanden de werkloosheid door een combinatie van factoren snel kan stijgen. Er wordt een economische terugval verwacht. Deze gaat gepaard met minder werk, verlies van arbeidsplaatsen en een lagere arbeidsmobiliteit. Dit leidt tot meer werkloosheid en minder mogelijkheden tot vinden van nieuw werk. jan-7 apr-7 jul-7 okt-7 jan-8 apr-8 jul-8 okt-8 jan-9 apr-9 jul-9 okt-9 jan-1 apr-1 jul-1 okt-1 jan-11 apr-11 jul-11 okt-11 In tegenstelling tot de economische dip van 28-29 leiden overheidsbezuinigingen tot minder werk bij overheid en bij door de overheid gefinancierde projecten. Ook hierdoor stijgt werkloosheid, vooralsnog onder tijdelijk en projectpersoneel. Bovendien leiden overheidbezuinigingen tot minder hulp aan werklozen, die daar op zijn aangewezen. Zij blijven langer werkloos. Strengere toegangsnormen in uitkering leiden tot relatief minder uitkeringen, maar veranderen niets aan de toename van werkloosheid zelf. Het verdwijnen van arbeidsmarktmaatregelen voor bedrijven om potentiële werklozen binnen boord te houden (o.a. deeltijd WW), zorgt voor meer uitstoot van personeel naar werkloosheid. Door lager werkvoorraden bij bedrijven zal meer personeel seizoenswerkloos worden. Al deze factoren zullen naar verwachting de werkloosheid in de winter hoger laten oplopen dan in het voorgaande jaar. Dit zal vooral in conjunctuurgevoelige sectoren zichtbaar worden.. Arbeidsmarktmonitor Regio 2
Werkloosheid Werkloosheid (NWW) 26. 24. 728 672 22. 2. 18. 16. 14. Het aantal werklozen is de afgelopen maanden gedaald, minder sterk dan minder sterk dan in dezelfde periode vorig jaar. Ten opzichte van een jaar geleden is de geregistreerde werkloosheid in met ± 1. gedaald naar 2.826 personen. Er is een lichte terugloop in banen in de technische sector, sanering van banen in de bouw en stijging van banen in kennisintensieve en andere sectoren. Hierdoor is de Twentse economie in vergelijking met voorgaande tijden van crisis, minder gevoelig geworden voor economische schommelingen die toenames van werkloosheid lieten zien. De grootste groep in de Twentse geregistreerde werkloosheid wordt gevormd door de leeftijdscategorie van 45 jaar of ouder. In deze groep bevinden zich ook verhoudingsgewijs de meeste langdurige werklozen. De kleinste groep (1%) wordt gevormd door de werkloze Twentse jongeren. De geregistreerde werkloosheid onder hoger opgeleiden vanaf niveau MBO+ blijft laag, met uitzondering van de groep 5-plussers daarin. Ondanks de dreigende economische teruggang is werkloosheid onder technisch personeel boven het ongeschoold niveau nog niet erg hoog. Een aantal bedrijven geeft nog steeds aan dat voor specialistisch werk voor hoger gekwalificeerd personeel geen aanbod gevonden kan worden. dec '8 feb '9 apr '9 juni '9 aug '9 okt '9 dec '9 feb '1 apr '1 juni '1 aug '1 okt '1 dec '1 feb '11 apr '11 jun '11 aug'11 okt'11 dec '11 616 56 54 448 392 echter kort werkloos. Blijkbaar vindt een doorstroming plaats van bouwtechnische beroepen naar andere technische functies. In het verleden heeft deze doorstroming naar andere beroepen en sectoren geleid tot een hoge vervangingsvraag in de bouwsector. De instroom terug uit andere sectoren bleek daarbij zeer beperkt. Door de sanering van de sector lijkt een hoge vervangingsvraag achterwege te blijven. Wel zal hierdoor bij een opleving van de sector in de toekomst rekening moeten worden gehouden met aanzienlijke krapte en grote tekorten in geschikt personeel. Het CBS geeft aan dat er een extra toename is van personen die werk gaan zoeken, maar die niet voorafgaand werk hadden of werk zochten. Deze werkzoekende personen hebben veelal geen recht op een uitkering en registreren zich daarom ook niet als werkloos bij het UWV WERKbedrijf. Ze tellen echter wel mee in de werkloosheidsenquêtes van CBS. Een toename van deze groep leidt tot meer verschillen in de werkloosheidscijfers van CBS en de geregistreerde werkloosheidscijfers van UWV WERKbedrijf. Op regionaal niveau zijn alleen actueel de laatste cijfers beschikbaar. Door bezuinigingen bij de overheid zal voor het oplossen van knelpunten op de arbeidsmarkt nog meer samenwerking tussen overheidspartijen onderling en tussen overheid en bedrijfsleven gezocht moeten worden. Binnen de relatief gunstige werkloosheid onder technisch personeel vormt op de groep werkloze bouwtechnisch geschoolden een uitzondering. Deze groep is voor een deel Arbeidsmarktmonitor Regio 3
3.3 3.1 Jeugdwerkloosheid (tot 27 jaar) 92.4 86.8 2.9 2.7 2.5 2.3 2.1 1.9 1.7 1.5 De geregistreerde werkloosheid onder Twentse jongeren tot 27 jaar is het afgelopen jaar sneller gedaald dan de werkloosheid totaal. Jongeren staan in het algemeen kort als werkloos geregistreerd. In november is de werkloosheid onder jongeren gestegen met 2%. Dit in tegenstelling tot een daling in de zelfde maand in het voorafgaande jaar. Op basis van de trend mag voor de komende maanden een sterke stijging verwacht worden, waarbij de werrkloosheid tot ± 2.4 kan oplopen. Deze toename is het gevolg van de afloop van veel tijdelijke contracten en niet direct voorhanden zijn van ander tijdelijk werk. Er komen steeds meer werkzoekende jongeren - met of zonder een klein baantje -, die zich niet registreren als werkloos, omdat ze geen uitkering (meer) krijgen. De wetswijziging naar één uitkeringsinkomen per gezin, zal verder bijdragen aan de toename van nietgeregistreerde maar wel werklozen jongeren. Tevens zal hierdoor het aantal (WIJ) bijstandsuitkeringen aan jongeren gaan dalen. In landelijke CBS enquetes N CBS Op basis van landelijke schattingen kan de groep niet geregistreerde werkloze jongeren in nu al op minimaal 1. jongeren geschat worden. Een stijging naar 2. ligt voor de hand. Omdat dat deze jongeren noch in de NWW cijfers zichtbaar zijn, noch in de jan '9 mrt '9 mei '9 juli '9 sept '9 nov '9 jan '1 mrt '1 mei '1 juli '1 sept '1 nov '1 jan '11 mrt '11 mei '11 jul '11 sept'11 nov'11 81.2 75.6 7. 64.4 58.8 53.2 47.6 42. uitkeringscijfers, kan advies en bemiddeling naar werk niet vanuit bestandsbasis geregeld worden. Er wordt gewerkt aan meer inzet van social media en ander communicatiemiddelen voor de benadering van deze groep jongeren. De groep geregistreerde langdurig werklozen jongeren met een uitkering zal moeilijker werk kunnen vinden door de combinatie van een terugvallende economie en verdringing door de eerdere genoemde toenemende groep niet geregistreerde jongeren. Na een stijging in de winter, mag in de lente door slechtere economische ontwikkelingen en vanwege de wetwijziging, nog een daling van geregistreerde werkloosheid onder jongeren verwacht worden. Daarbij is er een vergrote toename te verwachten aan werkloze jongeren in de leeftijdsgroep 23 tot 27 jaar en in de groep jongeren die al meer dan 6 maanden werkloos zijn. Uit de bijlage bij de arbeidsmonitor blijkt dat de jongeren van 23 tot 27 jaar nu al binnen de jeugdwerkloosheid de grootste groep vormen met een aandeel van meer dan de 5%. Meest gunstige werkperspectieven zijn er in het voorjaar voor jongeren met een MBO 4 opleiding of hoger in technisch productieve vakrichting. Arbeidsmarktmonitor Regio 4
Vacatures Openstaande vacatures naar sectoren, aantal vacatures per 1. arbeidsplaatsen 12 1 Schatting vacaturemarkt (openstaande vacatures) 21 vergelijkbaar kwartaal 211 lopend kwartaal 8 6 4 2 Landbouw Industrie Bouwnijverheid Handel Vervoer en opslag Horeca Informatie & communicatie Fin. instellingen Advies & onderz. (zak. dienstverl.) Verhuur & ov. zak. dienstverl. Openbaar bestuur Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Cultuur, sport & recreatie Ov. dienstverlening Op basis van de door CBS per kwartaal uitgegeven landelijke vacaturegraad (aantal banen per 1. arbeidsplaatsen), is een schatting te geven van een jaar op jaar ontwikkeling van het aantal openstaande vacatures in. Dit aantal daalt onder invloed van overheidsbezuinigingen en een onzekere economie. Werkenden solliciteren minder naar ander werk waardoor de arbeidsmobiliteit daalt. Dit draagt ook weer bij aan een verdere vermindering van het aantal vacatures. Het vacatureaanbod loopt in het laatste kwartaal van 211 in terug van ± 5.2 in de zomer naar ±4.7 openstaande vacatures; een teruggang van bijna 9%. De grootste kwartaaldalingen zitten in de sectoren bouw, horeca en zakelijke dienstverlening. Ook de gezondheidszorg kent fors minder vacatures. In de sector Handel met veel flex- en tijdelijk werk blijft het aantal openstaande vacatures op het niveau van vorig kwartaal hangen. In de bijgaande grafiek is t.o.v. vorig jaar nog een stijging van ±4% zichtbaar. De stijging van vacatures in met High Tech en ICT verbonden bedrijven in de industrie, handel en zakelijke dienstverlening wordt in het laatste kwartaal sterker getemperd door afname van vacatures in de sectoren, bouw, horeca en overheid. De vacaturemarkt kenmerkt zich naast een daling door een verminderde transparantie: vacatures zijn minder zichtbaar voor werkzoekenden. Bedrijven vullen steeds meer een openstaande arbeidsplaats pas in, als zich daarvoor een geschikte kandidaat aandient. Vacatures zijn in vrijwel alle sectoren slechter vervulbaar naarmate het beroepsniveau MBO- 3 overstegen wordt. Werkgevers worden kritischer bij aanname van personeel. Voor is de verwachting dat het aantal vacatures verder zal dalen in de winterperiode. Vanaf de lente kan op basis van seizoensinvloed een kentering zichtbaar worden. Nog niet duidelijk is of de daling daarmee gestopt wordt. Veel hangt af van een verbetering van het economische beeld en het vertrouwen van werkgevers en financiers in de economie. Indien de vacaturemarkt weer aantrekt, zal dit naar verwachting voornamelijk in de vraag naar flexibel en tijdelijk personeel zijn. Bedrijven zoeken daarbij vooral naar jongeren. Vacatures voor hoger geschoold technische jongeren blijven moeilijk vervulbaar. Arbeidsmarktmonitor Regio 5
WW uitkeringen Lopende WW Uitkeringen 13. 12. 364. 336. 11. 38. 1. 9. 8. 7. 6. Naast het seizoenspatroon laat de grafiek zien dat het aantal WW uitkeringen zich in gunstiger ontwikkeld dan in. Op jaarbasis is in het aantal WW uitkeringen gedaald met en ten opzichte van vorige maand is de WW gedaald met 5%. (landelijk 2%) De laatste maand is in een stijging van WW waarneembaar van 1% (landelijk 2%). In de bijlage is te zien dat de verschillen per gemeente groot zijn. Het verloop van het aantal WW uitkeringen kent een sterke relatie met de kortdurende (frictie) werkloosheid. Hierdoor treedt een sterke seizoenswerking op. Het UWV heeft aangegeven, dat het aantal ontslagaanvragen de komende periode hoger zal uitvallen dan verwacht. Eind van het jaar zullen bedrijven in totaal waarschijnlijk voor meer dan 35. werknemers een ontslagaanvraag hebben ingediend. Dat is ongeveer 16 procent meer dan waar het UWV begin van het jaar nog rekening mee hield. jan-9 mrt-9 mei-9 jul-9 sep-9 nov-9 jan-1 mrt-1 mei-1 jul-1 sep-1 nov-1 jan-11 mrt-11 mei-11 jul-11 sep-11 nov-11 28. 252. 224. 196. 168. Door de economische verslechering zullen minder mensen na ontslag of na beiendiging van een tijdelijke baan werk kunnen vinden. Naast het optreden van de seizoenspiek zal dus ook vanuit ontslagwerkloosheid het beroep op WW uitkeringen toenemen. Het aantal lopende WW uitkeringen in kan door deze ontwikkelingen tot eind januari oplopen tot 11.. Uitstroom uit de WW komt tot stand doordat iemand weer een betaalde baan heeft, of doorschuift naar een bijstandsuitkering (WWB), of bij einde uitkeringsduur WW werkzoekend blijven zonder uitkering (geen bijstandsrecht). Door verkorting van de WW periode is ook het aantal openstaande WW uitkeringen de laatste jaren afgenomen. Dit effect is voor 212 uitgewerkt. Arbeidsmarktmonitor Regio 6
WWB en WIJ uitkeringen WWB 11 16 38 2968 12 2856 98 2744 94 9 86 2632 252 248 82 2296 78 2184 74 272 7 Jan '8 Jan '9 volgt globaal de landelijke WWB-trend. Vanaf januari 29 tot juli 21 was sprake van een zeer sterke stijging ten gevolge van de kredietcrisis. In juli 21 wordt het effect geregistreerd van de afsplitsing van jongeren tot 27 jaar (WIJ-effect). Van november 21 tot november is 211 is Jan '1 Jan'11 Jan'12 196 het aantal WWB uitkeringen toegenomen met bijna 3%. De landelijke stijging was bijna 4%. Door verminderde instroom vanuit WW is het aantal WWB uitkeringen de laatste maanden gestabiliseerd. (in november -,1%) Onder invloed van de stijgende werkloosheid zal het aantal WWB uitkeringen vanaf eind 211 waarschijnlijk weer stijgen. WIJ 16 448 155 434 15 42 145 46 14 135 392 378 13 364 125 35 12 336 115 Jan '8 Apr Okt Jan '9 Apr Jul Okt Jan '1 Apr Jul Okt Jan '11 Apr Jul okt Jan '12 322 Ontwikkelingsgegevens over de inkomensvoorziening uit de wet WIJ zijn vermeld vanaf juli 21. In tegenstelling tot landelijk was op dat moment de overzetting vanuit WWB uitkeringen in vrijwel compleet. Hierdoor sluit de landelijke ontwikkeling niet geheel aan op de Twentse cijfers. Duidelijk is wel dat de ontwikkeling van het aantal Twentse WIJ uitkeringen gunstiger is. Onder invloed van seizoen en economie zijn WIJ uitkeringen eind november gestegen. Deze stijging zet zich door in december. Daarna kan op grond van wetwijziging het aantal WIJ uitkeringen afnemen. Arbeidsmarktmonitor Regio 7
Starters en faillissementen Ontwikkeling Starters 3 8.4 25 7. 2 5.6 15 1 5 3 mei-9 jul-9 sep-9 nov-9 jan-1 mrt-1 mei-1 Ontwikkeling Faillisementen jul-1 sep-1 nov-1 jan-11 mrt-11 mei-11 jul-11 sep-11 nov-11 4.2 2.8 1.4 84 25 7 2 56 15 1 42 28 5 14 jun-9 aug-9 okt-9 dec-9 feb-1 apr-1 jun-1 aug-1 okt-1 dec-1 feb-11 apr-11 jun-11 aug-11 okt-11 dec-11 Bovenstaande gegevens komen uit het bestand van de KVK van de ingeschreven bedrijven, de uitgeschreven bedrijven zijn dus niet meegeteld. (zie ook voor actuele gegevens over starters en faillissementen op www.kvk.nl.) Het aantal starters en faillissementen in vertoont een grillig beeld. Landelijk is vanaf midden 21 sprake van een geleidelijke stijging van het aantal faillissementen. De trend van lijkt gemiddeld de laatste maanden stijgend. Bij het aantal startende bedrijven volgt de landelijke lijn waarbij opvalt dat in de zomervakantieperioden het aantal starters lager is dan de rest van het jaar. Arbeidsmarktmonitor Regio 8
Toelichting op grafieken Op twee grafieken na (NWW als % van de beroepsbevolking en vacatures), vindt u links en rechts een verticale as (y-as), ieder met een eigen schaalverdeling. De linker as met rode belettering van de schaalverdeling is voor de rode lijn van. De rechteras met zwarte belettering is voor de zwart gekleurde lijn voor heel. De reden voor deze dubbele y-as is dat de cijfers voor en door de grootte van het gebied en de bevolking te veel uiteenliggen om inzichtelijk met één as weer te geven. In vorige uitgaven is voor iedere grafiek een factor vastgesteld. Deze factor is zodanig berekend dat de Twentse en se lijn in het beginpunt van de grafiek zo veel mogelijk samenvallen. Hierdoor is te zien hoe presteert ten opzichte van heel. Vanaf deze monitoruitgave is gekozen om een vaste factor voor alle grafieken te kiezen. Deze factor is gelijk aan de verhouding tussen de beroepsbevolking van en. De beroepsbevolking in is ongeveer 28 keer die van. Nog steeds is te zien hoe presteert ten opzichte van heel door te kijken hoe de beide lijnen zich ten opzichte van elkaar bewegen. Extra informatie is nu uit de grafieken te halen: waar staat ten opzichte van. Verhoudingsgewijs kent bijvoorbeeld ongeveer evenveel starters als heel. Door voor alle grafieken de verhouding van de beroepsbevolking te kiezen, kunt u zien hoe de afstand voor de verschillende onderdelen is, niet alleen de ontwikkeling ten opzichte van elkaar. Arbeidsmarktmonitor Regio 9