Discovery = Ontdekken = Teamleren Teamleren en Innoveren dr. Olaf Timmermans Introductie 1 1 Tal van voorbeelden uit de dagelijkse verpleegkundige praktijk laten zien hoe implementatie van s in de praktijk vaak niet wordt bereikt... voorbeelden van implementatiestrategieën gericht op teams worden zelden gemeld, maar zijn veelbelovend (Van Achterberg, Schoonhoven & Grol 2008) 1
Introductie 2 2 Verpleegkundigen werken veelal in teams, waarin wordt gedeeld over patiënten en werkgerelateerde aspecten om verpleegkundige zorg te produceren. Daarnaast, kan, gedeeld worden die essentieel is voor de implementatie van s Verpleegkundige teams ondergaan momenteel een transformatie van productie-gerichte teams naar ambidexter teams. Een ambidexter team heeft de competentie om tegelijk verpleegkundige zorg te produceren én te ontwikkelen. Om als een ambidexter team te handelen dienen teams te hanteren die nodig is voor de productie- en gerichte taken uit te voeren. Hiertoe ondernemen verpleegkundigen team-leeractiviteiten, waardoor wordt verzameld, verwerkt en opgeslagen. 2
4 Appreciative Inquiry (AI) Teamleren aanpak voor verandering samen onderzoeken wat werkt geen nadruk op wat er verkeerd gaat. vraagt verantwoordelijkheid nemen, eigenaarschap en samenwerken levert creativiteit, betrokkenheid, acties en initiatieven op die nodig zijn om veranderingen succesvol te realiseren. in gesprek met elkaar over onderwerpen die ertoe doen. in veranderingsproces leren van en met elkaar, waardoor nieuwe perspectieven ontstaan teamleren te definiëren naar activiteiten teamleden; omvat de activiteiten die verpleegkundigen in het team ondernemen om op te zoeken, te verwerken en op te slaan. teamleren omvat 5 factoren; verzamelen verzamelen toepassen opslaan Opslaan 5 Wat is relatie teamleren en innoveren? Literatuurstudie Analyse 1: Teamleren in verpleegkundige teams Analyse 2: Teamleren en teamcompositie Analyse 3: Teamleren en context Analyse 4: Teamleren en implementatie- Discussie & Conclusie 3
Doctoraatsonderzoek 2007-2012 6 het empirisch verkennen van teamleren in verpleegkundige teams het testen van de veronderstelling dat teamleren een centraal element is in het proces van implementeren van s. - literatuur- en empirisch onderzoek - N = 79 teams, vanuit GGZ (32%), Ziekenhuizen (27%), UMC (28%)en HBO-Verpleegkunde opleidingen (14%). - Crosssectioneel design - PCA, CFA, multiple regressie analyse Onderzoeksvragen 7 1: Wat is de huidige kennis over de relatie tussen teamleren en implementatie van s in de verpleegkunde teams in de literatuur? 2: Hoe manifesteert teamleren zich in verpleegkundige teams? 3: Hoe is de relatie tussen teamleren en de compositie verpleegkundige teams? 4: Hoe is de relatie tussen teamleren en de context van verpleegkundige teams? 5: Hoe is de relatie tussen teamleren en implementatie van s in verpleegkundige teams? 4
Literatuurstudie 8 Stap 1: electronic and manual search with key-words: team learning, nursing profession, learning in team(s), collaborative learning, team based learning, learning environment, nurse, nursing teams, implementation, innovation } Database number of studies PubMed 112 ISI Web of knowledge 55 Cinahl 43 Embase 37 ERIC 55 Manual 2 Total (N) 306 Stap 2; 306 titels gecheckt 62 overlappende studies verwijderd Stap 3; 244 abstract gecontroleerd op inclusie criteria 215 studies verwijderd Stap 4; 29 studies volledig gelezen 8 studies geïncludeerd voor analyse 21 studies verwijderd: - dubbele studie (1) - Geen teamleren (3) - Geen verpleegkunde (12) - Geen wetenschappelijke onderzoek (5) Tabel 1. Overzicht factoren Individuele factoren N Kwantitatieve studies Kwalitatieve studies Positieve attitude naar leren in een team 4 * *** Positieve waardering werken in een team 3 * ** Focus op continue verbetering 2 * * Positieve ervaringen samenwerkend leren 2 * * Empowerment 2 * Geslacht = vrouw 2 * Contextuele factoren N Kwantitatieve Kwalitatieve studies studies Teamleren infrastructuren 5 ** *** Faciliterend leiderschap 5 ** *** Tijd om te leren 4 ** ** Externe focus 4 * *** Gedeelde visie en doelen 3 ** * Collegiale support 3 *** Psychologische veiligheid 3 *** Team stabiliteit 3 *** Crossing Borders 2 ** Identificeren 2 * * Autoritaire, gecentraliseerde structuren 2 ** Hiërarchisch leiderschap 1 * Grote team 1 * 9 5
Onderzoeksmodel 10 Input Proces Output Team compositie Context Incrementele Radicale Olaf Timmermans, Roland van Linge, Peter Van Petegem, Bart Van Rompaey & Joke Denekens, Team Learning and Innovation in nursing; a review of the literature. Nurse Education Today, Jan. 2012, 32, (1), pp. 65-70 12. Analyse 1: Teamleren in verpleegkundige teams Input Proces Output 11 Team compositie Context Incrementele Radicale Olaf Timmermans, Roland van Linge, Peter Van Petegem, Monique Elseviers & Joke Denekens, Team learning and team composition in nursing. Journal of Workplace Learning, 2011, Vol. 23 (4), pp. 258-275. 6
Tabel 2. Resultaten van principal components analysis met varimax rotation, intraclass correlaties en Cronbachs alpha voor teamleren (N = 79) Factor 1 productie gerichte 2 ontwikkel gerichte 3 toepassen 4 productie gerichte 5 ontwikkel gerichte Factor Lading Item 1 2 3 4 5 Externe kennis uitwisseling 0.772 ontvangen van externen 0.762 verzamelen door samenwerking 0.722 Gebruik eerder vastgelegde 0.488 externe professionele 0.805 professionele kennis 0.791 Reflecteren op externe ontwikkelingen 0.757 Nieuwe methoden uitproberen 0.612 Nadenken over betere manieren van werken 0.568 Luisteren naar elkaars ideen 0.841 Opinie vormende processen 0.819 Geven en ontvangen feedback 0.796 Gebruik van feedback voor verbeteringen 0.755 Discussiëren over moeilijke besluiten 0.745 Elkaar uitdagen naar nieuwe gezichtspunten 0.736 Hulp en advies geven 0.719 Gedeelde perspectieven 0.657 Beogen van consensus 0.596 opstellen in formele notulen 0.917 Opslaan van afspraken 0.799 Vasthouden aan afspraken 0.495 Gebruik van eerder opgedane kennis 0.467 Gebruik van richtlijnen 0.849 Opslaan van kennis 0.682 Interne kennis verspreiding 0.562 Verspreiding van professionele kennis 0.506 Eigenwaarde 1.1 2.0 12.9 2.7 1.5 Percentage verklaarde variantie 4.3 7.6 49.7 10.5 5.7 13 Analyse 2: Teamleren en teamcompositie Input Proces Output Team compositie Context Incrementele Radicale Olaf Timmermans, Roland van Linge, Peter Van Petegem, Monique Elseviers & Joke Denekens, Team learning and team composition in nursing. Journal of Workplace Learning, 2011, Vol. 23 (4), pp. 258-275. 7
14 Team compositie variabelen Globale team compositie items Setting 24-uurs verpleegkundige zorg Nursing development unit Team grootte Specifieke team compositie items geslacht % vrouwelijke vpk < 71% Leeftijd Gemiddelde leeftijd teamleden Opleiding % Bachelor vpk in team % Bachelor vpk > 75% % vpk met vervolgopleiding in team % vpk met vervolgopleiding in team < 30% Ervaring Klinische ervaring teamleden Klinische ervairng in team > 16 jaar Teamleeftijd Teamleeftijd 7-13 jaar 15 Team compositie variabelen Globale team compositie items Team in algemeen ziekenhuis Specifieke team compositie items Geslacht; % vrouwelijke vpk < 71% Teamleeftijd 7-13 jaar R2 =.33 8
Analyse 3: Teamleren en context 16 Input Proces Output Team compositie Context Incrementele Radicale Olaf Timmermans, Roland Van Linge, Peter Van Petegem, Joke Denekens Team learning and context; assessing the relationship between team-learning activities and contextual factors of team-learning environment and team-configuraties. Nursing, Research and Reviews 2011(1), pp 1 8 17 Contextuele factoren Team-leer klimaat Gedeelde doelen Psychologische veiligheid openheid Regelgerichte configuratie Doelgerichte configuratie Teamgerichte configuratie Ontwikkelgerichte configuratie 9
18 Contextuele factoren Team-leer klimaat Gedeelde doelen Psychologische veiligheid openheid Regelgerichte configuratie Ontwikkelgerichte configuratie R 2 =.83 Analyse 4: Teamleren en implementatie van s Input Proces Output 19 Team compositie Context Incrementele Radicale Olaf Timmermans, Roland van Linge, Peter Van Petegem, Bart Van Rompaey & Joke Denekens, A contingency perspective on team learning and innovation in nursing. Accepted for publication in Journal of Advanced Nursing February 15, 2012. 10
Een contingentieperspectief op leren en vernieuwen in verpleegkundige teams 20 Kennis Gebruik Incrementele Protocol voeding Productiegerichte toepassen Radicale Neuman Systems Model Een contingentieperspectief op leren en vernieuwen in verpleegkundige teams 21 Kennis Gebruik R2 =. 83 Incrementele Protocol voeding Productiegerichte toepassen Radicale Neuman Systems Model 11
Een contingentieperspectief op leren en vernieuwen in verpleegkundige teams 22 Kennis Gebruik Incrementele Protocol voeding Productiegerichte R2 =.73 toepassen R2 =.80 Radicale Neuman Systems Model 23 Discussie en Conclusie Olaf Timmermans, Roland van Linge, Peter Van Petegem & Joke Denekens Team learning and innovation in nursing; results of a comprehensive research project. Journal of Nursing Education and Practice. 2012; 2: 10-21 12
Algehele Discussie & Conclusie 1: Wat is de huidige kennis over de relatie tussen teamleren en implementatie van s in de verpleegkunde teams in de literatuur? 2: Hoe manifesteert teamleren zich in verpleeg-teams? 3: Hoe is de relatie tussen teamleren en de compositie verpleegkundige teams? 4: Hoe is de relatie tussen teamleren en de context van verpleegkundige teams? Team leren in verpleegkundige teams omvat het verzamelen, verwerken en opslaan van. Prevalentie van teamleer-activiteiten wordt bevorderd of gehinderd door individuele en contextuele factoren. Teamleren geduid als bevorderende factor bij implementatie Team leren omvat vijf factoren van teamleeractiviteiten. De indeling in het vijf-factoren model onderstreept het ambidexter karakter van verpleegkundige teams De compositie van het team kent geringe invloed op de prevalentie van teamleeractiviteiten. Het zijn van een team in een algemeen ziekenhuis, geen midterm teamleeftijd en een hoog percentage vrouwelijke teamledentonen positieve invloed op de prevalentie van teamleeractiviteiten in verpleegkundige teams. Contextuele factoren tonen sterke invloed op de prevalentie van teamleeractiviteiten. Een context op basis van openheid, veiligheid, flexibiliteit en externe focus faciliteert de prevalentie van team-leunend activiteiten in verpleeg-teams. Gemeenschappelijke analyse toonde het belang van onderlinge relaties tussen de contextuele factoren. 5: Hoe is de relatie tussen teamleren en implementatie van s in verpleegkundige teams? gericht op verwerken van bevorderen het implementatie- van een incrementele. - van een radicale wordt positief beïnvloed door teamleeractiviteiten die betrekking hebben op ontwikkelingsgerichte. Onderzoeksmodel 25 Input Proces Output Team compositie Team in alg. zhs %vrouwelijke vpk Midterm teamleeftijd Teamleren Kennis incrementele Gebruik Incrementele Context Ontwikkelgerichte configuratie Leerklimaat Regelgerichte configuratie toepassen Kennis radicale Gebruik radicale 13
26 Implicaties doctoraatsonderzoek Verpleegkundig Onderwijs Teamleren in curriculum Voorbereiding werken in ambidexter teams Verder onderzoek individueel en teamleren multi-level nature van teams conceptualisatie implementatie- Klinische praktijk versterken contextuele factoren scheppen infrastructuur teamleren en innoveren integreren teamleren in implementatiestrategieën. starten met teamleren www.teamleren.be Infrastructuur teamleren 27 overlegstructuur voor hanteren ontwikkelingsgerichte Met tijd en ruimte voor leren eens per week of twee weken bijeenkomst kunnen beleggen die gericht is op het ontwikkelen van verpleegkundige zorg Voorbeelden: EBP-meetings, Journal clubs op afdeling Voorwaarden: Positief leerklimaat Ontwikkelgerichte context Vaste structuur starten met teamleren www.teamleren.be 14
28 15
Discovery = Ontdekken = Teamleren Teamleren en Innoveren dr. Olaf Timmermans 16