Module C2310 Meetplan Inhoud 1 Inleiding 3 1.1 Verantwoording 3 1.2 Wat is veranderd? 3 1.3 Opstellers en begeleidingscommissie 4 1.4 Leeswijzer 4 2 Functie van een meetplan 5 2.1 Doel van het meetplan 5 2.2 Ontwikkelingen 5 2.3 Meetplan Stedelijk Water (MSW) 6 3 Onderdelen van een meetplan 8 3.1 Strategie en uitwerking 8 3.2 Inhoudsopgave 8 3.3 Inleiding meetplan 9 4 Deel 1: Inventarisatie 10 4.1 Inventarisatie gebiedskenmerken 10 4.2 Stand van zaken meten 10 4.3 Toekomstige ontwikkelingen 11 5 Deel 2: Strategie 12 5.1 Informatiebehoefte 12 5.2 Globale meetopzet 14 6 Deel 3: Uitwerking meetopzet 17 6.1 Uitwerking meetlocaties 17 6.2 Uitwerking meetapparatuur en telemetrie 17 7 Deel 4: Uitvoering 19 7.1 Objectbeheer 19 7.2 Applicatiebeheer 20 7.3 Gegevensbeheer 21 7.4 Datavalidatie 21 7.5 Analyse 23 7.6 Evaluatie 23 7.7 Rapportage 24 8 Deel 5: Organisatie 27 8.1 Projectorganisatie 27 8.2 Tijdbesteding 28 8.3 Budgetraming 31 8.4 Planning 33 Meetplan C2310 Leidraad Riolering 1
Trefwoorden 34 Bijlage 1 Voorbeeld meetpuntenboek 38 Bijlage 2 Meten uitbesteden 42 Leidraad Riolering C2310 Meetplan 2
1 Inleiding 1.1 Verantwoording Het meten van het hydraulisch functioneren van de riolering is inmiddels de pioniersfase voorbij. Met de huidige techniek op het gebied van sensoren, communicatietechnologie en dataverwerking is betaalbaar, routinematig en grootschalig meten in rioolstelsels mogelijk. De komende jaren ligt de uitdaging bij rioleringsbeheerders om deze mogelijkheden te gebruiken. De nadruk verschuift van afzonderlijke meetprojecten naar het meten als proces: een continu en integraal onderdeel van het rioleringsbeheer. Deze module laat zien dat een meetplan een onmisbaar instrument is om het meten zowel op project- als procesniveau te beheersen. Het meetplan dient als leidraad voor alle fases van de meetcyclus. 1.2 Wat is veranderd? De actualisatie van module C2310 Meetplan is onderdeel van de nieuwe serie modules over meten. Deze gespecialiseerde meetmodules gaan dieper in op de techniek van het meten aan het hydraulisch functioneren van rioolstelsels. C2300: Meten hydraulisch functioneren C2305: Voorbeelden (meetprojecten) Figuur 1.1 Overzicht meetmodules C2310: Meetplan C2320: C2330: C2340: C2350: C2380: Opzet meetnet Meetapparatuur Telemetrie Sturen functioneren (RTC) Controle, analyse Meetplan C2310 Leidraad Riolering 3
De nieuwe serie meetmodules bestaat uit: C2300 Meten (hydraulisch functioneren). Deze overkoepelende module geeft een inleiding meten voor de beheerder met geen of weinig meetervaring. C2305 Voorbeelden (meetprojecten). Deze module geeft voorbeelden van relevante meetprojecten. C2310 Meetplan. Deze module beschrijft de uitwerking van een meetplan als cyclisch document waarin het meten aan de riolering wordt vastgelegd. C2320 Opzet meetnet. Deze module gaat over het opzetten van een meetnet gericht op het toetsen van het hydraulisch functioneren van (afval)watersystemen. C2330 Meetapparatuur. Deze module geeft relevante informatie bij de keuze, installatie en beheer van meetapparatuur. C2340 Telemetrie. Deze module gaat over de technieken waarmee meetgegevens zijn in te zamelen en op te slaan. C2350 Sturen hydraulisch functioneren (RTC). Deze module gaat over de toepassing en het realisatie- en beheertraject van (eenvoudige) meet- en regelsystemen in de riolering. C2380 Verwerken en analyseren meetgegevens. Deze module gaat over het verwerken en analyseren van meetgegevens. Dit is een essentiële en vaak ontbrekende stap bij controle, interpretatie en nuttig gebruik van meetgegevens. 1.3 Opstellers en begeleidingscommissie Michel Moens (Arcadis), Jeroen Langeveld en Erik Liefting (beiden Royal Haskoning) hebben deze module opgesteld. De begeleidingscommissie bestond uit: Arie van der Vlies Waterschap Hollandse Delta, voorzitter Leon Dielen NLingenieurs - Breijn André de Haan Gemeente Buren Guy Henckens Waterschap Brabantse Delta Arjo Hof Gemeente Almere Kees Ploegman Gemeente Hoogezand-Sappemeer Harry van Luijtelaar Stichting RIONED 1.4 Leeswijzer Hoofdstuk 2 gaat in op de functie van het meetplan. Hierbij legt het een koppeling met de vier meetfases uit module C2300: planfase, realisatiefase, operationele fase en evaluatiefase. Ook behandelt het hoofdstuk overeenkomst en verschil tussen het meetplan en het basisrioleringsplan. Hoofdstuk 3 geeft een overzicht van de onderdelen die in het meetplan thuishoren en een standaardinhoudsopgave. De hoofdstukken 4 tot en met 8 gaan dieper in op de inhoud van de verschillende planonderdelen. Bijlage 1 bevat een voorbeeld van een meetpuntenboek. Bijlage 2 geeft praktische tips voor het uitbesteden van (delen van) een meetproject. Leidraad Riolering C2310 Meetplan 4
2 Functie van een meetplan 2.1 Doel van het meetplan Een meetplan is een leidraad voor het hele meetproces. Een meetproject stopt niet na de oprichting van het meetnet; feitelijk begint het meten dan pas. Als beheerder volgt u de werking van de meetapparatuur en moet u storingen verhelpen. De vrijkomende meetwaarden controleert en analyseert u (of u laat dit doen) om er de juiste informatie uit af te leiden. Vervolgens gebruikt u de inzichten in het rioleringsbeheer. Hoe u dit allemaal aanpakt, legt u vast in het meetplan. Een meetplan is dus méér dan alleen een voorbereiding voor een bestek; het heeft een rol in de gehele planperiode. 2.2 Ontwikkelingen Van project naar proces Meten kan bestaan uit afzonderlijke projecten, maar wordt na verloop van tijd vaak een meer routinematig proces. Conclusies over het functioneren van het meetnet en de riolering kunnen weer leiden tot een verfijning, aanpassing of uitbreiding van het meetnet. Hierdoor wordt het meten een cyclisch proces en uiteindelijk een normale beheeractiviteit (zie ook module C2300 Meten). Vanuit deze optiek is het logisch dat een meetplan een cyclisch karakter krijgt. Een meetplan beschrijft dan alles wat binnen een organisatie met meten te maken heeft. Figuur 2.1 geeft het proces van meten in de riolering schematisch weer. Hierin staan de vier kenmerkende fases van het meetproces (zie ook module C2300 Meten): 1 planfase; 2 realisatiefase; 3 operationele fase; 4 evaluatiefase. Figuur 2.1 Fases van het meetproces 1 Planfase 2 Realisatiefase 4 Evaluatiefase 3 Operationele (meet)fase Meetplan C2310 Leidraad Riolering 5
Een goed meetplan heeft dus een rol in de gehele planperiode: Het legt de relatie tussen de gewenste informatie en de daarvoor benodigde meetopzet (planfase). Het vormt de basis voor het opstellen van contractdocumenten en/of programma s van eisen voor het aanbestedingstraject (realisatiefase). Het vormt de handleiding voor het beheer van de meetopstellingen en het gegevensbeheer (operationele fase). Het legt vast volgens welke criteria het meetproject na afloop wordt beoordeeld (evaluatiefase). Het legt de verantwoordelijkheden vast voor de duur van het hele meetproject (alle fases). Het maakt inzichtelijk hoeveel budget nodig is en is dus nodig als onderbouwing van de begroting van de organisatie (alle fases). Integratie van afzonderlijke meetprojecten De uitbreiding van het aantal meetpunten en meetprojecten zal leiden tot een toenemende behoefte om deze te integreren. Informatie uit grond- en oppervlaktewatermetingen kan bijvoorbeeld van belang zijn voor de kennis over het functioneren van het rioolstelsel. Dus ligt het voor de hand om de grondwatermetingen te combineren met metingen in het rioolstelsel. Ook wanneer dezelfde (gemeentelijke) organisatie verschillende meetprojecten beheert, is het handig om deze metingen te integreren in één systeem en in één meetplan. 2.3 Meetplan Stedelijk Water (MSW) Het cyclische meetproces en de groeiende behoefte aan integratie van meetprojecten (zie paragraaf 2.2) vragen om meetplannen die breder opgezet zijn dan de meetplannen voor afzonderlijke projecten. Deze module stelt als vorm het Meetplan Stedelijk Water (MSW) voor. De uitwerking voor metingen in de riolering in deze module is rechtstreeks toepasbaar op grond- en oppervlaktewatermetingen. Een MSW heeft een sterke overeenkomst met een basisrioleringsplan (BRP). Het MSW geldt ook voor een bepaalde periode, die vaak overeenkomt met de voorziene meetperiode (bijvoorbeeld MSW 2010 2015). Het doel van een MSW is in principe breed: in plaats van een leidraad voor één project wordt het een leidraad voor het totale meetproces in een stedelijk watersysteem op de middellange termijn. Het MSW integreert meerdere projecten. In het MSW hoort een evaluatie van het huidige meetnet en de resultaten van eerdere meetplannen. Verder voorziet het plan in een evaluatie na afloop van de planperiode, waarna in een aangepast MSW verfijningen, aanpassingen of uitbreidingen van het meetnet komen. Tabel 2.1 laat de overeenkomst zien tussen het BRP en het MSW. Tabel 2.1 Overeenkomst basisrioleringsplan (BRP) en Meetplan Stedelijk Water (MSW) Kenmerken van BRP Kenmerken van MSW Beschrijving huidige situatie afvalwatersysteem Beschrijving huidig afvalwatersysteem en huidig meetnet Gewenste situatie (plansituatie) voor: Gewenste beschikbare informatie over: - emissie - grondwater - water op straat - oppervlaktewater - functioneren riolering Evaluatie huidige situatie: reeksberekening Evaluatie huidige beschikbare informatie: meetopbrengst en functioneren apparatuur Omschrijving benodigde maatregelen Omschrijving benodigde meetinspanning Geldigheidsduur (5 jaar) Geldigheidsduur (1-5 jaar) Leidraad Riolering C2310 Meetplan 6
Afhankelijk van de opbouw van het meetnet en uw ervaring in het meetproces kan een cyclus van het MSW variëren tussen één en vijf jaar. Een MSW kan een regionaal karakter hebben (gemeentelijk of regionaal) of meer lokaal van aard zijn. Hierin moet u binnen de organisatie een keuze maken. Met een MSW is een geleidelijke uitbreiding van opzet en omvang van het meetnet (een groeipad) goed te plannen. Meetplan C2310 Leidraad Riolering 7
Het volledige document is beschikbaar voor begunstigers. Dit document is volledig beschikbaar voor begunstigers van Stichting RIONED. Als uw organisatie begunstiger is, kunt u inloggen via http://www.riool.net/login. Vervolgens kunt u dit document volledig bekijken door hier te klikken. Meer informatie over het begunstigerschap van Stichting RIONED kunt u vinden op http://www.riool.net/-/info-over-begunstigerschap.