Patellofemorale klachten onderzoek en behandelen
Doelstellingen Herkennen van risicofactoren en factoren die geassocieerd zijn met het PFPS. Inzicht krijgen in het op maat maken van behandelplan
Onderzoek MULTIFACTORIEEL
Krachtenspel patella
Afwijkende bekkenstand Adductie/endorotie heup Valgus knie Lateraal tub.tibae Strak lateraal retinaculum Rotatiestand tibia Pes plano valgus Musculatuur Statische disbalans dynamische disbalans
Wat is er bekend vanuit de literatuur over risicofactoren? Q-Ceps zwakte Dynamische malalignment onderste extremiteit K. Pappadopoulos (systematic review of reviews in PFPS 2015). Jonge adolescente Vrouw Overmatige add/endo heup bij vrouwen Consensus statement sept 2013. Q- angle (statisch) geen sterk bewijs dat dit een risicofactor is (Parc.e.a 2011) Dynamische malalignment wel belangrijk risicofactor (Petersen.e.a 2010,Ford2004, Draper e.a. 2010)
Wat is er bekend vanuit de literatuur over risicofactoren? Heupdysfunctie: veroorzaakt door zwakte heupabductoren en exorotatoren ( Baldon 2009,Bogla 2008, Prins, en van der Wurf 2009, Lankhorst 2013) Disbalans VMO/ vastus lateralis (Cavazutti 2010,Chester 2008) Verkorte musculatuur :hamstrings, gastrocnemius/soleus, ilopsoas, tensorfascia lata /tractus iliotibialis, rectus femoris spelen mogelijk een rol in veranderde druk patellofemoraal (Moyano e.a.2012) nog geen gedegen onderzoek naar afzonderlijke spieren Geproneerde voet (Levinger 2007, Barton 2010)
Wat is er bekend vanuit de literatuur over risicofactoren? Maltracking patella: Dynamische MRI meting tijdens squat: lateralisatie en laterale tilt bij PFPS (Draper e.a 2009) Skin marker en optoelctronic motion capture systeem tijdens squat: lateralisatie, exototatie (spin)en enige lateraal tilt in PFPS (Wilson e.a. 2009) Relatie tussen hypermobiele patella en het optreden van pfp (Witvrouw e.a. 2000) Geen goed onderzoek na invloed van tractus iliotibialis
Wat is er bekend vanuit de literatuur over risicofactoren? Single - leg Squat in PFPS - ipsilateraal overhellen romp - contralateraal pelvic drop - > adductie heup - > abductie knie - verminderde abd (18%) en exo (17%) kracht heup - Vrouwen meer endo heup, minder activatie gluteus medius i.v.m. mannen (Nakagawa 2012,2014)
Wat is er bekend vanuit de literatuur over risicofactoren? Proefschrift Nienke E Lankhorst oktober 2015 Meta analyse. Mensen met PFPS hebben: - > Q-angle - > sulcus hoek (hoek tussen mediale en laterale facet femorale groeve) - > patella tilt hoek - Zwakkere kracht exorotatoren heup - Zwakkere kracht abductoren heup - Zwakker kracht (maximum moment) van knie extensoren
Oorzaak disbalans door: Trauma, eerdere blessures: veranderde biomechanica / compensatie Operatie Overbelasting Verkeerde beweging/houding/techniek Veel repeterende bewegingen Bewegingsarmoede/ veel zitten Psychosociale factoren
Onderzoek Anamnese Analyse houding (statische disbalans) Analyse beweging (dynamische disbalans) Bewegingsuitslag gewrichten (gestoorde biomechanica ) Myofasciaal : kracht/ lengte/ Tp / fascie
Anamnese Ontstaanswijze Lokalisatie pijn Provocerende momenten Belastingsprofiel ( werk, sport, hobby) Operaties/Blessures /trauma verleden Gele vlaggen /schadeclaims
Analyse houding Zit Stand Lig Stand patella
Analyse beweging SKB Uitvalspas / lunge Stand 1 been doorzakken (single leg squat) Overeind komen uit stoel/zitten/squat Hurken (hard)looppatroon
Analyse beweging Zijlig been heffen Buiklig: flexie knie Buiklig: extensie heup bekkenlift
Mobiliteit gewrichten Talocruraal, subtalair, calcaneocuboid, talonaviculare, mtp1 Tibiofibulair prox/distaal Knie Patellofemoraal Heup Si ( Lwk/twk/tlo/cto )
Sneltest Michel Is patiënt goed uitgelijnd? filmpje
Myofasciaal Kracht (m.n ook heup abd/exo/ext liefst met hand-held dynamometer) Lengte ( Ober s test, Thomas test,hamstrings, gastrocnemius) Palpatie tonus musculatuur /fascie triggerpoints
Triggerpoints
Anatomy trains (Myofasciaal)
Patella onderzoek Stand patella: glide tilt rotatie Mobiliteit patella: vergroot, verminderd Palpatie pijn patella McConnell test
Behandeling: in balans brengen
Wat is er bekend vanuit de literatuur over behandeling? Spierversterken Q- ceps succesvolle behandeling (Syme 2009, Witvrouw2002,Bakhtiari 2009) Selectief VMO oefeningen zelfde resultaat dan q-ceps complex oefeningen (Dursun 2001, Syme 2009, Yip 2006) Open keten oefening beter getolereerd 90-45 graden in acute fase Gesloten keten oefeningen meer belasting patellofemoral bij meer graden flexie ( Escamilla 1998, Steinkamp 1993)
Wat is er bekend vanuit de literatuur over behandeling? Rekken van hamstrings, gastrocnemius, q-ceps en tractus iliotibilais in combinatie met oefentherapie geeft goed resultaat op pijnvermindering en functie (Moyano e.a 2012) Oefenprogramma bestaande uit spierversterken heupmusculatuur en functionele stabilisatie van onderste extremiteit en romp geeft beter resultaat dan oefenprogramma met q-ceps krachttraining (Baldon e.a 2014)
Wat is er bekend vanuit de literatuur over behandeling? R van der Heijden, N. lankhorst e.a 2015: review oefentherapie voor behandeling PFPS Conclusie: Consistent (lage kwaliteit) bewijs dat oefentherapie resulteert in klinisch relevante pijnverminderingen en functieverbetering op kort en lange termijn en ervaren herstel. Welke oefenvormen en of dit geldt voor alle personen met PFPS is niet duidelijk. Er is enige bewijs ( lage kwaliteit) dat heup + knieoefeningen beter resultaat geeft dan alleen knieoefeningen.
Behandeling: in ballans brengen Uitlijnen (herstel biomechanica) Manipulatie mobilisatie Detoniseren verharde/korte spieren Massage rekken Aanleren goed bewegingspatroon Motor control Spierkracht versterken Kracht training
Mobilisatie / manipulatie: uitlijnen Streven : Passieve mobiliteit enkels, knieën, heup li = re Weerstandtest abd en flexie heup = in orde?
Rol van de voet Overzichtsartikel : The foot core system :a new paradigm for understanding intrinsic foot muscle function ( Mc Keon e.a 2014)
Rol van de voet In- en extrinsieke musculatuur ondersteunt het mediale voetgewelf bij gewichtdragende activiteiten (Yong 2011) Is actief van standfase tot toe-off (Perry 2010) Pronatie voet geeft endo onderbeen en valgus knie (Barton 2011)
Myofasciaal:Detoniseren musculatuur Triggerpointmassage Dry needling Fascie technieken Hold/relax technieken/ MET Active release technieken Curetape
Aanleren goed bewegingspatroon (Neuromusculaire controle)
Aanleren goed bewegingspatroon (Neuromusculaire controle)
Aanleren goed bewegingspatroon (Neuromusculaire controle)
Aanleren goed bewegingspatroon (Neuromusculaire controle)
Aanleren goed bewegingspatroon (Neuromusculaire controle)
Aanleren goed bewegingspatroon (Neuromuscular control ) Staan op beide benen SKB Uitvalspas Squat stoel Stand 1 been doorzakken Dynamisch looppatroon (flexoren voet inschakelen)
Aanleren goed bewegingspatroon (Neuromusculaire controle ) Andere mogelijkheden: Exo in zijlig Exo/abd in zijlig Diepe stabilisatoren romp Bekkenlift en variaties Sprongvormen looptraining Ogen dicht / oneffen ondergrond / theraband
Voorbeeld neuromusculaire training
Spierfunctie training Voorbeelden: Squat : opbouw in gewicht/ snelheid/ squat sprongen Uitvalspas / lunge: opbouw in gewicht / snelheid /sprongetje / zijwaarts / Armen en romp posities veranderen One leg squat opbouw in gewicht/ snelheid/ sprong
Spierfunctie training Exo / abd in zijlig: verzwaren elastiek, snelheid Core stability training: plank oefeningen + variaties met extra gluteaal training Bekkenlift + variaties Dynamisch lopen : loop abc Sportspecifiek
Hupmiddel: Tape Tapen moet gelijk vermindering van pijn geven, waardoor je functioneel beter kan trainen
Wat is er bekend vanuit de literatuur over tape Mc Connell tape geeft gelijk klachten vermindering en verandert de recrutering VMO/vastus lateralis. Op korte termijn meerwaarde in combinatie met oefentherapie (Barton 2013) Systematic review en meta-analyse over effect van kinesiotape versus McConnell tape voor PFPS (Wen-Dien Hang e.a. 2015) Conclusie: Beide geven pijn reductie en betere spieractiviteit. Mc Connell tape beïnvloedt tevens de patella alignment
Hulpmiddel Brace
Hulpmiddel steunzool
Boodschap Waar en waardoor disbalans? Eerst voorwaarden creëren om goed te kunnen trainen. Hands on therapie Eerst motor control (coördinatie), dan spierkracht versterken (ook heup- en rompmusculatuur)
Literatuur Effects of functional stabilization training on pain,function and Lower Extremity Biomechaniscs in women with PFP. Baldon e.a. 2014 TRunk, pelvic,hip and knee kinematics, hip strenght and gluteal muscle activation during single leg squat in males and females with and without PFP.Nakagawa e.a. 2012 Effects of Kinesio Taping versus Mc Connell Tapoing for PFPS. A systematic review and meta-analyse. Wen-Dien Chang e.a. 2015 Exercises for treating PFPS review van der Heijden, Lankhorst e.a. The relationship between rearfoot, tibial and hip kinematics in indidividuals with PFPS. Barton,Levinger e.a. 2012
Eerst voorwaarden creëren Vragen?