Piriformis Syndroom Gids

Transcriptie

1 Piriformis Syndroom Gids 25 januari 2015 Het Piriformis syndroom is een veel geziene oorzaak van zenuwpijn die kan optreden in combinatie met lage rugpijn. Dit beknopte boek geeft je alle basis informatie over wat het Piriformis syndroom inhoud, wat de mogelijk oorzaken zijn en wat je zelf kan doen voor herstel! De Gids naar een snel herstel van het Piriformis Syndroom

2 Inhoudsopgave 1. Wat is het Piriformis Syndroom? Piriformis Syndroom Symptomen... 4 Kenmerkende Piriformis syndroom symptomen... 4 Piriformis syndroom en gevolgen Piriformis Syndroom Test... 6 Piriformis syndroom test informatie... 6 Piriformis syndroom test Piriformis Syndroom Oorzaak Direct trauma op de Piriformis spier Blessure na een operatie Op basis van lage rug of SI gewrichten Overbelasting Piriformis Syndroom Behandeling Aanpassen van je belasting Verminderen spierspanning Piriformis Stretchen van je Piriformis spier Versterken bilspieren en lage rug Piriformis Syndroom Oefeningen Rekken van de Piriformis spier Trainen van de Piriformis spier Mobiliseren lage rug Trainen van de lage rugspieren Bronnen... 13

3 1. Wat is het Piriformis Syndroom? Het Piriformis syndroom wordt ook wel omschreven als zenuwpijn wat wordt veroorzaakt door de diepe dwarse bilspier ook wel de Piriformis spier genoemd. Zenuwpijn wordt ook wel omschreven als ischias en bij het Piriformis syndroom is het de grote beenzenuw of ook wel de nervus ischiadicus die verantwoordelijk is voor de pijn. De Piriformis spier is één van de bilspieren, bestaat uit twee spierbuiken, en heeft een dwars verloop. De spier heeft zijn oorsprong vanaf de voorkant van het heiligbeen (sacrum) en hecht aan op het buitenste uitstekende botpunt van het bovenbeen (trochantor major). De grote beenzenuw, nervus ischiadicus, verloop door de twee pierbuiken heen ter hoogte van het midden van de spier in de bil. Wat gebeurt er bij het Piriformis syndroom? Op het moment dat de Piriformis spier verkort, gespannen of zich in een spasme bevindt kan het de ischiadicus zenuw bedrukken of irriteren. Je kan dit vergelijken met een tuinslang die je dichtknijpt of waar iets opstaat. Waardoor de verhoogde druk of spanning of de kabel zorgt voor een hogere druk in het verdere verloop van de slang. Bij het Piriformis syndroom gebeurt in het lichaam iets vergelijkbaars. Op het moment dat de ischiadicus nevus bedrukt of geïrriteerd raakt. Kan dit tot gevolg hebben dat in het verdere verloop van de zenuw een verhoogde sensatie wordt waargenomen. Deze sensatie ervaart zich vaak in een zeurende, branderige pijn vanaf je bil tot soms wel in je voet.

4 1. Piriformis Syndroom Symptomen Piriformis symptomen door ischias uiten zich vaak op een herkenbare manier. Namelijk met zenuw pijn in de bil die uitstraalt in het been soms tot wel in de voet. Dat kan gepaard gaan met tintelingen in de voet of een slapend been. Waar de pijn zich precies in de bil en het been zich uit heeft te maken met de oorsprong van de grote been zenuw. De grote beenzenuw, ook wel nervus ischiadicus, ontspringt van de lenden wervelkolom ter hoogte van de 4 e lendenwervel en het heiligbeen. Dit houdt in dat bij irritatie van de nervus ischiadicus een bepaald gebied van o.a. je huid en spieren pijn en ander gevoel kunnen ervaren. Zenuwpijn in het been heeft als kenmerk dat het moeilijk zelf te raken of om een exacte locatie aan te wijzen waar de pijn zich bevindt. Kenmerkende Piriformis syndroom symptomen Piriformis syndroom symptomen worden gevormd door de zenuwpijn of ook wel ischias genoemd van de ischiadicus zenuw. We gaan er hier van uit dat er geen andere oorzaak aanwezig is die ook kunnen zorgen voor ischias klachten zoals bijvoorbeeld een hernia of stenose. De kenmerkende ischias symptomen bij een Piriformis syndroom zijn; Bil pijn wat kan uitstralen in heup, achterkant en zijkant van het bovenbeen en bovenste gedeelte van het onderbeen. Pijn die in het algemeen toeneemt bij het zitten en door de knieën zakken (Squatten) Ook kan moeite worden ervaren met andere functionele activiteiten of lopen Bij de oorsprong van ischias door het Piriformis syndroom lijdt dit niet tot typische neurologische tekenen van schade zoals verminderde pees reflexen en spieruitval/zwakte. Dat is ook één van de grote verschillen met ischias klachten op basis van een hernia of stenose.

5 Piriformis syndroom en gevolgen Bij de irritatie van de nervus ischiadicus kunnen er verschillende spieren gespannen raken. Het kan zijn dat je zowel een branderige, zeurende zenuwpijn ervaart als spierpijn op basis van spierspanningpunten ook wel triggerpoints genoemd. Deze triggerpoints kunnen zich bevinden in zowel je diepe dwarse bilspier, Piriformis spier, als je hamstring en kuitspieren. Wanneer je de zenuwpijn en spierpijn van de ischias zelf wilt gaan behandelen is het goed om eerst te bedenken waar de oorzaak van je ischias klachten vandaan komen. Ondanks dat de irritatie van de grote beenzenuw zich bij ischias klachten zijn oorsprong heeft vanuit de bil kunnen daar verschillende oorzaken voor verantwoordelijk zijn. Heb je dat gedaan dan kan je aanvullende een aantal zelftesten doen om dit te bevestigen.

6 2. Piriformis Syndroom Test Piriformis syndroom testen die om een beeld te krijgen of je ischias of wel zenuwpijn hebt op basis van het Piriformis syndroom kan je doen met specifieke stretch en weerstand testen. Het is echter wel van belang dat je andere mogelijk oorzaken van ischias hebt uitgesloten. Pas op dat moment geven de onderstaande Piriformis syndroom testen je een duidelijke waarde. Op het moment dat je weet wat het Piriformis syndroom inhoud zullen de testen je logisch lijken. Een spanning, verkorting en/of spasme van de diepe dwarse bilspier, Piriformis spier, kan zorgen voor compressie, irritatie van de ischiadicus zenuw met zenuwpijn of ischias als gevolg. Om te weten hoe je het Piriformis syndroom te testen is het goed om te kijken wat de functie en ligging van de Piriformis spier is. Piriformis syndroom test informatie De Piriformis spier is één van de bilspieren, bestaat uit twee spierbuiken, en heeft een dwars verloop. De spier heeft zijn oorsprong vanaf de voorkant van het heiligbeen (sacrum) en hecht aan op het buitenste uitstekende botpunt van het bovenbeen (trochantor major). De spier heeft vooral als functie de heup naar buiten te draaien bij het strekken van de heup en het naar buiten bewegen van de heup bij het heffen van het been. Dit zorgt ervoor dat we tijdens het lopen niet omvallen. De spier kan op spanning en rek worden gebracht door je heup naar buiten te draaien en je heup te buigen. Piriformis syndroom test Hieronder worden twee testen uitgevoerd voor het bevestigen van het Piriformis syndroom. Heb je tijdens het uitvoeren van de Piriformis testen herkenbare pijn, zoals je die overdag ervaart, in je bil met eventueel de herkenbare uitstraling in je been dan zijn de testen positief. Zijn allebei de testen positief en heb je andere oorzaken al uitgesloten dan kan je ervan spreken dat je ischias klachten hebt op basis van het Piriformis syndroom. De eerste test op de video kan je zelf doen door je handen aan de buitenkant van je knieen te leggen en je benen proberen naar buiten te duwen. Zijn de Piriformis testen positief? Dan kan je starten met het uitvoeren van een gericht Piriformis behandeling en oefeningen. Heb je vragen naar aanleiding van de tekst en testen, stuur me dan een reactie in onderstaand formulier.

7 3. Piriformis Syndroom Oorzaak Piriformis Syndroom Oorzaak kan liggen vanuit verschillende mechanismen. Wanneer je weet wat het Piriformis syndroom is dan weet je dat de uitstralende zenuwpijn of wel ischias komt door een gespannen, verkorte Piriformis spier. Een algemene mechanische veronderstelling bij het Piriformis syndroom is dat wanneer heup naar binnen beweegt en draait tijdens het belasten. Bij zwakte van de grote bilspier (m. gluteus maximus) en de dwarse bilspier (m. gluteus medius) kan er een grotere belasting komen te staan op de Piriformis spier. Aanhoudende belasting van de Piriformis spier door overrekking and aanspannen kan resulteren in irritatie en compressie van de ischiadicus zenuw. Piriformis syndroom oorzaken Theoretisch worden de ischias klachten veroorzaakt door een spasme en/of verhoogde spanning van de m. Piriformis. Praktisch gezien zijn er verschillende structuren en mechanismen die verantwoordelijk kunnen zijn voor de opgebouwde spanning en/of spasme. Oorzaken daarvoor kunnen komen door; 1. Direct trauma op de Piriformis spier Bijvoorbeeld door een val op de bil. Hierdoor kan een kneuzing ontstaan van de bilspieren die vervolgens door de verhoogde spierspanning en vochtophoping kunnen zorgen voor compressie van de ischiadicus zenuw. Een ander voorbeeld is een zogenoemde Wallet Ischias. Door een te dikke portemonnee en het veelvuldig zitten kan er compressie op de bilspieren en ischiadicus zenuw komen met ischias klachten als gevolg. 2. Blessure na een operatie Een specifiek voorbeeld is dat na een nieuwe heup operatie, afhankelijk van de techniek, er bilspieren beschadigd kunnen raken. Deze schade herstelt zich wel alleen kan er spierzwakte ten gevolg van de operatie ontstaan als het niet goed herstelt wordt. Ook wanneer er niet specifiek aan of rondom de heup en bilspieren wordt geopereerd kan er spierzwakte optreden van de bilspier. Wanneer de bilspier verzwakt is en de belasting wordt verhoogd kan dit zorgen voor een gespannen en verkorte bilspier volgens het hierboven beschreven mechanisme tot gevolg.

8 3. Op basis van lage rug of SI gewrichten Bij verminderde beweeglijkheid en/of functioneren van de lage rug en SI gewrichten kunnen er uitstralende klachten in de heup en bil ontstaan. Die uitstralende klachten kunnen tot gevolg hebben dat de Piriformis spier in spanning toeneemt. Je heupen en daarbij je bilspieren staan in direct verband met je lage rug en SI gewrichten. Het is daarbij van belang dat er bij ischias klachten altijd wordt gekeken naar de beweeglijkheid en belastbaarheid van de lage rug en SI gewrichten. 4. Overbelasting Algemene overbelasting kan door een hoop verschillende oorzaken ontstaan. Maar specifiek bij het Piriformis syndroom zijn onderstaande oorzaken van belang; Houding, met name in zit Bewegingspatroon tijdens werk en/of sport Lichamelijke gesteldheid Mate van ervaren stress Uit de praktijk blijkt dat de oorzaak van het Piriformis syndroom zich bevindt vanuit algehele overbelasting en in het bijzonder op basis van verminderd functioneren van de lage rug. De spanning in de Piriformis is hiervan vaak een direct gevolg wat zich uit de zenuwpijn. Bij elke van de hierboven genoemde oorzaken zijn en goede oefeningen en behandeling beschikbaar.

9 5. Piriformis Syndroom Behandeling Piriformis syndroom behandeling is goed zelf uit te voeren. Over het algemeen is de prognose of verwachting van herstel bij een Piriformis syndroom behandeling goed. Dat wil zeggen dat normaal gesproken je zenuwpijn en ischias klachten binnen 2-6 weken moeten kunnen herstellen. Afhankelijk van de praktische oorzaak van het Piriformis syndroom zijn er verschillende oefeningen en behandelingen op te stellen. Ten eerste is het belangrijkst dat je weet wat het Piriformis syndroom is en dat je ontdekt wat de oorzaak van de zenuwpijn is zodat je een goed inzicht in de klacht hebt. Piriformis behandeling In de behandeling van het Piriformis syndroom kan je altijd een aantal aspecten gebruiken die ik hieronder beschrijf. Over het algemeen zijn alle voorgeschreven adviezen van toepassing aangezien vaak de daar ook het probleem ligt. De dingen die je zelf kan doen in je Piriformis syndroom behandeling zijn; 1. Aanpassen van je belasting Probeer je bilpijn en zenuwpijn niet te vaak te provoceren. De ischias klachten door het Piriformis syndroom komen vaker voor bij lang zitten, lang staan en bij activiteiten die veel kracht kosten zoals bijvoorbeeld traplopen na een heup operatie. Probeer vaker je houding af te wisselen of ondersteuning te zoeken om je pijn provocerende activiteiten te verlichten. Het is echter wel noodzakelijk om in beweging te blijven ondanks je bilpijn. Daarnaast is het van belang om niet anders te gaan lopen of zitten vanwege de pijn in je bil en been. Kan je de belasting verlagen en zorgen voor beweging zonder compensatie dan spreek je het zelfherstellende vermogen van je lichaam aan! 2. Verminderen spierspanning Piriformis Wanneer er te veel spanning komt op een spier kan het gevolg zijn dat zich spierknopen of ook wel triggerpoints gaan vormen in de spier. Bij het Piriformis syndroom zitten er vrijwel altijd triggerpoints in de bil en voornamelijk in de Piriformis spier. Om deze spierknopen op te heffen (release) kan je zelf massage technieken gebruiken.

10 Om je Piriformis spier zelf te masseren kan je onderstaande video als voorbeeld gebruiken. Het enige wat je nodig hebt is een kleine harde bal zoals bijvoorbeeld een hockeybal, maar je kan ook al een tennisbal gebruiken. Tip; vanaf minuut 1:15 is de uitleg over de zelf massage techniek van de Piriformis ;) 3. Stretchen van je Piriformis spier Wanneer je de spierknopen hebt opgeheven is het raadzaam om ze direct te laten volgen door het rekken van je dwarse bilspier. Als je niet in de gelegenheid was om een zelf massage techniek te gebruiken kan je alsnog de spanning in de spier verminderen door te stretchen. Voor het stretchen kan je bovenstaande video gebruiken. Vanaf minuut 2:35 krijg je uitleg over 3 basis bilspier stretch oefeningen. Bepaald echter wel je eigen niveau want de dame op de video is erg flexibel. 4. Versterken bilspieren en lage rug Uit meerdere onderzoeken blijkt dat bij veel mensen met het Piriformis syndroom de spierkracht van je bilspieren verminderd is. Om te voorkomen dat de spanning in je bilspier en daarbij optredende zenuwpijn terugkomt op het moment dat je de spierknopen hebt opgeheven. Is het noodzakelijk om de kracht van je bilspieren te herstellen. Het doen van bilspier oefeningen in combinatie met rugoefeningen is belangrijk om de zenuwpijn niet terug te laten komen. Aandachtspunt hierbij is echter wel dat je de oefeningen start op je eigen niveau zonder pijnprovocatie. Voorbeelden van oefeningen voor je Piriformis spier vindt je via onderstaande video en voor je rugspieren via deze link.

11 6. Piriformis Syndroom Oefeningen Piriformis syndroom oefeningen zijn één van de acties die je zelf kan ondernemen in de behandeling van de zenuwpijn en ischias klachten. Om te komen tot een optimaal resultaat bij de Piriformis syndroom oefeningen is het wel raadzaam eerst de adviezen bij een Piriformis syndroom behandeling te bekijken. Piriformis syndroom oefeningen Wanneer je oefeningen gaat doen kan je ze opverdelen in 4 verschillende Piriformis syndroom oefeningen. Niet alleen het rekken en trainen van je bilspier, waar vaak de ischias klachten beginnen, maar juist ook de beweeglijkheid en getraindheid van je lage rug is van belang. 1. Rekken van de Piriformis spier Het rekken van je Piriformis spier kan op verschillende manieren. In onderstaande video zie je vanaf minuut 1:15 twee verschillende manieren om je Piriformis te rekken. Pas het aan naar je eigen niveau en op geleide van je pijn, wees bewust dat de dame op de video erg flexibel is! 2. Trainen van de Piriformis spier Het trainen van je Piriformis spier doe je door een beweging van je heup te maken waarbij je heup naar buiten draai, opzij beweegt en/of naar achter. Ook hiervoor zijn verschillende varianten. Belangrijkste is niet je bil en beenpijn te provoceren en vanuit daar de oefeningen uit te breiden!

12 3. Mobiliseren lage rug De oorzaak van het Piriformis syndroom kan liggen in verschillende onderdelen van je lichaam waaronder je lage rug. Wanneer je lage rug belemmerd is de beweeglijkheid is het noodzakelijk om ook je lage rug los te bewegen. Dat kan je doen met de onderstaande mobiliserende oefeningen voor je lage rug. 4. Trainen van de lage rugspieren Op het moment dat je lage rug in zijn beweeglijkheid is herstelt is het herstellen van de kracht essentieel om herhaling van het Piriformis syndroom en de ischias klachten te voorkomen. De spieren van je lage rug, bekken en heupen vormen één schakel en het is dan ook het beste om ze in hun gelijke functie te trainen. Er zijn verschillende rugoefeningen waarbij je dat kan doen, hierbij geldt wederom, zorg dat je de bil en beenpijn niet forceert!

13 7. Bronnen 1. Miller, K.P. White, D.C. Ross. The Diagnosis and Management of Piriformis Syndrome: Myths and Facts T.A. Can J Neurol Sci. 2012; 39: J. Tonley, S. Yun, R. Kochevar, J. Dye, S. Farroki, C. Powers. Treatment of an Individual With Piriformis Syndrome Focusing on Hip Muscle Strengthening and Movement Reeducation: A Case Report. J Orthop Sports Phys Ther 2010;40(2): doi: /jospt Miller, K.P. White, D.C. Ross. The Diagnosis and Management of Piriformis Syndrome: Myths and Facts T.A. Can J Neurol Sci. 2012; 39: J. Tonley, S. Yun, R. Kochevar, J. Dye, S. Farroki, C. Powers. Treatment of an Individual With Piriformis Syndrome Focusing on Hip Muscle Strengthening and Movement Reeducation: A Case Report. J Orthop Sports Phys Ther 2010;40(2): doi: /jospt