PROJECT E-STUDYBOOKS We willen student, docent, instelling en uitgevers een aantrekkelijke propositie bieden voor het gebruik van digitale studieboeken. We doen eerst onderzoek naar de randvoorwaarden voor het beschikbaar stellen van digitale studieboeken, en op basis daarvan ontwikkelen we een dienst die daaraan voldoet. We voeren pilots uit bij een aantal instellingen. Docenten en studenten van verschillende studierichtingen krijgen toegang tot digitale studieboeken op basis van een abonnementsmodel. Dat model kan per deelnemende instelling verschillen, afhankelijk van de wijze van financieren (betaalt alleen de student of draagt de instelling bij) en/ of de breedte van het toegankelijke materiaal (titels waarop student abonnement neemt plus titels die hij uit de bibliotheek leent; naast complete titels ook readers en syllabi). IN 2016 WERKEN WE AAN: Technische test van de proof-of-concept bestel- en leveromgeving en gebruiksplatform Testen van de organisatie van titel- en pakketbeheer, helpdesk Samenstellen van de titelpakketten op basis van de behoefte van de pilotinstellingen en afhankelijk van het soort abonnement Start van de pilots bij de pilotinstellingen (1-9-2016)
PROJECT FLEXIBELE EN PERSOONLIJKE LEEROMGEVING We willen instellingen in staat stellen om een digitale leeromgeving in te richten die hun onderwijsvisie optimaal ondersteunt, onder andere door diensten aan te bieden waarmee een leeromgeving is samen te stellen. VAN VISIE NAAR IMPLEMENTATIE: AAN DE SLAG MET DE PERSOONLIJKE EN FLEXIBELE LEEROMGEVING De ontwikkeling van de digitale leeromgeving is bij veel instellingen onderdeel van de strategische plannen en/of de onderwijsvisie. In 2016 wil het project zich richten op de vertaling van deze visies en plannen naar de implementatie van de leeromgeving. We onderzoeken samen met instellingen hoe een (nieuwe) visie op onderwijs, vertaald kan worden in een passende inrichting van de digitale leeromgeving. We bieden instellingen ondersteuning op maat bij de verschillende stappen die ze doorlopen om de visie naar implementatie te vertalen en bij de implementatie van hun flexibele en persoonlijke leeromgeving, en maken de lessen die daarbij geleerd zijn generiek. Opbouwen cases, good practices en aanbevelingen over vertaling van onderwijsvisie naar inrichting digitale leeromgeving Samen met instellingen tools ontwikkelen die handvatten bieden bij het inrichten van digitale diensten bij verschillende onderwijsmodellen. Uitvoering / ondersteuning van implementatietrajecten bij instellingen TECHNISCHE VOORZIENINGEN VOOR DE PERSOONLIJKE EN FLEXIBELE Technologieverkenningen naar integratie- en operabiliteitsvraagstukken rondom de digitale leeromgeving. Ontwikkelen van gestandaardiseerde technische oplossingen om instellingen te ondersteunen bij integratievraagstukken Overzicht van beschikbare diensten vanuit SURF rondom de digitale leeromgeving Technische oplossingen om instellingen te ondersteunen bij integratievraagstukken is bij twee instellingen getest Doorontwikkeling en stimulering gebruik van standaarden waarmee gegevens uit verschillende systemen makkelijk in applicaties beschikbaar gemaakt kunnen worden WAT IS DE ROL VAN DE DIGITALE LEEROMGEVING BIJ HET ORGANISEREN VAN ONDERWIJS OP MAAT? Anderzijds onderzoeken we wat de rol van de leeromgeving is bij de concrete invulling van het onderwijs, dat voortkomt uit de visie. Oftewel: wat is de rol van de flexibele en persoonlijke leeromgeving bij het organiseren van onderwijs op maat? We bouwen voort op de in 2015 opgeleverde whitepaper over de rol van de leeromgeving bij het organiseren van onderwijs op maat. Publicatie over de mogelijkheden en kansen die de digitale leeromgeving biedt voor het vormgeven en ondersteunen van onderwijs op maat. LEEROMGEVING Bij de implementatie van de flexibele en persoonlijke leeromgeving ligt een modulaire benadering voor de hand. Het aanbieden van de digitale leeromgeving als een geïntegreerd geheel van dergelijke modules vereist een integratie infrastructuur. In 2016 werken we samen met instellingen verder aan concrete cases waarin verschillende oplossingen worden getoetst die de integratie van componenten en uitwisseling van gegevens in de leeromgeving mogelijk maken.
PROJECT INZICHT IN ONDERWIJS OP MAAT Instellingen faciliteren om invulling te geven aan onderwijs op maat en in het vormgeven van de veranderingen die nodig zijn om onderwijs op maat te realiseren. INZICHT IN ONDERWIJS OP MAAT De ambitie om onderwijs op maat vorm te geven wordt breed gedeeld. Maar wat betekent het begrip eigenlijk? Hoe ziet het eruit? Wat werkt wel en wat niet? Wat is er voor nodig om het te organiseren? Wat zijn good practices? Begrippenkader met definities van aspecten van onderwijs op maat. Essay over de betekenis van onderwijs op maat in 2016, nationaal en internationaal. Wat zijn goede voorbeelden? Wat hebben we geleerd, waar moeten we onze aandacht het komende jaar op richten? Analyse van strategische plannen van instellingen. Het verkennen van de mogelijkheden voor het uitvoeren van een tweejaarlijks landelijk onderzoek naar de stand van zaken van onderwijs en ICT in het hoger onderwijs. NAAR ONDERWIJS OP MAAT Het vormgeven van onderwijs op maat vraagt om verandering. Hoe organiseer je die verandering? Hoe zorg je ervoor dat die verandering je niet overkomt, maar dat je er sturing aan geeft? Wat zijn succesfactoren? Waar kunnen we van leren? Learning community onderwijsinnovatie en ICT voor programmamanagers in het hoger onderwijs. Essay over het organiseren van verandering in het onderwijs. TRENDS EN ONTWIKKELINGEN Technologische ontwikkelingen bieden nieuwe mogelijkheden. Wat gisteren nog niet kon, is morgen misschien wel mogelijk. We investeren daarom in het signaleren van trends en ontwikkelingen, en stimuleren de dialoog over de mogelijkheden die ze bieden voor het aanbieden van onderwijs op maat. Trendrapport over de belangrijkste trends en ontwikkelingen rondom onderwijs op maat. Studiereizen naar toonaangevende congressen over onderwijs en ICT, zoals Educause, ELI en Online Educa Berlin.
PROJECT LEARNING ANALYTICS Instellingen hebben inzicht in hoe learning analytics kunnen bijdragen aan een effectievere en efficiëntere begeleiding op maat van studenten, die aansluit op hun leerbehoeften en de verbetering van het studiesucces. LEARNING ANALYTICS IN DE PRAKTIJK: SAMEN OP WEG Hoewel veel instellingen bekend zijn met de mogelijkheden die learning analytics biedt in het ondersteunen van hun studenten in hun studieloopbaan, is het nog niet breed geadopteerd en geïmplementeerd. Veel instellingen zien de potentie van learning analytics, maar weten nog niet hoe aan de slag te gaan. Het project biedt de instellingen ondersteuning bij het wegnemen van de belemmeringen om aan de slag te gaan met learning analytics. We leveren de volgende resultaten op: Stimuleringsregeling Learning analytics adoptieprojecten binnen instellingen Overzicht van de stand van zaken rondom learning analytics in Nederland Toepassen van juridische richtlijnen in 3 best practices UITBREIDEN AANBOD ICT-VOORZIENINGEN VOOR LEARNING ANALYTICS Belangrijke randvoorwaarde voor learning analytics is een geïntegreerde, betrouwbare ICT-infrastructuur. In 2016 doen we samen met een aantal instellingen ervaring op met het implementeren van learning analytics architecturen, standaarden en software. Dit doen we door: WELKE DATA DRAGEN DAADWERKELIJK BIJ AAN HET LEER- EN ONDERWIJSPROCES EN HET VERBETEREN VAN STUDIESUCCES? Op basis van data uit allerlei digitale systemen kan learning analytics worden ingezet om lerenden feedback te geven over het eigen leerproces. Daarnaast kunnen docenten feedback krijgen over het leren van hun studenten, de effectiviteit van de leeromgeving en welke onderdelen verbeterd zouden kunnen worden. Het selecteren en interpreteren van data uit de gebruikte systemen is echter geen eenvoudige opgave. Welke data geven de leer- en onderwijsprocessen van studenten en docenten het meest betekenisvol weer? Vooralsnog wordt vooral gekeken naar data die de aanwezigheid weergeven binnen een online omgeving, dan wel de voortgang van een student bij het uitvoeren van opdrachten monitoren. Zijn dit de data die er toe doen bij de voorspelling van studiesucces binnen open en online onderwijs? Hoe verzamel en combineer je data uit verschillende databronnen en wat kan en mag rondom het verzamelen en verwerken van data die de student buiten de leeromgeving van de instelling genereert? Wat kunnen andere vormen van big data betekenen voor learning analytics? In 2016 doen we daar onderzoek naar. Rapport over welke data bijdragen aan het verbeteren van studiesucces Proof-of-concepts op het gebied van learning analytics architecturen, standaarden en software. Technologieverkenning naar nieuwe manieren van data verzamelen over de grenzen van de instellingssystemen heen. Onderzoek naar uitbreiding van het aanbod van learning analytics dienstverlening via SURF.
PROJECT OPEN EN ONLINE ONDERWIJS Het project Open en online onderwijs richt zich op de integratie van open en online onderwijs(-elementen) in het onderwijsaanbod van de instellingen. We onderzoeken de mogelijkheden om met open en online onderwijs bij te dragen aan onderwijs op maat, het verbeteren van de kwaliteit, toegankelijkheid en doelmatigheid van het hoger onderwijs en het verbeteren van het studiesucces. ORGANISATIE STIMULERINGSREGELING In samenwerking met OCW nodigen we instellingen jaarlijks uit om projecten uit te voeren rondom open en online onderwijs. Resultaat: presentatie van de projectresultaten in de Open Education Week ACCREDITATIE EN ERKENNING VAN OPEN EN ONLINE ONDERWIJS Door open en online onderwijs kunnen studenten toegang krijgen tot het beste onderwijs wereldwijd. Het gevolgde onderwijs kan alleen vaak nog niet formeel verzilverd worden. We onderzoeken hoe de erkenning/validering van elders gevolgd open en online onderwijs (technisch en in termen van afspraken) ondersteund zou kunnen worden. ONTWIKKELEN EN DELEN VAN OPEN EN ONLINE LEERMATERIAAL Het delen van open leermateriaal binnen én buiten de eigen instelling biedt kansen voor profilering, biedt efficiëntiewinst en geeft een impuls aan kwaliteitsverbetering van materialen. We onderzoeken welke infrastructuur het delen van leermiddelen het beste ondersteunt, en of we daarbij gebruik kunnen maken van bestaande dienstverlening van SURF. één of twee vakspecifieke/lokale pilots voor delen van leermiddelen organiseren van dialoog over samenwerking tussen bibliotheken en onderwijs rondom open leermiddelen DIDACTISCHE MODELLEN EN DE OPTIMALE BLEND In welke context en onder welke omstandigheden heeft de inzet van open en online onderwijs de grootste meerwaarde? We gaan op zoek naar de optimale blend. Specifiek kijken we naar de mogelijkheden van open en online onderwijs bij matching en aansluiting tussen onderwijsniveaus. pressure cook sessie over de optimale blend thema-uitgave over open en online onderwijs in de context van matching en aansluiting pressure cook sessie en whitepaper over kansen en knelpunten van micro-credentialing PROFESSIONALISERING EN FACILITERING VAN OPEN EN ONLINE ONDERWIJS Het goed vormgeven van open en online onderwijs vraagt nieuwe kennis en vaardigheden van de docent. In 2016 focussen we samen met de SIG Media & Education op het integreren van videomateriaal in het onderwijs en op digitale feedback. onderzoek naar technische faciliteiten voor ontwikkelen van videomateriaal voor het onderwijs regionale bijeenkomsten en/of handreikingen voor docenten over weblectures SURFacademy over organiseren van feedback in online leren TRENDWATCHING Het thema open en online onderwijs is sterk in beweging. Nieuwe ideeën ontstaan, maar worden ook beïnvloed door veranderingen in de maatschappij, de ICT&O-wereld en het onderwijs. Samen met de SIG Open Education houden we de ontwikkelingen bij. Inhoudelijke bijdragen op SURFspace over trends in open en online onderwijs (bijdrage aan) trendrapport
PRODUCTMANAGEMENT Samen met instellingen en marktpartijen organiseren dat instellingen en hun gebruikers via SURF kunnen beschikken over een uitgebreid en geïntegreerd dienstenportfolio voor onderwijs bestaande uit elkaars diensten, diensten van marktpartijen en diensten van de SURF organisatie. We kiezen bij het inrichten van ons portfolio voor verschillende invalshoeken: bestaande dienstverlening welke via SURF* beschikbaar is maar die (nog) niet in het onderwijs wordt ingezet, vraagstukken die SURF* kan oplossen door zelf diensten te ontwikkelen, het beschikbaar maken van diensten uit de markt onder gunstige condities, of het stimuleren van de markt om met nieuwe oplossingen voor het onderwijs te komen. SURF* Samen met instellingen onderzoeken we wat het We experimenteren om te zien of we met nieuwe bestaande dienstenportfolio voor het onderwijs kan dienstverlening van SURF een bijdrage kunnen leveren betekenen. aan het oplossen van vraagstukken in het onderwijs. Een helder en actueel overzicht van diensten die Pilots en proof-of-concepts met instellingen die relevant zijn voor onderwijs voortvloeien uit de projecten binnen Onderwijs op Pilots met instellingen om bestaande dienst- maat om wenselijkheid en haalbaarheid nieuwe verlening (beter) te matchen op actuele vraag- dienstverlening te onderzoeken, in elk geval stukken bijvoorbeeld rondom het delen van rondom learning analytics. (open) leermiddelen en het gebruik van Kies op Stimuleren, begeleiden en uitvoeren van BESTAAND maat om studentmobiliteit te faciliteren. experimenten, proof-of-concepts en dienstontwikkelingtrajecten die buiten de Onderwijs op maat projecten vallen, maar wel passen binnen het onderwijs dienstportfolio. NIEUW Indien binnen het SURF portfolio (nog) niet aan de We helpen start-ups met kansrijke ideeën voor vraag de wordt voldaan, onderzoeken we hoe invul- onderwijs verder door: ling hiervan best kan plaats (gaan) vinden: Waar relevant te verbinden met SURF* dienst- Zijn er marktpartijen die aan de vraag kunnen verlening voldoen en via SURFmarket in portfolio genomen Initiëren van experimenten door instellingen met kunnen worden? kansrijke start-up ideeën en waar relevant begelei- Zo niet, is er mogelijkheid voor dienstontwikkeling den en bijdragen aan succesvolle realisatie, bijvoor- vanuit SURF? (zie kwadrant rechtsboven) beeld rondom een digitaal studenten dossier. MARKT *SURF, inclusief de werkmaatschappijen SURFnet, SURFmarket en SURFsara.
PROJECT PROEFTUIN INNOVATIEVE ICT-TOEPAS SINGEN In de proeftuin kunnen studenten en docenten laagdrempelig experimenteren met de inzet van nieuwe technologieën om onderwijs op maat vorm te geven. De proeftuin is een plek die inspireert en aanzet tot creatief denken, en waar we inspelen op de actualiteit. EXPERIMENTEREN Binnen de proeftuin kunnen instellingen op verschillende manieren experimenteren met innovatieve ICT-toepassingen om flexibel en gepersonaliseerd onderwijs te stimuleren. Doordat instellingen binnen de proeftuin de vrijheid krijgen met ICT in het onderwijs te experimenteren helpt de proeftuin instellingen te innoveren en een stap te maken richting het onderwijs van de toekomst. O.a. op basis van die experimenten kijken we welke producten, diensten of tools interessant zijn om verder te ontwikkelen, wat eventueel kan leiden tot dienstverlening. Instellingen kunnen experimenteren met 3D-printen, drones, een 360graden camera en wearables in de wedstrijd Geef een extra dimensie aan het onderwijs. Instellingen krijgen de kans te experimenteren met diensten, tools en producten van start-ups. Instellingen mogen eigen innovatieve ideeën in de praktijk brengen via de Innovation Challenge 2016. De Innovation Challenge 2016 richt zich op studenten en docenten. We financieren 5 middelgrote projecten. Potentiële doorontwikkeling van kansrijke producten en diensten. TRENDS EN ONTWIKKELINGEN Binnen de proeftuin worden inspirerende en vernieuwende ideeën, trends, technologieën en vooral de toepassingen daarvan in het onderwijs verzameld en gedeeld. Ook opgedane kennis en ervaringen uit lopende activiteiten en experimenten van de proeftuin komen aan bod. Blogs en bijeenkomsten binnen SURFacademy over de nieuwste trends en technologieën. Lessons learned van de Innovation Challenge 2015. SAMENWERKEN We inventariseren op welke manier er wisselwerking kan ontstaan tussen de proeftuin en de bestaande innovatie labs zoals de Waag Society en het Ixperium van de HAN. Resultaat: Inventarisatie labs in Nederland, waarbij mogelijkheden worden verkend voor samenwerking.
PROJECT TOETSING EN TOETSGESTUURD LEREN Instellingen in staat stellen de mogelijkheden van digitaal toetsen op een veilige en betrouwbare manier te benutten en invulling te geven aan onderwijs op maat, waardoor de kwaliteit van het onderwijs verhoogt, studiesucces verbetert, studenten flexibeler en docenten efficiënter kunnen werken. ONDERWIJS OP MAAT REALISEREN MET DIGITAAL TOETSEN Veel van de voordelen van digitaal toetsen worden momenteel slechts mondjesmaat benut. Op het terrein van toetsgestuurd leren valt veel winst te behalen. Bijvoorbeeld door digitale toetsen meer formatief in te zetten, adaptieve toetsvormen te gebruiken en de inzet van tijdige en kwalitatief hoogwaardige feedback. Het verspreiden van kennis en lessons learned uit de 9 innovatieprojecten die afronden in het kader van de innovatieregeling Digitaal toetsen voor Onderwijs op maat Eén of meer (thema-)uitgaven, waarin we mogelijke aanpakken en voorbeelden van onderwijs op maat met digitaal toetsen uitwerken UITBREIDEN AANBOD ICT- ONTWIKKELEN VAN KENNIS EN DIENSTEN VOOR DE VEILIGE EN BETROUWBARE TOETSKETEN Toetsing is een complex proces met vele rollen en spelers. Het is een keten, die je over de hele linie veilig moet organiseren. Voor instellingen is het cruciaal dat de toetsketen veilig en betrouwbaar is ingericht. In vervolg op het Richtsnoer veilige en betrouwbare toetsketen, dat in 2015 is gerealiseerd, willen we: Met instellingen concrete tools voor veilig en betrouwbaar toetsen toepassen in de praktijk (denk bijvoorbeeld aan SURFconext sterke authenticatie) Het Richtsnoer veilige en betrouwbare toetsketen onderdeel maken van de diensten SURFaudit en van de Cybersave Yourself Campagne Herkenbaar maken welke diensten beschikbaar zijn via SURFnet c.q. de markt om digitaal toetsen veilig en betrouwbaar in te richten VOORZIENINGEN VOOR DIGITAAL TOETSEN Instellingen worstelen met de vraag hoe te komen tot de keuze voor het juiste toetssysteem, lopen aan tegen vraagstukken rond interoperabiliteit en uitwisselbaarheid tussen toetssystemen en andere systemen. Om instellingen hierbij te ondersteunen zorgen we ervoor dat: Vier toetssoftware-systemen zijn toegevoegd aan het aanbod van SURFmarket (minimum-eis: aansluiting SURFconext en voldoen aan Juridisch Normenkader HO) SURF werkt aan de bewustwording van het belang van standaarden bij leveranciers en instellingen 2 tot 4 instellingen experimenten uitvoeren om interoperabiliteit en/of uitwisselbaarheid tussen een toetssysteem en een ander systeem te realiseren GRIP BIEDEN OP ORGANISATIE EN BELEID VOOR DIGITAAL TOETSEN Het invoeren van digitaal toetsen vraagt om weloverwogen keuzes, vergt vaak grote investeringen (toetssoftware, toetszalen) en vergt een verandering in de organisatie die verschillende afdelingen doorsnijdt. In 2015 ontwikkelde SURF samen met instellingen handvatten om beleid voor digitaal toetsen te verankeren binnen het instellingsbeleid. In 2016 willen we: Instellingen ondersteunen bij het in gebruik nemen van deze handvatten Lessons learned verspreiden Het belang van digitaal toetsbeleid onder de aandacht brengen bij bestuurders